Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 ICICI 001 zrImuktikamalajainamohanamAlA puSpa 27-28- 29-30 paJcamAzrIbhagavatI sUtravRtyantargata pUrvAcAryapraNIta zrI patriMzikA catuSkaprakaraNam LEUCLELELELELEL 908" - sayaMtra - sacitra [ gujarAtI bhASAMtara sAthe . ] (jemAM paramANukhaNDachatrIzI - pudgalachatrIzI - vandhachatrIzI - nigodachatrIzI temaja te dareka prakaraNanA vizeSa vivecana mATe apAela vividha pariziTonI samAveza thAya che. ) saM0 pravartaka munizrI dharmavijayajI. DoTa prakAzaka - lAlacanda naMdalAla vakola. zrImana muktikamala jainamohanamAlAkAryavAhaka, rAtrapurA, mahAjanagalI, jainajJAnamaMdiravaDodarA. vora saM0 2460 [ prata - 1000 ] vikrama saM0 1990 30009006 [p|p 000
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ - A granthanA Arthika sahAyake. - rU. 125. verAvala nivAsI zeTha khuzAlabhAI karamacaMdanA patra udAra temaja dharmiSTa zeTha nAgaradAsa hIrAcaMda, rU. 100. borasada nivAsI dharmatatpara gAMdhI somacaMda hImacaMda, rU. 100, 2, rA. zrIyuta cImanalAla vIracaMda (amadAvAda) hAla muMbaI nivAsI nA dharmapatnI a.sa. lIlAvatI bena, rU. 50, verAvala nivAsI zAha rAmacaMda lAdhA taraphathI teonA sva, mAtuzrInA smaraNArthe, pAlItANA-zrI bahAdurasiMhajI prI. presamAM zA, amaracaMda bahecaradAse chApyuM. zrI na
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ SE aaaaaaaaaaaaaaaaaaaa aaaaaaaaaaaaaaa ttl aaaaaaaaaaaaaaaaa jainAcArya zrImad vijaya mehana sUrIzvarajI. aaaaaaaaaaaa aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa V. B. P. PRESS BARODA.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivedana.. ( zrI muktikamaLajainameAhanamALA taraphathI atyAra sudhImAM 26 puSpA pragaTa thayAM che. jemAM pratimAzataka, kantha saTIka 1 thI 4, upadezapada mahAgrantha ( 14500 leAkapramANa ), mahAvIracAritra, mAga parizuddhi vigere aneka suMdara sAhityanA samAveza thAya che. A mALAnA 27-28-29-30 puSpa tarIke SatrizikA catuSka prakaraNa ' nAmanA eka atyuttama grantha pragaTa thatAM, mALAnA kAvAhaka tarIke jarUra mane gaurava thAya che. granthanI uttamatA saMbaMdhI prastAvanAmAM ullekha thayela hAvAthI, vAraMvAra piSTapeSaNa karavAnI jarUra jaNAtI nathI. haju AnA karatAM paNa viziSTa granthA jevAM kelakSetrasamAsa bhASAMtara-sacitra-sayaMtra, navatattvasumaMgalA ( vistRta ane khAsa navIna ) TIkA, zatakanAmApa cama kagrantha vizeSA sahita vigere thoDA samayamAMja pragaTa thavAnA saMbhava che. pUjyapAda zAsanamAnya vyAkhyAnAvida AcArya mahArAja 1008 zrI vijayame hanasUrIdharajI mahArAjAne, AvA dravyAnuyAgAdi viSayAthI bharelA prathA upara saMpUrNa prema heAi, tevA granthAnuM prakAzana thavA mATe te taraphathI thatI preraNAja AvA prakAzanane AbhArI che. teenA ziSyaratna upAdhyAyajI mahArAja zrI pratApavijayajI mahArAja temaja pravarttaka zrI dharmovijayajI mahArAja paNa AvA sAhityamAM vizeSa rasa dharAvatA hAi AvA u*ccagranthAnA sazeAdhana vigere kArTImAM ghaNI kALajI rAkhe che. te sabadhamAM teozrInuM upakArakapaNuM ame A sthale bhUlI jatA nathI. vaLI teozrInI ziSya paramparAmAM vinayAdirguNasaMpanna munizrI bharatavijayajI tathA bAla munirAjazrI yovijayajI ke je bAlyavayamAM dIkSita thavA sAthe prakaraNa vigere jJAnanA vizeSa abhyAsI che, teonI vakhateA vakhata thatI salAha paNa amane ghaNIvAra yAda Ave che. A pustaka prakAzanamAM bAjumAM jaNAvyA mujaba je je sagRhasthAe sahAya ApI lakSmIne sarvyaya karyo che, temanA paNa ameA A sthale aneka vakhata upakAra mAnIe chIe. aMtamAM A granthathI bhavyasamUha dravyAnuyAganA viSaya saMbaMdhI jJAna meLavI, danazuddhi karavA sAthe paraparAe mekSapadanI prApti kare, eja zubhecchA ! zrI muktikamala jaina meAhanAnamaMdIra. rAvapurA-mahAjanagalI vAdarA. saM. 1990 vai. su. 10 mAhanapratApInandva caraNeApAsaka lAlacandra
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvalabdhisaMpannAya zrImate gautama gaNadharAya namonamaH // kAMika prAstAvika. dravyAnuyAga, gaNitAnuyAga, caraNakaraNAnuyoga, dha kathAnuyAga e cAra vibhAgamAM suvizALa jaina sAhitya vibhakta thayeluM jovAya che. pUjyapravara zrImad 1A vajrasvAmijI mahArAjanA samaya paryaMta pratyeka strA upara cAre anuyeAgabhita vyAkhyAo thatI hovAnuM suprasiddha che. tyArabAda zrIya rakSitasUrijI mahArAjAe buddhimAMdyAdinA kAraNe--gauNamukhyanI apekSAe pratyeka sUtrAmAM dravyAnuyAga pramukha eka anuyogagarbhita vyAkhyA rAkhela je adyApi te pramANe kAyama che. jainetara danakArAe paNa jainadarzanakArAnI mAphaka e cAre anuyoga upara vidhavidha sAhitya taiyAra kareluM hAya tema jovAya che. paraMtu jaina darzananA vistRta AjasvI temaja pUrvApara avisaMvAdI sAhityanA gaiArava pAse te sAhityamAM AMkhapa Ave che. temAM paNa dravyAnuyAga saMbaMdhI sUkSma sAhityamAM jainAcAryoe je rasa lIdhA che ane sattAnusArI ma kathanA upara je AtmavAda, kA~vAda, pramukha viSayAmAM sAhitya khaDu karyu che tevuM tadviSayaka sAhitya kAI paNa danakAre taiyAra karyu nathI, ema jaina, ajaina sarva kai vicArazIla sAkSara vargone ekI avAje kabula karavuM paDe che ane paDaze. sa`jJa mUlakaNuM e sarvamAM pradhAna kAraNa che. cAra anuyAga. 1 prathama jaNAvI gayA mujaba dravyanuyogamAM paddhavya, e dravyanuM 1 jAvaMti ajjavairA apuhattaM kAliyANuoyassa / teNAreNa puhataM kAliyasuryAdiTTivAra ya // 1 // ahatte'Nuogo cattAri duvArabhAsai ego / puhuttANuogakaraNe te attha tao vi vocchinnA // 2 // deviMdavadihiM mahANubhAvehiM rakkhiyajehiM / jugamAsajjavibhatto aNuogo to kao cauhA // 3 // ( viropAvamAvya )
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavyAstikanayanI apekSAe dhrauvya ane paryAyAstika dravyAnuyegAdi nayanI apekSAe utpAda-vinAzapaNuM, e padravyonA ane anuyAganuM TUMkuM tIta-anAgata anaMta paryAyo, evaddhavya paikI chavadravya svarUpa ane pudgaladravyane anusaratA adhyAtmavAda temaja karma vAda tathA saptabhaMgI saptanaya ItyAdi sarva viSayone samAveza thAya che. cittanI ekAgratA hoya teja prAya: AdravyAnuyogamAM praveza thAya che. darzanazuddhinuM khAsa kAraNa che. "vigha raMfororo' dravyAnuyoganI cintanAthI darzanazuddhi thAya che. 2 kSetro, parvata, nadIo, dIpa, samudro vigerenuM kSetraphaLa, ghanaphaLa, jIvA, paridhi, dhana bAvA, vargamUla vagere viSayano gaNitAnugamAM samAveza thAya che. jaMbUdIpapannati, sUryapannatti, devendranakendraprakaraNa, kSetrasamAsa kSetralokaprakAza vigere graMthe A anuyoganA pratipAdana karanArA che. 3 caraNakaraNAnuyoga e AcArapradhAna anuyoga che. caraNasittari, karaNasittari vigere kriyAkalApanuM jJAna tethI vizeSa thAya che. 4 dharmakathAnuyogamAM dharmAcaraNApradhAna carine antarbhAva thAya che. A kathAnuyoga bAla jIvone dharmamArge caDhavAnuM prazasta sAdhana che. A patrizikA catuSka nAmanA graMthamAM paramANu khaMDa chatrIzrI, pudagala chatrIzI, ba chatrIzI ane *nigoda chatrIzI e cAra prakaraNano samAveza thAya che. e cAre prakaraNamAM dravyAnugaja saMpUrNa bharelo che. tenA saMpUrNa viSayanuM jJAna te jyAre e cAre granthanuM mananapUrvaka sAdaMta vAcana thAya tyAreja thaI zake ane viSayanirdezanuM bhAna AgaLa apAyela anukramaNikAthI thaI zake, chatAM ahiM prasaMgasaMgatithI kAMIka aMgulinirdeza kare anucita nahiM gaNAya, * 1 paramANu khaNDa chatrIzImAM paramANurUpa pudgalana kSetrAvasthAna kALa, avagAhanAvasthAnakALa, dravyAvasthAnakALa ane bhApara chatrIzImAM vAvasthAnakALa kahevA pUrvaka ke kALa kyA kALanI apeAvato viSaya, kSAe nyUta vA adhika che ? ane e nyUnatA vA A dhikyamAM zuM kAraNa che ? te viSayano graMthakAre temaja vRttikAramaharSie sArI rIte ullekha karyo che. tenuM bhASAMtara phaTaneTa temaja khAsa sArAMza rUpe pariziSTo ApI sUkSmatatvone paNa sahelAIthI baMdha
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaI zake tevA prakAranA prayatno karelA che. AgaLanI traNe chatrIzIomAM chatrIza chatrIza gAthAo hovAthI trIzI e nAma sAnvartha che. te pramANe A paramANukha7chatrIzImAM chatrIza gAthA pUrNa na hoI phakta paMdaraja gAthA che ethI khaNDatrIzI e nAma paNa sAnvartha che. 2 pudagala chatrIzI prakaraNamAM pulanuM dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI sapradeza-apradezIpaNuM, sapradezIpaNAne artha, pudgala chatrI- 1 dravyathI saMpradezapudagalo 2 kSetrathI sapradezapudgalo zImAM Avato 3 kALathI saMpradezapudgale 4 bhAvathI saMpradezapugalo viSaya, 5 dravyathI apradezapugale 6 kSetrathI apradezapudgale 7 kALathI apradezapudagale ane te bhAvathI apradeza pudgale e AThe prakAranuM alpabadutva temaja te alpabadutvamAM kAraNa vigerenuM vivecana karavAmAM Avela che. 3 badha chatrIzI prakaraNamAM audArika, vaikriya-AhAraka, tejasa ane kAmaNa zarIra egya pudgalenA sarva bandhaka-dezababdha chatrIthI baMdhaka ane abaMdhaka koNa hoI zake ? sarvabandhaka-dezagata viSaya bandhaka ane abandhaka eTale zuM? te kayAre hoya? te traNenuM alpabadutva, prAsaMgika jugati-vakrAgatinuM svarUpa, dArikanA sarvabandhaka ane abandhakarAzinuM koika, lokAkAzanA UrdhvadhaHpratara-tiryakatara, pAMce zarIranA badhakonuM saMyogI a5bahatva, te uparAMta baMdhanuM vizeSa svarU5 ityAdi viSaye pratipAdana karavAmAM Avela che. prAsaMgika prayogabandha, vizrasAbandha, bandhanA bheda prabheda saMbaMdhI yaMtro ane te saMbaMdhamAM digaMbaranI mAnyatA vigere viSayane pheTa sArI rIte karavAmAM Avyo che. 4 nigada chatrIzI-AgaLanI traNe chatrIzInI apekSAe A cha - trIzIne viSaya ghaNe vistRta temaja gahana che. A chanigAda chatrIzI trIzI vRttinuM bhASAMtara ApavA pahelAM e bhASAMtaranI mAM Avate vizeSa samaja mATe nigoda chatrIzImAM AvelI paribhAviSaya, vAno artha, nigodasaMbaMdhI saMbhAvasthApanA asada bhAvasthApanAnuM keka, nigodasvarUpa, nigodanA varNana saMbaMdhI 42) dvAra vigere pariziSTo ApyA bAda chatrIzInI gAthAo tathA vRttinuM bhASAMtara zarU thAya che. temAM jaghanyapada-utkRSTapada, jaghanyapada tathA
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ G utkRSTapada upara rahelA jIvapradezeA tathA sarva jIvAnu alpabahutva, alpamahutvanuM kAraNa, nigeAdanA gALA, vaizrayika utkRSTapada vagere viSayanu savistara khyAna ApavA mATe lekhake ghaNA sArA parizrama sevyeA che, te uparAMta te viSayanA praznottaro ApI vizeSa spaSTatA karavAmAM Avela che, chelle sArAza paNa ApavAnuM bhulAyuM nathI. e pramANe cAre chatrIzImAM dravyAnucAganeAja sUkSma temaja gahana viSaya bhareleA che, bhASAMtara karavAmAM lakhANanI uttama zailI vAparavA sAthe upara jaNAvavA pramANe TIkAnA bhASAMtara uparAMta chuTaneTa ( TIppaNI ) yaMtrA, AkRtie temaja khAsa piraziSTo ApI vine eka dravyAnuyoganA amUlya granthanuM samarpaNu karyuM che. paMcamAMga zrI bhagavatI sUtranA pAMcamA zatakanA sAtamA uddezAmAM pugala varNananA prasaMge navAMgIvRttikAra zrI abhayadaiva graMthakAra temaja sUri mahArAjAe pUrvAcArya viracita paramANu khaDa kRtikAra. chatrIzInI gAthAe ghaNIja upayAgI hAi prakSepa karyo che. te mujaba tevAja vananA prasa Mge AThamA uddezAmAM pUrvAcArya viracita pudgala innIzI saMbaMdhI gAthAone dAkhala karI che. AThamA zatakanA navamA uddezAmAM prayAgaanya varNana prasaMge eja zrImAna vRttikAra maharSie pUrvAcAya varacita antratrIzI saMbaMdhI chatrIza gAthAe TIkA-mAM dAkhala karela che. ane agIyAramA zatakanA dezamA uddezAmAM nigodasaMbaMdhI vicAra cAlatAM prAsaMgika nigeAda chatrIzI prakaraNanI racanA karanAra paNa eja pUrvAcAryA mahArAjA che. arthAt cAre chatrIzInA mUlakAra koI mahAna sama tattvavettA pUrvAcAryAM mahArAjA che, ke jeonI racelI gAthAenA upayoga karavA navAMgIvRttikAra zrImAn abhayadevasUrijI mahArAjAne paNa ucita samajAyA che. te mUlakAra marSinuM nAma yazcitta aprasiddha che, teA paNa te zrImanI A cAre chatrIzI sabaMdhI kRti teomAM vatI apUrva vidvattAnA cokkasa khyAla Ape che. ane te trIzIenI gAthAne TIkAmAMthI pRthak uparIne tenA upara vRtti-TIkA racanAra zrImAna ratnasi'hasUrijI mahArAja temaja pUjya zrI vAnaraSigaNIjI mahArAja che. graMthakAra temaja vRttikAra mahAnubhAvAnA paricaya anya sthAnethI jANavA prayatna karavA jarUrI che. e pramANe mUlakAra zrImAna pUrvAcAya mahArAjA, saMgrahakAra pUjya
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ varya zrImAna abhayadevasUri mahArAja temaja vRttikAra zrI ratnasiMhasUrijI tathA vAnararSigaNIjI mahArAjA che. e mahAtmAoe bhavya prANIone dravyAnuyoganA viSaya saMbaMdhI jJAna thavA sAthe zivaphaLanI prApti thAya te mATe mUlasUtratemaja TIkAnI racanA karela che. tenuM vartamAnanA jIvone sahelAIthI jJAna thaI zake te mATe gurjaragirAmAM bhASAMtara taiyAra karAvavAne parizrama zrI muktikamala jaina mehanamAlAnA kAryAdhikArI zAha lAlacaMda naMdalAla vakIle uThAvI jana samAjane eka ucca viSayanA jJAnane lAbha ApavAmAM amUlya phALo bheTa dharyo che. mahArA paramagurUdeva. jJAna-darzana, cAritra svarUpa amUlya ratnatrayInuM mane arpaNa karanAra vidajanamAnya siddhAntanA rahasyane jANanAra. akhaMDa gurUkulavAsI pUjyapAda pAThaka pravara upAdhyAyajI mahArAja 1008 zrI pratApavijayajI gaNIjI mahArAjanI sahAnubhUtithI mArI alpa mati pramANe A graMthanuM meM saMzodhana karyuM che. parama guruvarya zAsanamAnya AcArya mahArAja 1008 zrIzrIzrI vijaya mehanasUrIzvarajI mahArAjAe prasaMge prasaMge upasthita thatI aneka zaMkAonuM samAdhAna ApI mane upakRta karyo che. AvA tAttvika granthanuM saMzodhana karavA jeTalI zaktinI prAptimAM e ubhaya gurUde ne sahakAraja mukhya kAraNa che. yathAmati temaja yathAzakti A granthanuM saMzodhana karavAmAM jAgRti rAkhavAmAM Avela che te paNa chamasthajanya naisargika thatI bhUlane aMge je kAMI skUlanA rahela hoya te jaNAvavAnI sUcanA sAthe sudhArI levA mATe sajjana samAjane samarpaNa karuM chuM. rAjanagara adhika vaizAkha zukala 10 saMvata 1980 pra. muni zrI dharmavijya.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ a paeNNa pUjyapAda gurUbhaktiparAyaNa munivara 1008 zrImad bharatavijayajI mahArAjazrInI pavitra sevAmAM- vinamrasAdara vandanA saha, pUjyapAda jainAcArya 1008 zrImad vijyamehanasUrIzvarajI mahArAja puNyaparicayathI tera varSa jevI ladhu vayamAM dIkSAnI prApti, vyAkaraNa, kAvya temaja navatattva, bRhatsaMgrahaNI pramukha abhyAsamAM tatparatA, ananyagurUbhaktinikA tathA bALakone vidyArthione vArtA vinoda sAthe prAthamika dharma-zikSaNa ApavAmAM ApanI kuzalatA vigere guNothI AkarSAI ane mahArA pUjya pitAzrIne ApanA taraphane guNAnurAga haju tAjo ja lAgato hovAthI A paaizikAcatuSkaprakaraNa nAmane dravyAnuyoga saMbaMdhI pratye Apane arpaNa karavAnI anujJA yAcaka: sevaka, - lAlacandanI 1008 vaMdanA. = ======= ==0 = == =
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ pajyapAda pAThakaTavara mahopAdhyAya 1008 zrImAna pratApavijayajI gaNIjI mahArAjanA ziSyaratna ladhudIkSA:-damaNa, saM. 1977 vaDadIkSA:-muMbaI, saM. 1977 munipravara zrImAnuM bharatavijayajI mahArAja. eDavAnsa prI. amadAvAda
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mArI vAH | prmaannukheddsstttriNshikaavissyaanukrmH| viSaya. gAthAkapRSThaka. 1 maMgalAcaraNa, 2 kSetrAsthAnAyu-avagAhanAsthAnAyu-dravyasthAnAyu -bhAva sthAnAyuH. 3 kSetra ane avagAhanAmAM taphAvata. 4 pudgaleno kSetrAvasthAna kALa sarvathI alpa 5 kSetrAvasthAna kALathI avagAhanA ddhA asaMkhyaguNa. 3 6 6 kSetrAvasthAnakALathI avagAhanAddhAnA asaMkhyaguNapaNAmAM kAraNa. 7 avagAhanAdhAthI dravyoddhA asaMkhya guNa. 8 dravya badalAya te avagAhanA avazya badalAya. - saMghAta ane bheda saMbaMdhI vivecana. 10 avagAhanAne nAza chatAM dravyanA nAzano abhAva. 11 dravyAvasthAnakALathI bhAvAvasthAnakALa asaMkhyaguNa. 12 dravya badalAya te paNa paryAnuM kAyama rahevApaNuM. 11 13 dravyanI sthiti alpakALa ane paryAyanI sthiti dIdhuM. kALa e bAbatamAM zaMkA. 13 14 pUrvokta zaMkAne pratyuttara-samAdhAna. . 15 paramANu khaNDa chatrIzI saMbaMdhI pariziSTa, 16 paramANu khaMDa chatrIzI gata paribhASAnI samaja. 17 paramANu khaMDa patrizikAne saMkSiptasAra. 18 pUrvokta cAre addhAnuM alpAbahattva
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 zrI pudglsstttriNshikaavissyaanukrmH| viSaya gAthAMka. pRchAMka. 1 dravyathI saMpradezI apradezI vigere abhidheya kathana, 1 41 2 dravya-kSetra-kALathI apradezIpaNuM. ... 2 42 3 bhAvathI apradezIpaNuM- bhAvAdeizI pudgale sarvAlpa. 3 43 4 varNagaMdharasa sparzathI pugalonuM bhAvAjhadezIpaNuM. 3 44 5 bhAvApradezAthI kAlApradezI pulonI asaMkhya guNatA ane tenuM kAraNa. .. *** 6 pUrvoktaviSayanI vizeSa spaSTatA. . 7 bhAvApradezathI kALApradezI pugale anantaguNa kema nahi? tadiSayaka zaMkA ... - 7 8 pUrvokta zaMkAnuM samAdhAna. ... 55 9 bhAva tathA dravyanI apekSAe kALApradezI pudgale. 9 10 kSetrAzrayI kALApradezIpaNuM. ... 11 kSetrApekSA kALApradezIpaNAmAM bIjo vikalpa. 12 sarva pariNAma (paryAya) AzrayI kALathI apradezIpaNuM 12 13 te saMbaMdhI atima tAtparya. ... ... 13 14 kALApradezIthI dravyApradezI pugale asaMkhya guNa. 14 15 anantapradezI skaMdhothI paramANuo anantaguNa. 16 saMkhyapradezI asaMkhyapradeza skaMdhanI apekSAe paramANuM keTalA jUna vA adhika che? .. ... 17 17 kALApradezI pudgalenI apekSAe paramANuonuM bahurta. 18 18 dravyApradezathI kSetrApradezI pudgala asaMkhya guNa. 19 dipradezI Adi skaMdhomAM kSetrApradezIpaNuM. ... 20 kSetrApradezathI kSetrasapradezI pugale asaMkhyaguNa... 21 dravya pradezo-kALa pradezo ane bhAvasapradezI pudgalenuM a95bahurva. .. .. 24 76 22 ekaMdara apradezo tathA sapradezI pudgalemAM alpabahurva kayA prakAre? . . . 26 23 a95bahattvanA prakAro. ha ha ha da bha 9 59 65 93
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 sArAMza, >> viSaya. gAthAMka. pRSTAMka 24 sapradezI pudgalonA cAre varganuM paraspara hAnivRddhi pramANa. ... . . 29 85 25 apradezI pugalanI hAninA kAraNathI cAre mArgaNAmAM sapradezapudgalanI vRddhi. ... ... 30 26 aMka sthApanA pUrvaka saMpradezI-apradezo pulonuM svarUpa. 32 27 pudgalaSatrizikAne saMkSipta sArAMza 28 a9pabahurUvicAra. * * * * * 29 bhAvApradezI pudagalo sarvathI a85 che. ... 30 bhAvApradezI pudgalothI kALApradezI pugale asaMkhya guNa che. 31 kALApradezathI dravyApradezI asaMkhya guNa che. ... 32 dravyApradezathI kSetrApradezI asaMkhyaguNa che. ... 33 kSetrApradezI pugalethI kSetra sapradezI pugale asaMkhyaguNa che , 34 kSetra sapradezI pugelethI dravyasapradezI pudagale vizeSAdhikA , (35 dravyasaMpradezI pudgalethI kALasapradezI pugale vizeSAdhika. ,, 36 kALa pradezI pugelethI bhAvasapradezI pudgale vizeSAdhikA , zrI bndhsstriNshikaavissyaanukrmH| viSaya. gAthAMka. pUchAMka. 1 audArikAdinA sarvabaMdhaka dezabaMdhaka ane abaMdhakanuM svarUpa.1 103 2 sarvabandhaka abandhaka ane deza bandhaka eTale zuM ? ane sarvabandhakAdi kayA jIvo hoya che? 2 105 3 audArikanA sarvabalpakathI audArikanA abandhaka chavo keTalA adhika ane te kaI rIte?.... .. 3 107 4 gAjugati ekavakrAgati ane vikrAgatinuM svarUpa tathA kayAM kayAM baMdha tathA abaMdha? tenuM vivecana. ... 4 108 5 audArikanA sarvabandhaka ane abandhakarAzinuM koika. 6 115 6 ju Adi traNagativALA cha kaye kaye sthAnethI kevI rIte Ave ? ... ... 7 117 7 kAkAzanuM pUrva pazcima vistRta urvAdha-pratara. ) judIjudI " uttaradakSiNa vistRta " >> C traNenI lekamadhe tiryaMga pratara. ) e. 7 119 AkRti
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 traNa prataranuM citra (bhegu' ). 9 traNaprataranuM svarUpa. 10 traNaprataramArge AvatA jIvAthI dizi mAge AvatA jIvAnuM tathA zeSaleAkamAMthI AvatA jIvAnuM asaMkhyaguNupaNuM, 9 11 sabandhaka ane aanvakanA alpabahuttva mATe aMka rAzinI sthApanA. ... vigerenuM svarUpa 25 zarIra prayAgaanya. 26 vizvasAbandha. 27 28 12 12 sava bandhukAthI dezakhandhakA asaMkhyaguNu kevIrIte hoya? 13 13 eka nigeAdamAMthI asa`khyAtamA bhAga jeTalA anaMta veA je urtAya che te nigeAdamAM keTaleAkALa rahyA bAda urdUrjAya che? 14 sabandhaka jIvAthI dezabandhaka vAnI asa`khyaguNatA sabaMdhI siddhi. ... 15 vaikriyAdi zarIranA abandhaka dezabandhaka ane sabandhaka jIvAnuM paraspara alpabahuttva. 18 19 16 vaikriyAndhakAnA alpabahuttvamAM vizeSatA. 17 AhArkanA andhakAnuM alpamahuttva. 21 22 20 18 taijasakAma NuzarIranA andhakAnuM alpabahua 19 AyuSyabaMdhakAnA alpabahuttvamAM jJAnAvaIdikathI bhinnatA. 24 AyuSyanA dezabandhukAthI AyuSyanA abandhakA saMkhyAtaguNA te saMbaMdhamAM zakA samAdhAna. 21 pAMce zarIranA anyakaLavAnuM paraspara saMyeAgI alpabahuttva. ... ... 12 ... ... ... 22 alpabahutvanuM yaMtra.... 23 anyanuM vizeSa svarUpa ( pariziSTa ) 24 prayAgaanya vizrasAanya AlApanabandha adviyApanabaMdha, zleSaNAandha, uccaya bandha, samuccayabandha, saMhananabandha ... ... ... ... ... ... ... anyanA bheda prabheda sabaMdhI yaMtra. 5 zarIranA dezabandha ane sabandhanA kALanuM tathA aMtaranuM' kAka ... 7 8 ... 15 16 120 122 29 36 123 125 127 127 129 130 130 132 133 134 25 13 139 145 147 150 158 160 161
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya. gAthAMka pRSTAMka 29 keTale sneha ane keTalI rUkSatA hoya te pudgalene paraspara saMbaMdha thAya? ... 164 30 digambara mate pudgalene saMbaMdha... .. 165 shriinigodsstttriNshikaavissyaanukrmH| viSaya. gAthAka, pRSThaka 1 nigAdachatrIzImAM AvelI paribhASAne artha (pariziSTa) . 167 2 nigada chatrIzI saMbaMdhI sarbhAvasthApanA tathA abhAvasthApanAnuM keSTaka (pariziSTa) 172 3 nigoda svarUpa (pariziSTa ) ... 177 4 bAdaranigada svarUpa... 179 5 32 anaMtakAya .. 184 6 bAdara nigadanA lakSaNa. 185 7 sAmAnya nigadanuM svarUpa. * 182 8 sAdhAraNa nAmanI sArthakatA. ... 193 8 nigoda zarIranI dRSTigocaratA. ... 194 10 eka zarIramAM anaMtajIne samAveza. ... 197 1 nigenI vedanA. ... 200 12 nigodacho keTalA che. ) 13 de crza no vahe ravindra anaMta. ... 201 14 nigodarAzi ... 204 15 nigodamAM bhedAdi 37 kAranI prApti. ... 206 . nigAdachatrIzIne prAraMbha 16 lokanA eka AkAza pradeza upara jaghanyapade je jIvapradezo utkRSTapade je jIvapradeza ane sarva che te saMbaMdhI alpabadutvane prazna che. * - - 1 216 17 pUrvapraznano uttara. .. 2 218 18 jaghanyapada ane utkRSTa pada kyAM hoya ? 219 19 granthakAranI vAdI taraphathI zaMkA , 4 221 R : : : : : : : : : : 200
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya, *** 7 226 * 9 228 14 - gAthAMkapRSTAMka. 20 jaghanyapada temaja utkRSTapada saMbaMdhI viredhana parihAra. 5 222 21 nigodanA goLA eTale zuM ? * 6 225 22 goLAonI kalpanAne prakAra ... 23 gaLA keTalA bane? .... 227 24 gaLAmAM utkRSTapada gaNavAnI rIta... 25 naiRyika utkRSTa pada ... .. 10 228 26 ekaMdara geLA keTalA? dareka gALAmAM nigAda keTalI ane pratinigadamAM jIva keTalA ? ... .. 12 27 eka jIvanA pradezonuM pramANa tathA nigodanI nigodamAM rahela chavanI ane gaLAnI avagAhanAnuM pramANa. 13 234 nigada chava tathA goLA e traNenI avagAhanA sarakhI hovAnuM kAraNa. ... ... ... 14 235 utkRSTapadarUpa eka AkAza pradezamAM jIvanA-nigodanA temaja gaLAnA keTalA Atmapradeze avagAhyA hoya ? 11 237 30 sarvagaLAmAMnA ane eka AkAzapradeza upara rahelA eka jIvanA pradeza tulya te saMbaMdhI zaMkA samAdhAna. 20 sarvagaLA ane utkRSTa padagata eka jIvanA pradezo e bannenI tulyatA. ... ... ... 23 245 sarvajIvathI paNa utkRSTapadagatajIvapradezo vizeSAdhika che te jANavAnI rIta...... 25 247 33 pUrva adhikAranuM aMkasthApanA pUrvaka samajAvavuM. 29 254 34 nigada chatrIzI saMbaMdhI praznottara (pariziSTa) .... 258 35 nigoda chatrIzI sArAMza (pariziSTa) thI 268 263
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImAna muktikamaLa jaina mAhanamALAmAMthI pragaTa thayela puSpA. ( dhArmika pustakA. ) puSpa aka 1 anityAdibhAvanAsvarUpa, 2 zrI jitendrastavamAMdiguNameAhanamALA. ( AvRtti 2 jI ) 3 gujarAtanuM gaurava yAne vimalama MtrInA vijaya. 4 devagurUvaMdanAdi vidhisa graha. 5 sumeAdha pATha saMgraha. nAma ... 6 pAsaha vidhi. ( AvRtti 3 jI saMkSiptavidhi sAthe ) cha pratimAzataka moTI TIkA (saMskRta ).... 8 ka grantha saTIka 1 thI 4 ( A. 2 jI ). 9 mA` parizuddhi. 10 vipAka sUtra saTIka mUlanI chAyA sAthe. 11 muktimAdana yAne dhama` prAptinA hetu. 12 surapriya caritra bhASAMtara.... 13 pratimAsthApananyAya. 14-15 paramajyaMti-paramAtma paciva tikA... 16 caumAsI tathA dIvALI devava Mdana. 17 jJAnasAra mULa. zrAvakavidhi mULa. 18 devava danamALa. ... ... 19-20 zrI upadezapada saTIka, zloka 14000 (1-2 bhAgamAM saMpUrNa) 21 abhidhAna ciMtAmaNi ( haimI )kAza ratnaprabhA TIkA sAthe. ... ... 22 zrI mahAvIra svAmI caritra 150 pAnAneA vadhArA. (A. 2 7) che 23 samyagdarzana ( uttama svarUpa le- pra0 dha`vijayajI ) 24 snAtrapUjA kaLazAdi a` sAthe. ( 5-vIravIjayajI ). 25 jitendra stavAdi guNa meAhanamALA-(caityavaM datA stavane navANu yAtrA vidhi sa Mgraha-tapeAvidhi saMgraha vigere ghaNA vadhArA sAthe ( AvRtti 3 jI ) 26 tapavidhi saMgraha, & & & S? : : : : : : : : : ... *_*
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navatattvaprakaraNam - sumaGgalATIkAsamalaGkRtam / ( saMskRta-patrAkSAra-jorja 6000 ) jIvAvAdinavatattvAnuM sacoTa pratipAdana karatI vamAnamAM vizeSa pracalita pUrvAcA praNIta navatattvanI pa gAthAo upara vistRta vivecana karatA A grantha pUjyapAda zAsanamAnya jainAcAya zrImad vijayameAhanasUrizvarajI mahArAjanA praziSya vidra pravaka munizrI dharmavijayajI mahArAjanA suhastathI vidvatAbharI saMskRtabhASAmAM lakhAyeleA hAi tattva jIjJAsuone khAsa saMgraha pharavA lAyaka che. mahinA lagabhagamAMja bahAra paDavA saMbhava che. zrImAna ratnazekharasUrIzvaraviracita zrIlaghukSetrasamAsa bhASAntara sacitra sayaMtra / zabdA, gAthA, vistarA, TippaNI, AkarSaka yA temaja kSetra vigerenI yathArtha mAhitI ApanArA lagabhaga 50 2gIna citrA sAthe 70 phArmAnA A grantha vamAna jagat temaja zAstrIya jagat saMbaMdhI mAnyatAone samanvaya karavA pUrvaka jainaSTie khageALa bhUMgALa temaja guNatAnuyAganA viSayAnuM pratipAdana karavA sahita khAsa pAThayapaddhatithI taiyAra karAvavAmAM Avela che. aneka viyeAnA jJAtA dravyAnuyoganA satata abhyAsI pravattaka munivarya zrI dharmavijayajI mahArAjanA hastathI lakhAyela Adhunika temaja zAstrIya mAnyatAonA parAma karatA vistRta upendvAta khAsa vAMcavA lAyaka che. cAturmAMsanI zarUAtamAMja prAyaH granthanuM prakAzana thavA saMbhava che. mALAnA granthA maLavAnA sthAne. 1 zAhe lAlacaDha naMdalAla The. keADIpALa mu. vaDAdarA. 2 zAha dhALIdAsa DuMgarazI The. mAMDavInIpeLa mu. amadAvAda, mu. pAlItANA. 3 mAstara kuMvarajI dAmajI 4 zAhu zAMtilAla dAmeAdar The. zetruMjA daravAjA bahAra mu. pAlItANA,
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI paramANukhaNDapatriMzikA prakaraNam ( gurjara bhASAntara sahita ). [ paramANukha'Da chatrIzI saMbaMdhI viSayanI samaja-paramANukhaMDa chatrIzImAM AvatI paribhASAonI samaja-paramANukhaMDa chatrIzInA sakSiptasAra vigere pariziSTA sAthe ]. Wan prakAzikA. zrI muktikamala jaina mohanamAlA - vaDodarA. Set to REA
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ // nikhilavighnavinAzine zrI loDhaNapArzvanAthasvAmine namonamaH // prAtaHsmaraNIya jainAcArya 1008 zrImad vijayamohanamUribhyo namonamaH zrImad ratnasiMhasUriviracitavRtti sahita 9degdegdegdegdegdegdegdegdegdegdegdegdegdegdegdeg9 paramANu khaMDa SaTtriMzikAnuM / gUrjara nASAntara. myaiyaimaiyaaraik kaarrrraip yathArtha pudagala paramANu ane jIva vigere padArthanA samUhane darzAvanAra, savabhAvanA jANanAra, ane devaDe stuti karavA yogya evA zrI vIrajinezvarane namaskAra karIne 1 pudagalAnuM ane panigoda khanuM satya svarUpa pratipAdana karanArI gAthAo zrI bhagavatI sUtranI vRttimAMthI urIne tenuM kaMIka lezamAtra) vivecana karAya che je 2 1-2-3 "darzAvanAra " e padathI bhagavaMtanuM sarvadarzIpaNuM, "jANanAra " e padathI bhagavaMtanuM sarvApaNuM ane "devaDe stutya " e arthathI bhagavaMtanuM tribhuvana pUjyapaNuM sUcavyuM che. 4-5 cAlu prakaraNamAM kevaLa pudgalonuM ja eTale paramANu yugalanuM ja svarUpa kahevAze. chatAM putrAnAM nirtvAnAM e be pada kahyA te uparathI ema samajavAnuM che ke A vRttikAra pote purAnAM e padanA sUcanathI paramANu ane pudgala e be chatrIzIonI vRtti karanAra che, ane nivAra e padathI cothI nigoda chatrIzInuM paNa varNana karanAra che. (karmo bandhachatrIzInI avacUri zrIvAnaraRSita che ).
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * * * * * vivAha prajJapti (zrI bhagatI satra) nAmanA sUtrane viSe pAMcamA zatakanA 7 mA udezAmAM pudgala svarUpanA varNana prasaMge sUtramAM kahelA arthanA vivecana rUpa je gAthAo navaaMganI vRttikartA zrImad abhayadevasUrijIe lakhI che, ane kaMika varNana karyuM che. te gAthIone saMpradAyathI jANavAyogya keTaleka arthAza zrI gurUvayanA upadezathI lakhAya che, te gAthAo A pramANe che, ( iti vRttikAra racita prastuta graMthapIki ). khittogAdaNadavve, nAvaThANAu appabahuatte / thovA asaMkhaguNiyA, tinni asesA kaha neyA // 1 // jApA-kSetrasthAnAyu avagAhanAsthAnAyu dravyasthAnA ane bhAvasthAnAyu e cAra sthAna AyuSyamAM kSetra sthAnAyu: alpa ane zeSa traNa sthAnAmuM: asaMkhya guNa che te kevI rIte jANavA ? . 1 rIkSA-ahiM pagalAne kSetrane viSe, avagAhanA viSe, dravyane viSe, ane bhAvane viSe je sthitikALa (TakAva) te saMbaMdhi alpabahutvanA vicAramAM pudgalenI kSetrasthiti alpa che, ane zeSa avagAhanAdi traNe sthiti pratyeka anukrame asaMkhyaguNI asaMkhyaguNuM che, te kevI rIte samajI zakAya ? ( e gAthAne saMkSepAtha ko) ane have e gAthAne savistara atha kahevAya che, mULagAthAmAM kahela phALaka eTale thAnAvu e pada kSetrAdi 6 zrI AcArAMga sUtranI ane zrI sUtrakRtAMga sUtranI vRtti zrI zIlAMkAcArya racita che. ane zeSa 9 aMganI vRtti zrImad abhayadevasUrie racI che, mATe. -7 saMpradAyathI eTale guruparaMparAthI jANavA yogya che, kAraNa ke zrI bhagavatI sUtramAM vRttikartA zrI abhayadeva sUrie je gAthAo vRttimAM lakhI che, te gAthAone gAthA anusAra saMpUrNa artha lakhe nathI, paraMtu sUtra ane gAthAone kiMcita sArAMza mAtra darzAvyo che, mATe e gaMbhIra artha guruparaMparAthI ja jANI zakAya evo che.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( kSetra-avagAhanA-dravya-ane bhAva e cAre pAka sAthe joDavAno che, jethI (e pramANe joDatAM) kSetranA AyuSya, avagAhanA sthAna AyuSya, dravyasthAnaAyuSya ane rAvasthAna AyuSya (e cAra bheda) thAya. tyAM kSetradhA AyuSya padane artha e che ke kSetra eTale eka AkAza pradeza vire e AkAza pradeza traNa AkAza pradeza ityAdi) kSetrane viSe pudgalanuM thana eTale avasthAna (arthAta sthiratA TakAva) te rUpa AyuSya (eTale te TakAvane kALa) te kSetrarathana vAyutha kahevAya, arthAta pudagalone ekakSetrane viSe je (satata) TakAva te kSetrasthAnAyuSya kahevAya, (avagAhanA eTale) amuka pramANavALA AkAza pradezamAM vyApta thavA paNuM te avagAhanA kahevAya, tenuM eTale pudagalAnI avagAhanAnuM je sthAna eTale sthiratA te rUpa AyuSya te ekapattAsthAna Apu kahevAya. arthAta eka avagAhanAmAM pula satatapaNe keTalA kALasudhI rahI zake (athavA pudagala kaI paNa eka avagAhanApaNe keTalA kALasudhI kAyama rahe teno vicAra jANu) te avagAhanA sthAnAyuSya gaNAya, . . dravyanuM eTale pudgala dravyanuM aNuvAdi bhAve (paramANapaNe ASaNakakaMdhapaNe, caNakakaMdhapaNe yAvata anaMtANukalkapaNe ) je avasthAna (eTale sthiratA ) te rUpa AyuSya ane zikSA nAja kahevAya, arthAta pudagalo (paramANu bhAve athavA DhayaNakAdi keipaNa) skaMdhapaNe keTalA kALa sudhI rahI zake (te saMbaMdhi je vicAra jANe) te dravyathAnAyuSya kahevAya, bhAva eTale (eka guNa kRSNatvAdidviguNakRSNAdi ityAdi) kRSNatvAdi guNa samUhanuM je sthAna eTale sthiratA te rUpa AyuSya te mAthAnApu kahevAya. arthAta pudgalAmAM vivakSita kRSNatvAdi guNe keTalA kALa sudhI TakI rahe ( te saMbaMdhi je vicAra ) te mAvikathAnA yutha kahevAya, zaMkA-kSetramAM ane avagAhanAmAM ahiM zuM taphAvata che? uttara-vivakSita samaye muddagala kSetramAM rahe che te kSetranuM * . .-.-.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 4 ) nAma ahi~ kSetra che, ane jeTalA AkAza pradeza pramANa avagAhunA vivakSita samaye che teTalAja AkAza pradeza pramANa avagAhunA kAyama rahevI te ahiM avagAhanA tarIke che. tethI kSetra badalAya tepaNa avagAhanA kAyama rahI zake che, e pramANe kSetra ane avagAhanAmAM ahiM bheda samajavAnA che. tAtpa e che keje vakhate kAika pudgala skandhu asatkalpanAe 10 AkAza pradezanI avagAhanAvALA amuka kSetramAM ( eTale AkAzanA amuka bhAgamAM 10 AkAza pradezamAM phelAine rahyA che, teja kSetramAM teTalI avagAhanAe ) jyAMsudhI rahe tyAMsudhI kSetrasthAnApu: gaNAya, ane jyAre teja pudgalankandha peAtAnI 10 AkAzapradezamAM phelAI rahevA rUpa avagAhanA kAyama rAkhI te kSetra badalIne anya anya kSetramAM saMcare ane te pramANe saMcaratAM ( eTale judA judA kSetrAmAM rahetA chatA ) paNa jyAMsudhI 10 AkAza pradezAvagAha paNuM badalIne nyUnAdhika avagAhanAvALA na thAya tyAM sudhI te pudgalaskaMdhanuM avaLA sthAnayuSya gaNAya. puna:jyAre eja 10 AkAzapradezanI avagAhanAvALA pudugalaska dha vizrasA pariNAmathI ( svata: svabhAvathI ) piDita kerelA rU nI mAphaka ( dukhAvelA rU nI peThe ) kaMika ghana (nakkara ) thayA chatA pAMca AkAzapradezamAM samAi zake evA thAya, athavA ( vizrasA pariNAme ) phelAvelA ( athavA pAcAzavALA thayelA ) rU nI peThe meTA thayA chatA 15 AkAza pradezamAM samAya evaDA thAya ( tApaNa e pudgala skadha jeTalA paramANuo maLIne baneleA hatA teTalAja paramANuovALA kAyama rahe parantu ekapaNa pradeze adhika vA nyUna na thAya ) evA jyAMsudhI rahe tyAMsudhI vyasthAnAyu: gaNAya. puna: eja vivakSita pudgalaska dha potAnAmAMthI ekAdi parabhANu ochA thatAM, athavA ekAdi paramANu navA AvI maLatAM vyAMtarane ( eTale bhinnadravyapaNu' ) pAmyA chatAM paNa jyAMsudhI 1 asatkalpanA azakyabhAvanA dRSTAntamAM hoya che, parantu ahi' tevA aM nathI, kAraNa ke 10 prAdezikAvagAhana vALA skaMdha hAI zake che, sAre ahiM " dhArA ke ' e a` tarIke che, ',
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 5 ) prathamanA kRSNantyAdi guNa na cheDe ( eTale vikSita pudgalaska'dha je vAdi guNavALA hatA tevAja varNAdi guNavALA jyAMsudhI kAyama rahe ) tyAM sudhI te pudgalaskaMdha saMdhi mAvasthAnAtyuH gaNAya che, e pramANe kSetra sthAnAyu: avagAhanA sthAnAyu: dravya sthAnAyu: ane bhAvasthAnAyu: e cAramAM jo paraspara alpamahutvanA (eTale keANa thADA kALa TakI zake ane kANa vadhu kALa TakI zake tene ) vicAra karIe teA pudgaleAnu kSetrasthAnAyu: savathI alpa che, ane roSa avagAhanA sthAnAyu: vigere traNe anukrame asaMkhya guNa che. have e pramANeja alpamahutva kai rIte sabhave che ? e ahi ziSyane prazna che. ( tene uttara AgaLa kahevAze ) parantu prathama te eja helI gAthAnA bhAvane AgaLa kahevAtI gAthAo vaDe vizeSa spaSTa kare che. khittA muttattAo, te samaM baMdhapaccayAjAvA to poggalAe thovo, khittAvadvANa kAlo u // 2 // gAthArtha:--kSetra arUpI hovAthI kSetra sAthe pudgalAnA saMbaMdha thavAnA kAraNa ( rUpa sneha ) nA abhAva che. tethI pudgalAnA kSetrAvasthAnakALa alpa che. ToLAyaH--satra eTale AkAza akUtta-arUpI che, te kAraNathI (tena eTale ) te AkAza sAthe putranA raviziSTa ava pratyayanA eTale viziSTamadhanA kAraNarUpa je snehAdi tenA a 1 varNa-gaMdha-rasa-ate sparzI e varNAdi catuSkane rUpa kahevAmAM Ave che, tethI e vadi catuSka je dravyane hAya te ha-mUrta kahevAya, ane varNAdi catuSka rahita dravya arpI kahevAya, AkAzadravya varNAdicatuSTha rahita che. 2 snehAdikathI utpanna thayeleA je zrleSa aMdha te ahiM viziSTa dha jANavA. 3 snehAdi zabdamAM Adi zabdathI parva grahaNa karavuM. kAraNa ke e drabyAnA kSetrabaMdhamAM snehatva ane samatva eja e spa`hetubhUta che. vighna vastatvAkanyaH itizrItavA sUtranuM vacana che mATe
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAva hevAthI pudagalo eka kSetramAM ati dIrghakALa sudhI rahI zakatA nathI. tAtparya e che ke-viziSTa pariNAmavALA pudgalene amuka vivakSita kSetramAM dIrghakALa sudhI rahevAmAM kAraNabhUta che snehAdi jeie te snehAdine "abhAva hevAthI te pudgale kaMika apakALa rahIne te ja viziSTa pariNAmane nahiM choDatA (eTale teja viziSTa pariNAme kAyama rahyA chatAM ) bIjA bIjAkSetrane spaze che (eTale kSetraparAvRtti karyA kare che.) e pramANe hevAthI kSetrAvasthAnakALa (kSetrathAnA) ati alpa che. e pramANe kSetra sthAnAyunI alpatAnuM svarUpa darzAvIne have avagAhanA Ayu. tethI asaMkhya guNa kevI rIte hoya? tenI spaSTatA A gAthAmAM darzAve che, annakkhittagayassavi, taMciamANaM ciraMpi saMcara ogAhaNanAse puNa, khittannattaM phumaM ho // 3 // na jAthArtha -anya kSetramAM gayelA pudagalanuM paNa nizcaya teja ( avagAhanA ) pramANu dIrghakALa sudhI paNa rahI zake che, paraMtu je avagAhanAne nAza thAya te kSetranI bhinnatA te spaSTa rIte thAya che ja, -anya kSetramAM rahelA pudagalarakaMdhanuM paNa teja pramANa eTale te ja avagAhanA dIrghakALa sudhI paNa rahI zake che, 4 ahiM viziSTa pariNAmavALe eTale vivakSita samaye je pudagalaskaMdha jeTalI avagAhanAvALA, jeTalA pradezavALe, ane je varNa gaMdha rasa sparzavALA ( kSetrasthAnAyu saMbaMdhi vicAra karavA mATe) svIkAryo che teja avagAhanAdi pariNAmavALe jANo. 5 ahiM abhAva e pada AkAzakSetrane aMge jANavuM. kAraNa ke dareka pudagalamAM te snehAdi guNa avazya hoya che. paraMtu AkAzakSetra snehAdi guNa rahita che, mATe AkAza ane pugalane bene baMdha thatuM nathI, kAraNa ke be dravyano saMbaMdha meLavavA mATe banne dravyomAM nehAdi guNa hovo joie, ane AkAzamAM te snehaguNa nathI tema rUAguNa paNa nathI,
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahiM tAtparya e che ke--vivakSita AkAza kSetramAM (vivakSita pudagalaskandha) jeTalA AkAza pradezomAM vyApta thaIne rahyA hatA teTalAja AkAza pradezamAM vyApta che chato anya kSetramAM gayelo paNa prApta thAya che ( eTale eja avagAhanA kAyama rAkhIne bIjA sthAnamAM paNa jaI zake che. arthAta bIjA sthAnamAM javA chatAM paNa te avagAhanA kAyama rahelI hoya che. ) ane avagAhanAno vinAza thatAM te kSetranuM bhinnapaNuM spaSTa rIte ja thAya che (arthAta avagAhanA badalAtAM kSetra paNa badalAya che). avagAhanA vinAza (pAmavI eTale zuM? ema je zaMkA thatI hoya to kahIe chIe ke, paramANuskaMdhanA saMkocavaDe alpa pradezamAM ( alpa AkAza pradezomAM ) avasthAna thavAthI, ane paramANuskaMdhanI vikasvaratAvaDe adhika pradezamAM ( vadhAre AkAza pradezemAM ) avasthAna thavAthI ( avagAhanA vinAza ) saMbhave che, A gAthAnA pUrvArdhamAM (pahelA be caraNamAM) pudgalanI kSetraddhAthI (pudgalaskaMdhanA kSetrathAna thI) avagAhana addhA (avagAhanasthAnAyuM.) vizeSa kahI ane uttarArdhamAM (gAthAnA chellA be caraNamAM) avagAhana addhAthI kSetrAddhA adhika nathI ema kahyuM te kevI rIte te kahevAya che. 3 che avataraNa-pUrva gAthAnA pUrvArdhamAM kahyuM ke pudagalo ekaja kSetramAM jeTalo kALa rahI zake che te karatAM eka sarakhI avagAha 1 kAraNa ke je kSetramAM 1* AkAza pradeza pramANe vyApta thaine prathama rahyo che, te ja kSetramAM je 5 AkAza pradeza pramANa athavA 15 AkAza pradeza pramANa avagAhanA vALa thAya te prathamanuM 10 pradezAtmaka kSetra badalAIne 5 pradezAtmaka vA 15 pradezAtmaka kSetra thayuM, mATe. 2 ahiM "paramANuskaMdha" zabdane artha pudgalaskaMdha jANavA, 5ratu eka paramANurUpa skaMdha evo artha nathI. 3-4 prathama samaye je eka AkAza pradezamAM jeTalA paramANu paraspara saMkramI rahyA hatA tene badale vadhAre saMkramI jAya tyAre te pudagalakuMdhane saMkeca thayo jANavo, ane prathamanA saMkramelA paramANuo te AkAza pradezamAMthI bahAra nikaLI bIjA vadhu AkAza pradezomAM jaI saMkrame tyAre te pudgalaskaMdhane vikeca athavA vikasvara bhAva thayo jANa.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ t ey nAmAM ghaNA kALa rahI zake che, ane eja gAthAnA uttarAdhamAM kahyuM ke eka sarakhI avagAhanAmAM pudgalA jeTalA kALa TakI zake che tenA karatAM ekaja kSetramAM ghaNA AchA kALa TakI zake che. ( e pramANe pUrvAdha mAM ane uttarArdhamAM ekaja vastu svarUpane darzAvanAra e bhAva kahyA che. ) teA ahiM prazna e che ke e pramANe kSetramAM alpa kALa ane avagAhanAmAM vadhu kALa TakavAnuM kAraNa zuM? temaja avagAhanAnA kALa karatAM kSetrakALa alpa kema ? tenuM kAraNa darzAvanArI A gAthA kahevAya che. ', gANabaddhA, khittaddhA akkiyA vabaddhAya na ca zrogAhaNakAlo, khittaddhAmitta saMbaddho // 4 // gAthArtha:--kSetrAddhA te avagAhanA sAthe sabaMdhavALI che, temaja akriyA sAthe paNa saMbaMdhavALI che, parantu avagAhana adrA kevaLa kSetrAdrA sAtheja saMbaMdhavALI che, ema nathI. // 4 // ToLAtha:-kSetrAdhdhA eTale eka kSetramAM rahevArUpa sthiti te niyata AkAza pradezAmAM vyApta thavA rUpa avagAhanAne viSe ane agamanarUpa akriyAne viSe saMbaMdhavALI che, kAraNa ke vi vakSita avagAhanAneA sadbhAva ane akriyAnA sadbhAva e e 1 ahiM' e bhAva kahyA te banne bhAva sarvathA eka svarUpa darzIka nathI, parantu e bhAva paraspara bhinna svarUpa daka che te A pramANe- e trIjI gAthAnA vhelA be caraNamAM e bhAva darzAvyA che ke avagAhanA eka sarakhI rahevA chatAM kSetranuM parAvarttana thai zake che, e kahevAthI ema samajavu ke eka kSetramAM ane anya kSetramAM rahetAM ane gamana karatAM avagAhanA tenI teja hoi zake che, mATe prathamanuM kSetra je badalAyuM te avagAhanA badalAvAthI nahi paNa sthAnAntara thavAthI badalAyuM che. ane khIjA uttarAdhanA e caraNe mAM e bhAva darzAvyA che ke--vivakSita avagAhanAvALA pudgalaskandhanuM prathama kSetra sthAnAntara thavAthIja badalAya ema nahi parantu prathama kSetramAM kAyama rahevA chatAM paNa avagAhanA parAvartta nathI adalAya che. e pramANe pahelA bhAvamAM sthAnAntara gamana ane khIjA bhAvAM avagAhanAnuM parAvattana mukhya gaNIne banne rIte kSetra sthAnAyuH alpe kahyuM che.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramANu kha7 chatrIzI-bhASAntarasabhAva heteja kSetrAdhA hoI zake che, ane e be na hoya to kSetrAdhA detI nathI. ane avagAhana adadhA to kevaLa kSetranA saMbaMdhavALI nathI, kAraNa ke kSetrAdhA na hoya (kSetra badalAya ) topaNa avagAhana adadhA to hoya che je tethI je tAtmaya Ave che te AgaLanI gAthAmAM kahevAya che. avataraNa-pUrva gAthAmAM kSetrAddhAne avagAhanA ane akriyAnA saMbaMdha vALI kahI. ane avagAhanA kevaLa kSetrAdhA sAthe ja saMbaMdhavALI nathI ema kahyuM tenuM kAraNa A gAthAmAM darzAve che. te sAthe antima tAtparya paNa kahevAya che, 1 A TIkArthanuM tAtparya A pramANe che - je eka vivakSita kSetramAM ( eTale amuka eka kSetramAMja ) jeTalA kALa sudhI amuka pugala skandha TakI rahe te ja kSetranA aMge te pudgalaskadhanI kSetrAdhA eTale kSetrasthAnAyu athavA kSetrakALa gaNAya che, e kSetra kALanuM pramANa teja pugalaskaMdhanI avagAhanA ane teja skaMdhanI (sthAnAntara na thavA rU5 ) akriyA e be sAthe saMbaMdhavALuM che. kAraNa ke e bemAMthI koIpaNa eka badalAya to kSetra avazya badalAI jAya che, arthAta avagAhanA badalAya te paNa kSetra badalAya che, ane akriyA badalAIne kriyA thAya eTale te pugalaskaMdha te kSetra cheDIne bIjA kSetramAM jAya to paNa kSetra badalAya che, mATe pudgalonuM kSetrasthAnAyuH athavA kSetrakALa athavA kSetrAdhA te avagAhanA ane sthAnAntara na thavA rUpa akriyA e benA TakAvathIja TakI rahe che, ane e benA athavA bemAMthI game te ekanA badalAvAthI kSetra avazya badalAya che ema je kahyuM te yukta che. e pramANe kSetrasthAnAyuH jema avagAhanA ane akriyA e benA AdhAra upara raheluM hoya che tema avagAhanA e benA AdhArathIja TakI rahenArI nathI, paraMtu avagAhanA te kevaLa avagAhane uparaja TakI rahenArI che, kAraNa ke avagAhanA badalAyeja avagAhanAhA badalAya e niyama che, parantu kSetra ane (athavA) akriyA badalAtAM eTale te avagAhanA sthAnAntara thatAM paNa avagAhanA badalAvAya evo niyama nathI, mATe kSetrAdhdhA na hoya to paNa avagAhana adhA te hoI zake che. 2 nAmanaX eTale kAraNa--hetu-pUrvaka antima tAtparya,
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ (10) paramANu khaDa chatrIzI-bhASAntara. jamhA tattha'nnatthaya, sacciya yogAhaNA javerikhatte tamdA khittadvAyo'vagAhaNaddhA asaMkhaguNA // 5 // jAthA-je kAraNa mATe te vivakSita kSetramAM, ane bIjA kSetramAM paNa nizcaya teja avagAhanA hoya che, te kAraNathI (kSetra sthAnAyu ) kSetrAdhAthI avagAhana adhA (avagAhanA sthAnAyu:) asaMkhyaguNa che, TIvArtha -je kAraNathI tabdha (44) eTale vivakSita kSetramAM ane vivakSita kSetrathI bIjA anya kSetramAM paNa rAma (t va) eTale pUvakSetranA saMbaMdhavALIja (eTale prathamanA letramAM je avagAhanA hatI tenI teja ) avagAhanA hoya che (heI zake che, tethI kSetrAddhiAthI avagAhana adadhA asaMkhyaguNI che, avataraNa-e pramANe tristhAnAyuthI avagAhanasthAnAyu: asaMkhya guNa che, ema pratipAdana karIne have avagAhanasthAnAyuthI dravyasthAnAyu: asaMkhyaguNa kevI rIte heya? te A gAthAthI darzAvAya che, saMkoa vikoeNa va, uvaramiyAe'vagAhaNAevi tittiamittANacitra, ciraMpi davANa'vatthANaM // 6 // jAthA-saMkeca ane vikAcavaDe avagAhanA badalAI jAya to paNa teTalAja pramANavALuM te dravya to dIrghakALa sudhI paNa rahe che. rojhA -saMkeca ane vikecavaDe avagAhanA badalAya che to paNa jeTalAM dravyone eTale jeTalI saMkhyAvALA paramANuone skaMdha prathama banelo hato teTalIja saMthAvALA pudagalene te skaMdha dIrghakALa sudhI paNa kAyama rahe che. ( tethI avagAhanAyu: thI dravyAyu: asaMkhya guNa che-iti saMbaMdha:) ahiM tAtparya e che ke amuka kSetra pradezamAM paramANu pugalanuM je vyApta thavuM te '( eTale pugalaskaMdha jeTalA AkAza pradezamAM vyApta thayo heyaphelAIne rahelo hoya teTalA AkAza pradeza pramANanI vivakSita)
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramANu khaNDa chatrIzI-bhASAntara. - [11] avAdanA kahevAya che. have jeTalI saMkhyAvALA paramANuonA vivakSita pudgalaraka dha mAnelA che, teTalIja saMkhyAvALA paramANlRevALA teja pudgalaskaMdha (eka paNa paramANu vaMDe nyUnAdhika thayA sivAya ) prathama avagAhelA AkAza pradezAmAMthI nyUna (AchA) AkAza pradezAmAM avagAhavA (samAvA) mATe je sUkSmarUpa (laghu AkAravALA) thAya che te sUkSma thavAnI kriyAnuM nAma saMjoSa kahevAya, ane (teTalA aNuovALA teja pudgala skaMdha eka paNa pradezavaDe nyUnAdhika thayA vinA prathama avagAhelA kAza pradezAthI) adhika AkAza pradezamAM vyApta thavA mATe je vikasvara bhAvavALA (mATA AkAravALA) thAya che te :vikasvara bhAvanuM nAma vizeSa kahevAya che. jethI sa'kAca ane vikeAca thavAthI pudgalaskaMdhanI avagAhanA badalAya che. e pramANe (sakAca-vikAcamAM paNa) teTalAja paramANuo kAyama rahevAthI avagADuMnA badalAvA chatAM paNa dravya nathI badalAtuM, ( eTale dravya teTalAja paramANuovALuM kAyama rahe che) ema kahyuM che. have dravya badalAtAM avagAhanA teA badalAya che ja, te vAta kahevAya che. A avataraNa- -pUrva gAthAmAM kahyuM ke sa`kAca ane vikAca dharma varDa puddagalAnI avagAhanA badalAya che, parantu avagAhanA badalAvA sAthe dravya paNa (eTale paramANuonI niyata saMkhyA paNa) badalAvIja joie evA niyama nathI, ema darzAvIne have A gAthAmAM darzAvAya che ke jo dravya badalAya tAvana avagAhanA aMtrazya badalAya che. saMghAya yo vA, davovarame puNAI saMkhite / ne niyamA taddaddogAhaNAra nAso na saMdeho // 7 // gAthArtha:--vaLI saMghAtathI athavA bhedathI dravya badalAtAM, ane prathamanI avagAhanA saMkSepAtAM te dravya madalAye avagADunA badalAya e nizcaya che, emAM sa Mdeha nathI. TArtha:--jeTalA paramANuovALA vivakSita skaMdha che, te skaMdhamAM bIjA paramANu AvIne maLe tyAre saMcAta kahevAya,
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ [12] paramANu khaNDa chatrIzI-bhASAntara. ane teja skaMdhamAMnA keTalAka paramANuo cAlyA jAya te me kahevAya, mATe te paramANuonA saMghAtathI athavA bhedathI je saMkSipta eTale alpa avagAhanAvALe thayelo skaMdha arthAtu prathama je avagAhanA hatI te avagAhanA kAyama na rahevAthI je alpa avagAhanAvALo skaMdha thaye, ane tema thavAthI je dravya parama eTale dravyanuM badalAvuM thayuM, arthAta saMghAtathI ane bhedathI saMkSipta eTale nAne mATe (saMghAtathI nAne meTa ane bhedathI nAno) thavAthI je pUrva paryAyane (vivakSita AkArano) vinAza thayo, ane e pramANe pUrva paryAyane (AkArano athavA dravyane) vinAza thavAthI te dravyanI avagAhanAno paNa avazya vinAza thAya che. vaLI ema paNa na jANavuM ke saMghAtavaDe pudgalaskaMdha (mULa gAthAmAM kahyA pramANe saMvare eTale) saMkSipta na thAya, kAraNa ke siddhAntamAM te saMghAtathI pudgalaskaMdha ati 1 A gAthAmAM saMvi e padanA zabdArtha vRttimAM "ravAvadina eTale laghu avagAhanAvALe" karyo che. punaH eja vRttimAM AgaLa "na tu banAvana: eTale pUrvanI avagAhanAvALo nahiM " tathA jhaghuttA guphatathA vA pUrvarAmojI tyartha eTale laghupaNA vaDe athavA moTApaNA vaDe pUrvapariNAmana ( pUrvAvagAhanAno) vinAza thAya che e tAtparya che." ethI samajAya che ke saMvitta eTale saMkSiptAvagAhana e pada upalakSaNavALuM hoya. ane tethI vadhu avagAhanA ane moTI avagAhanA, e bannene vAcaka paNa hoI zake che. jethI saMghAtathI laghu athavA gurUavagAhanA, ane bhedathI laghuavagAhanA pudgalenI hoI zake che, te pramANe ahiM paNa kahyuM che. 2 ahiM saMghAtathI skaMdha gurUavagAhanAvALo thAya e te saheje samajAya tema che, paraMtu saMghAtathI saMkSipta eTale laghuavagAhanAvALo thavo te kema bane ! tenA khulAsA mATe e vAkya ( ra ra saMghAra saMkSiA daLo mavati) vRttikAre kahyuM che. zrI bhagavatIjInI vRttimAM paNa e vAkya che. 3 saMghAtathI pudagalaskaMdha atisaMkSipta paNa thAya e vAta siddhAtamAM prasiddha che, karmagraMthAdikamAM paNa prasiddha che. pAMcamA karmagranthamAM kamaprakRtimAM tathA tatvArthasUtra vigeremAM jyAM jyAM audArikAdi pudgala
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramANa khaDa chatrIzI-bhASAntara. [13] sUkSma pariNAmi (jUtaratvena e paNa pATha hovAthI sUkSmapariNAmI ane bAdara pariNAmI) paNa thAya che, ema kahyuM che, vargaNAonuM varNana Ave che tyAM tyAM sarvatra kahyuM che ke audArikAdi vargazuonA pudgalaskaMdhe anukrame anaMtaguNa anaMtaguNa pradezavALA hovA chatAM paNa asaMkhyAtamA bhAga jeTalI jUna nyUnatara avagAhanAvALA che. ane pudgalano evo svabhAva ja che ke jema ghaNuM paramANuo maLe tema te skaMdha sukSma samatara pariNAmI banato jAya che. punaHskaMdhenI utpatti paNa saMghAtathI ane bhedathI kahI che, ane paramANane kevaLa bhedathI utpanna thanAre kahyo che. zrI tatvArthasUtramAM saMvata meksa pajo -26 eTale calune agocara evA kaMdhe saMghAtathI-bhedathI-ane saMghAta bhedathI ema traNa vikalpa utpanna thAya che. tathA elaMdhAtAmyAM cAlphA 1-28 che eTale bheda ane saMghAta e be vaDe cagocara & utpanna thAya che. ahiM cakSugocara eTale kevaLa cakSu grAhya nahiM paratu caluM Adi pAMce Indriya grAhya evo artha samajavo, ane cahyuagocara eTale indriyane agrAhya evo artha samajavo. tathA me T: -27 . eTale kevaLa bheda (rUpa 1 vikalpa) thI paramANu utpanna thAya che. 4 ahIM saMghAtathI atisUkSma pariNAma skaMdha banAvavAnuM kahyuM te sUkSma pariNAma svAbhAvika rAmapariNAma nahiM paNa ApekSika sUmapariNAma samajavo. sUma pariNAma Atyantika-apekSika-ane svAbhAvika ema traNa prakArano che, tyAM 1 paramANuM te AtyaMtika samapariNAma, caNukanI apekSAe dathaNuka skaMdha sama kahevo te ApekSika sUmapariNAma, ane indriyane agrAhya athavA catuHsparza skaMdharUpe agurulaghu guNavALA athavA sumanAma karmathI utpanna thayelA pariNAmavALA je audArikAdi skaMdhone je sUkSma pariNAma te svAbhAvika ruma pariNAma jANavo. zrI tatvArthasUtranA bIjA adhyAyanA 38 mA para kUrman + 2-38 che e sUtranI vRttimAM jema jema ghaNA pudgalaparamANuo maLatA jAya tema tema sUmapariNAmI zarIra skaMdhe banatA jAya ema kahevAnA prasaMgamAMja ataH phUkamatAkSi pratipaDyA na phUTanAmAnitA ( eTale e kAraNathI samatA ApekSikI aMgIkAra karavI paranuM sumanAmakarmajanya nahi) ema kahyuM che. punaH sUma
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ [14] paramANu kha3 chatrIzI-bhASAtara. bhAvArtha:-saMghAtathI (navA paramANuonA saMgamathI) ane bhedathI (keTalAka paramANuo cAlyA javAthI) ema be rIte dravyane vinAza eTale dravyanI paravRtti manAya che. kAraNa ke ahIM dravyoddhAne aMge gaNAtA dravyano artha "vivakSita saMkhyAvALA paramANuone banelA pudgalaskaMdha " e pramANe che, ane saMghAtathI tathA bhedathI te pudgalaskadhAntargata paramANuonI vivasita saMkhyA rahI zakatI nathI, arthAt paramANu saMkhyA badalAya che, mATe dravya paNa badalAyeluM manAya che, puna: paramANuonA saMghAtathI ane bhedathI kevaLa dravyaparAvRtti thAya eTaluM ja nahiM, paranuM avagAhanA paNa nAnI moTI thAya che, e pramANe saMghAtathI athavA bhedathI dravya badalAtAM avagAhanA tenI te kAyama rahI zakatI nathI. tethI avagAhanA paNa badalAyelIja gaNavI. arthAta saMghAtathI athavA bhedathI dravya badalAvA sAtheja samakALe avagAhanA paNa badalAI jAya che. mATe saMghAtathI athavA bhedathI dravya badalAtAM avagAhanA vinAza avazya thAya che, ' avataraNa-pUrva gAthAmAM saMghAtathI athavA bhedathI dravya badalAtAM te dravyanI avagAhanA paNa badalAyelI kahI che, to nAmodayajanya sivAyano je catuHsparzI pariNAmarUpa svAbhAvika sUmapariNAma te paNa ahiM grahaNa karo, paraMtu mukhyatve to ApekSika sUkSma pariNAma samajavo. zaMkA-saMghAtathI skaMdha moTo thAya e svAbhAvika che, ane nAne paNa thAya enI sAbItI upara kahI gayA te grAhya che, paraMtu bhedathI nAneja thAya ane meTa na thAya te kema banI zake ? je samaye keTalAka paramANuo cAlyA gayA teja samaye te skadhAntargata keTalAka paramANuo je paraspara saMkrAnta thayelA che temAMnA ghaNAkharA bahAra nikaLatAM te skaMdha teTalI ja pUrvAvagAhanAvALo athavA meTI avagAhanAvALo paNa kema na bane? uttara-AThamI gAthAnA arthanI puTanoTamAM zrI tatvArthasUtranA pAMcamA adhyAyanA 24mA sUtranA bhASyanA be pATha AyA che, temAM spaSTa samajAya che ke ApekSika bAdarapariNAma to kevaLa saMghAtathIja thavAno kahyo che, ane Apesama pariNAmane paNa saMghAtathI thavo kahyo che. paraMtu ghaa kAra pada na hovAthI samapariNAma eTale laghu avagAhanA saMghAtathI ane bhedathI paNa hoI zake,
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramANu kha7 chatrIzI-bhASAntara. [15] e avagAhanAne nAza kevI rIte thAya che? ane avagAhanAne nAza thavA chatAM dravya kema kAyama rahe che? te A gAthAmAM darzAve che, mArU , saMgavivo e avaDhA na u davaM saMkoaNa-vikoamittami saMbaddhaM // 7 // jAthArtha-dravyamAM avagAhanAaddhA (eTale avagAhanA) dravyanA saMkoca-vikAcanA saMbaMdhathI rahI che, paraMtu dravya (eTale dvivyAdhrA) kevaLa saMkeca-vikecanA saMbaMdhavALuM che ema nathI. 8. rAvArthaTda eTale avagAhanAne avasthAnakALa drivyanI sAthe niyata-avazya saMbaMdhavALo che. kevI rIte? ema je pUchatA ho to kahIe chIe ke saMgavikAro eTale saMkocathI ane vikocathI. (dravyamAM avagAhana kALa avazya saMbaMdhavALe che Iti adhyAhAra:) tyAM sUkSmapariNAmarUpa svabhAvavaDe paramANuone je paraspara praveza te saMjora, ane sUkSmapariNAme pariNamelA paramANuonuM bAdarapaNe pariNamavuM te vizora kahevAya, 1 sama pariNAma eTale Indriyone agrAhya arthAta kAMI paNa IndriyanA viSayamAM na AvI zake evo laghuavagAhanAvALo pariNama. vAstavika rIte kevaLa laghuavagAhanAvALe eTale bArIkamAM bArIka skaMdha teja pariNAmI kahevAya ema nahi, paraMtu sUkSma pariNAma te tyAreja kahevAya ke jyAre ghaNA paramANuo maLavA chatAM avagAhanA nAnI thaI hoya ane te sAthe indriyane agrAhyapaNuM paNa thayuM hoya. punaH avagAhanA nAnI thavAmAM ghaNA paramANuo alpa AkAzapradezamAM avagAhI rahelA te che, ane ghaNuM paramANuo alpa AkAzapradezamAM tyAreja avagAhI zake che ke jyAre ghaNuM paramANuo eka bIjAmAM paraspara praveza karI gayA hoya, e pramANe hovAthI viziSTa sUkSmapariNAmavaDe pugala bhAva saMkoca pAme che, athavA viziSTa saMkecavaDe pulaskaMdha sumapariNAmI bane che, ema raka pariNAma ane saMkocadharma paraspara sahacArI prAyaH che. 2 eka Indriya grAhya athavA be indriya grAhya yAvata pAMca indriyane grAhya evo skandhapariNAma te bAdarapariNAma kahevAya. kevaLa sthUla a
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ [16] paramANu kha3 chatrIzI-bhASAntarate saMkecadharma ane vikecadharma e be dharmane AzrayI (avagAhanA kALa dravya sAthe avazya saMbaMdhavALo che.) e tAtparya che. arthAta dravyamAM jyAM sudhI sakeca-vikeca nathI thato tyAM sudhI avagAhanA (vivakSita avagAhanA) kAyama hoya che, ane drivyamAM saMkoca athavA vikeca dharma pragaTa thatAM te avagAhanA vagAhanA mAtrathI bAdara pariNAma na gaNAya. e pramANe sUkSma pariNAma ane bAdarapariNAmane je ke vAstavika artha che, te paNa A cAlu prakaraNane aMge ahi kevaLa vAstaviMka artha vALoja sUkSma pariNAma athavA bAdarapariNAma grahaNa karavAnuM nathI, ahiM te apekSika samapariNAma ane ApakSika bAdarapariNAma grahaNa karavAnuM che. kAraNa ke avagAhanAsthAnAyu eTale avagAhanAddhAne prastuta viSaya che. tethI avagAhanA nAnI-moTI thavArUpa ahiM sUkSma pariNAma ane bAdarapariNAma grahaNa karavAne che ane tulya paramANu saMkhyAvALe vAstavika bA. pariNAma skaMdha bAdara pariNAmI rahyo che. nAnI avagAhanAvALo thaye ApAi jUufMAmI thayo gaNAya, ane teja skaMdha maTI avagAhanAvALo thaye 3kSiA vAribAno thayo gaNAya. tathA vAstavika sUkama pariNAmI skaMdha sUmapariNAmI rahyo chato moTI avagAhanA thaye ApekSika bAdarapariNamI thayo gaNAya, ane eja sU0 pariNAmI skaMdha kiMcita ladhu avagAhanAvALo thaye Apezika sUkSma pariNAmavALo thayo gaNAya. ApekSika sUkSmapariNAma ane bAdarapariNAma zrI tatvArthasUtramAM A pramANe kahyo che. (5 mA adhyAyanA 24 mA sUtranA bhASyamAM). saumyaM dvividhamantyamApekSikaM ca, antyaM paramANuSveva, ApekSikaM ca dvayaNukAdiSu saMghAtapariNAmApekSaM bhavati, tadyathA AmalakAdvadaramiti / sthaulyamapi dvividhamantyamApekSikaM ca saMghAtapariNAmApekSameva bhavati, tatrAntyaM sarvalokavyApini mahAskaMdhe bhavati. ApekSikaM badarAdibhya AmalakAdiSviti ' artha-sUkSmatA be prakAranI che. atyasUmatA ane ApekSikI sUkSmatA. temAM atyasUkSmatA kevaLa paramANumAM ja prApta thAya che. ane
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramANu khaNDa chatrIzI-bhASAntara. { [17] nAza pAme che, te kAraNathI "dravyamAM avagAhanA niyata ava zya saMbaMdhavALI che ema kahevAya che. (tenuM udAharaNa A pramANe-) jema vRkSane sadbhAva hoya tyAMja khadirane (kheranA jhADane) saddabhAva hoI zake, paraMtu jyAM vRkSane ja abhAva che, tyAM khadiranA sabhAvanI vAta ja zI? (tAtparya e che ke khadirane sabhAva vRkSanA sabhAva sAthe ja niyata saMbaMdhavALe che, parantu vRkSane sabhAva kevaLa khadiranA sadUbhAva sAtheja niyata saMbaMdhavALe che ema nahi; tema avagAhanA dravya sAthe niyata saMbaMdhavALI che, paraMtu dravya avagAhanA sAthe niyata saMbaMdhavALuM nathI). eja vAta bIjI rIte ulaTAvIne kahe che, have gAzAnA pUrvArdhamAM je bhAva (avagAhanA dravyane viSe saMkeca-vikecanA saMbaMdhavALI che evo bhAva) ka tene viSa ApekSika samatA thakAdi skomAM saMghAta pariNAmanI apekSAe thAya che. jema AmaLAthI bora nAnuM kahevAya tema. tathA bAdarapaNuM paNa be prakAranuM che. 1 atyabAdarapaNuM, ane 2 ApekSika bAdarapaNuM. e banne prakAranuM bAdarapaNuM kevaLa saMghAta pariNAmathIja thAya che. temAM sarvavyApI mahAtkaMdhane viSe atyabAdarapaNuM ane bera vigerethI AmaLAM vigere moTAM che evA vyapadezamAM ApekSika bAdarapaNuM kahevAya che. punaH apekSAthI jANIe to e bannenA be be bheda paNa ApekSikaja che. svAbhAvika sU0 pariNAma ane svAbhAvika bAdara pariNAma te sUma bAdara nAmodayajanya, athavA catuHsparze te sakSma, ane aSTasparzI pariNAma te bAdara pariNAma gaNAya. 1 nAza pAme che eTale badalAya che. 2 draSTAnna ane dASTratikane saMbaMdha A pramANe che ke - dravyane sthAne vRkSa ane avagAhanA sthAne khadira jANavuM. tethI jema vRkSanA abhAve khadirano abhAva avazya hoya tema dravyanA abhAve (eTale dravya badalAtAM) avagAhanAno abhAva (eTale avagAhanAnuM badalAvuM) avazya hoya, paraMtu khadiranA abhAve vRkSano abhAva hoya evo niyama nahiM tema avagAhanA badalAtAM dravya badalAvuM ja joIe evo niyama nathI. arthAta avagAhanA badalAtAM dravyanuM badalAvuM hoya paNa kharuM, ane dravyanuM badalAvuM) na paNa hoya.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ [18] paramANu khaDa chatrIzI-bhASAntara ryaya bhAva (pratipakSa bhAva) gAthAnA uttarArdhamAM kahe che ke jema avagAhanA dravyane viSe saMkeca-vikecanA saMbaMdhavALI che tema) dravyamAM saMkoca-vikeca mAtra thaye chate paNa te dravya avagAhanA sAthe niyata-avazya saMbaMdhavALuM manAtuM nathI, kAraNa ke dravyanA saMkeca ane vikeca dharmavaDe avagAhanAno nAza thavA chatAM paNa dravyano nAza thato nathI. mATe khadirapaNAmAM vRkSapaNanI peThe dravya avagAhanA sAthe niyata-avazya saMbaMdhavALuM nathI ema manAya che, kAraNa ke khadirapaNAnA abhAve paNa sIsama Adi vRkSamAM vRkSatvabhAva hoI zake che. have dravya avagAhanA sAthe niyata saMbaMdhavALuM kema nathI? tenuM kAraNa kahe che. avataraNa-pUrva gAthAmAM dravyanI avagAhanA saMkoca ane vikecanA saMbaMdhavALI che, paNa dravya kevaLa saMkeca-vikecanA saMbaMdhavALuM nathI ema kahyuM tenuM kAraNa kahe che. ane te kAraNathI upajatuM antima tAtparya paNa kahe che. ka 1 ahiM mAtra zabdanuM tAtparya e che ke saMdhAtathI ane bhedathI dravya badalAya che, ane dravya badalAtAM avagAhanA paNa badalAya che. te paNa dravya pote avagAhanA sAthe avazya saMbaMdhavALuM nathI e vAta te dUra rahI parantu dravyamAM saMkoca vikeca thaye dravya nathI badalAtuM, te paNa dravya pite saMkeca vikocanA saMbaMdhavALuM paNa nathI. arthAta avagAhanA badalAvA sAthe dravyanuM avazya badalAvApaNuM hoya te avagAhanA sAthe dravyane niyata saMbaMdha mAnI zakAya, agara te saMkoca vikeca thatAM dravyanuM avazya badalAvApaNuM hoya, te paNa avagAhanA sAthe dravyano niyata saMbaMdha mAnI zakAya, paraMtu e be mAMnuM eka paNa nahiM hovAthI avagAhanA sAthe dravyane keIpaNa rIte niyata saMbaMdha nathI, dravyane niyata saMbaMdha te kevaLa saMghAta ane bheda sAtheja che. iti bhAva:. 2 kahevAnuM tAtparya e che ke khadira vRkSa na hoya te paNa sIsama sAga dhAvaDI jaMbU Adi bIjAM vRkSonA abhAve paNa vRkSatva hoI zake che tema khadiravRkSarUpa vivakSita avagAhanAno nAza thayo hoya, ane sIsamAdi sthAnIya anyAnya avagAhanA hoya topaNa vRkSatvarUpa dravyoddhA te hoI
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramANu kha! chatrIzI-bhASAntara. [19]. jamhA tatthannattha va davvaM ogAhaNAra taM ceva / davvaddhA'saMkhaguNa, tamhA yogAhaNaddhAo // e // TdhArtha -je kAraNathI teja avagAhanAmAM athavA anya avagAhanAmAM paNa dravya to nizcaya tenuM teja hoya che, te kAraNathI avagAhanA addhAthI dravyaaddhA asaMkhyaguNI che. rojAI -je kAraNathI tatha eTale te vivakSita avagAhanAne viSe ane annakya eTale kAca ane vikecathI thayelI bIjI avagAhanAne viSe paNa dravya to tenuM teja hoya che, kAraNa ke dravyanA avachaMbha rUpa je paramANu saMkhyA te dIrghakALa sudhI avasthita rahevAthI te dravya paNa avasthita raheluM (eTale dravya tenuM teja ) gaNAya che, te kAraNathI avagAhanAkALathI dravyakALa asaMkhyaguNa che. have bhAvAyu: asaMkhyaguNa kevI rIte che te darzAvAya che, avataraNa-pUrvanI 9 gAthAo sudhImAM kSetrakALathI avagAhukALa asaMkhyaguNa. ane avagAhukALathI dravyakALa asaMkhya guNa kevI rIte hoya tenuM svarUpa kahyuM. have A gAthAthI prAraMbhIne AgaLanI gAthA vaDe dravyakALathI bhAvakALa asaMkhya guNa kevI rIte hoya tenuM svarUpa kahevAya che, temAM prathama dravyanA TakAva karatAM guNane TakAva adhika rahetA hoya teja dravyakALathI bhAvakALa adhika hoya mATe prathama teja vAta A 10 mI gAthAmAM darzAvAya che. saMghAya neyo vA, dabovarame vi pajavA saMti / taM kasiNaguNavirAme puNAzdavaM na ogAho // 1 // jAthArtha-saMghAtathI athavA bhedathI dravyane vinAza thatAM 1 " dravyanA avachaMbharUpa eTale ( vivakSita pudgalaskaMdha rU5 ) dravyane teja dravyarUpe kAyama rahevAmAM kAraNabhUta. athavA dravya eTale vivakSita pudgalaskaMdha tenA piMDa rUpe pariNamavAmAM kAraNabhUta.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ [20] paramANu paNa chatrIzI-bhASAntara.. paNa paryAye to hoya che. parantu savaguNano nAza thatAM te te dravya ane te dravyanI avagAhanA e bemAMnuM kaMI paNa hotuM nathI. rIvArtha...pUrve je saMghAta ane bhedanuM svarUpa kahyuM che, te saMghAtathI athavA bhedathI parama thatAM eTale dravya badalAvA chatAM paNa vagaMdhAdi paryAye to hoya che ja, jema ghasAyelA vastramAM zuklavaNa (vetavarNa) vigere guNe kAyamaja hoya che. paratu je save guNa ( vetavarNAdi ) paryAye badalAI jAya to te dravya ane dravyanI avagAhanA paNa avazya badalAyalIja ugaNAya. A vacanavaDe paryAye dIrghakALa sudhI TakI rahe 17mI gAthAnI ane 11 mI gAthAnI vRttimAM vivakSita paramANusaMkhyAvALA pudgalaskaMdhamAM bIjA keTalAeka paramANuo AvI malavA-te saMvata ane teja pudagalankaMdhamAMthI keTalAeka paramANuo cAlyA javAte e ema kahyuM che. ahiM ghasAyeluM vastra eTale jINuM vastra grahaNa karavAnuM kAraNa e che ke vastra jyAre navuM hoya che te vakhate temAM rUnA paramANuo vadhu hoya che, temaja vetavarNAdi guNe paNa vadhu aMzavALA utkRSTa-utama hoya che. ane teja navuM vastra jyAre ghasAIne jIrNa thAya che, tyAre ghaNA rU paramANuM cAlyA javAthI dravyAntarapaNAne prApta thayeluM gaNAya che. e pramANe te navIna vastrarUpa vivakSita dravya jIvastrarUpe dravyAntara thatAM paNa te vastra je zvetavarNAdi guNavALuM hatuM teja guNavALuM kAyama rahetuM hoya che, mATe dravya badalAtAM paNa guNo kAyama rahe che e spaSTa che. punaH eja vastranA je zvetavarNAdi sarve guNo badalAI jAya che te vivakSita vastra dravyathI ane guNathI sarvIze badalAtAM te vivakSita vastra (navya vastra) nIja parAkRtti thaI javAthI avagAhanAnI parAvRtti ane guNanI parAvRtti paNa thaI jAya che. * zaMkA:-saMdhAtathI athavA bhedathI jema vivakSita dravyano abhAva athavA dravyanI parAvRtti gaNAya che tema guNo palaTAtAM dravyano abhAva gaNAya ke nahiM? uttara:-eka paNa paramANu vivakSita pudgalaskaMdhamAM AvI maLatAM athavA cAlyA jatAM jema vivakSita pugalaskaMdharUpa dravya dravyAntarapaNAne prApta thatAM dravyAbhAva ( tata dravyAbhAva ) rU5 gaNAya che, tema A cAra
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramANu kha7 chagIzI-bhASAtara. [21] nArA ane kaltha alpakALa rahenAruM hoya che, ema jaNAvyuM, e pramANe dravya alpakALa ane paryAye dIrghakALa kevI rIte rahe che te kahevAya che, addhAnA a5bahutva vakhate je varNAdi guNa svIkAryA che, temAMnA sarvaguNa palaTAIne eka guNa paNa kAyama rahyo hoya tyAM sudhI te dravyano ( ane bhAvAddhiAne ) abhAva mAnavAmAM Avato nathI, paraMtu jyAre svIkArelA sarva guNo parAvRtti pAmI jAya tyAre ja (bhAvAddhiAne aMge) divyAbhAva ( ane bhAvAddhAno paNa abhAva ) mAnavAmAM Ave che. tenuM kAraNa e che ke guNaddhAmAM eTale bhAvasthAnAyumAM amuka varNa--gaMdha-rasa ke sparza vigerenuM grahaNa hoI zake che. zaMkA-ekaguNa zvetAdi sarva vizeSa paryAyonuM sAmAnya grahaNa karatAM cAlu cAra addhAmAM kema na hoI zake? uttara-e pramANe sarva vizeSa paryAyanuM sAmAnyathI grahaNa karI game te eka paryAyanI parAvRttie dravyAbhAva mAnavAnuM svIkArIe te prastuta cAra adhAnA alpabadutvano ja abhAva thAya che. kAraNa ke pratisamaye pulamAMne game te eka paryAya to palaTAyaja evo niyama che. mATe pratisamaya dravyAbhAvanI prApti cAluja hoya che. tethI paryAnuM vizeSa grahaNaja ucita che. jethI tavaNaMda sAmAnya guNamAM kai eka guNa dIrghakALa sudhI TakI rahenAre (te dravyamAM) prApta thAya che. te dIrdhakALa sudhI TakI rahenArA eka varNa, eka gaMdha, eka rasa athavA eka sparza AzrayI dravyoddhAthI guNAddhiA asaMkhyaguNI che. zaMkA-jema varNAdi eka sAmAnya guNa Azraya dravyAdhAthI gudhdhA asaMkhyaguNI che tema varNAdi cAre sAmAnyaguNa Azrayi athavA varNAdi cAra zivAyanA bIjA aneka sAmAnya guNa Azraya tathA ekaguNa tAdi eka vizeSa paryAya Ayi tathA ekaguNakatAdi aneka vizeSa paryAya Ayi dravyoddhAthI guNAddhiA asaMkhyaguNI che ke nahiM? uttara-vaNudi eka sAmAnya guNa Azrayi je dravyAhAthI guNAddhA asaMkhyaguNI che te varNAdi aneka sAmAnyaguNa Azrayi dravyoddhAthI guNAhA asaMkhyaNI hoya te samajavuM te ati sugama che. kAraNa ke eka guNa
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ [22] pasmANa chatrIzI-bhASAntara. avataraNa-10 mI gAthAmAM dravya badalAya to paNa paryAje kAyama rahe ema kahyuM te kevI rIte te A 11 mI gAthAmAM kahevAya che, jeTale kALa TakI rahe te karatAM aneka guNa ghaNAM kALa sudhI TakI rahe che, temaja eka paryAyanI apekSAe ane aneka paryAyanI apekSAe paNa kavyAhAthI guNaddhA asaMkhyaguNa che. mULa graMthakartA teija AgaLa 15 mI gAthAmAM dukhAvA ane vakruta gu e padethI ghaNuM guNa TakI rahetA hovAthI dravyAhAthI guNaddhiA asaMkhyaguNI kaheze. zaMkA-je graMthakartA guvA ane kutarA zuTi e padethI ghaNA guNo TakI rahelA hovAthI dravyoddhAthI guNaddhA asaMkhyaguNI kahe che te eka guNa athavA eka paryAya Azraya dravyAhAthI guNoddhA asaMkhyaguNa kema saMbhave ? uttara-je ghaNA guNa athavA ghaNA paryAya dIrghakALa sudhI TakI rahenArA svIkAryA che te guNomAne kaI eka guNa ane te paryAyamAM kei eka paryAya evo hoya che ke te ghaNA guNo ane ghaNuM paryAyo badalAtAM badalAtAM paNa te kAyama rahe che, ane je te eka paNa guNa athavA eka paNa paryAya vinAza pAmI jAya to sarva guNonI ane sarva paryAnI parAvRtti thavAthI guNadhAne ja abhAva thaI jAya; mATe graMthakartAe kuvAdullA ane vadutanA guurrTa e padathI ghaNuM guNa Azrayi kahelI guNaddhAnI asaMkhya guNatA eka guNa Azraya guNaddhAnI asaMkhya guNatAne viccheda karatI nathI, paraMtu vizeSa piSaNa kare che, e pramANe tAtparya eja AvyuM ke, cAra bhAMge dravyaddhAthI guNAdhA asaMkhya guNa che ane be bhAge dravyoddhAthI guNaddhA asaMkhya guNa nathI te A pramANe1 eka sAmAnya guNa Azrayi dravyoddhAthI guNaddhA asaMkhyaguNI che. 2 ghaNuM sAmAnya guNa Azrayi dravyoddhAthI guNaddhA asaMkhyaguNI che. 3 eka vizeSa paryAya Azraya dravyAdAthI guNAddhA asaMkhyaguNI che. 4 ghaNuM vizeSa paryAya Azraya dravyoddhAthI guNAddhA asaMkhyaguNI che. 1 sarva sAmAnya guNa Azraya dravyoddhAthI guNAddhiA asaMkhya guNa nathI. 2 sarva vizeSa paryAya Ayi vyAdhrAthI guNaddhA asaMkhyaguNa nathI.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramANu kha7 chatrIzI-bhASAntara. [23]. saMghAyaneyabaMdhAguvattiNI niccameva davvaddhA / na u guNakAlo saMghAyaneyamitta saMbaddho // 11 // thA-dravyakALa hamezAM saMghAta ane bhedanA saMbaMdhane anusaranAro che. (eTale saMbaMdhavALo che.) paranu guNakALa (bhAvakALa) kevaLa saMghAtakALa ane bhedakALanAja (eTale saMghAta ane bhedanAja) saMbaMdhavALe che ema nathI. TArtha -ahiM vivakSita paramANuovALA skaMdhane bIjA paramANuo sAthe saMbaMdha che te rAta, ane teja skaMdhamAMthI keTalAka paramANu cAlyA jAya te meru kahevAya. te saMghAta ane bheda e be pugaladharmanI sAthe je vaMdha eTale saMbaMdha tene ja nitya anusaranArI dravyoddhA hoya che. A gAthAmAM dravyoddhAne saMghAta ane bhedanA saMbaMdhane anusaranArI kahI te anusaraNa dhaMdharmedvArA jANavuM, kAraNa ke saMghAta ane bhedanA abhAveja dravyoddhAne abhAva ane saMghAta tathA bhedanA sadubhAve dravyoddhAno abhAva hoya che. (e pramANe dravyoddhA saMghAta ane bhedanA saMbaMdhavALI che, paraMtu guNakALa eTale bhAvasthAnAyu athavA bhAvaaddhA kevaLa saMghAtakALa ane bhedakALanAja (eTale saMghAta ane bhedanAja) saMbaMdhavALI che ema nahiM, kAraNa ke saMghAta vigere (saMghAta ane bheda) hovA chatAM paNa guNo tenA teja hoya che. tenuM kAraNa kahe che. mAvAI - ahiM kULa nAmathI oLakhAto je pudagala skaMdha jeTalA pramANuovALA che. te pudagalaskaMdharUpa dravyanA teTalA paramAzuo tyAM sudhI ja kAyama rahe che ke jyAM sudhI te pudagala skaMdha 1 vivAlita paramANuovALA eTale vivAlita saMkhyAyukta paramANuevALA. 2 tenA abhAve teno saddabhAva ane tenA abhAve teno abhAva e avayavyatikavALe saMbaMdha te sAthe saMbaMdha, ane tene saMbhAve teno abhAva ane tenA abhAve tene sarbhAva evo ulaTo saMbaMdha te vaidharya saMbaMdha,
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ [24] paramANu kha chatrIzI-bhASAntara. mAM bIjA paramANu dAkhala thayA nathI, athavA to temAMthI keTalAka paramANue cAlyA gayA nathI. bIjA paramANu dAkhala thatAM athavA temAMthI keTalAka paramANu cAlyA jatAM A prakaraNamAM te dravyane vinAza athavA dravyanuM parAvartana (eTale badalAvApaNuM) thayuM manAya che. e pramANe dravyano nAza athavA dravyanI parAvRtti saMghAta ane bhedathI thavA chatAM dravyanA guNanI paNa parAvRtti thavI joIe e niyama nathI hoto, kAraNa ke dravyaparAvRtti saMghAta ane bhedathI che, paranuM guNaparAvRtti saMghAtathI athavA bhedathI thatI nathI, mATe dravyoddhAthI paNa guNaddhiA adhika hevI saMbhavita che. avataraNa-11 mI gAthAmAM dravyoddhA saMghAta ane bheda sAthe vaidhamya saMbaMdhavALI che, paranuM guNaaddhA saMghAta ane bheda mAtra saMbaMdhavALI nathI ema kahyuM tenuM kAraNa ane aMtima tAtparya A 12 mI gAthAmAM kahe che, jamhA tattha'nnatthava, davve khittAvagAhaNAsuM ca / te ceva panjavA saMti to tadaddhA asaMkhaguNA // 12 // thAje kAraNathI te dravya-kSetra avagAhanAmAM, athavA anya dravya-kSetra ane avagAhanAmAM nizcaya tenA teja paryAna yo kAyama rahelA hoya che, te kAraNathI guNAddhiA asaMguNa che. | 12 . rojAI -gAthAmAM kahela tathaDathaa e vacana dravya, kSetra ane avagAhanA e pratyekanI sAthe joDavuM. puna: chaMdanI anukalatA pramANe dravyAdikane anyathAra (viparIta) upanyAsa 1-2 A graMthanA prAraMbhamAM kahelA ane kahevAtA anukrama pramANe to A gAthAnA bIjA caraNamAM kSetra-avagAhanA ane dravya e anukrama joIe, paraMtu e anukrama pramANe zabdoThavatAM A AryA nAmane chaMda ThIka rIte banatuM nathI, mATe AryA chaMdane barAbara besate racavA mATe dravya, kSetra ane avagAhanA ema viparIta anukrama gaNyo che
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramANu kha7 chatrIzI-bhASAntara. 25] (nideza) karyo che. mATe (gAthAnA arthane saMbaMdha A pramANe che ke, je kAraNathI te kSetrane viSe athavA bIjA kSetrane viSe, temaja te avagAhanAne viSe athavA bIjI avagAhanAne viSe tathA te dravyane viSe athavA bIjI dravyane viSe, e pramANe savitra paryAya dIrdhakALa sudhI avasthita rahenArA hovAthI (sarvatra) tenA teja paryA kAyama rahelA hoya che, te kAraNathI taddha eTale te paryAyAvasthAnakALa (paryAyakALa) asaMkhya guNa che. ahiM ziSya pUrvapakSa tarIke be gAthAo kahe che. te A pramANe avataraNa-11 mI gAthAmAM dravyanI sthiti alpakALa ane paryAnI sthiti dIrghakALa sudhI TakI rahenArI kahI te saMbaMdhamAM ziSyane je zaMkA utpanna thAya che te zaMkA A be gAthAmAM darzAve che. yAda aNe gaMto'yaM, dabovarame guNANavatthANaM // guNavippariNAmaMmizra, davaviseso thnnegNto||13|| jAthArtha ahiM zaMkA e che ke dravyavinAza thavA chatAM paNa guNAnuM je avasthAna (kAyama rahevuM) te anekAnta che (eTale ekAnta nathI.) puna: guNone vinAza thatAM dravyane vinAza thavo te paNa anekAnta che (eTale ekAta nathI.) TAI-ema ekAnta nathI ke dravyane vinAza thatAM guNa kAyama rahevAja joie. kAraNa ke dravyane vinAza thatAM guNAno vinAza paNa dekhAya che, temaja guNono vinAza thatAM dravyano vinAza thavo te paNa avazyabhAvI (nizcaya) nathI, kAraNa ke guNe vinAza pAmyA chatAM paNa dravya tevI ja avasthAvALuM kAyama raheluM dekhAya che. eja vAta spaSTa karAya che ke- (saMbaMdha AgaLanI gAthA sAthe). vippariNayaMmi dave, kammi vi guNapariNaI jave jugavaM kammivi puNa tadavatthe-vido guNavipparINAmo 14 1 ahiM vRttikAra mahArAje gAthAntargata viparIta kramane badale ane nakrame kSetrAdikane nirdeza karyo che,
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramANu kha3 chatrIzI-bhASAntara nAthArthakaika dravyamAM dravya viparita thatAM (badalAtAM) samakALe guNapariNati paNa tevIja (eTale guNavipariNati paNa) thAya che, ane keIka dravyamAM dravya tevIja avasthAvALuM (eTale kAyama) rahevA chatAM paNa guNene vipariNAma (guNenuM badalAvuM) thAya che, TIvArtha -keika dravyamAM potAnA paramANu ochA thavAthI athavA bIjA paramANuo AvI malavAthI dravya badalAtAM teja samaye samakALe prathamanA 3pariNumAdi guNenuM paNa badalAvuM thAya che. ane keIka dravyamAM bIjA paramANu nahiM "maLavAthI athavA potAnA paramANuomAMthI keTalAeka paramANuo nahiM cAlyA javAthI dravya tenuM teja kAyama rahevA chatAM paNa guNa vipariNAma eTale guNono vinAza (arthAta guNanuM badalAvuM) thAya che, jema ghaTa dravya (ghaDA) tevIja avasthAvALo kAyama rahevA chatAM paNa (eTale ghaTa teno teja hovA chatAM paNu bhaThThImAM) pavavAthI pUrvanA zyAmavarNAdi guNene nAza (ane raktavarNAdi guNonI utpatti) thatI dekhAya che. | bhAvArtha ahiM ziSyanI zaMkA che ke dravya badalAvA sAthe guNe badalAya ema paNa bane che, vaLI guNe badalAya ane dravya na badalAya ema paNa bane che, te cAlu alpabadutvamAM dravya 1 arthAta bhedathI. 2 arthAta saMghAtathI. 3 audArika pariNAma vaikriya pariNAma Adi pariNAma athavA gati pariNAma baMdha pariNAma Adi pariNAma athavA vaNuM pariNAma gaMdha pariNAma Adi pariNAma guNonuM. 4 dArikAdivargaNAvALAskadhAmAM e banne rIte guNonuM badalAvuM thaI zake che, temaja hathaNakAdirkamAM paNa anekAntapaNe samakALe guNonuM badalAvuM banI zake che. - 5 arthAta saMghAta nahiM thavAthI, 6 arthAta bheda nahiM thavAthI. 7 e ghaTanuM dRSTAnta prathamanA be vikalpa mATe nahi, paraMtu chellA vikalpa mATe (saMghAta ane bheda nahiM thavA chatAM eTale dravya tenuM teja kAyama hovA chatAM guNonu badalAvuM thAya che e saMbaMdhanuM) che.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramANu khaNDa itrIzI-bhASAntare. [7] badalAvA chatAM guNe badalAtA nathI e siddhAntane mukhya kema gaNavo joIe? arthAta e siddhAntane AdhAre alpabahuvanI prarUpaNA kevI rIte karI zakAya? e prazna che. avataraNa-13 mI ane 14mI gAthAmAM je zaMkA pradarzita karI ke dravya badalAtAM guNa badalAvA ja joIe e niyama nathI. temaja guNa badalAye dravya badalAvuM ja joIe e paNa niyama nathI te dravyanI sthiti alpakALa ane guNonI sthiti ghaNe kALa TakI rahenArI kahI te kema ghaTI zake? teno uttara A gAthAmAM darzAve che, jaeNa saccaM kiM puNa, guNabAhullA na savaguNanAso davassa tadannatte-vi bahutarANaM guNANa viI // 15 // nAthA -uttaramAM kahIe chIe ke tamArI zaMkA satya che, parantu e bAbatamAM tAtparya zuM che te kahevAya che ke guNe ghaNuM hovAthI sarva guNono nAza thato nathI, tethI dravyanuM tadanyatra thatAM (dravya badalAtAM) paNa ghaNA guNe kAyama rahe che ke 15 jovA-dravya badalAtAM guNanuM badalAvuM, ane dravya kAyama rahetAM paNa guNanuM badalAvuM je kahyuM te vAta satya che, kAraNa ke kathaMcita (anekAta paNe) e bane bhAMgAne paNa saMbhava che. parantu tAtparya zuM che? te kahIe chIe ke-eka paramANu skadhamAM guNenuM eTale vaNa-gaMdha-rasa vigerenuM bAhulya hovAthI (ghaNuM varNa--ghaNuM gaMdha-ghaNu rasa ane ghaNuM sparza hevAthI) ghaNA guNe hoya che, tethI sarva guNene vinAza thato nathI. dravyanuM tadanyatva thavA chatAM paNa eTale keTalAka paramANuo AvI maLavAthI athavA keTalAeka paramANuo cAlyA javAthI dravyano nAza thavA chatAM paNa ane dravyano nAza thavA sAthe ghaNA varNa gaMdha 1 eka paramANukaMdhamAM eTale vivakSita eka pudgalaskaMdhamAM. 2 5 varNa - 2 gaMdha- 5 rasa-ane 8 sparza. tathA gati pariNAma vigere,
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ [28] paramANu kharu chatrIzI-bhASAnta rasAdi guNene nAza thavA chatAM paNa pariNumAdi keTalAeka gu ne viSe guNenuM kAyama rahevApaNuM hoya che te kAraNathI dravyasthAnAyuM: (dravyoddhA) thI bhAvasthAnAyu: (bhAva addhA-guNoddhA). asaMkhya guNa hoya ema siddha thayuM jANavuM // iti zrI paramANukhaNDaSaTtriMzikAsaTIka vivaraNaM samAptam // paramANu khaMDa chatrIzI saMbaMdhi pariziSTa-samaja. 1 kSetraddhAnA vicAra prasaMge avagAhanA-dravya-ane bhAva e traNe vivakSA samaye jevA svIkAryA hoya tevAja lakSyamAM rAkhavA joIe. arthAta kSetrAddhAmAM e traNa bhAva vivakSita tenA teja hovA joIe. kAraNa ke e traNamAMno eka paNa bhAva badalAtAM kSetraddhA badalAI jAya che mATe, 2 avadanadAnA vicAra prasaMge dravya ane bhAvavivakSitaja hovA jiie arthAta dvavyApta ane bhAva addhA na palaTAvI joIe, kAraNa ke dravyoddhA vA bhAvoddhA palaTAtAM avagAhanAddhA TakI za katI nathI. kSetrAddhA palaTAtAM to avagAnAddhA kAyama rahI zake che, 3 dravyadAnA vicAra prasaMge bhAvAddhiA vivakSitaja hovI joie, kAraNa ke bhAvoddhA palaTAtAM dravyoddhA palaTAI jAya che, ane kSetrA drA tathA avagAhanAddhA palaTAtAM to dravyoddhA kAyama rahI zake che, 4 mAvaddhAnA vicAra prasaMge kevaLa potAnuM ja vivakSitapaNuM hovuM joIe, arthAta vivakSita sarvaguNemAMnA keTalAka athavA ane eka vivakSita guNa vA paryAya paNa kAyama rahevo joie, anyathA bhAvoddhA kAyama rahI zakatI nathI. e pramANe kSetraddhAnA vicAramAM kSetra avagAhanA-dravya-ane bhAva e cAra vivakSita, avagAhanAddhAmAM kSetra sivAyanA traNa vivakSita, dravyoddhAmAM dravya ane bhAva e be vivakSita, ane bhAvAddhAmAM kevaLa bhAva vivakSita hoya che. tenuM koSTaka A pramANe - 1 gati pariNAma-baMdha pariNAma ityAdi pariNAma guNa ane parasumadi eTale pariNAma gati-kriyA-vaNu-gaMdha-rasa-sparza ItyAdi, , ,
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaI aTTAmAM kSetrAddhAmAM avagAhanAddhAmAM paramANu khaNDa chatrIzI-bhASAntara. kANa vikSita kSetra--avagAhanA dravya-bhAva 4 7 --avagAhanA dravya-bhAva 3 dravyAddhAmAM bhAvAddhAmAM - 7 -sAva 1 5 cAlu prakaraNanI cAra ahvAnu alpamahutva sAmAnyathI sarva pudgalaska dha Azriya nathI, parantu jema keAI eka vivakSita pudgalaska dha Ayi vicArIe tema dareka pudgalaskadha Azrayi bhinna bhinna vicAravAnuM che. . . T [ 29 ] O --dravya-bhAva k 6. A prakaraNamAM kahelu cAra ahvAnu alpamahatva dareka pudgalaskadhane dareka vakhate lAgu paDe che ema nahi, parantu ghaNA kharA pudgalaskaaAnuM darekanuM utkRSTapaNe vicAratAM A alpaahutva labhyamAna hAi zake, ane ghaNA pudgalA aniyamita alpamahuvALA hoya che. kAraNa ke dareka adhdhAnA jaghanyakALa ekeka samayanA che, 7 A cAra aTTAmAM kai aTThAnA nAza thatAM kaI kaI ahvAnA nArA thAya tenI samaja A pramANe-- kSetrAdvAno nAza thatAM kevaLa kSetrATThAtAja nAza thAya. avagAhanAndrAnA nAza thatAM photrAdrAnA ane avagAhanAdvAno nAza thAya. kanyAdAnA nAza thatAM-vyAnAnA sevADAnA ane avagAhana!hAtA nAza. mAvAnAno nAza thatAM cArane nAza. TUM cAlu prakaraNamAM cAra gaDhanuM alpamahula pudgalanA raske dha
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ [3] paramANu kheSTha chatrIzI-bhASAntare. Azrayi kahyuM tema paramANu saMbaMdhi cAra addhAnuM alpabadutva paNa pudgalaskaMdhane anusAreja yathAyogya jANavuM. paramANu saMbaMdhi apabahatva bhinna hota to graMtha kartAe tenuM apabahuta paNa bhinna kahyuM hota, mATe paramANu paNa grahaNa karave, zrI bhagavatIjI sUtramAM A prakaraNa saMbaMdhi 218 mA sUtranI vRttimAM pramANu phira ityAdi padathI paramANune paNa e cAra addhAnA alpabahumAM grahaNa karyo che, paraMtu skadhonuM bAhulya hovAthI vRttikAra tathA mUlakartAe vAraMvAra mukhyatve pudgalaskaMdha kaho che, paraMtu tethI paramANunuM agra haNa na jANavuM, 9 avagAhanAddhA badalAtAM kSetranuM paNa badalAvApaNuM je kahyuM tethI pugalaskaMdha sthAnAntaraja thAya ema na samajavuM, parantu tenA teja kSetramAM rahetAM saMkecathI alpaAkAzapradezamAM vyApta thayo, ane vikAcathI vadhu AkAzapradezamAM vyApta thaye e pramANe pudagalaskaMdhane vyApta thavAmAM kSetranI hInAdhikatA thavI te paNa kSetra badalAyuMja mAnavuM. paramANu khaMDa chatrIzI gata paribhASAnI samaja, 1 cAnAgu -eTale sthitikALa thAnANuM ane mAe paryAya zabdo jANavA 2 cA-kSetrAtaramAM gati na karavI, arthAta je vivakSita kSetramAM dravya che tenA teja kSetramAM rahe paNa tyAMthI khase nahiM te akiyA, 3 saMzora-meTI avagAhanAvALo skaMdha nAnI avagAhanAvALA thAya te, athavA vadhu AkAzapradezamAM vyApelo skaMdha alpa AkAzapradezamAM vyApta thatI vakhate prathama je AkAza pradezamAM jeTalA paramANuo avagAhyA hatA te dareka AkAzapradezamAM tethI vadhu paramANuo samAI javAte 4 vivo-laghu avagAhanAvALa skaMdha maTI avagAhanAvALe thAya te athavA alpa AkAzapradezamAM zvApI rahela
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramANu kha7 chatrIzI-bhASAntara. [31] skaMdha vadhu AkAzapradezamAM vyApta thatI vakhate prathama je dareka AkAzapradezamAM jeTalA paramANuo avagAhyA ( samAyA ) hatA te dareka AkAzapradezamAMthI keTalAka paramANuo bahAra nikaLI vadhu AkAzapradezamAM Ava gAhe te kriyAnuM nAma vikAca, 5 saMthAra-vivakSita saMkhyAvALA paramANuothI banelA skaMdhamAM bIjA navA paramANuo AvI maLavA te, 6 me-vivakSita saMkhyAyukta paramANuovALA banelA skaMdha mAMthI keTalAka paramANuo cAlyA javA te. 7 nAra-kSetrane avagAhanA dravyo ke bhAvane nAza athavA abhAva, athavA vinAza ItyAdi vAcaka zabdo jyAM jyAM Ave tyAM tyAM sarvathA nAza ke abhAva na samajatAM kevaLa parAvRtti athavA badalAvuM ityAdi samajavuM. 8 kSetraddhA-vivakSita pudagalaskaMdhane eka kSetramAM TakI rahevAne 9 arajadanA-vivakSita pudgalaskaMdhane eka avagAhanAmAM TakI rahevAne kALa. 10 vyA-jeTalI saMkhyAvALA paramANuono banele pudgala skaMdha cAlu prakaraNamAM kahevAtA alpabadutva mATe svIkAryo hoya, te skaMdha jeTalA kALa sudhI teTalI ja paramANu saMkhyAvALA kAyama rahe, eka paNa paramANunI ghaTa vadha na thAya teTalA kALa dravyoddhA gaNAya, 11 mA -athavA guddhi eTale cAlu prakaraNamAM alpaba hu vicAravAnA prAraMbhamAM je pudgalaskaMdhamAM je je ane jeTalA sAmAnya guNa athavA vizeSa paryAye svIkAryo hoya te svIkArelA sarva guNane jyAM sudhI nAza na thayo hoya arthAta temAMnA keTalAeka guNa athavA paryA athavA eka guNa ane eka paNa paryAya jyAM sudhI TakI rahyA hoya tyAMsudhI kALa te mAvaThThA
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ r[3raM]. 'paramANu paNa chatrIzI-bhASAntara paramANukhaemaTtriMzikAno saMkSipta sAra. A prakaraNane vistarArtha jene rUcikara na hoya teNe A saMkSipta sAra vAMcI ja jethI prakaraNanA mukhya muddA dhyAnamAM Avaze, ane AkhA prakaraNanuM rahasya paNa samajAvI cAlu prakaraNamAM kSetraddhA, avanaddhiI, dravyA , ane mAvadvA e cAranuM alpabahuta kahevAnuM che, temAM prathama kSetraddhA-eTale vivakSita pudagalanuM ekaja kSetramAM sthirapaNe rahevuM. avanadA-eTale kSetraddhA prasaMge grahaNa karela vivakSita pudu galaskaMdha eka avagAhanAmAM keTale kALa rahe ? te. dravyathA-eTale teja pudgalaskaMdha jeTalA paramANuono banela hoya teTalAja paramANuovALe keTalA kALa sudhI rahe ? te. mAvA-teja pudgalaskaMdhanA varNAdi guNo jevA kSetrAddhA prasaMge grahaNa karyA hatA temAMnA thoDApaNa varNAdiguNe keTalAkALa sudhI rahe te e cAre addhArnu alpabahutva. 1 trAdhA-alpakALa sudhI rahe che. kAraNa ke jema pudagalone pudgala pratye dIrghakALa sudhI saMbaMdha rahevAmAM sneha ane rUkSaguNa kAraNabhUta che tema AkAza sAthe pugalono vadhu kALa saMbaMdha rahevAmAM kAraNane abhAva che, kAraNa ke AkAza amRtta hovAthI AkAzakSetramAM sneha ke rUkSa guNa nathI, jethI eka kSetramAM pudagalaskaMdha vadhu vakhata TakI zakato nathI ane alpakALamAM sthAnAMtara thaI jAya che, padagalanI avagAhanA badalAya athavA to pudgala te kSetra choDIne bIjA kSetramAM jAya to e be rIte kSetrAddhA badalAya che, ane e be na hoya te kSetraddhA kAyama rahe che mATe avagAhanA ane agamana e be sAthe kSetrAddhAne niyata saMbaMdha che, ema jANavuM. 2 ayajadanAdhA-kSetraddhAthI asaMkhya guNa che, kAraNa ke kSetra
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramANu kha7 chatrIzI-bhASAntara. [33] badalAvA chatAM pudgalaskaMdhanI avagAhanA tenI te kAyama rahI zake che, parantu avagAhanA badalAtAM to avagAhanA ane kSetra banne badalAI jAya che. A avagAhanA putra galano saMkeca athavA vikoca thaye badalAya che, ane saMkoca vikAca na thAya to avagAhanA jevI ne tevI koyama rahe che, mATe avagAhanAddhAne niyata saMbaMdha saMkoca vikeca sAthe che ema jANavuM. 3 zagar-avagAhanAdvAthI dravyodhA asaMkhyaguNI che, eTale asaMkhyaguNa kALa sudhI rahenArI che. kAraNa ke avagAhunA dhAne niyata saMbaMdha saMkeca vikeca sAthe che, tema divyAdhAne saMbaMdha saMkoca vikAca sAthe nathI, paraMtu saMghAta ane bheda sAthe che, arthAta saMghAtathI navA paramANuo AvI maLatAM athavA to bhedathI keTalAka paramANue cAlyA jatAM jema te dravya avazya badalAya che, tema saMkeca vikeca thavAthI dravya badalAtuM nathI kAraNa ke saMkoca vikAca thavA chatAM paNa te pudgalaskaMdhanI paramANu saMkhyA ghaTatI vadhatI nathI, ane saMghAtathI tathA bhedathI to paramANu saMkhyAnI vadha ghaTa thAya che mATe vyAdhA saMkeca vikeca sAthe niyata saMbaMdhavALI nahi paraMtu saM ghAta ane bheda sAthe niyata saMbaMdhavALI che ema jANavuM. vaLI e saMghAtathI athavA bhedathI dravya badalAtAM to avagAhanA avazya badalAI jAya che, ema jANavuM 4 mAvasthA-dvavyAdhAthI bhAvaadhA eTale guNAdhA asaMkhya guNI che, kAraNa ke saMghAtathI ane bhedathI dravyAdhA badalAvA chatAM paNa sarva guNe avazya badalAi jAya e niyama nathI, keTalAeka guNe athavA paryAye dravya badalAvA chatAM paNa TakI rahyA hoya che, mATe dravyAmadhAthI guNAdhA asaMkhyaguNI che. ahiM sarva guNe badalAI jatAM to dravya paNa avazya badalAI gayeluM hoya che, ane dravya badalAtAM avagAhanA paNa badalAI jAya ema jANavuM, (ane avagAhunA badalAtAM kSetra paNa badalAya che).
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ [34] paramANu khaNDa chatrIzI-bhASAntara.' e pramANe A paramANu khaMDa chatrIzIne saMkSipta sAra kahe A paramANukhaMDaSatrizikA nAmanuM prakaraNa zrI bhagavatI sUtranA pAMcamA zatakanA 7 mAM uddezAnA 218 mA sUtra mATe zrI bhagavatIsUtranI vRtti kartA zrImadda abhayadevasUrIzvare eja sUtranI (218 mA sUtranI) vRttimAM sUtrane lagatI 15 gAthAo kahI che te uparathI baneluM che. prakaraNanA nAmamAM patrizikA eTale 36 gAthAonI racanA joIe chatAM gAthAo 15 ja che, tenuM kAraNa zrIbahuzratathI samajavuM. te mULa sUtra A pramANe che- eyassa NaM bhaMte davaThANAuyassa khettaThANAuyassa ogAhaNahANAuyassa bhAvaThANAuyassa kayare kayare jAva' visesAhiyA vA ? goyamA savvatthove khettaTTANAue, ogAhaNAThANAue asaMkhejaguNe, davaThANAue asaMkhejaguNe, bhAvaThANAue asaMkhejjaguNekhettAgAhaNadavve, bhAvaThANAuyaM ca appabahu~ / khette savvatthove, sesA rAjA gaNA ? |(sUtra5 28) artha -he bhagavaMta! dravyasthAnAyu: kSetrasthAnAyu: avagAhanAsthAnAyu ane bhAvasthAnAyu: e cAramAM kANa kenAthI alpa che athavA bahu che athavA vizeSAdhika che? uttara-he gautama! kSetrasthAnAyu: savathI alpa che, tethI avagAhanAsthAnA asaMkhya guNa che, tethI dravyasthAnAyu: asaMkhyaguNa che, ane tethI bhAvasthAnAyu: asaMkhyaguNa che. (e cAra alpabahuvane saMgraha je ekaja gAthAmAM che te gAthA kSetto6 ItyAdi. e gAthAne artha sUtrArtha pramANe ja che.) vRttiH-'eyassa NaM bhaMte davaThANAuyassa'tti dravyaM-pudgaladravyaM tasya sthAnaM bhedaH paramANudvipradezikAdi tasyAyuH-sthitiH athavA dravyasyANukhAdibhAvena yatsthAnaM tadrapamAyuH dravyasthAnAyuH tasya khitta 1 "aq vA vA vA visenAdi vA?" e saMpUrNa pATha grahaNa karavAne ahiM saMkSepamAM nava vivAdi vA? e pATha rAkhe che.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramANu khai chatrIzI-bhASAntara. [35] ThANAuyassa'tti kSetrasya-AkAzasya sthAnaM-bhedaH pudgalAvagAhakRtastasyAyuH-sthitiH, athavA kSetre ekapradezAdau sthAnaM yatpudgalAnAmavasthAnaM tadrapamAyuH kSetrasthAnAyuH evamavagAhanAsthAnAyuH bhAvasthAnAyuzca. navaramavagAhanA-niyataparimANakSetrAvagAhitvaM, pudgalAnAM bhAvastu kAlakhAdiH-nanu kSetrasyAvagAhanAyAzca ko bhedaH ? ucyate kSetramavagADhameva, avagAhanA tu vivakSitakSetrAdanyatrApi pudgalAnAM tatparimANAvagAhikhamiti / kayare ityAdi kaNThayaM, eSAM ca paraspareNAlpabahukhavyAkhyA gAthAnusAreNa kAryA tAzcemAH khettogAhaNadavve, bhAvahANAu appabahuatta thovA asaMkhaguNiyA, tinni ya sesA kahaM NeyA ? | ityAdi 1pa gAthAo che artha:-"he bhagavaMta e dravyasthAnAyuSyane " e mULapATha che temAM sUi eTale pudgalakavya tenuM sthAna eTale bheda te paramAyuddhathaka vigere tenuM A eTale sthiti te dravyathAnAyu: athavA dvivyanuM eTale pudgala dravyanuM paramANe ane dvathakAdipaNe je sthAna eTale avasthAna-sthiti te rUpa AyuSya te dravyathAnAyu: tenuM alpabahuta kahevAnuM che. tathA virALarUcA e mULapATha che temAM kSetraW eTale AkAzanuM je thAna eTale bheda ke je pugalanI avagAhanAthI thayelo hoya tevA bhedanuM Azu: eTale sthiti te trinAmu: athavA re eTale eka AkAzapradeza vigeremAM (eka be ItyAdi ) AkAzapradezarUpa kSetramAM rathAna eTale pudgalAnuM je avasthAna te rUpa AyuSya te kSetrathAnAgu: e pramANe ( jema dravyasthAnAyu ane kSetrasthAnAyu: nA be be artha kahyA tema ) avagAhanAsthAnAyu: ane bhAvasthAnAyu: no paNa (be be prakAre ) artha jANavo, parantu avagAhanA eTale pudagalanuM amuka pramANuvALA kSetramAM vyApta thayuM che. ane bhAva eTale pudgalenuM kRSNatva ityAdi, ahiM zaMkA thAya che ke-kSetramAM ane avagAhanA mAM taphAvata che? to tene uttara e che ke-kSetra to je kSetramAM
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ [38] paramANu khaNDa chatrIzI-bhASAntara. pudgala avagAhI rahyA che teja kahevAya, ane avagAhanA tAte kSetra cheADIne bIjA kSetramAM te pudgala cAlyA jAya teApaNa prathama jeTalA kSetramAM vyApta thayA hatA teTalAja kSetramAM anyatra paNa vyApta thayA hAya te niyatapramANa kSetramAM vyApta thavA rUpa avagAhanA gAya che. kayare dhatyAdi ( kayare kayare appA vA bahuyA vA visesAhiyA vA ) me pAhano artha sugama che, huve me cArenA paraspara apamahutvanI vyAkhyA gAthAne anusAre karavI ceAgya che, te kAraNathI te saMbaMdhi je gAthAo che te A pramANekhettogaahnndvve chatyAdi 15 gAthAoM ( e 15 gAthAonI saMkSipta nRtti zrI bhagavatI sUtramAM zrImad abhayadevasUrie lakhI che. te vRtti A pramANe- ) ayamartha - kSetrasyAmUrttatvena kSetreNa saha pudgalAnAM viziSTavapratyayasya snehAderabhAvAnnaikatra te ciraM tiSThatItizeSaH yasmAdevaM tata ityAdi vyaktaM / athAvagAhanAyurvahulaM bhAvyate -- iha pUrvArddhana kSetrAdvAyA adhikA avagAhanAddhetyuktama, uttarArdhena lavagAhanAddhAta nAyikA kSetrAddheti / kathametadidamiti ? ucyate; avagAhanAyAmagamanakriyAyAM ca niyatA kSetrAddhA-vivakSitAvagAhanAsadbhAve evAkriyAsadbhAva evaca tasyAbhAvAduktavyatireke cAbhAvAt, avagAhanAddhA tu na kSetramAtre niyatA, kSetrAddhAyA abhAve'pi tasyA bhAvAditi, atha nigamanam ( jamhetyAdi ) / atha dravyAyurbahulaM bhAvyate - saMkocena vikocena coparatAyAmadhyavagAhanAya yAvanti dravyANi pUrvamAsaMstAvatAmeva ciramapi teSAmavasthAnaM saMbhavati anenAvagAhanAnirvRttAvapi dravyaM na nivartata ityuktaM, atha dravyanivRttivizeSe avagAhanA nivartata evetyucyate - saMghAtena pudgalAnAM bhedena vA teSAmeva yaH saMkSipta - stokAEnter kandho na tu prAktanAvagAhanaH tatra yo dravyoparamo - dravyAnyathAsaM tatra sati, na ca saGghAtena na saMkSiptaH skandho bhavati, tatra
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52mAe gae3 chatrIzI-mApA-ta2. [7] sati sUkSmataratvenApi tatpariNateH zravaNAt, niyamAtteSAMdravyANAmavagAhanAyA nAzo bhavati kasmAdevamityata ucyate-avagAhanAddhA dravye'vavaddhA-niyatakhena saMvaddhA, kathaM ? saMkocAdvikocAca, saMkocavikocAdi parihRtyarthaH, avagAhanA hi dravye saMkocavikocayorabhAve sati bhavati tatsadbhAve ca na bhavati. ityevaM dravye'vagAhanA niyatavana saMvaddhatyucyate, dumase khadirakhamiveti / uktaviparyayamAhana punadravyaM saMkocavikocamAtre satyapyavagAhanAyAM niyatatvena saMbaddhaM, saMkocavikocAbhyAmavagAhanAnivRttAvapi dravyaM na nivartata ityavagAhanAyAM tanniyatatvenAsaMvaddhamityucyate, khadirale dumatvavaditi / atha nigamanam / atha bhAvAyuvahuvaM bhAvyate-saMghAtAdinA gavyoparame'pi paryavAH santi, yathA mRSTapaTe zuklAdiguNAH, sakalaguNoparame tu na taddravyaM na cAvagAhanA'nuvartate, anena paryavANAM ciraM sthAnaM, dravyasyatvaciramityuktaM. atha kasmAdevamiti ? ucyate--saMghAtabheda lakSaNAbhyAM dharmAbhyAM yo bandhaH-sambandhastadanuvartinI-tadanusAriNI saMghAtAyabhAva eva davyAddhAyAH sadbhAvAttadbhAve cAbhAvAt na punarguNakAlaH saGghAtabhedamAtrakAlasaMvaddhaH, saGghAtAdibhAve'pi guNAnAmanuvartanAditi / atha nigamanam---'dravyavizeSaH' dravya pariNAmaH // arthakSetra arUpI hovAthI kSetra sAthe pudagalone viziSTa saMbadhanA kAraNarUpa je sneha vigere teno abhAva hovAthI (AkAzakSetramAM neha ane kSatA nahi hovAthI) te pudgale kSetramAM eka ja sthAne dIrdhakALa sudhI sthiti karI zakatA nathI (bIjI mULa gAthAmAM te ekaja sthAne dIrdhakALa sudhI sthiti karI zakatA nathI" e bhAvArtha adhyAhArathI grahaNa kare ) je kAraNathI e pramANe che (eTale kSetramAM snehAdikanA abhAve pudgale vadhu vakhata TakI zakatA nathI, tethI (pudgalene kSetrA
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ [38] paramANu kha! chatrIzI-bhASAntara. vasthAna kALa thoDo che. ahiM bIjI mULagAthAmAM) DhALa ItyAdi padAno artha spaSTa che. have avagAhanAsthAnAyu: kevI rIte ghaNuM che te kahevAya che-ahiM ( trIjI mULagAthAna) pUrvArdhamAM kSetraddhAthI avagAhanAdadhA adhika che ema kahyuM, ane uttarArdhamAM vaLI avagAhanAddhA kSetraddhAthI adhika nathI ema kahyuM, te kevI rIte saMbhave? to kahIe chIe ke kSetrAdhA to avagAhanAdadhA ane agamanakiyA e benI sAthe niyata saMbaMdhavALI che, kAraNa ke vivakSita avagAhanA kAyama raheja tathA pukala bIjA kSetramAM na gayo hoya to ja kSetraddhAne sadabhAva hoya. ane te ane je na hoya eTale avagAhanA badalAI gaI hoya athavA te pudgala te kSetra choDIne bIjA kSetramAM cAlyo gaye hoya te kSetrAdhAne abhAva thAya che, ane avagAhanAdadhA to kSetra sAtheja niyata saMbaMdhavALI che ema nahi, kSetrAdhAnA abhAve paNa (eTale pudagala te kSetra choDI anya kSetramAM gaye hoya te tyAM paNa) avagAhanAdhAna sabhAva che. have e vAtanuM antima tAtparya kahe che ke nA ItyAdi (ahiM pa mI mULagAthAno artha vicAro) have vyApunuM bahupaNuM kahevAya che-saMkeca ane vikAcavaDe avagAhanA badalAvA chatAM paNa vivakSita pudgalaskaMdhamAM prathama jeTalA paramANuo hatA teTalAja paramANuo dIrghakALa sudhI paNa kAyama rahI zake che, ema kahevAthI e artha samajAya ke avagAhanAne vinAza thavA chatAM paNa dravyane nAza thato nathI, have dravyane vinAza thatAM avagAhanAne vinAza avazya thAya che e vAta darzAvAya che ke - pudgalonAM saMghAtathI athavA pudgalonA bhedathI pulaskaMdha prathamanI avagAhanAmAM kAyama na rahetAM je saMkSipta eTale laghu avagAhanAvALo thAya che, ane tema thavAthI dvAparama eTale dravyanuM badalAvApaNuM thAya che, ane tema thavAthI eTale dravya badalAvAthI nizcaya teonI eTale te pugalaskonI -dravyonI avagAhanAno nAza thAya che. e pramANe zA mATe thAya che? tene uttara kahevAya che ke avagAhanAdadhA dravyane viSe avabadadhA eTale avazya saMbaMdhavALI che, kaye prakAre avazya saMbaMdhavALI che? to kahIe chIe ke saMkecathI ane vikecathI arthAta,
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramANu kha3 chatrIzI-bhASAntara. [39] saMkeca ane vikoca vigerenA tyAgathI ( saMkecAdanA abhAve ). avazya saMbaMdhavALI che, te A pramANe-dravyane viSe saMkoca ane vikoca jyAMsudhI na thAya tyAMsudhI avagAhanA hoya, ane saMkoca vikeca thatAM avagAhanA vinAza thAya che, e rIte (vaidhamya saMbaMdhathI) dravyane viSe avagAhanA niyata saMbaMdhavALI kahevAya che. jema vRtvamAM khadiranI peThe ( vRkSanA abhAve khadirane avazya abhAva hoya temA ) have eja vAtane palaTAvIne bIjI rIte kahe che ke-puna: saMkeca vikeca mArA thaye chate paNa dravya avagAhanA sAthe niyatasaMbaMdhavALuM nathI, kAraNa ke saMkoca vikeca thatAM avagAhanAne vinAza thavA chatAM paNa dravyano vinAza thato nathI, mATe dravya avagAhanA sAthe niyata saMbaMdhavALuM nathI ema kahevAya che, jema khadirapaNAmAM vRkSapaNuM (eTale khadiranA abhAve vRkSane abhAva niyata nathI tema). have antima tAtparya kahe che ke-( ahiM 9mI mULa gAthAne artha vicAre.) have mAvAnuM bahupaNuM kahevAya che-saMghAtAdivaDe dravya badalAvavA chatAM dravyanA (keTalAka) guNa kAyama hoya che, jema ghasAIne jINuM thaI gayelA vastramAM vetavarNAdi guNe kAyama dekhAya che. paranu sarva guNo badalAI jatAM to te dravya paNa na hoya ane te avagAhanA paNa na hoya ema kahevAthI paryAye dIrdhakALa sudhI rahenAra ane dravya apakALa rahenArUM jaNAvyuM. have dravya badalAtAM paNa guNo kAyama rahevAnuM kAraNa zuM ? te kahe che ke - saMghAta ane bheda e be prakAranA pudgalanA svabhAva sAthe je bandha eTale saMbaMdha tene anusaranArI vyAdhi che. arthAta saMghAtAdikanA abhAveja dravyoddhAno sadubhAva che. ane saMghAtAdikanA saddabhAve dravyAdhAno abhAva hoya che, parantu guNenuM ava sthAna saMghAta ane bheda mAtranA kALa sAthe saMbaMdhavALuM nathI, kAraNa ke saMghAtAdi hovA chatAM paNa guNe tenA teja hoI zake che. have antima tAtparya kahe che ke-(ahiM 12 mI gAthAne artha vicAra, tyArabAda AgaLanI traNa gAthAonI vRti nathI,
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ [48] paramANu kha7 chatrIzI-bhASAntara. temAMnI 13mI gAthAmAM je vaselo zabda che te zabda mAtrane artha kahe che ke ) vyavase eTale dravya pariNAma, [ amArAja | i. iti bhagavatIsUtrAntargataparamANukhaNDaSaTtriMzikAsvarUpam .
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pudgalaSaTtriMzikAprakaraNam ( gurjarabhASAntarasahita ). [ pudgala chatrIzInA sa MkSiptasAra, alpamahuttva vicAra vigere pariziSTA sAthe ]. phra prakAzikA - zrI muktikamala jainamohanamAlA - vaDodarA.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjyapAda jainAcArya zrImad vijayamohanasUrIzvarebhyo namaH // savRttikapudgalapaTtriMzikAyAH / vitarArtha zrI bhagavatI sUtranA pAMcamAja zatakamAM AThamA udezAne viSe pugalapradezanuM svarUpa kahevAnA prasaMgamAM dravyathI sapradezI dravyathI apradazI, kSetrathI sapradezI apradezI, kALathI sapradezI apradezI, ane bhAvathI saMpradezI apradezI (e ATha prakAranA) pudgalenuM je alpabahuta kahyuM che, te alpabadutvane vizeSathI ramajAvavA mATe pUrvAcAryoe je gAthAvistAra (gAthAo) kahyA che, te gAthAonA bhAvArthanuM ahiM vivecana karAya che. gAthAo A pramANe vucchaM appAbahuraM, davA khittaddhabhAvatro vA vi apaesasappaesA-Na puggalANaM samAseNaM // 1 // jAthArtha-dravyathI saMpradezI ane apradezI, kSetrathI sapradezI ane apraderI (ThThA eTale) kALathI saMpradezI ane apradezI tathA bhAvathI paNa sapradezI ane apradezI [e ATha prakAranA ] pudagalanuM eTale [ eka paramANu yaSTraka skaMdha caNaka skaMdha vigere ] dravyonuM alpabahu saMkSepathI kahIza 1 rokAIgAthArtha pramANe ja che 1 che avataraNa-pUrvagAthAmAM alpabadutvanA viSayamAM kahelA 1 paramANukhaMDaSatriMzikA paNa pAMcamA zatakamAM kahI che, ane A pagalapatrizikA paNa pAMcamA zatakamAM kahI che mATe (gva pada hovAthI) "pAMcamAja' e zabda = kAra yukta che.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ [42] pudgala chatrIzI-bhASAntara ATha prakAranA pudagalamAM dravyAdikapudagalane saMpradezI apradezI ema be be prakAre kahyA, tyAM pudgalenuM apradezIpaNuM te zuM tene artha A bIjI gAthAmAM darzAve che. vveNaM paramANU, khitteNegappaesamogADhA kAleNegasamazyA, apaesA puggalA huMti // 2 // jAthA-paramANu te dravyathI apradezI, eka AkAzapradezamAM avagAhelapudagale te kSetrathI apradezI, ane eka samaya sthitivALA pudagalo kALathI apradezI kahevAya che ke rola -gAthAnuM chelluM caraNa Iqr7 purI duti eTale "apradezI pudagalo che ? e artha sarva sthAne [ eTale prathama pahelA caraNa sAthe, tyArabAda bIjA caraNa sAthe, tyArabAda trIjA caraNa sAthe ] jeDIne gAthAne artha kare. jethI gAthArtha A pramANe thAya che ke dravyathI paramANuo eTale paraspara saMbaMdhamAM nahi AvelA arthAta chuTA aNue te apradezI pugalo [ - vyathI apradezI pudagala ] che. eka AkAzapradezamAM vyApta thacelA [paramANu athavA skaMdha ] pudagale te kSetrathI apradezI pudagale che, ane eka samayanI sthitivALA [ paramANu athavA skaMdha rU5] pugale te kALathI apradezI pudagalo che ke ra che 1 yo hi yasminsamaye yadvarNagandharasasparzasaMghAtabhedasUkSmatva vAdaratvAdipariNAmAntaramApannaH sa tasmin samaye tadapekSayA kAla. tArA 3catte tatra vaimarithati. ( artha - pudgala je samaye je varNa, je gabdha, je rasa, je sparza, je saMghAta, je bheda, je sUkSmatva ane je bAdara- ItyAdi (navA) pariNAmAntarane prApta thayo hoya te pudgala te samaye te varNAdi pariNAmanI apekSAe kALathI apradezI kahevAya. (e pramANe vRtikAra bhagavAne svaabhiprAya kahyo, ane bIjA AcAryono abhiprAya darzAvatAM kahe che ke-) anya AcAryo A saMbaMdhamAM ema kahe che ke je pudgala je samaye je varNAdi (navA) pariNumAntarane pAmyuM hoya ane te (nava) varNAdi pariNAma jo ekaja samayanI sthiti vALe hoya te te pudgale te pariNAma Avyayi kALathI apradezI kahevAya.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgala chatrIzI-bhASAntara [43] avataraNa-bIjI gAthAmAM dravyathI apradezI, kSetrathI apradezI. ane kALathI apradezI pugalone artha kahyo ane bhAvathI apradezI yugalano kahevAno bAkI che tethI te bhAvApradeza pugala artha ane sAthe tenI sarvAlpatA paNa A trIjI gAthAmAM darzAve che - jAveNaM apaesA, egaguNA je havaMti vaeNAi te cciya thovA jaM guNa-bAhulaM pAyaso davve // 3 // jAthArtha - pudagale ekaguNavaNa eka guNagaMdha eka guNa rasa ane eka guNasparza AdivALA hoya te bhAvathI apradezI pudagala kahevAya, tevA pudagalo nizcaya bahuja thADe che, je kAraNathI [ kAraNa ke ] dravyamAM prAya: guNabAhulya [ kayAdiguNa vadipaNuM ] ghaNuM hoya che. 3 che dorArtha-je pugalo eka guNavadivALA hoya te bhAvathI apradezI pudgala che. (e pUrvanA traNa athe sAthe maLato cAthI artha ko have ene bhAvArtha kahe che). ahiM tAtparya e che ke-je pudagalo eka guNa kALA, athavA eka guNa pILA, upara pramANe pAsTiAiza zabdanA arthamAM zrI bhagavatIsUtranI vRttikartAno artha ane anya AcAryone artha bane judA paDe che, paraMtu A cAlu prakaraNanI vRttikartAe to ahiM sarva prasaMge anya AcAryonA abhiprAyavALo artha svIkArela che. 1 ahiM zabdano artha kAMphA jANavo, te paNa atisuma ane nivibhAjya aMza jANo; te A pramANe--savotkRSTa kALA varNanA tAratamya bhede je judA judA bhAga pADIe to kevaLajJAnarUpa buddhivaDe bhAga pADatAM pADatAM yAvata anaMta bhAga paDI zake che, ane tevA pADelA bhAgamAMno eka bhAga te ahiM eka aMza athavA eka guNa kahevAya che. e aMzane have bhAga ka9pIe to kuTupI zakAya nahiM kAraNa ke ethI suma bhAga have paDI zakatA nathI, tethI te nivibhALya eka aMza te ahiM guNa zabdathI dezavALA jANavA,
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ [4] pudgala chatrIzI-bhASAntara. ekaguNa lIlA, eka guNa rakta, ane eka guNa zveta hoya tevA 2 je pudgaladravyamAM ApaNe bhAvapradezIpaNuM vicAravuM hoya te pugala dravyamAM sarve varNa gaMdha rasa sparza eTale 20 guNa ekI vakhate eka guNa (eka aMza) vALA hovA joIe ema nahiM, temaja varNa pAMce athavA gaMdha bane athavA rasa pAMce athavA sparza AThe eka guNavALA havA joIe evo niyama nahiM, arthAta je pudgalanA samakAle pAMce varNa ekaguNa hoya te varNathI bhAvApradezI, je pudgalanA samakALe banne gaMdha ekaguNavALA hoya te gaMdhathI bhAvApradezI, je pugalanA samakALe pAce rasa ekaguNa hoya te rasathI bhAvApradezI, ane je pugalanA samakALe AThe sparza ekaguNa hoya te sparzathI bhAvAjhadezI kahevAya ema na jANavuM paratu- 1 je pudgala varNAdi 20 guNamAMnA koIpaNa eka guNavaDe ekaguNa hoya te mAvA . 2 je pugalamAM pAMca varSamAM koIpaNa eka varNa ekaguNa hoya to te pudgala thaIthI mAthA . 3 je pudgalamAM be gaMdhamAM koIpaNa gaMdha ekaguNa hoya che te pugala ___ gaMdhathI bhAvApradezI. 4 je pudgalamAM pAMca rasamAne koIpaNa rasa eka guNa hoya che te pudgala _rasathI bhAvApradezI. 5 je pugalamAM ATha sparza mane koIpaNa sparza ekaguNa hoya te pudgala sparzathI bhAvApradezI. zaMkA-ekaja pudgaladravyamAM ekavaNuM ekagaMdha ekarasa ane ekasparza hoI zake ema saMbhave che, kAraNa ke eka sivAyanA bIjA varNAdi guNo tenAthI virUddha hovAthI ekaja dravyamAM be virodhI guNa kevI rIte hoya ? jethI uparanA varNanamAM tamoe ekaja dravyamAM anekavarNa anekagaMdha AdinAM astitvanI apekSAe vyAkhyA karI ? uttara-eka dravyamAM ekaja varNAdi guNa hoya evo niyama nathI, tenI vyavasthA A pramANe che-eka paramANuMmAM ekavaNuM, ekagaMdha, ekarasa ane zIta vA uSNa tathA snigdha vA rUkSa e cAramAMnA avirUddha 2 sparza e pAMca guNa hoya che. saMkhyAtANuka asaMkhyAtANuka ane anaMta pradezI samapariNAma skaMdhamAM aneka vaNa aneka gaMdha aneka rasa ane aneka sparza yAvata utkRSTathI pAMcavarNa-2 gaMdha-pAMca rasa ane snigdharA
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgala chatrIzI-bhASAntara [45] pudgala vathI mAvazo puro kahevAya tathA eka guNa sugaMdhavALA athavA ekaguNa dudhavALA pudgale baMdhathI mAvitrI juvAra kahevAya. ekaguNa tikta, eka guNa kaTu, ekaguNa kaSAyI, ekaguNa Azle, athavA ekaguNa madhura rasavALA pudgala rasathI mAvA gunho kahevAya. ane je pudagalo ekaguNa rUkSa, athavA ekaguNa snigdha, athavA eka guNa zIta, athavA eka guNa uSNa, athavA ekaguNa mRdu, athavA ekaguNa karkaza, athavA ekaguNa laghu, athavA eka guNa gurU sparzavALA hoya te utho mAvAzo putra kahevAya, e bhAvApradezIpaNune artha che, e bhAvApradezI pudagaleja sarvathI alpa hoya che. -uSNa-zIta e cAra sparza arthAta 16 guNa hoI zake che. (kAraNake di pradeza skaMdhamAM utkRSTathI 2 varNa tripradeza skaMdhamAM utkRSTathI 3 varNa, ItyAdi rIte saMkhyAtAthuka skaMdhamAMja varNAdinuM anekatva vicAravuM ane bahu saMkhyAta pradezI asaMkhyAta pradeza ane anaMtapradezI samaskaMdhamAM avazya 16 guNeja hoya ema jANavuM, paraMtu aneka guNa hoya ema nahiM.) tathA bAdarapariNAmI audArikAdi skaMdhamAM avazya 20 guNa hoya che. kAraNake ane pradeza skaMdhAmAM dareka varNAdivALA paramANuo prApta thaI zake che. draSTAMta tarIke jema mayUradravya judA judA aMgenI apekSAe pAMce varNana vALuM che, e spaSTa che. athavA skUladraSTie dekhAte ati kALA varNavALo bhramara paNa sUkSmadraSTie pAMce varNavALe che. paraMtu je varNanA aNuo adhika saMkhyAmAM hoya te varNa draSTigata thAya ane bIjA varNa draSTigata na thAya e pramANe gaMdhAdikamAM paNa jANavuM. mATe tAtparya e ke ekaja dravyamAM pAMce varNa banne gaMdha pAMce rasa ane AThe sparza ema samakALe vIse guNa hoI zake che e nizcaya che. 3 mAvA e zabdamAM mAva eTale varNAdi guNa ane iphI zabdamAM deza eTale bhAga tene i eTale prakaI arthAta ati sUkSma nirvibhAjya bhAga te deza ke je chUTa na hoya paraMtu aneka svajAtIya aMze sAthe joDAyela hoya te ja mArA kahevAya, anyathA mavAnuM athavA mAlaparamANuM, (athavA mAvAjhA ) kahevAya. 4 sarvathI eTale prathama darzAvyA pramANe ATha prakAranA pudgalethI ane tethI svajAtIya mArAthI paNa, (e te antargataja che.)
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ [4] pudgala chatrIzI-bhASAtara. kAraNa ke dravyamAM prAya: guNo pracurapaNe (ghaNuM guNapaNe) rahe che. tAtparya e che ke-dravyane viSe prAya: dviguNathI prAraMbhIne anaMta guNa sudhInA kAtyAdi guNe "sthAnabAhUlyathI (ghaNuM bheda samudAyavALA hovAthI) anantaguNa hoya che, ane eka guNa kAlatyAdiguNe te ekeka sthAnevALA hovAthI ati alpaja hoya che, e tAtparya che. te 3 avataraNa-trIjI gAthAmAM bhAvApradezapagalAne artha ane tenI sabhyatA darzAvIne have A cethI gAthAmAM kAlApradezI pudgalenI tethI asaMkhya guNatA ane tenuM kAraNa paNa darzAve che - ztto kAlAeseNa, appaesA nave asaMkhaguNA kiM kAraNaM puNa bhave ? bhaeNa pariNAma bAhulA // 4 // jAthArtha -ethI (bhAvApradezathI) kAla Adeza vaDe apra tathA mULamAM ane vRttimAM prAya: zabda keTalAka skaMdha atialpaguNuvALA ( =eka guNavALA) paNa hoya che. evA arthamAM che. 5 ahiM rAtoDa murAya te sthAna kahevAya. jethI guiNa kALAvavALA anaMta pudgalena rAzi te eka sthAna, triguNakALAvaNavALA anaMtapugalane rAzi te bIjuM sthAna ityAdi rIte sthAna bAddavya eTale varNAdinAM anaMtasthAna svayaM vicAravAM. 6-7 ekaguNa kALAvanA jeTalA pudgale te sarvano rAzi te kALA varNanuM (varNathI bhAvApradezanuM) eka sthAna ja gaNAya, ane dhi guNathI prAraMbhIne anaMtaguNaparyaMta kALAvarNavALA pugalonA ananta rAzio hovAthI diguNadinAM (eTale varSathI bhAvasapradezanAM) ananta sthAna che, mATe eka kRSNavarNanI apekSAeja bhAvapradezathI bhAvasapradezI pudgale (AgaLa kahevAtI rItie) asaMkhyaguNa thayA. evI rIte nIlavaNadi vize (20) guNanI apekSAe paNa bhAvApradezI pudgale atialpa ane bhAvasapradezI pugale asaMkhyaguNa hoya e samajavuM sugama che. ahiM anaMtaguNa thavAne badale asaMkhyaguNatA kahevAnuM kAraNa AgaLa phaTanoTamAM kahevAze.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudagala chatrIzI-bhASAntara [47] dezI (kALApradezI) puddagale asaMkhyaguNA che. vaLI tenuM kAraNa zu che ? teA kahevAya che ke pariNAmeA bahuprakAranA heAvAthI (kALApradezI pudgalA asakhyaguNA che--mati adhyAhAya: ), uYu TIAthe--tto eTale e bhAvApradezI pudgaleAthI kALApradezI pudagale asaMkhyaguNA hoya che tenuM kAraNa zuM? teA kahevAya che ke-pudgalapariNAme ghaNA heAvAthI. ( e gAthAneA zadA kahyA have tenuM tAtpa kahe che. ) ahiM tAtparya e che keje pudgalavyanA je samaye prathamanA varNa -gaMdha-rasa-spa-saghAta -bheda-sUkSma- madaratva vigere aneka pariNAmamAMnA ( svabhAveAmAMne ) kAipaNa pariNAma ( svabhAva) baDhalAine bIjo riNAma ( svabhAva ) thayA te pudgala te 1samaye tenI apekSAe ( te vanI athavA te gadhanI ityAdinI apekSAe ) AjathI apradeza kahevAya. temAM varNa pAMca, gadha ra, rasa 5, ane spa 8 e 20 dezamAM ( khuNAmAM) paNa pratyeka pade . ( dareka guNe ) ekaguNa kALAdithI prAraMbhIne anantaguNa kALAvaNadiparyanta ekeAttara vRddhie pudgaleAnA anaMta bheda ( athavA ananta prakAranA pudgaleA ) prApta thAya che. ane te sarve bhedezamAMnA dareka bhedane viSe je pudgaleA ekaja samayanI sthitivALA hoya che tyAre te pudagaleAja vAthI pravezI juno kahevAya che. tathA khAkhaDa thai gayelA eTale sarvathA chuTA rahelA ( a 1 " e vakhate jo te pariNAma kevaLa ekaja samayanI sthitivALA hoya to " ema adhyAhArathI vicAravuM. 2 ahiM guNAmAM eTale azAmAM evA artha nahiM parantu varNAdi pariNAmeAmAM evA artha samajave, e pramANe A cAlu prakaraNamAM kAI vAra nu zabda pariNAmavAcaka Avaze to keAIvAra aMzavAcaka Avaze mATe vAcakavarga kayA a Te te samyaka vicAravuM. 3 ekaguNu kAlavaNa pachI dviguNa bAda triguNa bAda caturguNa ityAdi anukrame anukrame yAvata saMkhyAtaguNa yAvat asaMkhyAtaguNa yAvat anaMta guNakAlavaNuM e anukramanuM nAma ekattavRddhi kahevAya che, kAraNake uttarAttara eTale AgaLa AgaLa ekekanIja vruddhie dviguNa triguNAdi pado che.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ [48] pudgala chatrIzI-bhASAntara thavA chuTA paDI gayelA) paramANuonuM eka pudagalaskaMdharUpe pariNamavuM ( piDita thaI javuM ) te saMthAta kahevAya. tathA prathama piDita thayelA pudgalaskaMdharUpa eka dravyamAMthI paramANuonuM chuTA paDI javuM te evuM kahevAya. tathA ekaja AkAzapradezamAM be Adi ghaNuM paramANuo samAI javA te phUmatra kahevAya, tathA e sUkSmapariNAme pariNata ( prApta thayela pariNamela) pudugalaskaMdhanI paramANusaMkhyA kAyama rahevA pUrvaka te pudgala skaMdha aneka-ghaNuM AkAzapradezamAM vyApta tha te vAratva kahevAya, e pariNamAtrAmAM paNa (eTale pUrvokta varNAdi 20 pariNAme sivAyanA A saMghAtAdi 4 pariNAmamAM paNa) jyAre jyAre te tene pariNAmapaNe pudagalo eka eka samayanI sthitivALA prApta thAya tyAre tyAre teja pudagalo vADhathI mA kahevAya. e pramANe pratyeka pariNAmamAM kALathI apradezIpaNuM saMbhave che mATe kALathI apradezI pudgalo (bhAvApradezI pudgalathI) ghaNuM che, eja vAta puna: spaSTa karAya che. 1-2 ahiM cAlu prakaraNamAM paramANu eTale apratibaddha chUTo aNu ane pradeza eTale skaMdhapratibaddha aNu evo vAstavika zabdArtha ja dareka sthAne kAyama raheze ema nahi, kAraNa ke koI vakhata pradezanA sthAnamAM paramANu zabda paNa kahevAze, (parantuH prAya) paramANunA sthAnamAM pradeza nahiM kahevAya. 3 ahiM "samAI javA" eTale skaMdhapariNAmapaNe banIne athavA skaMdhapariNAmapaNe kAyama rahIne paramANuo samAI javA evo artha jANavo. kAraNake eka AkAzapradezamAM anaMta chUTA paramANuo skaMdha pariNAmapaNe piMDita thayA vinA paNa svataMtra rIte samAI jAya che, paraMtu e rIte AkAzamAM ghaNuM paramANuo samAtAM sUkSma pariNAma na hoI zake. 4 A ThekANe vRtimAM tAna evo pATha che teno artha chApelI pratamAM TIpaNumAM sanmAna, tAruM tu tAvaM cAvityutte eTale AraMbhakALa vaDe te kALa tadAta kahevAya. jethI "AraMbhakALavaDe pudgale jyAre jyAre eka samayanI sthitivALA hoya" evo bhAvArtha saMbhave che. ( 5 pratyeka pariNAmamAM eTale 24 pariNAma ityAdi sAmAnya pariNAma ItyAdi sAmAnya pariNAmomAM, ane eka guNa kAlasvAdi darekanA ananta ananta vizeSa paryAyamAMnA dareka paryAyamAM paNa
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgala chatrIzI--bhASAntara. [ 49 ] mAvArtha--pudgalanA pariNAma eTale svabhAva aneka che, temAMnAM digdarzanamAtrathI ahiM va-gadha-rasa-ane spanA anukrame 5-2-5-8 bheda hovAthI 20 pariNAma ane saMghAtapariNAma, bhedapariNAma, sUkSmavariNAma tathA bhAdaratyapariNAma e cAra pariNAma maLI kuLa 24 pariNAmedrArA kALApradezIpaNuM samajAvyuM, tenA savistara bhAvArtha A pramANe vikSita samaye ekaguNa kALAva jeTalA puddagaleAmAM pragaTa thayA ane te ekaja samaya TakIne bIje samaye dviguNAtipaNe palaTAI javAnA hoya te te anata pudgalabyA sarve eka guNa kALAvanI apekSAe guLAvaLAlApravezI, tathA vivakSitasamaye jeTalAM pudgalabhyAmAM dviguNakAlavaNa pragaTa thayA, ane te ekaja samaya TakI khIje samaye triguNAti rUpe thai javAnA hoya te te sava ana tapudgalA dvimuLAhavaLa jAjApravezo. e pramANe triguNakAlavaNa kALApradezI ane ta pudagalA, punaH e rIte caturguNa kAlavaNa kALApradezI e pramANe yAvat saMkhyAtaguNakALavaNa kALApradezI sakhyAtabheda hoya, asakhyaguNakAlavarNa kALApradezIpudgalA asa khyabhede hAya, ane anaMtaguNakAlavaNa kALApradezIpudgaleA anatabhede hAya. e pramANe ekaguNakALavaNuM kALApradezIpudgaleAnA mULarAzi 1 ane uttararAzi paNa ekaja. tathA sakhyAtaguNakAlava kALA pradezI pudgalAne bIjo mULarAzi 1 ane utararAzi saMkhyAta che. asaMkhyaguNakAlavarNakALApradezI pudgaleAnA trIjo mULarAzi 1 ane uttararAzi asaMkhyAta, ane anaMtaguNakAlavaNa kALApradezI pudgaleAnA cArthA mULarAzi 1 ane uttarAzi anaMta che, puna: e cAre mULarAzimAM je vhelI rAzi che tenI uttararAzi e ke 1 che parantu te uttararAzimAM pudgalabyA a naMta che. tathA bIjI mULarAzi sakhyabhedavALI che, ane te dareka bedarUpa dareka uttararAzimAM anaMta anaMta pudgalavyA che. puna: trIjI mULarAzinI uttararAzio asaMkhya che, ane te dareka uttararAzimAM anaMta anaMta pudgalavyA che, tathA ceAthI mULazizanA anaMtabheda (rUpa anaMta rAzio ) che te dareka bhedamAM
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ [40] pudgala chatrIzI-bhASAntara(dareka rAzimAM) anaMta anaMta pudagala dravya che. e pramANe jema kRSNavarNanI apekSAe kALApradezapudagale anaMtAnaMta gaNAvyA, tema nIla varNanI apekSAe kALApradezapudagale anaMtAnaMta che, e pramANe pAMca varNamATe samajavuM. jema uparokata rIte pAMce varNanI apekSAe kALApradezI pudagalo anaMtAnaMta gaNAvyA tema be gaMdhanI apekSAe kALAdezIpudagale anaMtAnaMta gaNavA, ane eja paddhatie vIseyanI apekSAe kALApradezapudagale anaMtAnaMta gaNavA. have saMghAta-bheda-sUkSmatva-ane bAdaratyAdi pariNAmamAM eka guNasUkSmatva dviguNasUmatva ityAdi bheda varNAdi 20 padanI peThe saMbhavatA nathI, mATe e pariNAmamAM je artha saMbhave te ane darekane ekeka mULarAzi ane bIje prakAre saMbhavatA 4 mULarAzi ane uttarAzie anaMtAnaMta pudgala dravyonA gaNavA, te A pramANe vivakSita samayathI pUrva samayamAM je aneka chuTA paramANuo hatA te vivakSita samaye piMDita thatAM je saMta thayo ane bIje samaye ekAdi aNuo navA na AvavAthI bIje samaye saMghAta na thayo athavA vivakSita samaye jeTalA paramANuo saMghAtapaNe pariNamyA hatA tethI hInAdhika paramANuo saMghAtapaNe eja ska dhamAM pariName to te prathama saMghAta ekaja samayanI sthitivALo gaNAya, evA anaMtAsko ekasamayanI sthitivALA saMghAta pariNAme pariNAmavAthI te navA banelA anaMtaska dha saMvata pariNAmaDhiAzIpu gaNAya, athavA pudgalarakaMdhamAM vivakSita samaye je ekAdi aNuo navA dAkhala thatAM te skaMdha saMghAtapariNAme pariNA gaNAya, parantu e skaMdhamAM je bIje samaye ekAdi aNuM paNa navo saMghAtapaNe na pariName athavA vivakSita samaye jeTalA navA aNu dAkhala thayA tethI hinAdhika aNu dAkhala thAya, to te vivakSitasamayane saMghAtapariNAma eka samayanI sthitivALe gaNAya. evA eka samayanI sthitivALA anaMta prAcIna yugalaka dha saMvata
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgala chatrIzI-bhASAtara. [51] gurjmaripurio gaNAya. uparanA bane saMghAta pariNAmI skaMdhAmAM saMghAta samaye athavA bIje samaye bheda pariNAma paNa vartato hoya to paNa saMghAtakalApradezIpaNuM gaNI zakAya, e pramANe je rIte saMghAtapariNAmakALA pradezIpudagala ane naMta kahyA teja rIte meforDhADho paNa anaMta jANavA tathA vivakSita samaye vivakSita pudagalaskaMdha jeTalA pradezavaDe jeTalA AkAzapradezamAM sUkSmapariNAme pariNAme tevA svarUpe bIje samaye sUkSma pariNAme na pariName paratu hInAdhika pradezavaDe sUkSmapariNAme pariName, athavA sarvathA sUkSmapariNAme na pariName to te pudagalaskaMdhane te vivakSita sUkSmapariNAma ekaja samayanI sthitivALe gaNAya evA ekasamayanI sUmapariNAmapaNAnI sthitivALA anaMtapudgalakaMdho phUmaifrLAmavAkarAro gaNAya che. e ja paddhatie anaMtapudgalaskaMdha vAsvAmaDhArapurA vicAravA have e cArapariNAmonA mULarAzi 4 ane anaMta uttara rAzio kevI rIte hoya? te kahevAya che. te A pramANe je koIpaNa pudgalaskaMdhamAM ekaja paramANu saMghAtapaNe pariName tevA anaMtaskaMdha pAraMdhAtapaurro gaNAya, je koIpaNa pudagalaskaMdhamAM be paramANuo saMghAtapaNe parigame tevA anaMta skaMdho kriAsaMtipAino gaNAya, athavA kevaLa be paramANuoja piDita thaine dvipradezIskaMdhapaNe pariName to tevA anaMtaDhipradezIska kriAraMpatiiforn gaNAya, e pramANe tripradezika yAvata saMkhyAtapradeza saMghAtapariNAma sudhInA saMkhyAtabhedane rAzi te uthatiraMthAtaparAma nAmane bIje mULarAzi che, ane enA saMkhyAtabheda te saMkhyAta uttara rAzio che, ane dareka uttararAzimAM anaMta anaMta pudagale che. e pramANe jaghanya asaMkhyAtapradeza saMghAtapariNAmathI prAraMbhIne utkRSTa asaMkhyAtapradezasaMghAtapariNAma sudhInA asaMkhya uttararAzie maLIne gAMghakAsaMghAta parivAra nAmane
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ para] pudgala chatrIzI-bhASAntara. trIje mULarAzi thayo, emAM asaMkhya uttararAzio che, ane pratyeka uttara rAzimAM anaMta anaMta pudgala che. tathA jaghanya anaMtapradezasaMghAtapariNAmathI prAraMbhIne utkRSTa anaMta (saMbhavita utkRSTa anaMta) pradeza saMghAtapariNAma sudhInA sarve medAne samudAya te anaMtaprAraMdhAtAni nAmanI cAthI mULarAzi che, enI anaMta uttararAzio che, ane pratyeka uttararAzimAM ane naMta anaMta pudgala dravyo che, e pramANe jema saMghAta pariNAmanA cAra mULarAzi ane darekanA uttarAzinuM svarUpa kahyuM te pramANe bhedapariNAma saMbaMdhi, paNa cAra mULarAzi ane tenA uttarAzio svata: vicArI levA. puna: sUkSmapariNAma ane bAdarapariNAmanA saMbaMdhamAM paNa rAzienI paddhati che ke eja che topaNa vizeSa e che ke e be pariNAmamAM darekamAM ekAdipradeze ekattavRddhi ane bIjI rIte ekAdiAkAzapradezanI vRddhithI sUkSmatvabAjaratvano vicAra karache, parantu ekAdipradezottaravRddhimAM to cAre mULarAzi utpanna thAya che, paraMtu ekAdi AkAzapradezanI vRddhimAM to kevaLa asaMkhya sudhInI traNaja mULarAzi thAya, kAraNake lekanA AkAzapradeza asaMkhya ja che. avataraNa-cAthI gAthAmAM kAlA pradezapudagale bhAvApradezI pudagalAthI asaMkhyaguNa kahyA, ane A pAMcamI gAthAmAM paNa eja vAta vizeSa spaSTa kare che, bhAveNa apposA, je te kAleNa huMti duvihAvi duguNAdao vi avaM, bhAveNaM jAva'NaMtaguNA // 5 // thaI-bhAvathI je apradezI (rUpe ekaja prakAranA) pagale te kALathI banne prakAranA (sapradezI ane apradezI paNa) hoya che. e pramANe bhAvavaDe dviguNubhAva triguNabhAvavALA ItyAdi yAvata anaMtaguNa bhAvavALA e (arthAta bhAvathI samadezI) pudgale paNa kALathI be prakAranA che. pa che
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgala chatrIzI-bhASAntara. ppa3] . solArtha-bhAvathI je apradezI che te kALathI sapradezI ane apradezI ema banne prakAre hoya che. tyAM je (bhAvApradezI pudagalo) ekasamayanI sthitivALA che te kALathI apradezI kahevAya, ane je (bhAvApradezI pudagalo) be samayanI sthitivALA traNa samayanI sthitivALA yAvata ekattaravRddhie asaMkhya samayanI sthitivALA pudagalo te sarve kALathI saMpradezI kahevAya, e tAtparya che. tathA je pugala bhAvathI dviguNa triguNa yAvata anaMta guNa sudhInA (eTale bhAvathI saMpradezI) che te pugalo paNa e e pramANeja jANavA, arthAta kALathI saMpradezI ane apradezI ema banne prakAranA che, ane e pramANe hovAthI (zuM kahevAnuM che te AgaLanI gAthAmAM kahe che). e pa che kAlApaesayANaM, evaM ikikao havai rAsI // ikike guNaThANaMmi, egaguNakAlayAIsu // 6 // jAthArtha -e pramANe hovAthI ekaguNakRSNa dviguNakRSNa ityAdi (anaMta guNakRSNa sudhInA anaMta sthAnakomAMnA) pratyeka guNasthAnake kALathI apradezI pugalone ekeka rAzi prApta thAya che. che davArtha-ekaguNakRSNa dviguNakRSNa ItyAdi guNasthAnakemAM pratyeka pratyeka guNasthAne kALathI apradezI pudagalono ekeka rAzi prApta thAya che (e gAthAne zabdArtha kahIne have bhAvArtha kahe che.) tAtparya e che ke-ekaguNakRSNavarNathI prAraMbhIne uttarattara ekeka guNavaddhie anataguNakuNuvarNa sudhImAM ananta guNasthAnakA upaje che, ane temAMnA dareka guNasthAnake ananta ananta pugale che. tathA e pramANe (jema kRSNavarNanA anA guNasthAnakomAM pratyekamAM anata anaH pula prApta thAya che tema) eka guNanIlavaNa thI prAraMbhIne paNa (anantaguNanIlavaNa sudhInAM anantaguNasthAnakomAM paNa pratyeka guNasthAne 1 eka guNadiguNa-triguNa ityAdi guNabhedanuM nAma gurathAnanI che. paraMtu ahiM mithyAtvAdivAcaka guNasthAna zabda nathI.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ [54] pudgala chatrIzI-bhASAntaraananta anata pudgaladra ) prApta thAya che. (e pramANe pAMcavarNAdi vIze padamAM ananta ananta pudgala dravya prApta thAya che) te kAraNathI guNasthAnakanA rAzio ananta thAya che (ane pratyeka rAzimAM kALathI apradezIpaNuM prApta thAya che ) mATe kALathI apradezI pudgalenI rAzio paNa anAja gaNAya. 6 aa avataraNa-pUrvagAthAmAM kahyuM ke ekaguNa dviguNa ItyAdi guNasthAnake ananta che, ane pratyeka guNasthAnake pudgala anA anata che, te ananta ananta pudgalomAMnA keTalAka keTalAka pudugalo ekeka samayanI sthitivALA hoya che tethI te kALathI apradezI pudgalo kahevAya che, evA kALApradezapudagalo paNa pratyeka guNasthAnake ananta ananta che, mATe jeTalAM guNasthAnake teTalA kALApradezIpudgalenA rAzio prApta thAya che, ane bhAvAradezI pudgalenI to kevaLa ekaja rAzI che, to bhAvA...dezI pudgalothI kALApradezIpudagale anaMtaguNa heAya e svAbhAvika che, chatAM cAthI gAthAmAM bhAvApradezI pudagalothI kALApradezI pudagalo asaMkhyaguNa kahyA che te saMbaMdhamAM ziSyane zaMkA upajavAthI ziSya je prazna kare che ? te praznanI A 7 mI gAthA che.' AhANaMtagaNattaNa-mevaM kAlApaesayANaM ti // jamaNaMtagagahANe--su huMti rAsIvihu annNtaa||7|| jAthA-ziSya kahe che (prazna kare che ) ke-e pramANe je heya te kALApradezIpudagalanuM anaMtaguNapaNuM (bhAvApradezathI) thAya. je kAraNathI (kAraNa ke-) anaMta guNasthAnakamAM pudgala rAzio paNa nizcaya ananta thAya che. 7 che rIlA-A eTale je e pramANe che. arthAta je pratiguNasthAnake (ekeka) kALApradezIpudagalonI rAzi kahIe to bhAvAdezIpudgalathI kALApradezapudagalo anantaguNa prApta thAya. kAraNake ekaguNakRSNa dviguNakRSNa triguNakRSNa ItyAdithI prAraMbhIne yAvata anantaguNakRSNavarNa sudhInAM anantaguNasthAnakamAM pudgalarAzio paNa ananta thAya che, ane (cethI gAthAmAM te bhAvApradezI
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ pugala chatrIzI-bhASAntara. pagalAthI kALApradezIpudgale) asaMkhyAtaguNa kahyA che te kevI rIte? che 7. avataraNa-ziSya karelA praznano uttara A gAthAmAM ane pAya che. bhaNNai egaguNANavi, aNaMtabhAgaMmijaM annNtgunnaa|| teNA'saMkhaguNacciya, havaMti nANaMtagaNiyattaM // 8 // jAthArtha--ahiM uttaramAM kahevAya che ke--je kAraNathI ane nanta guNavALApudgalo eka guNavALApudgalathI anantamAM bhAga jeTalAja hoya che, te kAraNathI nizcaya ( kALApradezIpudgalo bhAvApradezIthI) asaMkhyAtaguNAja hoya che, paraMtu anantaguNA hetA nathI 8 sAtha anantaguNakRSNadipudgale ekaguNakRSNAdipudagalenA paNa anantamA bhAge ja che tethI bhAvApradezI pudgala dhothI kALApradezapudgalaskaMdhe asaMkhyAtaguNAja thAya che, parantu anantaguNA nahiM (e gAthArtha ko have bhAvArtha kahe che). ahiM tAtparya A pramANe che ke-ekaguNakRNathI prAraMbhIne ekattaraguNavRddhie utkRSTasaMkhyAtaguNakRNa sudhImAM saMkhyAta guNasthAnako upaje che. tyArabAda eka jaguNavaDe adhika pudagalaskandha te jaghanya asaMkhya guNakRSNa kahevAya, tyAMthI prAraMbhIne puna: ekottaraguNavRddhie utkRSTa asaMkhyaguNakRSNasudhImAM ane saMkhya guNasthAnake upaje. tyArabAda je pudgalaskaMdha ekaja guNaadhikatAvALo hoya te jaghanya anantaguNakRSNa kahevAya, tyAMthI prAraMbhIne puna: ekottaraguNavRddhie utkRSTa anantagaNakaNasudhImAM anantaguNasthAnake upaje, e pramANe hevAthI je ke anantaguNakRNAdika (Adi zAbdathI anantaguNunIla ityAdi ) pudagaladhonI ananta rAzio upaje che to paNa anantanA 1 ahiM paNa kahevAthI diguNakRSNa triguNakRSNapudgalenApaNu anatumAM bhAge che. ema jANavuM
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ [56] pudgala chatrIzI--bhASAntara. ananta bheda heAvAthI AgaLa kahevAtI 1 ekaguNa dravyarAzi, 2 saMkhyAtaguNadravyArA, 3 asa caguNadravya rAzi,-ane 4 anantaguNadravya rAzi e cAra rAzimAM ekaguNakRSNAdi dravyarAzinI apekSAe anantaguNakRSNAdi dravyarAzi samagra paNa ananta bhAgAdhika mAtra hAvAthI ( kALApradezIpudgaleA asaMkhyAtaguNA che, ), ane te anantaguNakRSNAdipuddagalarAzinuM anantapaNuM nAnu 1-2-3-4 A cAre rAzie mULarAzie che, temAM vhelI mULa zazInI uttararAzi paNa ekaja anantapudgalabyAvALI che, tathA khIjI mULarAzinI saMkhyAtI uttararAzie ane dareka uttararAzimAM ananta ananta paramANue ane ananta ananta pudgalaska dhA che, trIjImULarAzinI uttararAzie asaMkhya che. ane dareka uttararAzimAM ananta ananta paramANue ane ananta ananta puddagalaskaMdhA che, cothI mULarAzinI uttararAzi ananta che, ane dareka uttararAzimAM ananta ananta pudgalaska dhA che, ityAdi savistarasvarUpa ceAthIgAthAnA aprasa Mge bhAvAmAM lakhelu che, tyAMthI jANI levuM. 5 ahiM uttaranA sAra e che ke--apaguNavALA pudgalAthI adhika guNavALApudgalA nyUna nyUna hoya evA niyama che, ke je kamaprakRtyAdi granthAmAM prasiddha che. kama prakRtimAM kahyuM che ke--duspleLavanA" eTale " alpa snehanA saMbaMdhavALApudgalA dhaNA hAya che' ( e bandhanakaraNanI 22 mI gAthAnuM trIju' caraNa che ). e vAta je ke snehanA saMbaMdhamAM kahI che eTaluMja nahiM parantu anubhAga yAga ItyAdi aneka prasa geAmAM ochA guNavALAM dravya ghaNAM ane bahu guNavALAM dravyo alpa azpatara kahyAM che. tethI sAmAnyathI apabahuta aneka prasaMge A pramANe Ave che ke-- ekaguNavALAM dravyo sarvathI vadhAre, dviguNavALAM dravya vizeSahIna, triguNavALAM dravya ( dviguNa dravyothI paNa ) vizeSehIna, tethI catuNu dravyA hIna e pramANe yAvat anaMtaguNa sudhI hInahInatara dravye jANavAM mATe anantaguNavALA samagrarAzi paNa ananta bhAga jeTalA ( ekaguNa rAzi apekSAe ) adhika thAya, ane tethI anantaguNavALA samagra pudgalethI paNa ekaguNavALAM samagrapudgale guiNahIna nahiM, saMkhyAtaguNahIna nahiM, asaMkhyaguNahIna nahi, anantaguNahIna nahi paNa vizeSahIna che. ane ekaguNarAzinAM samagrapudgalAthI anaMtaguNarAzivALAM samagrapudgalA
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ pugala chatrIzI-bhASAntara, [57] jANavuM. mATe kALApradezadugalo anantaguNe thatA nathI, paraMtu asaMkhyAtaguNa ja thAya che 8 avataraNa-AThamI gAthAmAM bhAvApradezI pudagalAthI kAlApradezI pudagalo asaMkhyaguNa nahi paNa anantaguNa saMbhave evI ziSyanI je zaMkA 7 mI gAthAmAM darzAvI hatI tene uttara Ape, ane anantaguNa nahiM paNa asaMkhya guNaja saMbhave tene hetu darzAve che, have bhAvanI apekSAe thatA kALApradezI pudgalo ja pUrvokata rIte saMbhave eTaluM ja nahi, paNa dravyanI apekSAe thatA kALApradezapudgalo paNa eja rIte saMbhave te A navamI gAthAmAM darzAve che, evaM to bhAvamiNaM, paDucca kAlApaesayA siddhA / paramANu poggalAisu, davvevi hu esa ceva gamo // 9 // nAthA-e pramANe prathama jema uktasvarUpavALAbhAvane Azraya kALApradezapudagale siddha che, tema dravyane Azrayi paNa paramANu tathA pugalaskaMdhomAM kALApradezIpaNAno nizcaya eja prakAre jANavo che ke che rovAI--e pramANe prathama bhAva eTale varNa, gabdha ityAdi diguNa adhika nahiM, saMkhyAtaguNa nahiM, asaMkhyaguNa nahiM, anantaguNa adhika nahiM paNa vizeSAdhika che. tathA ekaguNarAziapekSAe saMkhyAtaguNa ane asaMkhya guNa e be rAzinA samuditasamagrapugalo asaMkhyaguNa che, e asaMkhyaguNamAM anantaguNarAzinA vizeSAdhika (eTale anantabhAgAdhika) pugalo meLavatAM paNa asaMkhyaguNapaNuM ja kAyama rahe che, mATe ekaguNarAziapekSAe samagra traNe rAzio samuditapaNe asaMkhyaguNI che, te ekaguNarAzirU5 bhAvAdeizIpudgalathI ( ekaguNathI cAvata anaMtaguNa sudhInI traNa rAzionA samuditapaNe) anaMtaguNasthAnake (vALA pudgala) mAM vartatA (eka samayanI rithativALA) kALApadezapudgale paNa asaMkhyAtaguNAja hoya paraMtu anantaguNa nahiM,
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ [58] pagala chatrIzI-bhASAntara, pariNAma ke jenuM svarUpa pUrve kahevAyuM che te eka guNathI prAraMbhIne anantaguNa sudhInAM anantaguNasthAnakomAM jema kALathI apradezI pudagale siddha che, eTale jema anantaguNasthAnakemAM kALApradazI pugalanuM nirUpaNa thaI zake che, tema dravyamAM paNa eTale dravyapariNAmaAzrayi paramANu Adi pudagalomAM paNa eja prakAra jANave. ahiM tAtparya e che ke paraspara saMbaMdha vinAnA evA je paramANuo te dravyathI apradezI kahevAya che. avataraNa-9mI gAthAmAM dravyaAzrayi kALApradezIpaNAne artha samajAvIne have A 10 mI gAthAmAM kSetra Azra ikALApredezIpaNuM ane kSetrApekSAe kALApradezIpaNuM kevI rIte thAya? che te samajAvAya che, 1 tAtparya e che ke-pudgalenA varNagaMdha Adi pariNAma te bhAva, tyAM jema bhAvanA anaHsthAnamAM kALApradezIpaNuM samajAvyuM tema dravyanAM anantasthAnakamAM kALApradezIpaNuM sarakhI rIte samajavuM, ane dravyamAM kSetrApradezIpaNuM kevI rIte ? tenI samaja 10mI tathA 11 mI gAthAmAM darzAvaze. 2 e tAtparyadarzaka vAkya dravyothayi kALApradeza-sAdhaka nathI, kavyApradeza-sAdhaka che mATe chApelI pratanI TipaNImAM e vAkya mATe "je je paramANuo ane pugalo eka samayanI sthitivALA hoya te kALathI apradezI ane bIjA pudgala kALathI saMpradezI" e tAtparya lakhyuM che. - 3 ahiM samajavAnuM e che ke kALApradezIpaNuM dravyathI-kSetrathI ane bhAvathI ema traNa prakAre che, tyAM bhAvathI kALA dezIpaNuM prathama kahevAI gayuM, ane - have (A navamI gAthAmAM) dravyathI kALApradezIpaNuM tathA (10 mI gAthAmAM) kSetrathI kALApradezIpaNuM kevI rIte thAya ? tenA uttaramAM kahyuM ke dravyathI kALApradezIpaNuM to kahelA bhAvathI kALApradezanI peThe samajavu. eTale jema bhAvanA eTale guNanAM anaHsthA ke ekaguNadiguNa-triguNa Adi samajAvyAM tema dravyamAM paNa ekANu (paramANu)-yaNuka (pridezI)-skaMdha, yamuskaMdha ityAdi anantadravyasthAnake samajavAM ane te dareka dravyasthAnakamAM ekeka samayanI sthitivALA pudagalo ananta ananya che te sarva dravyathI kALApradezI pudagalo jANavA ane kSetrathI kALApradezI mudragalo samajavA mATe je prakAra che te 10 mI gAthAmAM darzAvyo che.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ pugala chatrIzI-bhASAntara kaMpa emeva hoi khitte, egapaesAvagAhaNAIsu // : ThANaMtarasaMkaMtiM paDucca kAleNa maggaNayA // 10 // thArtha_e pramANeja kSetraAzraya (kALathI apradezapaNuM) arthAta ekapradezAvAhitAdi pudagalone viSe sthAnAnsara thavAnI apekSAe kALApradezapaNAnI mArgaNa (samaja-upalabdhi) che, (eTale kALApradezIpaNuM prApta thAya che.) 10 che TIlA-e pramANeja eTale dravyapariNAmanI peThe kSetrane viSe eTale kSetra Azrayi eka pradezAvAhI ItyAdi pudagalabhedemAM sthAnAMtaragamana Azrayi kALApradezapaNAnI mAgaNa che. (e gAthAne zabdArtha mAtra ko, have bhAvArtha kahe che.) tAtpaya e che ke-jema dravyapariNAmane Azrayi paramANuo dravyathI apradezI che, tema ekeka AkAzapradezamAM avagAhanA karI rahyA chatAM pitatAnA kSetrane nahi choDanArA pudagala kSetrathI apradezI kahevAya, ane jyAre jyAre svakSetrane choDIne pudgale anya anya kSetramAM jAya, ane dareka sthAne ekekasamaya rahe tyAre eja pudagala (kSetranI apekSAe) kAlApradezI gaNAya che. 10 avataraNa-10 mI gAthAmAM kSetra Azrayi kALApradezapaNuM pudagala ekasthAnamAM eka samaya rahI bIje samaye bIjesthAne cAlyAM jAya te sthAnAMtaragamanApekSAe kahyuM, parantu kevaLa sthAnAtaragamanApekSAeja kSetrAzraya kALApradezapaNuM thAya ema nathI, 1 dareka sthAne eTale je je sthAne jAya tyAM ekeka samaya rahe teja kALApradezIpaNuM hoya e artha nahiM, paraMtu je vivakSita samaye ApaNe kSetrAthayi kALApradezapudgale jANavAnI IcchA karI hoya teja samaye je pudgale te sthAne AvyA hoya ane eka samaya vyatIta thatAM tUta sthAnAntara thanArA hoya tevA sarva pudgale te vivakSita samaye kALApradezI ga- NavA, vivakSita samayabAda aneka samaya sudhI ekekasamayanI sthitie sthAnAntara thayA karatA hoya te paNa te pudagale vivakSitasamaye jANavAicchelA alpabaddhatvane viSe gaNatrInA upayogamAM AvI zake nahiM e tAtparya che
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ [60] pudgala chatrIzI-bhASAntara. parantu saMkeca vikeca thatAM avagAhanA badalavAthI paNa kSetrAzraya kALApradezapaNuM thAya che. e bIjo vikalpa A 11 mI gAthAmAM darzAve che. tathA sUkSmAdi pariNAmaAzraye paNa kALApradezIpaNuM saMbhave che, te darzAve che. saMkoavikoaMpihu, paDucca ogAhaNAi emeva taha suhumabAyarathireyare ya sadAi pariNAmaM // 11 // thArtha-puna: saMkoca ane vikeca thavAnI apekSAe avagAhanAne viSe paNa eja prakAre (kALApradezIpaNuM ) jANavuM temaja sUma-bAdara-sthira-asthira-ane zabda vigere pariNAma Azrayi paNa kALApradezapudgale jANavA, che 11 rIvArtha--avagAhanAnA saMkeca vikecane Azrayi paNa pagale kALathI apradezI hoya che. ahiM tAtparya e che ke-paramANu khyAnI apekSAe je pudagalankaMdho alpa AkAzapradezamAM avagAha karI eka samaya rahIne (hUrta bIje-samaye) ghaNA AkAzapradezamAM avagAhuvALA thAya che, ane tyAM paNa ekaja samaya rahe che, ane jyAre ghaNuM AkAzapradezamAM avagAhuvALA thaI ekajasamaya TakIne (turta bIje samaye) alpa AkAzapradezamAM avagAhavALA thAya che te vakhate (pudgalaskaMdhomAM ) saMkeca vi. keca thavAthI paNa te pudgalasko kALathI apradezI gaNAya che. tathA sUkSmapariNAma-bAdarapariNAma-sthirapariNAma-esthirapariNAma-zabdapariNAma-mana:pariNAma-ane karma pariNAma ItyAdi pariNAmone Azrayi paNa pudgalakALathI apradezI hoya 1 ityAdi zabdathI audArika-kiya-AhAraka-taijasaM pravAcitta ityAdi anekapariNAma. * sthira pariNAma eTale ekaja kSetramAM sthira rahevArUpa sthiti pariNAma, ane asthirapariNAma eTale sthAnAMtara thavArUpa gati pariNAma. 2 graMthakartAe prathama kRSNavarNAdi 20 pada AzrayibhAvathI kALApradezIpaNunuM varNana je ekaguNaAdi anaMtaguNasthAnakethI karyuM che, tevAM
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgala chatrIzI-bhASAntara. [61] che. tAtparya e che ke-je pudagalaskaMdho sUkSmapariNAma athavA bAdarapariNAma ItyAdi keIpaNa pariNAmane prApta thayA chatAM (tatpariNAmapaNe) jyAre ekaja samaya rahe che ane bIje samaye tUrta pariNAmAntarane prApta thAya che) tyAre (tatpariNAmApekSAe) pudagala kALathI apradezI kahevAya che. je 11 avataraNa-11 mI gAthAmAM avagAhanA badalAvAthI paNa pudagalo sevAzrayi kALApradezI hoya ema kahIne puna: sUkSmAdi aneka pariNAmaAzrayi paNa pudagale kALApradezI hoya ema kahyuM, have e pramANe sUkSmAdi aneka pariNAmaAzrayi paNa je pudagala kALathI apradezI hoya che to e uparathI sAra zuM nikaLe che? te A 12 mI gAthAmAM darzAve che, evaM jo sabovi a, pariNAmo puggalANa iha samae taM taM paDucca esiM, kAleNaM appaesattaM // 12 // jAthArtha-e pramANe ahiM siddhAntaneviSe pulonA jeTalA pariNAma (paryAya) kahyA che te te dareka pariNAmaAzrayipudgalenuM kALathI apradezapaNuM hoI zake che. | doSArtha-pUrvokata prakAre pugalanA eTale paramANuonA ane dhonA anya anya paryAye pariNamavArUpa jeTalA sarva pariNAmo rUdana eTale jaina siddhAtamAM varNavyA chekahyA che. te te sarva pariNAmaAzrayi ekasamayanI sthitivALA pudgalo te kALApradezI pudgalo che ema jANavuM. e pramANe hevAthI zuM siddha thAya che te darzAve che. je 12 che ekaguNaAdi guNasthAnake sUphamAdipariNAma Azrayi hotA nathI mATe te supAdipariNAmonA anantasthAnomAM vartatuM kALApradezIpaNuM nahiM haze ema koIne brAnti thAya te te brAntinA nivAraNa mATe (tyAM kahevuM bAkI raheluM ) ahiM kahe che. punaH e sumAdipariNAmanAM anantasthAnake kevI rIte upaje che te saMbaMdhi kiMcita digdarzana cAthI gAthAnA arthamAM savistara bhAvArtha prasaMge kahyuM che. mATe te anusAra sarvapariNAmonAM anantasthAna svayaM vicArI levAM.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ [62] pudagala chatrIzI-bhASAntara avataraNa-12 mI gAthAmAM sarva paryAyoAzrayi pudgalonuM kALathI apradezIpaNuM hovAnuM kahyuM, have je sarvaparyAye Azrayi kALApradezIpaNuM siddha thayuM to tethI atima tAtparya zuM AvyuM? te A 13 mI gAthAmAM kahe che, kAleNa appaesA, evaM bhAvApaesaehiMto // huti asaMkhijaguNA, siddhA pariNAmabAhullA // 13 // thAI--e pramANe kALathI apradezapudagalo bhAvApradezI pudgalathI asaMkhya guNa che ema siddha thayuM, kAraNa ke pariNAme ghaNA che, je 13 rokA-je pudgala ekaguNa kRSNavarNa ItyAdi ekaguNa pariNAmavALA che te pudgalo bhAvathI apradeza che, ane je pugalo dviguNakRSNAdithI prAraMbhIne yAvata anantaguNa kRSNAdi pariNAmavALA che, te pudagale bhAvathI sapradezI che, ane te sarve (eTale bhAvathI apradezI ane bhAvathI sapradezI e bannenA ananta ananta rAzio) eka samayanI sthitivALA hovAthI kALathI apradezI che. mATe e pramANe kathana karavAthI bhAvApradezapudagalothI kALApradezapudgala asaMkhyAtaguNa siddha thAya che, kAraNa ke eka guNakRSNAdi dviguNakRSNAdi ItyAdira prakAre pudagalAnA pariNAma ananta che mATe che 13 avataraNa-pUrvokta 13 gAthA sudhImAM bhAvApradezIgalothI kALApradezapudagalo asaMkhyaguNa che, ema pratipAdana karyuM ane have ahiM 14 mI gAthAthI 18 mI gAthA sudhImAM vArA roputhI vyAkarApura (paramANuo) anaMrahyalu che, tenuM pratipAdana karaze, te saMbaMdha A 14 mI gAthAmAM uddezarUpe kahe che, 1 ahiM Adi zabdathI nIlavarNa ItyAdi pariNAmabheda grahaNa karavA. 2 ahiM ItyAdi zabdathI triguNa-catuguNuItyAdi guNasthAnake grahaNa karavA,
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ pugala chatrIzI-bhASAntara. 63] itto davAeseNa-appaesA havaMta'saMkhaguNo ke puNa te? paramANU, kaha lebahuatti taM sunnsu||14|| TthArtha -tethI eTale pUrve kahelA kALA pradezapudagalethI (dravyanA Adeze eTale) dravyaAzrayi apradezIpudagalo asaMkhyaguNA che. (puna: dravyaAzrayi apradezIpugala) te kayA kahevAya ? (tenA uttaramAM) kahe che ke (dravyathI apradezapudgale eTale) paramANuo, puna: te ghaNA (eTale asaMkhya guNa che te) kevI rIte? tenI rIti sAMbhaLe, arthAta tenI rIti kahevAya che. te 14 . TArtha:-gAthArtha pramANe che 14 avataraNu-kALApradezapudagalAthI dravyApradezapudagala eTale paramANuo asaMkhyaguNA kevI rIte che tenI rIti darzAvavA mATe prathama A 15 mI gAthAmAM pudagalonA 4 rAzi darzAve che, aNu-saMkhijjapaesia-asaMkha'NaMtappaesiA ceva cauro ciarAso puggalAe loNa aNaMtANaM // 15 // jAthAIra-anantapudagalanI nizcaya cArarAzi A lokane viSe che tenAM nAma. 1 paramANurAzi, re saMkhyAtapradezika rAzi, 3 asaMkhyapradezika rAzi, ane 4 thI anatapradezika rAzi e nizcaya. me 1pa hovAtha-paraspara saMbaMdhasvabhAva rahita (eTale chuTA) paramANuono ekarAzi -tathA dvidezI tripradeza ityAdithIyAta usaMkhyAtapradeza sudhInA saMkhyAtapradezI nAmavALAe skaMdhono ekarAzite bIjo rAzi che, java asaMkhyAta pradeza skaMdhathI prAraMbhIne ekottaravRddhie yAvatautkRSTaasaMkhyAtapradeza skaMdhe sudhInA sarve ska che ke je sarvanuM asaMkhyapradeza skaMdha evuM nAma che tevA sava ska dhono je eka rAzi te ahiM trIjo rAzi jANo-ane jaghanyaanantapradezIskaMdhathI prAraMbhIne ekAttaravRddhie yAvata,
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ [64] pudgala chatrIzI-bhASAntara. uSNaanantapradezIskandha sudhInA sava anantapradezIskaMdha evA nAmavALA skaMdhone paNa je eka rAzi te ahiM 4 thA pudgalarAzi jANa. e kAraNathI ja anantAnantapudagalanI cAra rAzio darajajupramANulokane viSe varte che, je 1pa che 1 cAra pudgala rAzionAM nAma. 1 paramANu 3 asaMkhya pradeza che. A cAra rAzimAMnI pratyeka rAzimAM 2 saMkhyapradezI ja anantapradezI. ananta ananta dravyo che, temAM pahelI rAzimAM anantaparamANu che ane bIjI saMkhyapradezI rAzimAM saMkhyAta uttararAzio che, ane pratyeka uttararAzimAM anaHanantasaMkhyA pradezIpugalasko che, jemake dipradezI rAzimAM anaHdipradezI skaMdhe che, tripradezI rAzimAM anaHtripradezI kaMdhe che ItyAdi rIte. trIjI asaMkhyapradezI nAmanI eka mULarAzimAM asaMkhya uttararAzio che, ane dareka rAzimAM ananta ananta asaMkhyapradezI pudagalankaMdho che, jemake jaghanyAsaMkhyapradezI anaHskaMdhe che, pradezAdhikajaghanyAsaMkhyapradeza ananta skaMdho che, dipradezAdhikajaghanyAsaMkhyapradezI ananta skaMdha che ItyAdi ekottaravRddhie ananta ananta uttararAzigata skaMdha jANavA. tathA cethI anantapradezI nAmanI eka mULarAzimAM ananta uttararAzio che, ane dareka utararAzimAM ananta ananta anantapradezI skaMdho che, jemake jaghanyAnantapradezI skaMdhe ananta che, pradezAdhikajaghanyAnaMtapradezI skaMdha ananta che, dipradezAdhikajaghanyAnantapradesI skaMdha ananta che ItyAdi rIte yAvata utkRSTAnacpradezI skaMdha ananta che, e pramANe cAre mULarAzi vigerenuM koika A pramANe- mULarAzi uttarAzi pratyeka uttararAzigata pugele. 1 paramANu ananta paramANuo. 2 saMkhyapradezI saMkhyAta ananta ananta skaMdha (saMkhyAta pradezI) dipradezathI prAraMbhIne 3 asaMkhyapradezI asaMkhyAta anata ananta skaMdha (asaMkhya pradezI) ja asaM. pradezathI prAraMbhIne. 4 anantapradezI ananta ananta ananta skaMdha (anaMta pradezI) ja anaMtapradezathI prAraMbhIne lAta
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudagala chatrIzI-bhASAntare. avataraNa-kALApradezIpugalothI vyApradezIpudgalo ane saMkhyaguNa che te siddha karavA mATe 15 mI gAthAmAM prathama lokAntargata samagrapugalonA 4 rAzi sthApIne have te cAre rAziomAM paraspara abahuta kahevAnuM che, tyAM A 16 mI gAthAmAM prathama anantapradezamaskaMdhothI paramANuo anantaguNa che, ema darzAve che, tatthANaMtehito, sutteNaMtappaesiehiMto // jeNa paesaTTAe, bhaNiA aNavo aNaMtaguNA // 16 // thA-je kAraNathI cArarAzimAM zrI siddhAntaneviSe anantapradezavALAanaHskaMdhethI pradezArthapaNe paramANuo anantaguNo kahyA che ke 16 . TIvArtha-taLe eTale te cAra rAzione viSe je ke anantapradezIskaMdho ananTa che to paNa te anantapradezamaskaMdhothI pradezArthapaNe paramANuone zrI siddhAntamAM anantaguNA kahyA che. te zrI siddhAntano sUtrapATha A pramANe che-"sarvovA ityAdi. eTale dravyArthapaNe anantapradezamaskaMdho sarvathI thADA che, paraMtu eja anantapradezamaskaMdhA pradezArtha paNe (anantapradezIdhethI) anantaguNA che. tethI paramANupudgala dravyArthapaNe ane pradezArthapaNe anantaguNa che, tethI saMkhyAtapradezI skaMdho vyAthathI *saMkhyAtaguNa ane pradezArthathI paNa nizcaya eja saMkhyAta 1-2 AkhA padArthonI gaNatrI karavI te zAtha, ane AkhA padArthamAM jeTalA aNuo piMDita thayA che te aNuonI gaNatrI te prArtha, mATe paramANuo je ke dravyarthatAvALA ( AkhA padArtha) te spaSTa che, ane vAstavikarIte pradezatvavALA nathI te paNa aNutvanI gaNatrI pramANe pradezArthatA alpabahuta kahevAmAM doSa nathI. 3 pratyeka skaMdhamAM ananta anata paramANuo hovAthI. 4 viparyaya paNe vicAratAM saMkhyapradezamaskaMdhethI ane pradezothI paNa paramANuo saMkhyAtamA bhAga jeTalA che, ane asaMkhyapradezIskaMdhathI temaja.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudagala chatrIzI-bhASAntara pradezI skaMdho saMkhyAtaguNuM che. tethI asaMkhyapradezamaskaMdho kavyArthathI asaMkhyAtaguNuM ane pradezArthathI paNa nizcaya ane saMkhyaguNa che 16 avataraNa-16 mI gAthAmAM paramANuone anantapradezI skaMdhethI anantaguNa kahyA, to te paramANuo saMkhyAtapradezI skaMdhothI ane asaMkhyapradezIska dhothI keTalA adhika vA hIna che te A 17 mI gAthAmAM darzAve che. saMkhijayame bhAge, saMkhijapaesiANa vahati / navaramasaMkhijapae-siANa bhAge asaMkhayame // 17 // jAdhArtha-(paramANuo) saMkhyAtapradezIskaMdhonA saMkhyAtamA bhAge varte che. paraMtu vizeSa e che ke (paramANuo) asaMkhyAtapradezIskonA asaMkhyAtame bhAge vate che. 17 dIrtha -je pudagalankaMdho saMkhyAtapradezavALA che te pudgala skaMdho saMkhyAtapradezI kahevAya, tevA saMkhyAtapradezI pudgalaskonA saMkhyAme 1bhAge paramANuo varte che. tathA je pudgala dhonA asaMkhyapradeza che te asaMkhyapradezapudgalaskaMdho kahevAya, tevA asaMkhyapradezIdhonA asaMkhyAtame bhAge paramANuo vate che, kAraNa ke ahiM prathama darzAvela sUtrapATha eja pramANa che mATe ahiM tAtparya e che ke -kalpanA tarIke jema 100 ne saMkhyAtamA bhAga ra0 che, 100 ne asaMkhyAta bhAga 10 * che, ane 100 ne anantama bhAga dhare ke 5 che, to e pramANe A darzAvelI gaNatrInI kalpanAnI rItie dvipradezIskathI prAraMbhIne (utkRSTa) saMkhyAtapradezIska sudhIno je saMkhyAtaasaMkhyapradezIskandhonA samagrapradezothI paNa paramANuo asaMkhyAtamAM bhAga jeTalA che. eja viparyayabhAvanuM alpabahatva 17mI gAthAmAM jaNAvaze. 1-2 16 mI gAthAnI vRttimAM darzAvelA siddhAnta pAThanA alpabahutvathI A apahatvakALApradezadravyApradezI ( paramANuo ) nuM asaMkhyaguNapaNuM sAdhavA mATe viparyayapaNe darzAvyuM che.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'pudgala chatrIzI-bhASAntara [67] pradezIskaMdhone rAzi, te rAzinI apekSAe paramANuo saMkhyAtamA ubhAge ja prApta thAya che, ane asaMkhyapradezamaskaMdha 3 arthAta saMkhyapradezamaskaMdhe vA pradezo 100 gaNIe te paramANu 20 gaNavA, tathA asaMkhyapradezIskaMdho vA pradezo 100 gaNIe te paramANa 10 gaNavA. ane anantapradezamaskaMdho vA pradeze 5 gaNIe te paramANa 100 gaNavA. alpAbahatva saMbaMdhi e kalpanA gaNatrInuM udAharaNa ekeka aMgasAdhaka che, paraMtu sarvAgasAdhaka kalpanAgaNatrI jANavI hoya to A pramANe che dhAre ke saMkhyAta eTale 5, asaMkhyAta eTale 10 ane ananta eTale 50 e utkRSTa saMkhyAta asaMkhyAta ane anantadarzaka aMka che, ane guNAkAra karavAmAM vizeSataH madhyama aMka upayogI thAya che, mATe saMkhyAtaguNa karavAmAM 2-3-4-5 e cAra aMka upayogI hovA chatAM ahiM saMkhyAtaguNa karavAmAM 3 no aMka grahaNa karIe, tathA asaMkhyAta guNa karavAmAM 6-7-8-9-10 e pAMce aMka upayogI che, te paNa ahiM utkRSTa saMkhyAtaguNano abhAva hovAthI 9 no aMka asaMkhyAtaguNa karavAmAM grahaNa karIe, ane anantaguNa karavAmAM 11 thI pa0 sudhInA cALIse aMkasthAne upayogI hovA chatAM ahiM madhyama anaHvaDe guNavAne madhyavati 29 no aMka grahaNa karIe te ahiM saMkhyAtaguNa eTale 3 guNa, asaMkhyaguNa eTale 9 guNa ane anantaguNa eTale 29 guNa evo artha thayo. have dhAre ke sarvacanatapradezamaskaMdhanA pradezArthapaNe samagra pugale 1000 hoya te paramANuo 29000 hoya, saMkhyapradezamaskaMdhanA samagra pudgala 87000 hoya ane sarva asaMkhyapradezIskaMdhanA pradezArthapaNe samagra pudgale 783000 hoya ane e pramANe cAre pudgalarAzi bhegA karatAM lokanI aMdara pradezArthapaNe samagra pudgale 9 lAkha (900000) hoya ema jANavuM. e sarva pradezArthapaNe alpabadutva karyuM. paraMtu ahiM kALAdezIthI dravyA pradezanA alpAbaDutvamAM pradezArthapaNe saMkhyapradezIthI saMkhyAtame bhAge ane asaMkhyapadezathI asaMkhyAtamA bhAge paramANuo che ema kahevAmAM paramANuonuM ghaNupaNuM (eTale dravyArthapaNe saMkhyAtapradezI kaMthI paramANu saMkhyAmAM bhAga jeTalA che, paraM tue saMkhyAmAM
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ [68] pudgala chatrIzI-bhASAntara. rAzinI apekSAe asaMkhyAtamA bhAge prApta thAya che. (e 1020-athavA 5 vigerenI gaNatrI te kAlpanika che, kAraNa ke) vAstavika rIte to paramANuo paNa ananta che ema kahevAze, che 17 | bhAga jeTalA paramANuo eTalA ghaNuM pramANuvALA che ke je saMkhyAtapradezI sarva skonA sarva pradezanI apekSAe jotAM paNa saMkhyAmAM bhAga jeTalAja thAya che paratuM asaMkhyAtamA vA anantamA bhAga jeTalA thatA nathI mATe paramANuo ghaNuM hoya te ja saMkhyAtapradezIska dhothI saMkhyAtamA bhAge hoya te vAta te dUra rahI paraMtu saMkhyapradezI sarvaskonA sarvapradezothI paNa saMkhyAtamA bhAga jeTalA thAya, e pramANeja paramANuo ghaNA hoya toja asaM khyapradezIskaMdhothI asaMkhyAtamA bhAga jeTalA hoya te vAta te dUra rahI paratu asaMkhyapradezI sarvakaMdhanA sarva pradezathI paNa asaMkhyAtamAM bhAga jeTalA thAya. ane je ghaNuM na hoya te avazya anantamAM bhAga jeTalA paNa thavAno saMbhava hota paraMtu tema nathI mATe paramANuonuM ghaNApaNuM) avazya siddha thAya che, paraMtu e alpabadutva siddha karatI vakhate " kALApradezapugalothI " ema kahevAmAM kALApradezI pudgalenI gaNatrI karatI vakhate te kALApradezI kuMja gaNavA paDaze, paraMtu kALApradezIskaMdhanA pradezothI paramANuo asaMkhyaguNuM nahiM gaNAya, mATe kALApradezI pulonI gaNatrInA aMge e cAra rAzinuM alpabadutva kevaLa skaMdhanI apekSAe upayogI hovAthI skaMdhonI apekSAeja e alpabadutvanI kAlpanika gaNatrI vAstavikarIte upayogamAM levAnI che, ane tethI ahiM upagamAM AvatuM a95bahatva A pramANe gaNavuM- dhAre ke sarvaanantapradezamaskaMdhe 1000 hoya te paramANuo 29000 hoya che. saMkhyapradezIska 87000 hoya, ane asaMkhyapradezI skaMdha 783000 hoya che. have e cAre rAziomAMnI pratyeka rAzi kALathI saMpradezI ane kALathI apradezI paNa hoya che, temAM paNa kALathI apradezapula samayamAtra a5sthitivALA hovAthI dareka vakhate thoDAja hoI zake ane kALathI sapradezapudgalo adhikasamayanI sthitivALA hovAthI dareka vakhate vadhu pramAmAMja hoI zake e svAbhAvika hovAthI have e cAre rAzinI kAlpanika
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgala chatrIzI--bhASAntara. [e] avataraNa--pUrva gAthAmAM cAre rAzionA alpamahutvamAM paramANuone jo ke asakhyapradezI pudgalarAzithI asaMkhyAtamA bhAga jeTalA kahyA tA paNa ekaMdara draSTie paramANu kALApradezI puddagalAnI apekSAe ghaNA che, te darzAve che-- saivi asaMkhijapae - siANa tesiM asaMkhabhAgatte vAdanuM sAttuinnarU, 3navaservA, rA i / / gAthArtha:--paramANue asaMkhyAtapradezI puddagalAthI asakhyAtamA bhAge heAvAchatAM paNa zeSa e rAziothI paramANuo ghaNA che ema spaSTa siddha thAya che. ! 18 5 e vibhAga pADI daie te saMkhyAmAM ( eka nAnA eka moTA ema) te vibhAgeA A pramANe prApta thAya. 4 rAzi. paramANu. sa pyapradezI. asaMkhyapradezI, ana'tapradezI. kALathI apradezI. 500 1000 2000 125 kALathI sapradezI. 28500 8} 0 0 0 781000 875 sava skaMdhA. 29000 87000 783000 1000 kula... 3621 e kASTakamAM kALApradezI pudgalA kula 3625 che, ane paramANue kula 29000 te 3625 thI 29000 ATha guNI che, ane AThanA aMkane asaMkhyAtanI keTImAM ( 6-7-8-9-10 e pAMca asa khyadarzI ka aMkamAM) dhArelo hovAthI kALApradezI pudgalAthI dravyApradezIpudgalA eTale paramANue asaMkhyaguNa prApta thayA. 1-2-3 ahiM anantaprAdezikarAzithI paramANue anantaguNA hAvAthI ghaNA che e to spaSTaja che, parantu A traNe sthAne je saMkhyAt
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ [0] pudgala chatrIzI--bhASAntara. TIjAthe--asaMkhyapradezI kadhAthI teo eTale paramANuo asaMkhyAtamA bhAga jeTalA hovA chatAM paNa mAkInI sakhyAtapradezI ane anantapradezI nAmanI be rAzithI nizcaya ( kALApradezIpudgalAnI apekSAe paramANuo ) ghaNA kahevAya che. ahiM tAtpa A che ke--sUtramAM saMkhyAtapradezI nAmanA rAzinI apekSAe paramANu saMkhyAtabhAga jeTalA kahyA che te uparathIja samajAya che ke paramANu ghaNA che, jo tema na heAta prAdezikarAzithI saMkhyAtamA bhAga jeTalA heAvA chatAM paNa ghaNA kathA, te vAstavikarIte te echAja che tepaNa kALApradezIpudgalAthI paramANue asaMkhyAtaguNa che e siddha karavAnA upayAgamAM paramANue dhaNAja che, ane te upayAgamATe ghaNA heAvAnuM kAraNu saMkhyAtapradezIthI sakhyAtamA bhAga jeTalA che mATeja, je asaMkhyAtamA vA anantamA bhAga jeTalA echA hAya / pUrvokta upayeAgamATe paNa AchA rahevAthI eka dararIte paNa AchAja kahevAta. jema gAgarajaLanI apekSAe jo ke ghaDA jeTaluM jaLa AchuM che, parantu tRSA zamAvavAnA upayegamATe to e dhaDA jeTaluM jaLa ghaNuM che. jo culukajaLa hAta te AchuMja kahevAta tata. athavA khIjI rIte vicArIe tepaNa paramANuo ghaNA kahevAya te A pramANe--paramANuone sakhyapradezIka dhAthI dravyApaNe saMkhyAtamAbhAga jeTalA kathA eTale sakhyapradezIska dheAnI sa MkhyApekSAe saMkhyAtamAbhAga jeTalA kahyA te vAta te| dUra rahI parantu sakhyAtapradezI sa skaMdhAnA sa`pradezAthI (eTale pradezAtha paNe) paNa saMkhyAtamA bhAga jeTalAja kahyA che, paraMtu asaMkhyAtamAbhAga jeTalA ke anantamA bhAga jeTalA kahyA nathI, mATe paramANu saMkhyAtapradezIskaMdhAnA saMkhyAtamA bhAge hAvAthI jo ochA heAta teA e sakhyapradezI kadhAnA sarva pradezeAnI apekSAe te| asaMkhyAtamA bhAga jeTalA ke anantamAbhAga jeTalA paNa hAI zakata, parantu tema nahi hovAthI eTale sakhyapradezIska dheAnA sa pradezAthI paNa saMkhyAtamAbhAge kahelA hAvAthI siddha thAya che ke paramANue ghaNA che. temaja asaMkhyapradezIskadhAthI paramANue asaMkhyAtamAbhAga jeTalA kahyA te vAta teA dUra rahI, parantu asakhyapradezI saskaMdhAnA samagrapradezAthI pazu asakhyAtamAbhAga jeTalAja phaLyA che parantu ananta mA
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ pugala chatrIzI-bhASAntara, [71] te (eTale sUtramAM saMkhyAtamA bhAga jeTalA mATeja ghaNuM) na kahyA heta te saMkhyAtapradezikarAzInI apekSAe asaMkhyAtamAM bhAga jeTalA athavA anantamA bhAga jeTalA paNa paramANuo hevAne saMbhava hato (ane je asaMkhyAtamA bhAga jeTalA athavA anatamA bhAga jeTalAja paramANuo hota to kahevA IccheluM kALApraderIpudgalathI paramANuonuM je asaMkhya guNapaNuM te prApta na thAta ane hInatarapaNuM paNa prApta thavAno prasaMga AvI jAta-Iti tAtparya ). e pramANe paramANu svarUpathI (vastutaH) kALApradezISadugalothI ghaNuM che ema siddha karIne have te paramANu (ghaNA che eTale vizeSAdhika che ke saMkhyAtaguNa che ke kALApredezI pudgalothI asaMkhya guNa che? te zaMkAnA nivAraNa mATe) kALApradezI pugalothI asaMkhyaguNa che tenI siddhi darzAve che. 18 avataraNa -kALApradezI pudagalothI paramANuo ghaNA che ema gatagAthAmAM pratipAdana karyuM, parantu ghaNu eTale vizeSAdhika ke keTalA ? te saMbaMdha A 19mI gAthAmAM darzAve che- jeNikarAsiNo ccia, asaMkhabhAgeNa sesarAsINaM teNAsaMkhijjaguNA, aNavo kAlApaesehiM // 19 // nAthArtha-je kAraNathI nizcaya ekajarAzithI paramANuo asaMkhyAtamA bhAga jeTalA che, paraMtu zeSa be rAzIthI nathI te kAraNathI paramANu kALApradezapudgalothI anantaguNA che. | 10 | rokAI-je kAraNathI paramANuo ekarAzithIja eTale asaMkhyapradezIskalpanAmanI eka rAzithI ja asaMkhyAtamA bhAge bhAga jeTalA kahyA nathI mATe samajAya che ke paramANuo ghaNA che, je asaMkhyapradezI&thI asaMkhyAtamAbhAga jeTalA paramANuo kahelA hovAthI paramANuo ochA hota to asaMkhyapradeza sarvaskaMdhanA samagrapradezonI apekSAe te anantamAbhAga jeTalAja thAta, paraMtu pradezArthapaNe paNa anantabhAga jeTalA kahyA nathI mATe samajAya che ke paramANuo ghaNAja che.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ hira pudagala chatrIzI-bhASAntara. varte che, parantu zeSa be rAzithI eTale saMkhyAtapradezIskaMdha ane anantapradezIskaMdha e be nAmanI rAzithI paramANuo asaM. khyAtamA bhAganA nathI. ahiM tAtparya e che ke-paramANuo anantapradezIskaMdharAzithI anantaguNa che, ane saMkhyAtapradezI skaMdharAzithI saMkhyAtamA bhAge che, ane saMkhyAmabhAga te vivakSA (madhyama saMkhyAtarUpa sthAnanI vivekSA)vaDe ane pUrvokta yukitavaDe atialpa nathI, te kAraNathI kALathI sapradezI ane apradezIpaNAmAM vartatA paramANuo ghaNA hovAthI ane kALApredezIpudgalo samayamAtra kALa sudhI rahenArA hevAthI ati alpa hoI zake che mATe kALApradezI pudagalAthI dravyApradezI (paramANu) pudagalo asaMkhya guNa che ke 19 che avataraNa-pUrva gAthAomAM kALApradezIothI dravyApradezI pudgala asaMkhyaJNa siddha karIne have A 20 mI gAthAthI ra2 mI gAthA sudhImAM dravyApradezI pudgalathI (eTale paramANuothI) kSetrApradezapudagale asaMkhyaguNa kahevAnA che te kevI rIte tenuM svarUpa darzAve che. itto asaMkhaguNiA, havaMti khittApaesiAsamae jaM te tA saveccia, apaesA khittao aNavo // 20 // jAthArtha_ethI (eTale dravyApradezapugalothI) kSetrApradezI pudagalA siddhAntamAM asaMkhya guNa kahyA che. je kAraNathI prathama te te sarva paramANuoja nizcaya kSetrathI apradeza che. ra0 rojAI-ethI eTale dravyApradezI pugalethI kSetrApradezI pudagalA asaMkhya guNa che, kAraNa ke prathama to te sarve paramANuo ja 1-18 mI gAthAnA arthamAM ane ToTamAM kahyA pramANe. 2 A vAkyamAM "ghaNuM"e zabda kevaLa paramANuone aMgeja jANo paratu kALathI saMpradezI ane apradezI e be vizeSaNone aMge nahiM. kAraNake kALathI saMpradezI paramANu te ghaNA che, paNa kALathI apradezI paramANuo a5 che, mATe e be vizeSaNa paramANu zabdanAM svarUpadarzaka che,
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ pugala chatrIzI-bhASAntara. [[73] kSetrathI nizcaya apradezI ja hoya che. kAraNake bAdarapariNAmavALA thavA chatAM paNa eke paramANu be traNa Adi AkAzapradezamAM vyApta thatI nathI, gAthAmAM tA e pada tAva eTale "prathama " e arthavALuM che, ane te AgaLa kahevAtI gAthAmAM kahelA dvidezI Adi dravyanI apekSAe kamepanyAsamAM che. te 10 avataraNa-pUrvagAthAmAM paramANuo sarve kSetrApradezI kahyA, te ddhipradezI Adi skaMdhamAM kSetrApradezIpaNuM kevI rIte che? te A gAthAmAM darzAve che. dupaesiAiesu'vi, paesaparivahiesu ThANesu // labbhai ikikovi a, rAsI khittApaesANaM // 21 // - jAthArtha -pradeza pradezanI vRddhivALA kripradezaAdi sthAnomAM paNa kSetrapradezapudagalono ekekarAzi prApta thAya che. mArA rokAI-ahi pradeza zabdane paramANu artha jANa. tethI pradezaparivardhitasthAnomAM eTale eka be traNa Adi uttarastara paramANuvRddhie vadhatA ( arthAta ekAttaravRddhi vadhatA ) DhipradezaAdiskaMdhomAM paNa kakSetrApradezapudagalone ekekarAzi prApta thAya che. (e gAthArtha kahyo have bhAvArtha kahe che). dvipradezI DhaMdhomAMnA keTalAka bAda pariNamI hovAthI be be AkAzapradezamAM avagAhelA hoya che, ane keTalAeka to sUkSma pariNAmapaNA vaDe ekeka AkArapradezamAM avagAhelA hoya che, e pramANe vipradezamaskaMdhamAM paNa keTalAka tripradezIskaMdho bAdarapariNAmIpaNA vaDe traNa traNa AkArapradezamAM avagAhelA hoya che, keTalAeka bAdarasUrmapariNamIpaNuvaDe be be pradezamAM avagahelA heya che, ane keTalAka te sUrmapariNAmIpa|vaDe ekeka AkAzapradezamAM avagAhelA hoya che, e pramANe catu:pradezI 1 krama panyAsa eTale ahiM prathama paramANuonI vAta kahI che, ane tyArabAda dipradezI Adi skaMdhe saMbaMdhi vAta AgaLa darzAvI che, ane kahevA IccheluM alpabava paNa eja anukrame prApta thAya che mATe tA pada kopanyAsadarzaka che.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ * [4] pudgala chatrauzI-bhASAntara. skaMdhAmAM paNa keTalAeka cAra cAra pradezamAM avagAhelA, keTalAeka traNa traNa AkAzapradezamAM, keTalAeka e e AkAzapradezamAM ane keTalAeka teA ekeka AkAzapradezamAM avagAhelA hAya che. eja pramANe paMcapradeza pradezIthI prAraMbhIne yAvat anantapradezI sudhInA pratyeka bhedavALA skandhA ekeka AkArApradezamAM avagAhuvALA paNa prApta thAya che, ane tema, thavAthI dvipradezIthI prAraMbhIne anantapradezI sudhInA ekeka paramANuvruddhivALA pratyeka bhedamAM kSetrApradezIpudgalenA ekekarAzija prApta thAya che. / / 23 5 avataraNa--pUrva gAthAmAM dvidezIAdi sTantheAmAM kSetrApradezIpudgalAnA ekekarAzi prApta thAya che ema kahyuM, jethI kSetrApradezIpudgalAmAM paramANue te sarve ane skripradezIAdi kanyAmAM deza deza bhAga e sa kSetrApradezIyugale maLIne dravyApradezIthI ( eTale paramANuothI) asaMkhyaguNa siddha karIne have kSetrApradezIthI kSetrasapradezI asaMkhyaguNa che, tenI spaSTatA A gAthAmAM darzAve che. itto khittAeseNa caiva sapaesayA asaMkhaguNA // egapaesogADhe, mottaM sesAvagAhaNyA // 22 // gAthA:---te kSetrApradeNI pudgalethI kSetrathI sapradeza puga se nizcaya asaMkhyaguNa che. kAraNake ekapraderAvagAhI sivAyanA roSaavagAhanAvALA sarve pudgalenA grahaNavaDe (sapradezI asa khvaguNa che ). // 22 5 TojArtha:--te kSetrApradeza pudgAthI kSetrathI saMpradezIpudgalA asa`khyaguNa che. kAraNake ekeka pradezAvagAhIska sivAyanA zeSAvagAhI pudgaleAvaDaeN (asaMkhyaguNa che) eTale e ityAdi AkAzapradezamAM avagAhanArA sarve paNa skandhA ahiM (kSetrasapradezImAM) grahaNa karAya che ( gaNatrImAM vadhAre gaNAya che, e gAthA kahyA. have bhavA kahe che). ahiM tAtpaya e che kekSetrAvagAhunI apekSAe dvidezIskandhAnA e rAzi (evibhAga)
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5gala chatrIzI-bhASAntara, [5] thAya. temAM eka to e kApradezAvagAhIskandhone. ane bIje be be AkAzapradezAvagAhIskandhone tathA tripradezika skandhAnA kSetrAvagAhanI apekSAe 3 rAzi (traNa vibhAga) thAya. temAM eka te eka pradezAvAhIskona, bIje be be pradezAvagAhI skono, ane trIjI rAzi traNatraNa pradezAvAhIskone, tathA catu:pradezamaskaMdhanA cAra rAzi (cAra vibhAga ) thAya che, temAM pahelo rAzi ekeAkAzapradezavagAhIskaMdhone, bIjo be be AkAzapradezAvagAhIskaMdhone, trIje rAzi traNatraNa AkAzapradezAvagAhI skaMdhana, ane cothA rAzi cAra cAra AkAzapradezAvAhIskaMdhano e pramANe paMcapradezI kaMdhonA 5 rAzi yAvata (saMkhyapradezIskaMdhonA saMkhyAtarAzi), asaMkhyapradeza skaMdhonA asaMkhya rAzi ane anantapradezI skaMdhonA anantarAzi (anAvibhAga) nahiM paNa asaMkhyarAzi thAya che, kAraNake lokAkAzane samagrapradeza sarva siddhAntomAM asaMkhyAtaja kahelA che. e pramANe dvipradezathI prAraMbhIne anantapradezI sudhInA je sarvaskandho che, temAM je ekeka AkAzapradezAvagAhI skaMdho che te bAda karatAM bAkInA sarve anantaskandho ke je be traNa ItyAdi aneka AkAzapradezamAM avagAhelA che te sarva kSetrathI sapradezIpuga gaNAya che, je 22 avataraNa-pUvagAthAmAM sevA pradeza yugalothI kSetrapradazIpudgalA asaMkhya guNa kahyA te eka pradezAvAhI sivAyanA zeSa avagAhanAvALA pugalonI gaNatrIthI kahyA, paraMtu zera avagAhunAvALA pudgala kayA gaNavA? ane zA kAraNathI asaMkhyaguNa che te (pUrvagAthAmAM kahyuM nathI mATe) A gAthAmAM kahe che, te puNa dupaesogAhaNAiA sabapuggalAsesA te a asaMkhijaguNA, avagAhaNaThANavAhullA // 23 // jAthArtha -( raramI gAthAmAM rakSAvALA eTale kSetrAprazIthI avagAhanAvALA ane kahyuM tenA artha jaNAvavA mATe
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ [9] pudgala chatrIzI--bhASAntara. ahiM kahe che ke ) vaLI te sela-roSapudgaleA eTale e AkAza pradeza ( traNa AkAzapradeza ) ityAdi avagAhanAvALA sarve puddagalA jANavA, ane te ( anekapradezAvagAhI pudgalA ) asa khyAtaguNA che, kAraNake avagAhanAnAM sthAna (avagAhunAnA bheddA) ghaNA che mATe. / / 13 / dhA TIjArtha:--vaLI te be AkAzapradezanI avagAhanA Adi vALA sarve pudgalA eTale dvidezIthI prAr'bhIne anantapradezI sudhInA samagraskadhA te ahiM roSa eTale vyatirikta arthAt ( kSetrApradezIthI--e pada adhyAhAra che.) bAkInA save grahaNa karavA, ane te kSetrathI sapradezIpudgalA asakhyAtaguNA che, kAraNake avagAhunAnA bhedde ghaNA che. ( e gAthA kahyA have bhAvA kahe che ) ahiM tAtpa e che ke--paramANuthI prAraMbhIne anantapradezIska dhasudhInA sarve pudgaleA ke jeo ekeka AkAza pradezamAM avagAhelA hoya che, te kSetrApradezI sarve pudgalAnuM " ekaikAkAzapradezAvagAhanA " rUpa ekaja sthAna ( ekaja beDha ) che, ane e Adi AkAzapradezathI prAraMbhIne yAvat asaMkhya AkAzapradezAvagAhanAvALA sarva kSetrasapradezIpudgalAnAM e AkAzapradezathI prAraMbhIne asaMkhya AkArApradeza sudhInAM asaMkhya avagAhanA sthAneA che. 5 235 avataraNa--anantaragAthAmAM kSetrApradezIpudgalAthI kSetrasapradezIpudgalA asaMkhyaavagAhanAsthAnavALA heAvAthI asaMkhyaguNa siddha karyAM. have A 24 mI gAthAmAM dravyasapradezI-kALasa pradezI ane mAva sapradezI pudgalAnuM apamahutva darzAve che. davveNa huMti itto, sapaesA puggalA visesahiA vALa ya mAthe ya, kSetra maLe vittadina // 24 // gAthArtha--te kSetrasapradezIpudgaleAthI vyavaae sapradezI pudgaleA vizeSAdhika che, ane e pramANe anukrame kALathI saMpradezI ane bhAvathI saMpradezIpudgalA paNa vizeSAdhika che. 5 ra4 5
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ pugala chatrIzI-bhASAntara. [77] rIvA-ethI eTale kSetrasapradezapudgalathI dravya pradezI pudagalo vizeSAdhika che, dravya pradezapudgalothI kALathI sapradezI pudagale vizeSAdhika che, ane kALasapradezI pudagalAthI bhAvasapradezI pudagale vizeSAdhika che ke ra4 avataraNa-24 mI gAthAmAM je alpabahuta kahyuM, te alpabahu jANavAmAM zuM yukti (rIti) che te darzAve che. bhAvAIA vuDhDhI, asaMkhaguNiA jamappaesANaM to sappaesayANaM, khittAivisesaparivuDhDho // 25 // nAthArtha-je kAraNathI apradezapudagalonI bhAvAdikavRddhi asaMkhyaguNa che te kAraNathI sapradezIpudagalanI kSetrAdivRddhi paNa vizeSAdhika che ke 25 dArthane kAraNathI apradezapudagalonI bhAvAdikavRddhi asaMkhya guNa che. ahiM Adi zabdathI kALa-dravyaane kSetravRddhi grahaNa karavI, tethI tAtparya e Ave che ke bhAvApradezapudgalathI kALA pradezapudgalo asaMkhya guNa che, kALApradezapudagalathI dravyApradezIpudagalo asaMkhya guNa che, ane vyApradezathI kSetrApradezIpudagalo asaMkhyaguNa che, to eTale te kAraNathI saMpradezI pudgalenI kSetrAdikavRddhi eTale kSetrathI prAraMbhIne (bhAvasudhInI) vRddhi eTale vizeSAdhikatA anukrame viparIta paNe jANavI. eTale kSetra pradezapudgalathI dravya pradezI pudagalo vizeSAdhika, dravyasapradezapudagalAthI kALasapradezapudgale vizeSAdhika, ane kALasapradezI pudgalothI bhAvasapradezI pudgale vizeSAdhika che, 2pA 1 ahiM zrIgraMthakArabhagavAna vizeSAdhikatAmAM je asaMkhyaguNatAne hetu kahe che te hetu te nIcenI phaTaneTamAM spaSTa karyo che, paraMtu e sivAya bIjA hetuo je pratyeka vizeSAdhikatAmAM rahyA che, te hetuo A graMthanA sArAMza tarIke je putrapatrano saMkSiptatA e nAmavALo vibhAga che temAM darzAvyA che tyAMthI joI levA. 2 A gAthAmAM bhAvArtha e che ke jema cAra apradezanA alpa
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ [38] pudgala chatrIzI-bhASAntara. avataraNa-ahiM 25 gAthAo sudhImAM anukrame 4 apra krama rAzi rAzi bahutamAM asaMkhyaguNa thavAmAM je hetu hato te ja hetu cAre sapradezanI vizeSAdhikatAmAM che. tene prathama anukrama A pramANe 1 bhAvApradezathI sarvathI a95 bhAvApradezI ) 2 bhAvApradezathI kALApradezI asaMkhyagukhya kALApradeza 3 kALApradezathI dravyApradezI asaMkhyaguNa dravyApradezI 4 dravyApradezathI kSetrApradezI asaMkhya guNa kSetrApradezI 5 kSetrApradezIthI kSetrasapradezI asaMkhyaguNa 6 kSetrasapradezathI dravyasapradezI vizeSAdhika kSetra pradezI ) dravya pradezI 7 dravyasapradezIthI kALasapradezI vizeSAdhika kALasaMpradezI 8 kALasapradezothI bhAvasapradezI vizeSAdhika bhAvasapradezI ) S ahiM kramarAzimAM jyAre krame asaMkhyaguNAdhikatA hoya che tyAre u&ma rAzimAM vizeSAdhitAja prApta thAya e gaNitanI svAbhAvika rIti che te A pramANe - ahiM zrI graMthakatae AgaLa dhAryA pramANe 1 lAkhane je aMka , lIdho che teja aMkagrahaNakarIne 17 mI gAthAnI kuTaneTamAM kahyA pramANe saMkhyAta eTale 5 asaMkhya eTale 10 ane ananta eTale 50 dhArIe, te jagatamAM je 100000 (ekalAkha) samagra pudgala dravyo ( pradezArthapaNe nahi paraMtu dravyArthapaNe samagrapugaladravyo ) che temAM je bhAvApradezI pudagala dravyo 10 heya te kALApradezI asaMkhyaguNa eTale 10 guNa hovAthI 100 heya ane dravyApradezadra eTale paramANuo asaMkhyaguNa eTale 10 guNa hovAthI 1000 hoya ane kSetrApradezI dravyo tethI paNa asaMkhya guNa eTale 10 guNa hevAthI 10000 hoI zake che. e pramANe bhAvApradezI 10, kALApradezI 100, dravyApradezI 1000 kSetrapradezI 10000 pudgala prApta che. have bIjI vAta e che ke je ekalAkha samagra dravyo che tenA bhAvakALa-dravya-ane kSetra e kaMI 4 vibhAga nathI paraMtu e ekalAkha pugalene judI judI rIte samajavAmAM e cAra dAra che, mATe bhAvatra je
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgala chatrauzI--bhASAntara. [ s ] dezIonuM prathama alpamahutva kahyuM tyArabAda anukrame 4 saMpradezI 1 lAkha pudgalamAM varte che, teA kALatva paNa eja 1 lAkhamAM varte che, dravyatva paNa eja ekalAkhapAM varte che ane kSetratvapaNa eja ekalAkhamAM varte che. mATe vAstavikarIte ekalAkha pudgaleA bhAvApradezI ane bhAvasapradezI ema be vibhAgamAM vheMcAI zake che, tathA eja 1 lAkha pudgale kALApradezI ane kALasapradezI e rIte paNa e vibhAgamAM vheMcAya che, ane te pramANe dravya ane kSetrane aMge paNa e be vibhAgamAM vheMcAI jAya che, tethI bhAvApradezIpudgalA 10 dhArIe teA bhAvasapradezIpudgalA bAkInAM 99980 hAya che, kALApradezIpudgalA 100 che teA kALasapradezIpudgalA 9900 heAya che, dravyApradezI ( paramANuo ) 1000 che teA dravyasapradezI ( skandhA ) 99000 heAya che, ane kSetrApradezI 10000 che te kSetrasapradezI 90000 heAya che. tenuM kAika A pramANe-- pudgale. apradezI. sapradezI. bhAvathI kALathI dravyathI kSetrathI sr 100 1000 1 0 0 0 99990 99900 99000 90000 4 tethI kSetrApradezIpudgalA pudagalA che. sava dravyeA. . d d . - upara pramANe hovAthI alpamahuvA anukrama uparokta kASTakamAM joie te cAre apradezIe anukrame asaMkhyaguNa prApta thAya che, parantu sapradezIemAM te kSetrasapradezI 90000 hAvAthI ( kSetrApradezI 10000 nI apekSAe ) asaMkhyaguNa che, ityAdirIte spaSTa anukrama A pramANe che ke-- 1 bhAvApradezIpudgale savathI alpa che, kAraNake kevaLa 10 pudgaleAja che. 2 tethI kALApradezIpudgalA asaMkhyaguNa che, kAraNa ke 100 puddagale che. 3 tethI dravyApradezIpudgalA ( paramANu ) asaMkhyaguNa che, kAraNake 1000 pudgaleA che. asaMkhyaguNa che, kAraNake 10000
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ [9] pudagala chatrIzI-bhASAntara. enuM apabahu kahAM have jIjJAsA e che ke ekandara draSTie (sAmAnyathI) amadezIpudagale ane ( sAmAnyathI) sapradezIpudgala e bemAM alpabadutva kayA prakAre che? te trIjuM mizra alpabadutva A 26 mI gAthAmAM darzAve che, pa tethI kSetra pradezapudgala asaMkhyaguNa che, kAraNake 90000 pudgalo che. 6 tethI dravyasapradezapudgale ( skaMdhe ) vizeSAdhika che kAraNake 99000 pudgale che. che tethI kALApradezI pudagale vizeSAdhika che, kAraNake 99900 pudgala che. 8 tethI bhAvasapradezIpudgalo vizeSAdhika che, kAraNa ke 99980 pudgala che. emAM 90 hajAra pudgalathI 99 hajAra pudgala, 99 hajArathI 99 hajAranavaso pudgalo ane 99 hajAra navasothI 99 hajAra navasonevuM pugale vizeSAdhikaja kahevAya, kAraNake diguNathI nyUna te te vizeSAdhika gaNAya che. zrI granthakArabhagavaMte A ATha alpabadutvamAM je aMkasthApanA kahI che te A AThanA anukramamATe mukhyatve che, paraMtu cAramArgaNAmAM pratyekanI paraspara hAnivRddhi darzAvavAnI mukhyatA e che, ane uparokta aMka sthApanA AThenA sIdhA anukramamAM ane sIdhI rIte asaMkhyaguNutAdi darzAvavAmAM paNa ema banne rIte upayogI thAya evA hetuthI darzAvI che, jethI graMthakAra bhagavaMtane avinaya nathI karyo paraMtu granthakArabhagavaMtanuM abhidheya vadhu spaSTa karyuM che ema jANavuM. jo ke graMthakartA bhagavaMtakRta aMka sthApanAmAM AThe alpabadutvamAM upayogI thavA sara vizeSAdhikatAne sAmAnya niyama avazya che, paraMtu (saMkhyaguNa) asaMkhyaguNa ane vizeSAdhikatAne bheda spaSTa thatuM nathI mATe ja pUrvokta aMkasthApanA bhinna karelI che. punaH e aMkasthApanA paNa AgaLa kahevAtA ekAntaritAdi alpabahutvamAM upayogI nathI ema jANavuM. 1. 28 mI gAthAmAM 3 prakAranAM alpAbahatva kaheze, te apekSAe A trIjuM a5hatva che. paraMtu e95bahuvane bIjA prakAra paNa AgaLa phaTaneTamAM kahevAze.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudagala chatrIzI-bhASAntara [1] . mIsANa saMkamaM pai, sapaesA khittao asaMkhaguNA bhaNiA saTTANe puNA, dhovaJcile gahe ahA // 26 // nAthA- minA saMma aAbahatvanI apekSAe (cAre apradezIothI) kSetra pradeza pudagalo asaMkhyAtaguNuM che. paraMtu svasthAnamAM (sapradezamAM ) te te (kSetrasapradezIo) nizcaya thoDAja kA che. . 26 che. dIvA-mizrapugalanA eTale (cAra) aradezI ane sapradeza pudagale maLIne saMkAnta apabahutvanA eTale apradezI 1. ahiM mizra eTale kevaLaapradezIomAM paraspara alpabahutva nahiM temaja kevaLa sapradezIomAM paraspara alpabahatva nahiM, paraMtu apradezI ane sapradezanuM bheguM, arthAta apradezI ane saMpradezI e benuM paraspara. emAM jo ke cAra apradezI ane cAra sapradezI che temAMthI kayA apradezI sAthe kyA pradezanuM alpAbahatva vicAravAnuM che ? e prazna e che ke A ane AgaLanI have pachInI gAthAomAM kevaLa kSetrApradezathI kSetrasapradezanuM ane bahatva karyuM che. ane tyArabAda cAre sapradezIonuM paraspara prathama kahevAyeluM apahatva karyuM che, ane cAramArgaNAmAM pratyekanuM juduM juduM svAtIya alpabadutva karyuM che, mATe ahiM mizrApabahutva kahevAmAM kevaLa kSetrApradezathI kSetra pradezanuM mialpabadutva kema kahyuM ? bIjA koI apradezathI bIjA sapradezanu vijAtIya apabahuta kema na karyuM? uttara-cAra apradezIomAM kSetrapradezIo sarvathI adhika che, ane cAra sapradezIomAM kSetrApradezIo sarvathI nyUna che, tethI kevaLa kSetrApradezInI apekSAe kSetra pradezIo asaMkhya guNa kahyA te zeSa koIpaNa apradezathI zepa koIpaNa vijAtIya pradezI avazya asaMkhyaguNa thAya che, mATe kevaLa kSetrapekSAe alpabahuta kahyuM che. 2 naMga-eTale eka vastune bIjI vastumAM utAravI athavA praveza karAvavo te. ahiM apradezIpudgalone sapradezapudgalamAM alpabadutvanA kathanapaNe utAravA te saMkrama. arthAta apradezapudgalathI sapradezapudgalo keTalA adhika vA nyUna che te kahevuM. ahi je ke mitra ane huM e padamAM skUladraSTie vizeSabheda
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ [2] pudgala chatrIzI bhASAntara. pudgalAthI saMpradezI pudgalA keTalAM ! e prakAravALA alpamahutvanA vicAramAM kSetrApradezIpudgaleAthI kSetrathIsapradezI pudgalA asaMkhyaguNA che, (jethI roSa traNa pradezIethI asaMkhyaguNA che ema kahevAnI athavA cAre apradezIonI bhegI saMkhyAthI asakhya guNa che ema kahevAnI AvazyakatA rahI nahi' ), ane svasthAne eTale cAre apradezIone vaIne kevaLa sapradezIpudgaleAnA vicA ramAM anukrame vizeSAdhika evA dravyApradezI, kALApradezI, ane bhAvApradezI pudgalAnI apekSAe teA te kSetrasapradezIpudgalA thADAMja che // 26 // avataraNa--gatagAthAmAM mizraalpamahutvanA vicAramAM kSetrApradezIthI kSetrasapradezI asaMkhyaguNa che, parantu cAre sapradezInI samuditasaMkhyAnI apekSAe teA kSetrasapradezI gheADAja che ema kahIne have A gAthAmAM paNa eka vAta kahe che, khitteNa sappaesA, thovA davabhAvao ahiA sapasavpAnadurga, saTTAne artho vaM|| 27 // gAthArtha-kSetrathI sapradezI pudgalA thADAM che, tethI dravya-kALa ane bhAvathI sapradezI pudgalA vizeSAdhika che, e pramANe artha thI ( eTale vyAkhyAnI apekSAe ) svasthAne sapradezIpudgalAnu alpamahutva jANavuM. // 275 mAlUma paDatA nathI tApaNu mizra e alpabahutvane eka prakAra che, ane saMma te prakArane kathanakaravAnA viAdhane sUcavanAra hoya ema samajAya che, athavA sAmAnya a tarIke saMma eTale alpabahutvanA vicAra karave eve! a paNa ahiM grahaNa karI zakAya che. 1-2 A gAthAmAM je alpabahuta kahyuM te alpabahuta 24 mI gAthAmAM ekavAra kahevAI gayuM che, mATe punarUkti thAya che ke nahi? temaja 26 mI gAthAnA uttarArdhamAM je artha kahyo teja a punaH A gAthAnA pUrvAdhamAM kahyo e rIte paNa A gAthAmAM punarUkti thAya che ke nahi ? e zakA svAbhAvika thavI saMbhave che teApaNa 24 mI gAthA ATha alpabahutvanA sIdhA anukramanA prasaMganI che, ane A gAthA kevaLa sapradezI vanAja
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgala chatrIzI-bhASAntara. rAvArtha-zeSa pradezIonI (dravyapradezI, kALasapradeza, ane bhAvasapradezanI) apekSAe kSetra pradezIpudagale sarvathI a5 che, e alpatA siddha karavA mATenI yutirIti to prathamaja (24 mI ane 25 mI gAthAmAM) kahI che, tathA dravyathI kALathI ane bhAvathI saMpradezI pudagale anukrame vizeSAdhika che. e pramANe arthathI eTale vyAkhyAnathI ja saMpradezI pudgalenuM svasthAne alpabahu jANavuM. e ra7 ! avataraNa-ahiM ra7 mI gAthA sudhImAM apradezI sapradezI pudagalonuM alpabaddhatva judI judI rIte kahevAyuM, paraMtu alpabahuta keTalI rIte kahevAya che tenI saMkhyA A gALAmAM darzAve che, paDhamaM apaesANaM, voyaM puNa hoi sappaesANaM // taiyaM puNa mIsANaM, appavahU atthao tinni // 28 // jAthArtha-prathama apradazIonuM, puna: bIju saMpradezIonuM, ane trIjuM mizranuM e pramANe arthathI traNa alpabahuta kahyAM che. 28 | dArtha-prathama dravyAdika cAra apradezapudagalarAzionuM paraspara apabahuva kahyuM che, (eTale hoya che.) bIjuM teja divyAdi cAre sapradezIpudgalarAzionuM paraspara alpAbaheva kahyuM (athavA hoya) che. ane trIjuM mizrapugalanuM eTale sapradezI ane apradezIonuM bheguM ( paraspara ) alpabadutva e cAra anukramanA uddezavALI che tethI punarUkti gaNavAnI jarUra nathI, ane 26 mI gAthAnA uttarArdhamAM kevaLa setrasapradezI pugalonI alpatA darzAvavAno udeza che, tyAre A gAthAne pUrodhamAM eja arthathI upajatA sapradezI varganA cAra epavane udezikakathanamAM ( 26 mI gAthAnA uttarArdha artha) kevaLa prasaMgatAne prApta thayela che, mATe e rIte paNa punarUkti kahevAnI jarUra nathI. athavA jJAnopadezamAM ane temAM paNa AvA gahanaviSayamAM punakti hoya tepaNuM ane vizeSa spaSTa karavAmAM upakArI hovAthI dodharUpa nathI. (2 uparanI TIpaNuM jue. )
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ [4] pudgala chatrIzIbhASAntara pramANe traNe alpabahuta vyAkhyAnadvArA kahyAM che, ane sUtramAM tA ekaja alpamahutva kahyuM che. 5 28 5 avataraNa--pUrva gAthAmAM 3 prakAranA alpamahutvanuM svarUpa darzAvyuM, have A gAthAmAM sapradezIpudgalAnA cAreva nuM para * zrI bhagavatIsUtrane viSe mULapAThamAM traNe prakAranAM apabahutva nathI, parantu vyAkhyAnadvArA traNa alpabahuta prApta thAya che. kAraNa keH~~ yAhyAnA doSapratipattiH eTale vizeSa bhedAnubedanI prApti mULamAM na hAya tApaNa vyAkhyAnamAM eTale vRttimAMthI samajI zakAya. 1 tramAM eTale zrI bhagavatItramAM 2 ekaja alpabahula te mitra nAnanuM trIjuM alpabahutva.( treve memizrAlpavadutvamuttam iti bhaga. vRttau ) te A pramANe-- (zrI bhagavatI zataka 5 uddeza 7 mA.) eesiNaM bhaMte poggalANaM davvAdeseNaM khettAde seNaM kAlAdeseNaM bhAvAdeseNaM sapadesANa ya apadesANa ya kayare kayare jAva visesAhiyA vA ? nArayaputtA ! savvatthAvA poggalA bhAvAdeseNaM apadesA, kAlAdeseNa apadesA asaMkhejaguNA davvAdeseNaM apadesA asaMkhejaguNA, khettadeseNaM apadesA asaMkhejaguNA, khettAdeseNaM ceva sapadesA a saMkhejaguNA, davvAdeseNaM sapadesA visesAhiyA, kAlAdeseNaM sapa DhelA viselADhiyA, mATese sapadezA viselAdiyA. ( atha spaSTa che ). e AvanuM sIdhuM a5bhava te kahelA zrI bhagavatI vRttinA pAThane anusAre miapabahutva gaNAya, kAraNa ke cAre apradezI vanuM ane cAre sapradezIva nu bhegu alpabahuta kahyuM che mATe. parantu A mizra5bahuta svAbhAvika rIte evuM che ke jemAMthI kevaLa apradezIonuM zuddha alpabahutva ane kevaLa sapradezIonuM zuddha alpabahuta prasaMgataH kahevAI gayuM che, parantu uddezathI teA mizraja che. punaH 25 mI gAthAmAM kSetranI mukhyatAe je mizraapaadbhuta kahyuM che te udAharaNa paNa A AThanA mizraazpabahuvathI sarvathA bhinnatAvAI nathI, parantu AThe alpabahutvanI mitratAne anusaratuM ekadezIya udAharaNa che. have e ADa vanuM sIdhuM alpamahuvA je mizraapabahu che te zuddha alpabahu kyuM ? te A pramANeH--
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgala chatrIzI-bhASAntara. [85] spara hAnivRddhinuM pramANa (apradezI pudagalAnA AdhAre) kevI rIte prApta thAya che te darzAve che - kevaLa apradezI pudagalanuM alpa kevaLa saMpradezI pudgalenuM abahatva (anulema) 95bahuva (anulamapaNe) 1 bhAvAzIpugalo sarvathI alpa 1 kSetrathI sapradezapugalo sarvathI a5 che. 2 kALApradezapule tethI asaMha 2 dravyasapradezapudgala tethI vize vAdhika che. 3 kathA gale tethI asaMha 3 kALasapradezIpudgale tethI vizegu0 che. vAdhika che. 4 kSetrAdeizIpule tethI asaM! ja bhAvasapradezapugale tethI viguru che. zeSAdhika che. - (pratilAma paNe) (pratima paNe) 1 kSetrAdezIpudgale sarvathI adhika | 1 bhAvasapradezapudgala sarvathI a dhika che. 2 dravyo dezIpudgale tethI asaMtu 2 kALasapradezapugale tethI viguhIna che. zehIna che. 3 kALApradezI pula tethI asaM. 3 divya pradezapula tethI viguo hIna . zehIna che. 4 bhAvApazI pudgalA tethI asaM. 4 kSetra pradezI pudgala tethI vizegu. hIna che. vahIna che. e traNe prakAranAM alpabadutva ekAntaritAdide paNa kahI zakAya tema che. te ekAntaritAdi alpabadutvane anukama A pramANe - (ekAntarita) | ( drayantarita ) 1 bhAvApradezathI vyApradezI asaMgu 1 bhAvApradezathI kSetrAdeizI asaMgu 2 kALApradezathI sevA pradezI " - 2 kALApradezathI kSetra pradezI ? 3 dravyapradezathI kSetranI " 3 vyApradezathI dravya pradezI " 4 letrAdezIthI dravyapradezI " ja kSetrApradezathI kALasapradezI " 5 phesapraderIthI kALasadezI * 5 kSetra pradezathI bhAvasapradezI " { vyasapradezathI bhAvasapaNI ma
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ _t86] pudagala chatrIzI-bhASAntara ThANe ThANe vaDai, bhAvAINaM jamappaesANaM, taM cia bhAvAINaM, paribhassai sappaesANaM // 29 // nAthArtha sthAne sthAne bhAvAdika apradezanI jeTalI vRddhi thAya teTalIja nizcaya bhAvAdika saMpradezanI hAni thAya, merelA (cantarita) (caturantarita) 1 bhAvAdeizIthI kSetrasapradezaasaMgu | 1 bhAvApradezathI dravyasapradezIasaMgu 2 kALApradezIthI dravyasapradezI " 2 kALAdezIthI kALasapradezI " 3 dravyApradezathI kALasapradezI " ! 3 dravyApradezathI bhAvasapradezI " 4 kSetrApradezathI bhAvasapradezI " | (paMcAntarita) (SaDatarita) 1 bhAvApradezIthI kALasapradezI 1 bhAvApradezathI bhAvasapradezI asaM0 guNa ! anaMta guNa0 2 kALApradezathI bhAvasapradezI asaM0 guNa e 6 prakAranA alpabahutvane anukrama darzAvyo. punaH pratyekasthAnAzrita alpabadutvane anukrama darzAvAya che te A pramANe - (bhAvApradezathI) | (kALApradezathI) (dravyApradezathI) 1 kALApradezI asaMgu 1 bhAvApradezI asaM. 1 bhAvApradezI asaM. 2 dravyApradezI " guNa hIna. guNahIna. 3 kSetrApradezI " || 2 dravyApradezI asaM guNa 2 kALApradezI asaM. 4 kSetrasapradezI " 3 kSetrApradezI " guNahIna. 5 dravya pradezI " | 4 kSetra pradezo " 3 kSetrAdezI asaM. 6 kALasapradezI " 5 dravya pradezI " guNa0 7 bhAvasapradezI anaMta 6 kALasapradezI " 4 kSetra pradezI >> guNa- 7 bhAvasapradezI " 5 dravya pradezI 6 kALasapradezI 7 bhAvasapradezI
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgala chatrauzI--bhASAntara. [cs] TojArtha:--bhAvAdikAnI eTale AdiADhathI bhAva-kALadravya-ane kSetrathI apradezIpudgalAnI dareka sthAne jeTalI jeTalI vRddhi thatI jAya, teTalI teTalI bhAvAdi saMpradezIpudgalAnI hAni thatI jAya che. (e gAthA kahyo, have bhAvA kahe che. ) jema kalpanA tarIke 1 lAkha ( 100000 ) pudgalA dhArIe, temAM 1000 pudgalelA bhAvathI apradezI che, 2000 puddagalA kALathI apradezI che, ( kSetrApradezothI ) 1 bhAvApradezI asa gurU hIna. "" 2 kALApradezI 3 dravyApradezI 4 kSetrasapradezI asaM guNa " 5 dravyasapradezI 6 kALasapradezI 7 bhAvasapradezI 1 bhAvApradezI 2 kALApradezI 3 dravyApradezI 4 kSetrApradezI 5 kSetrasapradeza 6 dravyasapradezI 7 bhAvasapradezI ,, ( dravyathI ) apradezI alpa sapradezI asa "" guNa. "" ( kALasapradezIthI ) "" (kSetrasapradezIthI) 1 bhAvApradezI asa gurU hIna. ,, 2 kALApradezI 3 dravyApradezI 4 kSetrApradezI 5 dravyasapradezI asaM. gu. hIna. "" "" huM kALasapradezI 7 bhAvasapradezI "" ,, ( kSetrathI ) apradezI alpa sapradezI asa030 "" asa guNa0 22 "" (vyasapradezIthI) 1 bhAvApradezI asa 2 kALApradezI 3 dravyApradezI 4 kSetrApradezI pra kSetrasapradezI 6 kALasapradezI asa guNa 30 hIna "" 3 dravyApradezI 4 kSetrApradezI pa kSetrasapradeza 6 dravyasapradezI asa guNa 7 kALasapradezI be ke game te ISTa alpabahutva upakta e kramamAMthI kAIpaNa eka kramamAM maLI zake tema che tApaNa cAramA`NAemAM pratyekamA NAnuM pAta peAtAnA e be bhedanuM bhinnabhinna alpamahutva darzAvAya che-- "" "" ,, 7 bhAvasapradezI ( bhAvasapradezIthI) 1 bhAvApradezI anaMta guNa hIna. 2 kALApradezI asaM. guNa. hIna. ,, "" 33 "" .. (kALathI ) (bhAvathI) apradezI alpa apradezI alpa saxdezI asa.30 sapradezI anata guNa
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ [88] pudagala zIzI-bhASAntara. 5000 pudgala dravyApradezI che, ane 10000 pudgala kSetrApradezI che ema kalpIe. te bhAvathI sapradezapudagalo 9 hajAra (9000) kALathI saMpradezI pudagale 98 hajAra (980) dravyathI saMpradezI pudgalA 95 hajAra (5000) ane kSetrathI saMpradeza dagalo(2000) bAkI rahe che. ane tethI bhArApradezathI kALApradezanA alpaba0 mAM je 1000 pudagalo vadhyA teja 1000 pudgale bhAvasapredezIthI kALasapradezonI apaba0 mAM ghA, tathA kALAMpraderIthI dravyapradezanA alpaba0 mAM je 3000 pudagalo vadhyA neja 3000 pudgala kALasapradezo dravya pradeza(nA alpabahuva) mAM ghaTasthA, tathA dravyApradezathI kSetrApradezI (nA alpabaddhatva) mAM je pa000 pudgalo vadhyA teja pa000 pudgala dravya pradezathI kSetrasapradezI (nA alpabahuva) mAM ghaTayA, paralA tenI sthApanA A pramANe:bhAvAjha0 1000 | kAlApa0 2000 | dravyApa5000 | kSetrApra. 10000 bhAvasapra. 99000 kALasapa0 98000 dravyAsapra. 95000 kSetrAsapra 90000 avataraNa-anantara gAthAmAM apradezapudagalonI vRddhinA kAraNathI sapradezI pudgalAnI cAre mAgaNamAM hAni darzAvI, ane A gAthAmAM tethI viparIta paNe eTale apradezI pudgalenI hAninA kAraNathI cAre mArgaNAmAM sapradezapudagalanI vRddhi darzAve che. ahavA khittAINaM, jamappaesANa hAyae kamaso, taM cia khittAINaM, parivai sappaesANaM // 30 // jAthArtha--athavA kSetrAdi apradezapudgala anukrame jeTalA jeTalA ghaTatA jAya che, teTalA teTalA nizcaya kSetrAdisapradezISadugale vadhatA jAya che. te 30 che | dorya-athavA dravyApradezI sevA pradezaAdi vaganA jeTalA pugale anukrame ghaTe che, teTalA pudagalo anukrame kSetrAdisapradezIonA vadhe che (e gAthAthe kahyuM, have bhAvArtha kahe che). tAtparya e che ke-kSetrAdezIpudgalathI dravyApradezapula 5000 gharathA che, te kSetrasapradezathI dravyasapradezamAM teja 5000 pudagalo.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgala chatrIzI-bhASAtara. [8] - ra - - - vadhyA che, tathA dravyApradezathI kALA pradezamAM je 3000 pudagalo ochA thayA che, to dravya pradezathI kALasapradezamAM teja 3000 pudagalo vadhyA che, tathA kALApradezathI bhAvApradezamAM je 1000 pugalo ghaTayA che, to kALasaMpradezathI bhAvasapradezamAM teja 1000 pugale vadhyA che. 30 che avataraNa-anantara be gAthAomAM je be vRddhihAni kahI teja vAta vizeSapaNe A gAthAmAM kahe che. avarupparappasiddhA, buDDhI hANI a hoi dunnhNpi|| apaesasapaesA- puggalANaM slknno||31|| gAthArtha-e pramANe apraderI ane samRdezIpudgalenI bannenI paNa vRddhi ane hAni svalakSaNathI anyapaNe prasiddha (vizeSataH siddha) che. 31 che | dorArtha-e pramANe bhAva kALa dravya ane kSetrathI viziSTa temaja kama tathA viparItakamavaDe vRddhi-hAnivALA evA apradeza rAzinA ane saMpradezarAzinA e banne prakAranA pudgalonI para spara eTale anyanI apekSAe thatI vRddhi ane hAni svalakSaNathI eTale pitAnA svarUpathIja (arthAta svabhAvathIja) prasiddha eTale atyaMtasiddha che. 36 che avataraNu-keI jIjJAsune evI zaMkA thAya ke bhAvA praya 180, kALApradezI 2000, ane vyApradezI pa000 tathA kSetrapradezathI 10 hajAra pugalo ka9yA te e samaLIne 18000 (aDhArahajAra) pudagale apradeza rAzinA thayA, ane samagrapugalarAzi to 1 lAkha (10000) jeTale kahe che, temAMthI 18000 apradezapudgalo bAda jatAM bAkI 82000 yugalo rahe tejasapradezI gaNAya, ane tamoe to bhAvasapradeza da9000, kALasapradezI 98000, dravyasapradeza 5000, ane kSetrasapradezo 90000 gaNavAthI kula saMpradezI pudagalo vaNalAkha gyAsIhajAra ( 382000) thAya che, to tamoe ra9mI ane 30 mI gAthAmAM pudagalonI vRddhihAninuM je svarUpa kahyuM te zI rIte hoI zake ? e zaMkAnA samAdhAna tarIke A 32mI . gAthA kahe che,
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ [20] pudgala chatrIzIbhASAntara. te caiva ya te cauhivi, jamuvacarijjati puggalA duvihA / / seLa 3 yuddhI hALI, tetti azozasatidrA || gAthArtha:--( he jIjJAsu! tamAe je bhAvApradezI Adi cAra prakAranA pudgalAne judA juThThA mAnI 18000 apradezI pudgalA gaNyA te aAgya che) je kAraNa mATe pudgalA te (sapradezI ane apradezI ema ) e prakAranAja che, ane te be prakAranA pudgaleAmAM ( bhAvAdi ) cAracAra prakAranA upacAra che, te kAraNathI te ( bhAvAdi bhinnabhinna vizeSaNavALA paNa ) pudgaleA teA tenA teja (sapradezI vA pradezIja ) che, te kAraNathIja te pudgalAnI vRddhi hAni paraspara siddha che. 5 34 5 ToAthe--je kAraNathI puddagalA te pradezo ane apradezI ema e prakAranAja che, ane eja e prakAravALA pudgalA bhAva kALa-dravya-ane kSetra e cAra ( mArgaNA ) vaDe upacArita thAya che eTale vizeSatAvALA-vizeSaNavALA thAya che. parantu paramAthI tA tenA teja :( eTale sapradezI ane apradezIja) che, parantu bIjA nathI. ahiM tAtpa e che ke-- kalpanA tarIke je pudgalA nizcayathI 1 lAkha kahyA che, parantu paramAthI ( vastuta: ) ananta che, teja (1 lAkha ) pudgalAmAMthI keTalAeka dravyathI apradezI (=1000 dravyApradezI ) che teA mAkInA ( 99000 ) pudgalA dravyathI sapradezI che. puna: je dravyathI apradezI ane dravyathI saMpradezI (maLIne 1 lAkha ) pudgalA che te (darekamAMthI eTale keTalAka 60 sapradezamAMnA ane keTalAka 60 apradezImAMnAja) kALa vigere mANAthI paNa sapradezI ane apradezI vicArAya che. te kAraNathI te pudgaleAnI vRddhihAni anyAnyasidhdha eTale eka bIjAne Azraya arthAt parasparanI apekSAe che. 1 ahiM bhAvArtha e che ke-kalpanA tarIke lekamAM samagrapudgalA je 1 lAkha kalpyA che, te 1 lAkha pudgalAmAM bhAvamANAe sapradezo pradezIpaNuM vicArIe to e 1 lAkha pudgalAmAMnA 1000 pudgalA bhAvApradezI che, teA bAkInA sarvAM 99 hajAra ( 99000 ) pudgaleA bhAvasapradezIja sthA.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgala chatrIzI-bhASAntara. [1] avataraNa-pUrvagAthAomAM je pulonI vRddhihAninuM svarUpa kahyuM ke A traNa gAthAomAM aMkasthApananA udAharaNathI darzAve che - eesiM rAsINaM, NidarisaNamiNaM bhaNAmi paccarakaM / / bur3hie sabapuggala, jAvaM tAvANa lakkhA u // 33 // ikaM ca do apaMca ya, dasayasahassAi~ appaesANaM // mAvA misa, vAva nahoddaur lii. thA-e cAre rAzionI vRddhihAni samajavA mATe A pratyakSa udAharaNa kahuM chuM. je savapugalo lokamAM che te sarva pudagala dhAro ke 1 lAkha che, e 33 have bhAvAdika apradezapulanI cArerAzio anukrame je rIte upaderolI (kahelI) che te cArerAzio anukrame dhAre ke 1000-2000-pa000- ane 1000 (eka hAra-behAra-pAMcahajara-ane zahAra) saMkhyA pramANunI che ema jANavuM. 34 TotA---bane gAthAnA TIkAthe gAthA pramANe- ( e pramANe apradezapudagalAnI cAre rAzionA aMka darzAvIne have sapradezapudagalonI cArerAzionA aMka darzAve che.) punaH eja 1 lAkha yugalomAM kALamArgaNAe saidezI apradezIpaNAno vicAra karIe to e 1 lAkhamAMnA 2000 pugale je kALathI adezI che to bAkInA sarve 98 000 pudgale kALathI saMpradezo ja rahyA. punaH eja 1 lAkha pugalamAM dravyamArgaNue saMpradezI apradezIpaNAno vicAra karIe te e 1 lAkha pudgalomAMthI 5000 pugala kALathI apradeza che te bAkInA sarve 95000 pugala kALathI saMpradeza ja rahyA. punaH eja 1 lAkha pudgalomAM kSetramArgANAe sapradezI apradezIpaNAne vicAra karIe te je 10 hajAra pula kSetrapradeza che te bAkInA sarve nevuM hajAra (90000) pudagale kSetrathI saMpradezI ja rahyA. e pramANe hovAthI A gAthAnA avataraNamAM jIjJAsukRta gaNatrI ae hevAthI zrI graMthakatoe dazAvelI pudagalanI anyAzrita vRddhihAni svabhAva siddha che.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ [2] pudgala chatrIzI-bhASAntaranuii paMcANauI, aTThANauI taheva navanauI // evAiyAi~ sahassAi~, sappaesANa vivarIaM // 35 // jAthA-sapradezapudagalarAzionA aMka ethI viparIta eTale nevu, paMcANu, aThThANuM, temaja navANuM eTalA hajAra (-9000-5000-68000-9000) jANavA. e 3pa che rowArtha-sapradezarAzionA viparItapaNe anukae 90hajAra, pahajAra, 98hajAra, ane 9 hajAra (e aMka) jANavA. (e gAthArtha kahyo have bhAvArtha kahe che) viparIta paNe A prakAre jANavuM. kSetrathI saMpradezIpudgalo 90 hajAra, dravyathI saMpradezI pudagalo 95 hajAra, kALathI sapradezIddagale 98 hajAra, ane bhAvathI pradezapudgala 99 hajAra jANavA che 3pa che avataraNa-e aMkasthApanAnuM udAharaNa vRddhihAnimAM kevIrIte upayogamAM levuM te darzAvavAnI bhalAmaNarUpa upasaMhAra sAthe A prakaraNanI samAptirU5 gAthA kahe che. eesiM jahAsaMbhava,-matthovaNayaM karija raasiinnN|| sabbhAvao ajANi-ja te aNaMte jinnaabhihie||36 jAthArtha-upara darzAvelI e cAre aMkarAzione arthopanaya (ghaTanA) yathAyogyapaNe je rIte saMbhave te rIte karavo, (e aMkarAzio te pudgalenI hAnivRddhi samajavA mATe kalpita che, mATe te te prakAravALA pudagalo eTalAja ema na jANavuM. kAraNake) zrI jInezvara bhagavaMte te (te AThe vargamAM pratyekamAM) sabhAvathI(vAstavika rIte) ananta ananta pudgala kahyA che ema jANavuM, iti zrI pudgalapadizikAyA gUrjarabhASAntaraM samAptam.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ / pudalapaTtriMzikAno saMkSipta sAra. / A pudagalapatrizikA prakaraNamAM lakavati samagrapugalamAM dravyAdicAramAgaNadvArA apradezI sapradezanuM alpabadutva karyuM che. e pudgalenA vyAdicAramAgaNadvArA saMpradezI apradezIpaNuvaDe prathama ATha sthAna upaje che te A pramANe 1 dravyathI amadezI pudagala.) A be bhedamAM lekavatisamagra 2 dravyathI sadezI pudagalo pugalene saMgraha jANa. 1 kSetrathI apradezo pudagala ke A be bhedamAM paNa lokati 2 kSetrathI saMpradezI pudgalA samagra pudagalono saMgraha thayo jANo, 1 kALathI apradezI yugalo A be bhedamAM paNa lekavati 2 kALathI saMpradeza pagale samagra pudgalA saMgrahita thayA jANavA 1 bhAvathI apradezI pudagale A be bhedamAM paNa lekavati 2 bhAvathI saMpradezI pudagalosamagra pugalo saMgrahita thayA jANavA e pramANe samagra pudagalanA judI judI rIte be be bheda paDavAthI ATha sthAna athavA ATha bheda athavA ATha varga athavA ATha rAzi vizeSa samajamATe pADyA che ema jANavuM, paraMtu samagrapudagalo ATha vibhAgamAM vaheMcAyelA che ema na jANavuM. have e AThe sthAnane saMkSipta artha A pramANe, 1 thI 12 yugo -eTale paramANuo. kAraNake 1- gA zabda niraMza ( nivayava ) vAcaka athavA nirvibhAjya ekatva vAcaka che, ane je zabda sAvayava athavA vibhAjyatva vAcaka che, tathA skUla vyAkhyAmAM kahIe te ( aMtima ) ekavavAcaka apradeza che, ane sapradeza zabda anekatva vAcaka che. mATe ahiM cAre mArgaNamAM apradeza ane pradeza zabdane vyapadeza thAya che.
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ [4] pudgala chatrIzI-bhASAntara. paramANu e pudagala dravya che, ane skaMdha sAthe prati baMdha na hovAthI pradezatva rahita che mATe. 2 co taravezI juvo-eTale dvidezI prAraMbhIne thAvat anantapradezI sudhInA skadho. kAraNake e skaMdha pudagala dravya che, ane temAM aneka paramANuo pratibaddha hovAthI pradezatva sahita che mATe. ' 3 trathI praveza punTo-eTale eka AkAzapradezamAM avagahelA pule. emAM paramANuo sarve kSetrapradezI ja hoya, ane skaMdho ananta che, temAM no asaMkhyAtame bhAga levA pradeza hoya, ane bAkInA sarva kSetra pradeza che. 4 trithI rasa putro -eTale be AkAzapradezathI prA raMbhIne yAvat asaMkhya AkAzapradeza sudhImAM avagAhelA dho. arthAta dviAkAzapradezAvagAhI skaMdha trikAzapradezAvAhI skaMdha thAvat asaMkhyaAkAzapradezAvagAhIskaMdha. e pramANe avagAhanA bheda asaMkhya che, ane pratyeka avagAhanAbhedamAM ananta anantaSka dho che. ahiM kevaLa skaMdheja kSetra sapradezI heI zake che, paraMtu paramANu ekapaNa nahiM, pa mAtra ane putra-eTale ekasamayanI sthiti vALA pudagalo, arthAta je pudgalamAM je varNAdi pariNAma, athavA AdArikAdi pariNAma, athavA saMghAtAdi pariNAma, ityAdi je pariNAma vartamAna samaye pragaTa thayuM ane te pariNAma ekaja samaya rahIne pariNAmAntarapaNuM pADe to te pudgala te pariNAmaAzrayi kALathI apradezI kahevAya. A prakaraNamAM mukhyatve vaNa-gaMdha-rasa-sparza-zabdasUkSma-Adara-saMghAta-bheda-dArika-kiya-AhAraka-tapasa-kAzmaNa-mana-ucchavAsa-avagAhanA-gati sthiti-paramANu-skaMdha ItyAdi pariNAme gaNyA che. paranuM mukhyatve guNa-dravya-ane kSetra e traNa A
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgala chatrIzI-bhASAtara. [hya]. zrayikALa pradezIpaNuM graMthakAre mULamAM darzAvyuM che[ juo A sArAMzamAM bIjA naMbaranA alpabahuvamAM) puna: dareka pariNAmanA uttarabheda ananta ananta (avagAhanAdinA asaMkhyAtapaNa) che, ane te dareka bhedanuM nAma guNasthAnaka che, evA dareka guNasthAne ananta ananta pudgala dravyuM che. jenuM vizeSa varNana prakaraNanA vistarArthathI jANavuM, emAM paramANuo ane ska dha bane hoya che, 6 thI 9 purA-eTale be samayathI prAraMbhIne thAvat asaMkhya samaya sudhInI sthitivALA pudagale. parvokta pariNAmamAM je pariNAma je pudagalamAM be samayasudhI Takelo hoya athavA traNa samaya sudhI Takelo hoya te te pariNAmaAzrayi te pudagala dravya kALathI sapradezI jaNavA. A kALasapradezapudagalomAM paramANuo paNa hoya, ane audho paNa hoya che. 7 mavathI aA -eTale eka guNavarNAdi pari. gumavALA pudagale, ahiM mAtra eTale varNAdi guNa, tathA saMghAta Adi aneka pariNAma jANavA te guNa athavA pariNAmanA pratyekanA je ananta nivibhAjya bhAgo paDI zake che, tevo eka nivibhAjya bhAga te eka guNavaNadipariNAma kahevAya. emAM paNa paramANuo ane aMdha bane hoya che. jema ekaguNakuSNavarNa pudgala, 8 mavatha rAzI purA-dviguNathI prAraMbhIne cAvatu anantaguNavaNadipariNAmavALA pudagale. jema - e ATha arthane anukrama siddhAtomAM darzAvAtA dravyAdikanA anukrama pramANe kahyo che, paraMtu apahatvanA anukrama pramANe nathI kahyo. eja anukrama zrIgranthakAra bhagavAne bIjI ane trIjI gAthAmAM artha mATe darzAvyuM che,
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ [6] pugala chatrIzI-bhASAtara. dviguNakRSNavarNa pudgala, triguNakRSNavarNa pudgala yAvatu anantaguNakRSNavarNapudgala, e pramANe jema kRSNavarNanA anana bheda te kRSNa nAM anataguNasthAnaka gaNAya, temAM nIlavarNanAM anantaguNasthAnaka tema pItavaNanAM anantaguNasthAna, raktavaNanAM anataguNasthAnaka ane zvetavarNanAM paNa anantaguNasthAnaka che. puna:pAMcavaNanA pratyekanA ane naHanataguNasthAnakamAM paNa pratyeka guNasthAne guNasthAne ananta ananta pudgala dravyo che, je pramANe pAMcevanA pratyekanA ananta ananta guNasthAnakemAM pratyeka guNasthAne anata anantapudgala che, te pramANe banne gandhamAM, pa rasamAM, ane AThe sparzamAM paNa jANavuM. arthAta vize guNamAM te pramANe jANavuM. jema varNAdi 20 guNamAM guNasthAne guNasthAne anantanata pudagaladra kahyAM tevI rIte saMghAtAdi pariNAmamAM paNa yathAyogya paNe ananta ananta guNasthAnako ane guNasthAne guNasthAne ananta ananta pudgala dravya jANavAM (ahiM avagAhanA Adi kaI pariNAmamAM asaMkhya guNasthAna ItyAdi taphAvata paNa hoya che te svayaM vicAre athavA kiMcita digdarzana prakaraNanA vistArArthamAM che tyAMthI samajI leva), _ atha a5bahutva vicAra che prathama AThe sthAnano saMkSiptaartha darzAvIne have e AThe sthAnanuM alpabadutva kayA prakAre che te vyAdikanA anukrame nahiM, parantu alpabadutvanA anukrame darzAvAya che te A pramANe- // 1 AvApradezIpudgalo sarvathI alpa ch| kAraNa ekeka guNasthAnavALAM che mATe te A pramANe- ekaguNakRSNavarNa, dviguNakRSNavarNa, triguNakRSNavarNa ItyAdi kRSNavarNanAM anantaguNasthAnako che, temAM ekaguNakRNavALA pudgala
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgala chatrIzI-bhASAntara, [ 99 ] bhAvApradezI gaNAya che, ane zeSa save guNasthAnakAvALA pudgaleA bhAvasapradezIja che, mATe vhela' ekaguNasthAna zeSa sarvaananta guNasthAnakAnI apekSAe atialpa athavA anantamA bhAganuM hAvAthI bhAvApradezIpudgaleA AthI apa che. ahiM jema kRSNavaNuM saMdhi ekaguNasthAna bhAvApradezIpuddagalAnuM che, tema pugalanA anantapariNAma hovAthI pratyeka pariNAmaAzriya hela ekaguNasthAna bhAvApradezIpudgaleAnuM ane zeSa sarvaguNasthAnake bhAvasapradezIpudgaleAnAM hovAthI bhAvApradezI pudgalAnAM helAM sthAna paNa ananta che, ema jANavuM, jethI sava pariNAmesaMdhI saguNasthAnakAmAM bhAvApradezInAM guNasthAnakA ( darekamAM ekeka gaNavAthI ) ananta che, ane bhAvasapradezInAM guNasthAnakA tethI anantaguNa che. ahiM bhAvApradezIpudgaleA sarvazrI alpa che te paNa ananta che. e pramANe AThe sthAnanA pudgalA asaMkhyaguNA athavA vizeSAdhika kahyA hoya tepaNa svarUpasakhyAe te ananta ananta pudgalA jANavA. // 2 bhAvApradezI pudgalothI kALApradezI pudgalo asaMkhyaguNa che || kAraNa--ghaNA guNasthAnamAM vatAM hAvAthI te A pramANe--bhAvApradezIpaNuM te pUrve kathApramANe pratyekavaNAdi pariNAmanA ekeka guNasthAnakamAM varte che, ane kALApradezIpaNuM te te ekeka guNasthAnamAM (derA bhAgamAM ) ane zeSa sacchunantaguNasthAnakA (nA paNa deza derA bhAga ) mAM varte che, mATe arthAt vadi pariNAmamAM jena ekaguNa kRSNavaNI pudgalAmAM paNa eka samayasthiti hoya che, tema dviguNAdi anantaguNakRSNavarNI pudgaleAmAM paNa ekasamayanI sthiti prApta thai zake che, e pramANe kALApradezIpaNuM dareka guNasthAne lAgu paDatuM hovAthI kALApradezI pudgaleA ( eka guNa sthAnavatI evA) bhAvApradezI pudgalAthI asaMkhyaNa hAi zake che. huM kALA pradezIpudgalA
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ [8] pudgala chatrIzI-bhASAntara. asaMkhyaguNa che topaNa ananta che. puna: kALApradezI pudagale paNa dravyathI kSetrathI ane bhAvathI ema 3 prakAranAM che, ane e 3 prakAramAM anata bhedane samAveza (bhAvamAM) thaI jAya che. te traNa prakAra A pramANe 1 vyathI vAghapurAho-je ( navA ) paramANu paramANupaNAmAM ane je navA banelA skaMdho te skaMdharUpe (saMghAtaka bheda thayA vinA) eka samayamAtra rahIne turta bIje samaye para mANu skaMdharUpe pariName ane vivakSitaskaMdha anyaskaMdharUpe pariName athavA sarvathA chuTe thaI paramANurUpe vikharAI jAya tyAre te paramAzuo athavA te skaMdho dravyathI kALApradezI kahevAya, - 2 kSetrathI vADhA purA-je pudagala vivakSita samaye jeTalA AkAzapradezanI (navI) avagAhanAmAM prApta thaye, ane tyArabAda bIje samaye turta teja kSetramAM saMkocavikAca dharmathI bhinna avagAhanAvALo thayo to te avagAhanA pariNAmaAzrathi kALathI apradezI pudgala kahevAya. e avAnAra kALApradezI pudgalono prathama bheda jANa. ane je paramANu vA skaMdha vivakSita kSetramAM avagAhI eka samaya rahI turta bIje samaye bIjA kSetramAM cAlyo jAya to te kSetrata kALApradezI pudagalane bIje bheda jANe, ema baMne prakAre kSetrathI kALApradezI pudgala che. 3 mAthA vADhAza puro- pudgala vivakSita samaye je ekaguNakRSNa varNAdi keIpaNa ekaparyAyapaNe pariNamI turta bIje samaye te paryAyathI anya paryAyane prApta thAya to te pudgala te paryAya Azraya bhAvathI kALApradezI gaNAya. // 3 kALApradezI pudgalothI dravyApradezI pudgalo kAraNa-paramANuo ghaNuM che mATe te A pramANe- anantapradezIskaMdhothI anantapradezanA sarva pradeza anantaguNA che, ane tethI paNa paramANuo anantaguNA che. punaH
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgala chatrIzI--bhASAntara. [9] sakhyapradezI kaMdhAthI jo ke paramANu sakhyAtamA bhAga jeTalA che, teApaNa te eTalA ghaNA che ke te sakhyapradezI spadhAnA sa pradezAthI paNa saMkhyAtamA bhAga jeTalA che, parantu asaMkhyAtamA bhAga jeTalA ( a5) nathI. temaja asaMkhyAtapradezIska dhAthI paramANuo jo ke asaMkhyAtamA bhAga jeTalA che tApaNa te eTalA ghaNA che ke, asaMkhyapradezIskadhAnA sarva pradezeAthI paNa asakhyAtamA bhAga jeTalA che, parantu anantamA bhAga jeTalA (alpa) nathI, e pramANe ekaMdara rIte paramANue ghaNA che, ane kALApradezitva aa te paramANuonA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA paramANuomAM ane skaMdhAnA asakhyAtamA bhAga jeTalA skaMdhAmAM varte che, tethI ekaMdara rIte jotAM kALApradezipaNAmAM vatA thoDA paramANuo ane gheADAskadhA e enI ekatra saMkhyAthI paNa zeSa rahelA kevaLa paramANue te asaMkhyaguNA che. kAraNa ke samayamAtra kALa alpasthitivALA hAvAthI te samayasthitivALA pudgaleA paNa bahualpa prApta thAya che. | 4 dravyApradezI pudgalothI kSetrApradezI pudgalo astavyamuLa che / kAraNa--paramANue sarve ane skA paNa deza bhAge hovAthI. ahiM tAtpa A che ke--dravyApradezI pudagalA tA sarva paramANuoja che, ane kSetrApradezI pudgalA te save paramANuo paNa che, ane te uparAnta dvidezIthI yAvat anantapradezI sudhInA ananta bhedavALA skaMdhA paNa che. jo ke sarva spadhA kSetrApradezI (eTale eka AkAzapradezanI avagAhanAvALA ) nathI, parantu dvipradezIthI prAra'bhIne anantapradezI sudhInAM je ananta dravya sthAna che te dareka dravyasthAnamAM deza-deza bhAga jeTalA tApaNa ananta-ananta skaMdhA kSetrApradezI hoya che. e pramANe kanyApradezIpudgalenA ekajarAzi (paramANurAzi ) che, ane kSetrApradezaupudgalAnA anantarAzi che mATe vyApradezIpudgalAthI kSetrApradezIpuddagalA asaMkhyaguNA che,
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ t100] pudgala chatrIzI-bhASAntara. zaMkA-je dravyA pra7 ne 1 rAzi, ane kSetrA prava nA anana rAzi hoya te dravyAkha0 thI kSetrApra. pudgala anantaguNa hoI zake, chatAM kaho cho asaMkhyaguNa, te kevI rIte? uttara:-3 jA naMbaranA alpabahuvamAM darzAvyA pramANe paramANuo ghaNuM che, mATe sarva paramANuothI sarvaskaMdho asaM. khyaguNaja che (eTaluM ja nahi paNa sarvaskaMdhane sarva pradeza paNa asaMkhyaguNaja che. paraMtu anantaguNa nathI) mATe. // 5 kSetrApradezIpudgalothI kSetrasapradezIpudgalo saMcaguNa che ! kAraNa-zeSa rAzi ghaNe hovAthI, athavA avagAhanA sthAne ghaNuM hovAthI ahiMtAtparya A che ke kSetrapradezI pudagalAmAM sarva paramANuo ane sarvaskaMdhone dezabhAga gaNAyo hato, ane kSetra pradezI pugamAM te je ke kevI sarvaskaMdhoja te paNa kSetrApradezI jeTalA deza skaMdho vajIneja sasko gaNavAnA che, to paNa te deza bhAga jeTalA skaMdhone rAzi ane paramANuone rAzi e be rAzinAM pudagala dravyathI paNa zeSa sarvaskaMdharAzi asaMkhyaguNa che mATe, athavA kSetrApradezI yugalo to ekaja AkAzapradezamAM avagAhanA vALA hovAthI teone ekAkAza pradezAvAhI nAmano ekajarAzi thAya, ane kSetra pradezapudgale to aneka AkAzapradezamAM avagAhanAvALA hovAthI dvipradezAvagAhI tripradezAvagAhI yAvata asaMkhyapradezAvagAhI nAmavALA asaMkhya rAzi thAya che, e pramANe kSetrapradezIonuM avagAhanA sthAna 1, ane kSetra pradezIonI avagAhanA sthAna asaMkhya che mATe sevA pradezapudagalothI kSetrasapradezIpugalo asaMkhyaguNa che. ahi lokAkAzamAMja pudagalAnuM sthAna che, ane lokAkArAne samagra AkAzapradeze paNa asaMkhyAtaja che, mATe avagAhanA sthAne asaMkhya hoya che, paraMtu ananta nahi,
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgala chatrIzI-bhASAntara- [11] ||6kssetrsprdeshii pudgalothI dravyasapradezI pudgalo. viroSaTdhavA che . kAraNa--kSetrApradezI skaMdho paNa gaNavAthI. tAtparya A pramANe che ke-kSetra pradezapudagala skaMdhasamudAyaja hoya che (paranuM paramANuo nahi), puna: e skaMdha samudAyamAM asaMkhyAtamo bhAga kSetrApradezIono che, teTalo bAda karatAM je skaMdha samudAya rahyuM te ja kSetra pradezIpugale che, ane dravya pradeza pudagalo to sarve aMdha che, mATe kSetra pradezapudgalathI dravyasapradezI pudgalo vizeSAdhika che. puna: ahiM saMkhyaguNa asaMkhyaguNa nahi ane vizeSAdhikaja kema? tenuM kAraNa e che ke, kSetrApradezapudagalo kSetra pradezathI asaMkhyAtamA bhAga jeTalAja che, ane te kSetrApradezI pudagaleja ahi adhika tarIke gaNAyA che, mATe kSetrasapradezIothI dravyasapradezIo asaMkhyAtamA bhAga jeTalA adhika che, mATe vizeSAdhikaja che, paranuM saMkhyaguNa asaMkhyaguNa ke anantaguNa nahi. // 7 dravyasapradezI pudgalothI kALasapradezI pudgalo viroSadhi che. kAraNa-paramANuo paNa ( keTalAeka) gaNAvAthI. tAtparya e che ke-dravya pradezI pudagalAmAM kevaLa sarvaskaMdhoja gaNAya che, ane kALasapradezamAM to skaMdhe ane paramANu bane gaNavAmAM Ave che. have je ke kALasapradezamAM sarve skaMdho ane seve paramANuo gaNatA nathI, parantu skaMdhamAMthI ane paramANuomAMthI asaMkhyAtamo asaMkhyAtame bhAgavajIne zeSa skaMdho ane zeSaparamANuo gaNavAmAM Ave che, te paNa te zeSa skaMdho ane zeSaparamANuo bane maLIne sarvaskaMdhethI vizeSAdhika che mATe vyasapradezIothI kALasapradezI pudgalo vizeSAdhika che. ahi saMkhyaguNa ane asaMkhya guNatAne abhAva spaSTa samajAya teve che,
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ [195] pudagala chatrIzI-bhASAntara // 8 kALasapradezI pudagalothI bhAvasapradezI pudgalo vizeSAdhika che|| kAraNu-kALAsvadezI yugale paNa (keTalAeka) gaNuvAthI. kALasapradezI pudagala dvisamayathI prAraMbhIne asaMkhya samayanI sthitivALAM hevAthI te pudagale eka nyUna asaMkhyAta rAzi pramANa che, ane bhAvasapradezIpudgalo te eka samayanI sthitivALA paNa hevAthI ekAdhika asaMkhyarAzipramANa hevAthI 1 rAzi jeTalA adhika eTale asaMkhyAtamA bhAga jeTalA adhika che mATe vizeSAdhika che. ahi 1 samayathI prAraMbhIne asaMkhyasamayasudhInAM asaMkhya sthitisthAmAM pratyekamAM bhAvApradezI pudgalenA asaMkhya rAzi a95 alpa pramANuvALA che te vaIne ja e bhAvasapradezI pudgalo vizeSAdhika gaNAyA che. puna: saMkhyaguNa ke asaMkhya guNa nahiM tenuM kAraNa eka samayarUpa eka sthitisthAna asaMkhyasthAnanA asaMkhyAtamAbhAganuM gaNAya mATe, / iti zrI bandhaSatriMzikA samApta /
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bandhaSaTtriMzikAprakaraNam. gurjarabhASAntarasahita. 2000 [bandhanuM vizeSa svarUpa-prayogabaLe vizrasAbandha vigere pariziSTa sAthe] ORG xx prakAzikAzrI muktikamalajainamohanamAlA-vaDodarA. -
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ : bandhaSaTtriMzikAvistarArthaH / DODODDDDDDDDDDDDDDDDD zrI bhagavatIsUtranA AThamA zatakanA 9mA "uddezAmAM - dArikAdikanA sarvabaMdhaka, dezabaMdhaka ane abaMdhaka jIvanuM alpabahuvakahyuM che tenuM svarUpa kahevAya che. (temAM prathama abhidhey zivi cha.) 1-2 zrI bhagavatIsUtranA AThamA zatakane 9 mo udeze prayoga bandhanA varNanano che, te varNanano sAra A prakaraNanAja saMbaMdhavALA hovAthI vRttikAra pateja A prakaraNane ane saMkSepamAM judo kaheze, parantu ahiM te A prakaraNa je mULapATha upara kahevAyeluM che te mULapATha darzAvAya che te A pramANe- eesi NaM bhaMte ! savvajovANaM orAliyaveuvviya AhAragateyAkammAsaroragANaM desabaMdhagANaM savvabaMdhagANaM abaMdhagANa ya kayare kayare jAva (saMkhaguNA vA asaMkhaguNA vA anaMtaguNA vA) visesAhiyA vA? goyamA savvatthovA jIvA AhAragasarIrassa savvabaMdhagA 1, tassa ceva desabaMdhagA saMkhejaguNA 2, veubviyasarIraspla savvavaMdhagA asaMkhejaguNA 3, tassa ceva desabaMdhagA asaMkhejaguNA 4, teyAkammagANaM duNhavi tullA abaMdhagA aNaMtaguNA 5, orAliyasarIrassa savvavaMdhagA aNaMtaguNA 6, tassa ceva avaMdhagA visesAhiyA 7, tassa ceva desavaMdhagA asaMkhejaguNA 8, teyAkammagANaM desa. baMdhagA visesAhiyA 9, veubviyasarorassa avaMdhagA visesAhiyA 10, AhAragasarIrassa abaMdhago visesAhiyA 11, sevaM bhaMte0 sUtram // 353 // aTTamasayassa navamo uddesao samatto // 8-9 // ___ artha- bhAta ! pUrva 49sA sarve mohaa2i4-vaitthiy-maalaaraka-taijasa ane kAmaNa zarIranA dezabandhaka sarvabandhaka ane bindhaka jIvomAM paraspara koNa koNa Avo yAvata (eTale saMkhyaguNa asaMkhyaguNa anantaguNa athavA) vizeSAdhika che ?
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 104] pudgala chatrauzI--bhASAntara. orAla savvabaMdhA, thovA abbaMdhagA visesahiyA // tatto ga phesa baMdhA, asaMmuLiyA & naiyA ? // ? || thArthaH--AdArikazarIrapudgalAnA sabaMdhaka jIvA thADA, tethI edArikanA ama dhaka vizeSAdhika, ane tethI paNa .eTale aidArikanA akhadhakathI AdyArikanA derAbaMdhaka jIve asaMkhyaguNA che, te kevI rIte jANavA ? e abhidheya ( prathama vAcya ) che. TIArtha:--gAthArtha pramANeja avataraNa--ahiM edArikAdikanA sarva andhakADhi vAnA apamahatvanuM svarUpa kahevAnA prasa'gamAM prathama samanvaka, deza anyaka ane amanvaka eTale zu? ane te sarva andhakAdi ve kyA hAya che? te A bIjI gAthAmAM darzAve che-- uttara-he gautama ! 1 AhAraka zarIranA sabandhaka jIvA savathI apa che. r AhArakezarIranA dezabandhaka tethI saMkhyAtaguNA che. 3 vaikriya zarIranA sabandhaka tethI asaMkhyaguNA che. 4 vaikriya zarIranA deza anyaka tethI asaMkhyaguNA che. 5 taijasa ane kAmaNa e banne zarIranA abandhaka tethI anantaguNA che, ane paraspara tulya che. 6 audArika zarIranA sarva andhaka tethI anantaguNA che. cha audArika zarIranA aandhaka tethI vizeSAdhika che. 8 audArika zarIranA dezabandhaka tethI asaMkhyaguNa che. 9 tejasakrANunA dezabandhaka tethI vizeSAdhika che. 10 vaikriyazarIranA abandhaka tethI vizeSAdhika che. 11 AhAraka zarIranA abandhaka tethI vizeSAdhika che. ziSyavacana--he bhagavan ! Ape je alpabahutva kahyuM te emaja che. e alpAhula jo ke paraspara saMcAgika che, parantu e sayeAgika alpabahutva uparathI upajatu pratyeka zarIrabandhakamAM traNa traNa bhedanuM bhinna bhinna apabahutva A prakaraNanI 28 gAthAe sudhImAM kaheze, tyAraAda pAMce zarIranuM paraspara saMyAgika alpabahutva A mULapAThe pramANeja kahevAze.
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ badha chatrIzI-bhASAntara. [195] paDhamammi savvabaMdho, samae selesu desabaMdhou // siddhAINa avaMdho, viggahagaiANa ya jiyANaM // 2 // jAthArtha-saMsArIjIvone helesamaye sabandha, zeSa savasamayamAM dezabadha ane zrI siddhaparamAtmA vigere jIvone tathA vakragativALAjIvane ababdha hoya che. hovArtha-jema ghI vigerenI bharelI ane agnivaDe tad thayelI tAvaDImAM ( tavImAM) nAkhelo pUDo prathama samaye ghI vigerene grahaNa ja kare, ane dvitIyAdi zeSa samayamAM ghI vigerene prahaNa kare, ane visarjana paNa kare (eTale keTaluMka ghI je prathama grahaNa thayeluM che temAMthI kaMika aMze nikaLI paNa jAya) tema A jIva jyAre Rjugatie athavA vakagatie pUrvabhavanuM zarIra 1 "hele samaye" eTale gati athavA AyuSyanA pahelA samayamAM evo artha nahiM, paraMtu je sthAne utpanna thavAnuM hoya, te sthAne utpanna thavAnA pahelA samaye evo artha jANavo. kAraNa ke, gatino ane AyuSyane prathamasamaya pUrvabhavamAMthI chUTyA bAda tu rastAmAM paNa hoya che, paraMtu ahiM te dArikAdidehabadhanuM prakaraNa che, ane audArikAdi dehanA pudgalanuM grahaNa te utpattisthAne upanna thavAnA pahelA samaye ja hoya che mATe. 2-3 jugati eTale saraLa gati, ane vakragati eTale kuTila-vAMkI gati. ahiM jIvane parabhavamAM jatAM Rjugati ke vakragati thavAnuM kAraNa utpattikSetrane AdhIna che, kAraNa ke jIva je sthAne maraNa pAmyo hoya te maraNasthAnathI parabhavotpattisthAna samaNibe hoya te jugatie jAya, ane ADu avaLuM rahyuM hoya te vakragatie jAya. jo ke samagraNI paNa sIdhI ane vakra hoya che te paNa chavapudgalanI svAbhAvika gati AkAza. pradezonI paMktinA AdhAre thAya che, ane AkAzapradezanI paMkti vakra samaNie goThavAyelI nathI, mATe sarakhI samaNieja jIva pulanI svAbhAvika gati hoya che. temaja jIvapulonI svAbhAvika gati vidizAmAM paNa hotI nathI ItyAdi vizeSa svarUpa AkAzapradezanI geThavaNI ane te anusAre chavapudgalanI gati samajavAthI thAya che, mATe vizeSa jIjJAsue leka ane zrItatvArtha vigeremAMthI samajavuM.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ (106] bandha chatrIzI-bhASAntara. choDI parabhavamAM jaI bIju zarIra grahaNa kare tyAre prathama samaye utpattisthAnamAM rahelA pudagalone grahaNa ja kare che, te sarvarabdha kahevAya, ane zeSa bIjA trIjA vigere samayamAM grahaNa ane tyAga ane kare che, mATe te sAvadha kahevAya, tathA zrI siddhaparamAtmA vigerene dArika zarIrane abaMdha hoya che te anya kahevAya. temaja vakragatie parabhavamAM jatA jIvone keIpaNa zarIrane baMdha hoto nathI, mATe vakragativALAone paNa dArika zarIrano avaMdha hoya che. mULagAthAmAM siddhALa padamAM saraLa eTale Adika-vigere zabdathI vaizirIranA bandhaka ane AhAraka zarIranA bandhaka che paNa dArika zarIra bAMdhatA nathI, mATe teo paNa dArika zarIranA avaMja kahevAya. vaLI ahiM zrI siddha paramAtmA kiyazarIranA bandhaka ane AhArakazarIranA bandhaka e traNe jeke audArika zarIranA abandhaka che, paraMtu e jIvonI saMkhyA a5hevAthI A alpabadutvamAM evo avivakSita che,(eTale e jIvonI apekSAe dArikanA abaMdhaka vizeSAdhika nathI 1-2 ahiM zrasiddhaparamAtmAne tathA vakragativALA jIvone audArikAdi traNa zarIrane baMdha nathI hota tethI traNa zarIranA abandhaka che, paraMtu cAlu prAraMbha audArikabazvakanA alpabadutvane hovAthI dArikana abadhu kahyo che. 3-4 siddhaparamAtmAo audArikanA bandhathI anantamAbhAga jeTalAja che, mATe atialpa che, vaikriyazarIranA deva ane nArake te asaMkhyAtaja hovAthI siddhathI paNa anantamAbhAga jeTalA che mATe atyaMta alpa che, ane AhArakazarIranA bandhaka te utkRSTathI paNa sahastrapRthakatva (vadhAremAM vadhAre 9000 ) hoya che. mATe atyaMta alpa che. ane e traNe audArikanA abalpakaja che, paraMtu e traNa abadhUkemAne kaI paNa dArikanA bandhakathI vizeSAdhika nathI (pratyuta anantamAbhAge che), temaja e traNene ekatra karatAM paNa audArikanA bandhAthI anantamA bhAga jeTalAja rahe che, paraMtu vizeSAdhika thaI zakatA nathI mATe e traNe abandhake Azrayi audArikanA bandhakothI audArikanA abaka vizeSAdhika che" ema kahI zakAya nahiM jethI e alpabahutamATe te traNe abandhakonI vivekSA nathI-iti tAtparyA.
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ bajo chatrIzI-bhASAntara. 19] kahyA) mATe vakragativALA jIvonI apekSAeja dArikanA sarva bandhakothI audArikanA abandhaka vizeSAdhika sUtrane viSe kahelA che (eTale siddhAntamAM zrI bhagavatIsUtramAM kahyuM che eja vAta AgaLanI gAthAmAM kahe che) avataraNa-bIjI gAthAmAM sarvabandhaka dezabandhaka ane abadheka jIvane artha ane te che kyA ? te kahIne have A trIjI gAthAmAM dArikanA sarvabandhakothI dArikana abazvakajIvo keTalA adhika che, ane te kaI rIte? te darzAve che - iha puNa viggahie ccia, paDucca bhaNiyA avaMdhagA ahiA siddhA aNaMtabhAgaM-mi savvabaMdhANavi bhvNti||3|| jAthAI-vaLI ahiM vakagativALA jIvonI apekSAe ja nizcaya (dArikanA) aMbadhakacho vizAdhika kahyA che, kAraNa ke siddhajI to (siddha vigere to) dArikasabandhakonA anantamAbhAga jeTalAja che. rAI-vaLI ahiM eTale A sarvabAdi bandhanA adhikAramAM zrI siddhAntane viSe vakragativALA cho Azrayi ja aidArikanA abadheka jI vizeSAdhika kahyA che. paraMtu zrI siddha vigerene Azrayi nahiM, kAraNa ke sAdhAraNa vanaspatimAM paNa ghaNA chAne dArikana sarvababdha hoya che, mATe (abazvaka evA) siddhaparamAtmAe vigerethI sarvabazvaka ( sAdhAraNavanaspatinA jI) anantaguNa che, ane tethI (abalpaka evA) zrI siddhA dArikanA sabandhakothI paNa anantamAbhAga jeTalAja che, ane (anantasaMkhyAvALA ) zrI siddhaparamAtmAo je audArikasarvabalpakano annatamAbhAga jeTalAja che, to vekiyanA bandhaka ane AhArakabadheka dArikasava bandhakonA anatamAM bhAga jeTalA saheje hoI zake che. (kAraNa ke kimabandhako ane saMkhyAtaja che, ane AhArakabalpa saMkhyAtaja che mATe ). te kAraNathI te kriyadhaka ane AhArakabadhAne choDIne ja A
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ [18] anya chatrauzI--bhASAntara, sUtramAM kevaLa zrI siddheAneja anantamAbhAga jeTalA kahyA. (arthAt gAthAmAM kevaLa siddhA e ekaja pada kahyuM anyathA daivAdi paNa kahI zakAta. ) // 3 // avataraNa:-trIjI gAthAmAM vakragativALA jIvAnI apekSAe AdyArikanA samanyakAthI AdArikanA amanthA vizeSAdhika kahyA. ane have A cAthI gAthAmAM edArikanA saandhakA ane edArikanA amandhakA e enI prathama paraspara tulyatA darzAvIne tyAraDha amantrakA vizeSAdhika kevI rIte thAya te kahe vAya che-- ujuA ya egavaMkA, duhao vaMkA gaI bhave tivihA // 5DhamArU savavadhA, saMghe Ai baddha tu // 4 // gAthArthaH--RjIgati-ekavaDhAgati-ane dvivaDhAgati e pramANe 3 prakAranI gati che. temAM prathamagatimAM ( RbhrugatimAM ) sajIvA sabandhaka heAya che, ane bIjI vigere gatimAM ( eka vaDhAgatimAM ane dvivakAgatimAM RjIgativarti samanvaka jIvAthI ) sarva andhakavA ane ardha hAya che, // 4 // sojAthe:-( Rju eTale sarala-sIdhI ( athavA dI) gati te ) nyAyata gati, vA ti, ane dviSA zakti e pramANe ( parabhavamAM utpanna thavA janAra jIvAnI 3 gati che. * zrIbRhatsa MgrahaNIvigeremAM gati cAra athavA pAMca prakAranI kahI che te A pramANe~~ duvihA gaI jiANaM, ujjU vakkA ya parabhavaggahaNe sAmA gullU, vA 23 paMca samayetA (yaoN vA)|| r // a:-parabhavagrahaNamAM eTale parabhavamAM jatAM jIvAnI gati e prakAranI che, 1 jIgati ane 2 vakragati. tyAM Rti eka samayanI hAya che, ane vakrata cAra athavA pAMca samayanI hoya che. ( A pAThe zrI jInabhadragaNikSamAzramaNakRta bR. saMgrahaNInA che. ) tathA eja saMgrahaNImAM Ahuti vAstu e agragAthAnA pAThathI temaja zrI zrIcandrasUriSkRta bRhat saMgrahaNInA vruticaDava Asue pAthI paNa vakragati ekavakrA-vikA
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandha chatrIzI-bhASAntare. . r1091) tyAM prathama vAyata gatimAM sarve prathama samaye sabandhaka hoya che, mATe te sarvabaMdhaka jIvana (prathama samayasaMbaMdhi) eka trivajA caturvakrA ema cAra prakAranI che. tathA emAM ekavakrAgati kUrpara (kANI) AkAre, divakrAgati lAMgala (haLa) AkAre ane trivajhA tathA caturvakrA gatine gamUtrAkAre zrIpaMcasaMgrahavRttimAM kahI che. e juAdi pAMce gatinA AkAra nIce pramANe jugati (1 samaya) ekavakrAgati (2 samaya) phUparAkRti. 4 prakAre (2 prakAra) 1 samaya tiryaMga ju jI UThThodhaH 1 samaya divajhAgati (3 samaya) haLa AkRti (2 prakAre ) trivaThAgati (4 samaya) gemUtrAkAra (4 prakAre). caturvakA (pAMca samaya) gemUtrAkAra ( 2 prakAre ) dizithI bahAravi trasanADI trasanADI bahAra vidizimAM
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ t120] babdha chatrIzI-bhASAntara. jIvarAzi gaNa, tathA bIjI eka vakAgativaDe je je utpanna thAya che, temAM jeTalA prathama samayavati jIve che te sarve emAM sthApanAkRti pramANe jugati 2 prakAre, ekavakrA cAra prakAre ItyAdi jANavuM. vAstavikarIte te ekeka prakAranI gaNAya. punaH mAraNatika samuddaghAtane prApta thaele jIva ilikAgatie 5bhavamAM utpanna thAya che, ane maraNasamuddaghAtamAM na vartAte jIva bIjI kandukagatie paNa utpanna thAya che. tene saMkSiptAtha A pramANe - 2 diti -La jema pitAnuM AgavuM zarIra AgaLa pheMkIne tyArabAda pAchaLanA zarIrane saMkocIne ISTa sthAne jAya che, tema jIva paNa prathama Atmapradezone dIrgha daMDAkAra karI utpattisthAne pahoMce che, te vakhate maraNasthAna ane utpattisthAna e banne sthAnamAM ane antarAlamAM paNa AtmapradezanI dIrghaNi laMbAyelI hoya che. tyArabAda maraNasthAnathI Atmapradezone saMharIlaI sarvaAtmapradezo utpattisthAne kheMcI le che te IlikAgati. 2 Tuti -daMDa jema savaze uchaLIne anya sthAne jaI 5hoMce che, tema AtmA paNa sarva AtmapradezavaDe piMDita thayo chateja daDAnI mAphaka athavA temanA geLAnI peThe utpattisthAnamAM pahoMcI jAya te kadkagati saMsArIjIvone ane siddhane paNa hoya che. (siddhaparamAtmAne ilikAgati na hoya). punaH jugati Adi pAMca prakAranI gationA pravezanirgamamArga A pramANe-- 2 kuti-UlekathI aleke athavA alethI urva leke, tathA pUrvathI pazcimadizAmAM, pazcimathI pUrva dizAmAM ItyAdirIte samazreNIe (sIdhIlITIo) utpanna thatAM jugati hoya che. 2 phulAvati -dizimAMthI nIkaLI adha: vA urva utpanna thavuM hoya te, ekavakrAgati thAya. kAraNake dizimAMthI nikaLI utpattisthAnanI samaNimAM AvI tyAMthI utpattisthAne pahoMce ItyAdirIte emAM aneka bhAMgA paNa upaje te svayaM vicAravA. 2 divasa-rAsanADI bahAra alekamAM dizithI nikaLI vasa nADImAM pravezI udghaleke sanmukhadizimAM utpanna thAya tyAre divakrAgati
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandha chatrIzI-bhASAntara. [111] abandhaka che, ane bIjA samayamAM vartatA che sarvabandhaka che, mATe A bIjA samayamAM vartanArA cha saMbaMdhi sabandhakane thAya. emAM pahelo samaya trasanADInI bahAranI dizimAMthI trasanADImAM praveza karavAne, bIjo samaya trasanADImAM Urdhvadizigamanano ane trIjo samaya sanmukhadizigata utpattisthAnamAM praveza. ema 3 samayanI dvivakrAgati thAya che. rU trivatti -trasanADI bahAra alokanI vidizAmAMthI UrvalokamAM trasanADI bahAra dizimAM utpanna thAya, athavA alakamAM tranADI bahAra dizimAM rahele jIva UrvakamAM trasanADI bahAra vidizimAM utpanna thAya, punaH eja be prakAre UrvalakathI alokamAM utpanna thAya te e cAra bhAge trivakrAgati thAya che. 4 caturvati -adholakamAM trasanADI bahAra vidizAmAM rahelo jIva UrvakamAM trasanADI bahAra vidizAmAM utpanna thAya, athavA UrvakamAM trasanADI bahAra vidizAmAM rahelo jIva adhelakamAM trasanADI bahAra vidizAmAM utpanna thAya tyAre pAMca samaya pramANa caturvakrAgati thAya. prazna -je e pramANe 1 jugati ane 4 prakAranI vakragati che te A gAthAmAM 1 jugati ane be prakAranI vakragatija kema kahI ? uttara-A cAlu saMbaMdhamAM audArikanA sarvabandhakethI audArikanA abadhUne vizeSAdhika siddhakaravA mATe e traNa prakAranI gatija upayogI thAya che, mATe. ane cAra athavA pAMca samayavALI vigrahagatinI gaNatrI karatAM abadheka jI (sarvabalpakathI) saMkhyAtaguNuM thaI jAya che, e vAta AgaLa 10 mI 11 mI gAthAmAMja kaheze, paraMtu saMkhyAtaguNa thavAthI virodha zuM Ave che ? te abhiprAya te zrI graMthakAra bhagavAna jANe. vRttikartAe zrI bhagavatI sUtramAM temaja A prakaraNamAM paNa koI khulAsA spaSTa nathI karyo. paraMtu zrI vizeSAvazyakamAM e be gatine na grahaNa karavAnA viSayane lagate audAnA jagha0 saMdhAta pAraziSTane kALa kahevAnA prasaMgamAM e be gati na grahaNa karavAnuM kAraNa zrI vRttikAra bhagavAne kiMcita kahyuM che te viSaya AgaLa " vadhunuM vizeSa svarUpa " e prakaraNamAM TATamAM zrI vizeSAvazyakasUtranI vRttine pATha lakhIne dAkhala karyo che tyAM joI levo.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ t112] badhachatrIzI-bhASAntara, bIje rAzi thayA, ane te vaLI ardha che, eTale ekavakA nAmanI bIjI gativaDe utpanna thatA sarva jIvonI apekSAe ardha che. 4. taiyAi taiabhAgo, labbhai jIvANa sababaMdhANaM iti tiSNi savabaMdhA, rAsI tiNNeva ya avaMdhA // 5 // jAthA-trIjI gatine viSe sabandhaka trIjA bhAga jeTalA prApta thAya che, e pramANe sarvabandhaka jInA 3 rAzi thayA, ane abandhaka chAnA paNa traNa rAzi thayA che pI rojAI -trIjI dvivakA nAmanI gativaDe je jIvo utpanna thAya che, temAMthI pahelA be samaye abandhaka hoya che, ane trIjA samayamAM vartatA sarvabandhaka hoya che, mATe sarvabandhakone A trIje rAzi thayo. ane A trIje rAzi dvivakAgativaDe utpanna thatA jIvonA trIjA bhAga jeTalo che, kAraNa ke trIje samaye ja te jIvo sava bandhapaNuM pAme che mATe. pa . rAsippamANao te, tullA'baMdhA ya sababaMdhA ya saMkhApamANao puNa, abaMdhagA suNa jhbbhhiyaa||6|| 1 barobara ardha nahiM, parantu lagabhaga adha. punaH je vivakSita jIvo ekavakrAgativaDe pUrvabhavamAMthI nikaLyAM che, teja che jo ke bIje samaye sarve sarvabandhaka hoya che chatAM ahiM ardha kahevAnuM prayojana e che ke teja samaye ( A vivakSita jInA sarvabazvakapaNAnA samaye ) bIjo samudAya ekavakrAgatie je nikaLe che te samudAya hajI abadhUkapaNAmAMja che, mATe te abadhUkacha sahita gaNatAM A sarvabandhake ardha che. * je samaye A divakrAgatie nikaLelA jIvo trIje samaye sarvabazvekSaNamAM varte che, te ja samaye tethI pUrve nikaLelA divakrAgati vALA jIvo divakrAnA bIjA samayamAM abalpakapaNe varte che, punaH teja samaye divakrAgatie nikaLelA jIva prathama samayanA abhyadhakapaNAmAM varte che mATe ekandara rIte tapAsatAM divAe nikaLelI 3 rAziomAMthI A prathama rAzivALA sarvabalpakapaNAmAM vartatA cho trIjA bhAga jeTalAja prApta thAya.
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandha chatrIzI-bhASAntara. [113] nAthArtha -te abandhaka che ane sarvabalpaka ane rAzinA pramANathI to tulya che, paraMtu saMkhyAnA pramANathI to abandhaka che adhika che, ane teo je rIte adhika thAya che te rIti sAMbhaLe che 6 | kIrtha -e pramANe sarvabandhaka jInI 3 rAzio thaI, ane abadheka jIvonI paNa traNaja rAzio thaI, kAraNa ke rAzinA bheda samayanA bhede thayelA che. ane e pramANe te abandhaka ane sarvabandhaka che je ke rAzipramANathI kasarakhA 16-1 Rjugatisarvabandhaka, 2 ekavakrA sarvabandhaka, 3 divakrA sarvabalpaka e traNa rAzi sarvabalpakanI gaNAya. te traNe samakALe eka samaye prApta thAya che. 2-3 -1 ekavakrA abandhakanI, 2 divakrA prathamasamayavartIabadhUkanI, ane 3 jI rAzI vikra dvitIyasamayavartIabadhUkanI, e pramANe 3 rAzi abadhUkajenI tepaNa samakALe eka samaye prApta thAya che. arthAta 3 rAzisarvabandhakanI ane 3 rAzi abakanI e pramANe samakALe eka samaye 6 rAzi prApta thAya che. hajI paNa vAcakavargane kadAca samaja na paDavAne saMbhava hoya te nIce aMkasthApanApUrvaka vizeSa spaSTa vigata lakhAya che te upara dhyAna ApavuM. dhAro ke avasarpiNInA prathama samaye ( RjugatikajIvo mATe alpakSetrahovAthI) 1000 chone (ekahajArajIne) 1 rAzi ajugatie nikalyo, bIje 100000 (ekalAkha) jIvono 1 rAzi (RjugatikakSetrathI evakrAnuM kSetra asaMkhyaguNa hovAthI 1 lAkha jIvono rAzi) ekavakrAgatie nikaLyo, ane (ekavajhAnA kSetrathI dhivakrAnuM kSetra asaMkhyaguNa hovAthI) 10000000 (ekakeDa ) jene 1 rAzi dhivakrAgatie nikaLe. have je RjugativALA 1000 jevo che te te sarve te ja samaye sarvabandhaka thaI gayA, ane ekavakrAvALA 1 lAkha che te te e samaye abandhakapaNAmAM rahyA, ane divAvALA 1 kroDajI paNa abalpaka rahyA. have avasarpiNInA bIje samaye prathama samaye nikaLelA jugatika dezabandhaka thayA, prathamasamayanirgata ekavakrAgativALA cha sarvabalpaka thayA, ane prathamasamayanirgata divakrAgativALA jevo abalpaka rahyA che, paraMtu
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ [114] bandhachatrIzI-bhASAntara. che, parantu saMkhyA pramANathI to sarvabandhaka jIthI abaMdhaka avasa, ditIyasamayanirgata Rjugatika 1000 cho avasanA e bIje samaye sarva bandhaka thayA che, eja samaye nikaLelA evakrAgativALA 1 lAkha jevo abandhaka rahyA che, ane eja samaye nikaLelA divakrAgativALA 1 keDa cho paNa alpaka rahyA che. avasarpiNInA trIjA samaye prathamasamayanirgata jugatika tathA dvitIyasamayanirgata jugatika e banne rAzi dezabaMdhaka thayA che, paraMtu tRtIyasamayanirgata ajugatika che sarvabandhaka che, tathA eja samaye (eTale avasanA trIjA samaye ) prathamasamayanirgata ekavakrAgativALA dezabandhaka thayA, dvitIyasamayanirgata ekavakrAgativALA cha sarvabalpaka thayA paraMtu tRtIyasamayanirgata ekavAgativALA che te abadhUkapaNumAM varte che, tathA eja samaye ( eTale avasanA trIjA samaye ) prathamasamayanirgata dhivakrAgativALA che sarvabandhaka thayA, paraMtu dvitIyasamayanirgata ane tRtIyasamayanirgata divakrAgativALA be rAzi abadhUkapaNAmAM vate che, e paripATIe ( eja anukrama pramANe samyaprakAre ) avasanA cothA samaye pAMcamA samaye ityAdi dareka samaye sarakhuM svarUpa samajavuM. tenI sugamatA mATe nIce 5 samaya sudhInA anukramanuM koSTaka ApyuM che te jovuM. temaja ekavajhA divajhA gativALA jIvonI judI sthApanA paNa ahiM prathama darzAvAya che te A pramANe- 1 ekavakrAgati ( dvi samayanI) (1 samaye) 2 samaye 1 lo rAzi, abandhaka sarvabalpaka (1 lAkha) 2 je rAzi sarvabalpaka abandhaka (1 lAkha) 2 lAkha
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandha chatrIzI-bhASAntara. [115] TIppaNa cAlu 2 dhivakrAgati traNa samayanI 1 le samaye je samaye 3 je samaye 1 le rAzi, abandhaka andhaka sarvabalpaka (1 kreDa) abandhaka (1 kreDa) 2 je rAzi abalpaka sarvabalpaka jo rAzi | abandhaka sabandhaka abalpaka (1 kroDa) 3 kreDa aidArikanA sarvabandhaka ane andhakarAzinuM keSTaka, ( A kekamAM dazabadhekanuM khAnuM yathArtha svarUpa samajAvavA mATe paryuM che, paraMtu ahiM tene upayoga nathI ) avasarpiNInA avasarpiNInA prAraMbhamAM pUrvabhavamAMthI parabhavamAM jatAM cha 4thA samaye = | mA samaye prathama samayanirgata (1000)Rjuga. sarvabalpaka deza, deza dvitIya samayanirgata (100) * | - sarva , tRtIya samayanirgata (1000) ,, | sarvabaM. caturtha samayanirgata (1000) ,, paMcama samayanirgata (1000) , = = = sarva
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ [11] bandhachatrIzI-bhASAntara. prathama samayanirgata 100000 ekavajhA abandhaka sarva. deva deva de | dvitIya samayanirgata 10000 , abaMsarvaba, ,, tRtIya samayanirgata 100000 ,, caturtha samayanirgata 100000 , paMcama samayanirgata 100000 , aba aba0 abaja sarva deva anaM 0 abAsa de. prathama samayanirgata 10000000 kivajhA dvitIya samayanirgata 10000000 tRtIya samayanirgata 10000000 ,, caturtha samayanirgata 1000000 paMcama samayanirgata 10000000 aba0 abaMsarvabaM. aba0 abaM abaM e koimAM have tapAsIe to samajAya che ke avasarpiNInA trIjA samaye athavA trIjA samayathI prAraMbhIne AgaLa AgaLanA koipaNa samaye samakALe 3 rAzi abadhUkanA ane 3 rAzi sarvabalpakanA prApta thaI zake che, paraMtu jUnAdhika nahiM jethI rAzinI apekSAe abandhaka ane sarvabandhaka chevo sarakhA che, paraMtu saMkhyAnI apekSAe sarakhAM nathI paNa abadhaka vizeSAdhika che te A pramANe - sarvabalpaka 'jInA 3 rAzimAM eka rAzi ajugativALA jene che tenI saMkhyA 1000 ka9pI che, bIjo rAzi ekavakrAgativALA ane che tenI saMkhyA 100000 (eka lAkha) kalpI che, ane trIjo rAzi divajhAgativALA jIvone che tenI saMkhyA 10000000 ( 1 kroDa ) kapI che, jethI e traNe rAzionI samagra saMkhyA ekatra karavAthI 10101000 '(1 kroDa 1 lAkha 1 hajAra) cha sarvadhaka che. - tathA abazvaka jIvonA 3 rAzimAM eka rAzi ekavakrAgativALA jIvone che tenI saMkhyA 100000 (eka lAkha ) che, ane be rAzi dvivAtivALA darekanI saMkhyA ekeka koDa che mATe sarve saMkhyA ekeka meLavatAM 20100000 (2 kroDa 1 lAkha) abandhaka che. mATe sarvabalpakajIthI abadhUko ( saMkhyAnI apekSAe adhika che (paNa rAzinI apekSAe tulya che ). "
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ anyachatrIzIbhASAntara. [ 117 ] jIvA adhika ja che, ane te amadhakajIve je rIte adhika thAya che te rIti sAMbhaLe, // 6 // avataraNa--dArikanA sabandhAthI odArikanA akhandhaka thavA 6 ThThI gAthAmAM tulya darzAvIne have A 7 mI gAthAmAM tee adhika kevI rIte che ? darzAvavAne Rju Adi 3 gativALA jIvA karyo kaye sthAnethI kevIrIte Ave che te darzAve che. je egasamaiA te, eganigoammi chaddisiM eMti // dusamaiA tipayariA, tisamaiA sesalogAo |7| gAthArthaH--je eka samayamAM ( utpatti sthAne ) AvI janArA che, te jIve eka nigeAdamAM chae dizithI AvIne utpanna thAya che, tathA e samaye utpattisthAne paheAcanArA javA traNapratarathI AvI upaje che, ane traNa samaye utpanna thanArA jIve zeSa leAkamAMthI AvI upaje che. 5 7 u dArthaH --je jIve eka samayavALA eTale Rgatie have sabandhaka ane ambandhakanI sakhyA ekavakrAdigatinI apekSAe bhinna bhinna vicArIe te je samaye ekavakrAgativALA 1 lAkha jIvA sabandhaka varte che te samaye ekavakragativALA khIjA 1 lAkha jIvA ( bIjI rAzivALA ) abandhakapaNAmAM vatA ja hoya che jethI ekavakrAtivALA kula 2 lAkha jIvA thayA, emAM ekalAkha sabandhakavA ardhAMja gaNI zakAya, tethI ekavakrAtimAM 1 lAkha sabandhaka ane 1 lAkha amandhaka che tethI sarakhA che evA vyAmeha na karavA, kAraNa ke e sarakhApaNuM ekavakragatimAM vatA eka rAzinI apekSAe che, parantu ekavakrAgatinI apekSAe nathI. temaja vikrAgatimAM traNe rAzinI paraspara sa`khyA jo ke tulya che, parantu kAipaNa eka rAzinA 1 kroDa jIvo te vikragatimAM gaNAtA 3 kroDa jIvAnI apekSAe teA trIjA bhAganAja gaNI zakAya che. eja vAta vRttikAre kahI te ahiM spaSTa karI che. 1 adhikrutAnA prakAra AgaLa darzAve che.
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ [[118] bandhachatrIzI-bhASAntara. utpanna thanArA hoya te ja eka nigodamAM eTale palakamaNe rahelA eka sAdhAraNa zarIrane viSe chae dizithI samaNie Ave che. 1 puna: je disAmayika eTale (be samaye upajavA vALa) ekavakrAgatie upajavAvALA ja che te 3 pratarathI Ave che, kAraNake vidizimAMthI vakra thaIne AvavuM paDe che, ahiM pratA eTale zuM tenuM svarUpa AvatI 8 mI gAthAmAM kahevAze 2 che ane je traNa samaye AvIne upajavA vALA eTale dvivakAgatie AvI upajavA vALa che te che ( traNa pratara sivAyanA) zeSa lokamAMthI AvI upaje che. ahiM zeSa lokathI eTale traNa pratara sivAyanA lokabhAgamAMthI AvI upaje che ema jANavuM. ahi 3 pratanI sthApanA A pramANe che 1 " lema " kahevAnuM kAraNa e che ke lekane anta niSphaTa sthAnamAM rahelI nigodanA sAdhAraNa zarIramAM traNadizithI paNa che samazreNie Ave che. te traNadizithI AvatA chevo utpanna thavA yogya sAdhAraNa zarIrInuM sthAna ane gaNavuM upayogI nathI, kAraNake je 3 pratara banAvavAnAM che temAM 6 dizinI ja jarUra che. 2 ahiM vidizi te vivakSita nimedavane Azrayi jANavI, paraMtu AkAza pradezanI racanArUpa kSetravidizi nahiM. 3 zeSalekamAMthI eTale divakrAgati yogya che je zeSabhAgamAM rahyA che te bhAgamAMthI kAraNake ahiM prastAva vikrAsudhInA jIvo mATe che, paraMtu trivakrA caturvaka jIvo mATe nathI, mATe nikUTa vigere kSetrAzrayi vidizibhAga ke je trasanADI bahAra rahyA che, teTalA varjya gaNavA. evI saMbhAvanA che, pachI sayatattva zrI bahuzruta bhagavAna jANe. ( 4 pratA eTale abarakha sarakhuM athavA cakkInA paDa sarakhuM paDa gaNAya tevAM traNa paDa te traNautara athavA tripratara gaNAya. e traNa prataramAM eka madhyapratara ghaMTInA paDa sarakhuM goLa ane 2 prataro pustaka mukavAnA cApaDAmAM rahelAM be pATIyA sarakhA athavA be kapATa sarakhAM paraMtu lokAkAzanI AkRti pramANe jANavAM e pustaka mukavAnA cApaDAne (rUDha zabda-sApaDAne ) jamIna upara ADe goThave, ane tema goThavyAthI cApaDAnAM be pATIyAM barobara UrdhvadhaH uMcAIvALAM ( ubhAM ) thaze te AkAre be pratara jANavAM, paraMtu e
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhachatrIzI-bhASAntara. [11] sApaDAnA madhya bhAge eka tIThuM vartulAkAra pratara paNa jANavuM, ane te paNa sApaDAnI tIccha samApti sudhI pahoMceluM jANavuM. tenI AkRti A pramANe 1 kAkAzanuM 2 kAkAzanuM (pUrva pazcima vistRta) (uttara dakSiNa vistRta) UrdhvadhaH pratara UUMdhaH pratara a lekamadhye tiryaM pratara. A tiryaM prataranA madhyabhAgamAM aneka jIvAtmaka eka nigoda kapI che, ane prataranI cArebAju dizAnA akSaro che. tathA emAM dakSiNa ArAmAM rahela jIva sIdhe nigadamAM jAya che, ane IzAnadizimAM rahela jIva pUrva ArAmAM praveza karIne tyArabAda nigadamAM upaje che, ityAdi spaSTatA Agala kahevAya che. nl*....... a.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ [20] badhu chatrIzI-bhASAntara. .* che --* * upara pramANe traNe pratanA chuTA AkAra darzAvyA paraMtu traNa pratane jeDatAM je AkAra thAya che te A pramANe- 4 traNa prataranuM citra. A traNa pratare joDavAthI banela AkAra che, prathamanAM chuTAM be prata lokAkRtivALAM che teja A be prata che, paraMtu citramAM bahu guMcavaNa thavAno saMbhavathI trasADI bahArane viSamabhAga A saMga AkAramAM darzAvyo nathI, jethI spaSTatA vizeSa thaze, viSamabhAga nahiM darzAvavA chatAM paNa A be prata pUrvadarzita AkRtivALAM ja vicArI levAM. punaH madhyabhAgamAM je tiryakramatara darzAvyuM che te pratara teja sthAne kalpavuM e niyama nathI, paraMtu lakanA sarvAntima UrvebhAge nigodAvagAha jeTalAM AkAzapradezanAM asaM khya pratare cheDI daIne ane sarvadhaH bhAge paNa teTalAM pratara cheDI daIne bAkInA antarAlamAM koI paNa sthAne tiryakukatara kalpI zakAya che, ahiM uddeza eTale ja sAcavavAno che ke UrdhvadhaH diziomAMthI ja AvI zake teTalo dizibhAga cheDI de. punaH sthApanAmAM nigodane madhya bhAgamAM sthApela che tethI atimadhyabhAgeja nigoda kalpavI e niyama nathI, paraMtu cAre dizino sarvAntima bhAga nigodAvagAha eTale choDI daI zeSa rahelA tiryakraprataranAja madhyabhAgamAM koIpaNa sthAne nijIva kapI zakAya che. e pramANe che ke kahelA koIpaNa bhAgamAM tiryakatara athavA nigadajIva kalpI zakAya paraMtu ahiM te vizeSa spaSTatA mATe ja atimadhyabhAgamAM e bannenI sthApanA che.
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhachatrIzI-bhASAntara. [11] punaH lokAkAzamAM game te sthAne tiryapratara ka95vAmAM je sthAne lokAkAzane jeTalo tiyaMga vistAra hoya teTalA pramANavALuM nAnuM moTuM tiryapratara bane che, kAraNa ke lokane tiryabhAga aniyatapramANavALo che, mATe tiryakmatara paNa ThAmaThAma aniyatapramANavALuM thAya. sarvajaghanya tiryapratara 1 rajajupramANa ane sarvotkRSTatiryapratara vastutaH dezonasaptarajaju athavA vyavahArathI saMpUrNa 7 rajaju pramANa jANavuM. ane jADAI te nigodAvagAha jeTalI traNa prataranI hoya che te vAta AgaLanI gAthAmAM kaheze. have tiryaprataranA madhyabhAgamAM dhArelI nigodane viSe juAdi gativaDe jIvo kevI rIte utpanna thAya te kahuM chuM. tiryaprataranI chUTI sthApanA upara dhyAna Apazo te mAlUma paDaze ke tiryakmatara te eka cakra sarakhuM che, e cakramAM madhyabhAge vivakSita nigoda jIva che, te cakranI nAbhi sarakho che, e jIvanI avagAhanA (zarIra) jeTalA jADAIvALA cAra ArA cAra dizAo che, ane cAra AMtarA te cAra vidizAo che. e cAre ArAmAMthI koI paNa sthAne maraNa pAmela jIva kuti ( samaNie ) cakranAbhisthAnagata nigodamAM utpanna thAya che, tenA udAharaNa tarIke dakSiNa ArAmAM maraNa pAmelo eka jIva samaNie cakranA madhyanigodamAM jaI upaje che ema citramAM darzAvyuM che, tathA cakranA AMtarAomAM kAIpaNa sthAne maraNa pAmelo jIva pavA tA utpanna thAya, tenuM kAraNa ke prathama samaye AMtarAmAMthI ( vidizimAMthI ) najIkanA ArAmAM ( najIka rahelI dizimAM ) praveza kare, ane tyArabAda bIje samaye vakra thaI sIdho nigodamAM jaI upaje mATe eka vakrAgati thaI. udAharaNa tarIke citramAM IzAnavidizImAM rahelo eka jIva najIkanA pUrva ArAmAM pravezI tyAM vakra thaI cakranAbhisthAne nigodamAM u. tpanna thate darzAvyo che. e pramANe tiryaprataramAM e be gatithIja jIva utpanna thaI zake che, trIjI kaI gatithI nahiM. va have eja tiryapratArarUpa cAra ArAvALA cakrane uThAvIne cethA naMbaranA citra pramANe lokAkAzanA pahelA naMbaravALA athavA bIjA naMbara vALA athavA pahelA ane bIjA ema banne naMbaravALA citramAM joDI daie te pratarane 1 nigodAvagAhajevaDI jADI UrdhvadizA rUpI Ara ane
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ anyatrauzIbhASAntara ve avataraNa--sAtamI gAthAmAM ekavakrAgatie upajatA traNa pratarathI Ave che ema kahyuM, te traNaprataranuM svarUpa A AThamI gAthAmAM darzAve che-- tiriAyayaM caudisi payaramasaMkhappaesabAhallaM ukaM puvvAvaradAhiNuttarAyayA ya do payarA // 8 // [12] gAthAtha-- cAre dizAe tikccha vistAravALu ane asaMkhya pradeza jADAivALuM eka pratar ane e Urdhvapratara dakSiNa uttara vistAravALAM jANavAM. // 8 // TIjAtha:--lAkamace rahelI eka nigADhaAzrayi eka pratara cAre dizimAM tirthAM vistAravALuM kalpavuM, ane te asa Mkhya praeka adhAdizArUpI Ara ema e ArA ti prataramAM vadhavAthI tipatara 6 ArAvALuM thAya ( ahiM pratarane cakra kaNyuM che ane cakrane jo ke UCdhaH ArA hAya nahiM te paNa A eka kalpanAthI vastu siddhija karavI che. ) jethI e chae ArAmAMthI maraNa pAmatA jIva te nigeAdamAM RRjugatieja utpanna thAya mATe tiya prataramAMthI cAradizithIja AvatA jIva ane UbaMdhaH prataranI UrdhvadhaH dizithI ema 6 dizithI cheva stuti" AvI upaje che. udAharaNa tarIke vhelAnakharanA citramAM tra jIva ja nigAdamAM UrdhvathI aA mArge samastreNIe ( jIgatie ) praveza kare che. tathA UoMdha:prataramAM ArA sivAyanA kapATabhAgamAMthI AvelA jIva vAti, ane e pratarAnA cArabhAgavaccenA cAra AMtarAmAMthI AvelA jIva dvivAti" utpanna thAya tenA udAharaNatarIke nakhara vhelAnA citramAM maiM jIva ja nigeAdamAM eka vakrae utpanna thAya che, ane khIjA athavA ceAthA naMbaranA citramAM maiM jIva ja nigAdamAM dUvakrAe utpanna thAya che. kAraNa ke prathama samaye AMtarAmAMthI prataramAM praveza kare, tyArabAda bIje samaye vakra thai prataranA ArAmAM ( UrdhvaArAmAM ke adhaHArAmAM ) praveza kare, tyArabAda trIje samaye vakra thaiti pratara madhyagata niAdamAM utpanna thAya. e pramANe hovAthI Urdhvadha prataramAM paNa RjI--ane ekavakrA ema e gatija hAya ane zeSabhAgathI traNe hAya.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ badhachatrIzI-bhASAntara, [123] deza pramANa jADAIvALuM eTale vivakSita nigodamAM utpanna thanArA chanI jeTalI avagAhanA ghArI hoya teTalI avagAhanApramANa jADAIvALuM te pratara jANavuM puna: tevIja jADAIvALA be pratara kalpavAM ane te be pratare UdavalokanA antathI adholokanA antasudhInI uMcAivALAM jANavAM, tathA e bemAMnuM eka pratara pUrvathI pazcima sudhI vistAravALuM ane bIjuM pratara uttarathI dakSiNa sudhInA vistAravALuM evAM be prakAre kalpavAM 8 avataraNa-AThamI gAthAmAM traNa prataranuM svarUpa darzAvIne have A navamI gAthAmAM te traNa prataramAge AvatA thI chadizi mAge AvatA jIvo tathA zeSalekamAMthI AvatA che paNa asaMkhya guNa hoya che ema darzAve che - je tipayariyA te cha-disiehiMto bhavaMtaDasaMkhaguNA sesAvi asaMkhaguNA, khittAsaMkhijjaguNiyattA // 9 // thArtha-je triprataramAge AvatA chevo che te chadisi mAge AvatA jethI asaMkhyaguNuM che, ane tethI zeSalaka mArge AvatA jI asaMkhyaguNA hoya che, kAraNa ke kSetra asaMkhyAtaguNa che mATe che ke rIkSArtha-je che tripratarika eTale ekavakAgatie upajavAvALA che te jIvo RjugativaDe chadizimArge AvatA-upajatA jIthI asaMkhyaguNa che, vaLI bIjA bAkInA cho paNa gatinuM koSTaka A pramANe - pratara gati tiya prataramAM 2. jugati-ekavajhAgati UrvAdhaprataramAM 2 jugati-ekavakrAgati zeSalakamAMthI 3 jugati ekavakrAgati-divakrAgati-(tricatuH vajhA paNa ). citramAM te ja jIva jANe prataramAM che, paraMtu vastutaH pratarabahAra rahele jANo.
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ [14] badhachatrIzI-bhASAntara. eTale zeSalekamAge AvatA-upajatA trisAmayika che paNa (tethI) asaMkhya guNa che, tenuM kAraNa zuM ? (te darzAve che ke-) kSetra asaMkhyaguNa che mATe. kAraNa ke chardizinA kSetrathI tripratara kSetra asaMkhyaguNa che, ane te tripratarikakSetrathI paNa zeSalaka asaMkhya guNa che. . 9 che tethI tAtparya zuM AvyuM ? te A gAthAmAM darzAve che. evaM visesa ahiA, abaMdhayA svvbNdhehiNto|| tisamaiaviggahaM puNa, paDucca suttaM imaM hoi||10|| thArtha -e pramANe (eTale pa kahyA pramANe) AdArikanA sarvabajakajIthI dArikana abadhUkacha vizevAdhika che. punaH A vizeSAdhika sUtra traNa samayanI vakragativALA eTale dvivakAgatiAzrayi jANavuM kAraNa ke- 10 || [ kAraNa agragAthAmAM ]. TArtha -gAthArtha pramANe- avataraNa-10 mI gAthAmAM je vizeSAdhikatA kahI te traNa samayanI dvivakrAgati Azrayi kahI, to cAra samayanI trikAgati paNa heya che to te Azrathi vizeSAdhikatA kema prApta na thAya? tenuM kAraNa A 11 mI gAthAmAM darzAve che- causamayaviggahe puNa, saMkhijjaguNA abaMdhagA huMti eesiM nidarisaNaM, ThavaNarAsIhiM vocchAmi // 11 // 1 pUrvadarzitacitra pramANe tiryaprataramAM AnAthI AMtaro ane UdhaHprataramAM ArAthI zeSa pratarabhAga asaMkhya guNa che, kAraNa ke nigodAvagAha jevaDe aMgulathI saMkhyayabhAga jADAIvALe Are che, ane AMtarUM athavA zeutara asaMkhya yojana che, tathA pratarathI zeralokabhAga asaMkhyaguNa hovAnuM kAraNa ke zeSaloka bhAganI laMbAI (athavA uM, cAI) pahoLAI pratara pramANa che, paraMtu jADAI prataranI jADAIthI ara saMkhyaguNa che mATe,
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ anyatrauzI--bhASAntara [12] gAthArtha:--cAra samayavALI vakragati thayi tA edArikanA amandhakajIvA sakhyAtaguNA che, ane te sarvenuM udAharaNa akasthApana rAziAvaDe kahIza. ToLArthaH--cAra samayanI vigrahagativALA jIveAthI AdArikanA abandhukavA saMkhyAtaguNA che, parantu vizeSAdhika nathI, have AdArakanA sabandhakave ane edArikanA aandhaka jIvA e bannenuM udAharaNa akarAzione sthApavA pUrvaka ka hIza. / 11 / avataraNa--anantara gAthAmAM sabandhaka ane amantraka nA alpamarhutva mATe akarAzinI sthApanAnuM udAharaNa darzAvavAnuM kahyuM hatuM te A gAthAmAM darzAve che-- 1 darzAvelI asthApanA pramANe catuHsamayavigrahavALA jIvA Azrayi alpabahuta vicArIe tA. jugativALA sabandhaka 1000 ,, 100000 ekavakrAgativALA vikrAgativALA trivaDhAgativALA 10 0 0 0 0 0 0 10000000 rUjugativALA ekavakrAgativALA divakrAgativALA trivakrAgativALA '' .. ,, jIva, jIva jIva jIva '' ahi' trivaRRAgatimAM keTalA jIvA gaNavA te graMthamAM kahyuM nathI te paNa saMbhAvanAthIochAmAM ochA 1 kreDi gaNatAM paNa saMkhyAta guNa abandhakA saMbhave che. 20101000 ( e kreDa, 1 lAkha, 1 hajAra jIva). aandhaka ( hAya nahi' ). 27 100000 2000 0 0 0 0 30000000 ( kSetra dhaNuM na heAva!thI 1003NA nahi ) (1 lAkha jIva) ( 2 kreDa jIva ) ( 3 kreDa jIva) 6510000 0 5 kreDa 1 lAkha jIva.) e pramANe catuHsAmayika trivaRRAgati apekSAe gaNatAM sabandhukAthI abanyA guiNathI adhika hovAthI sakhyAtaguNa prApta thAya che.( parantu tethI tritrakAvALA na gaNavAnA uddeza zrImathakAra bhagavAna jANe. )
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ [16] badhUchatrIzI-bhASAntara paDhamo hoi sahasse, dusamayayA dovi lakkhamekekaM // tisamaiyA puNa tiNNivi, rAsI koDI bhvekekaa|| pathArtha-pahele (jugatika chava saMbaMdhi) rAzi eka hajArane kalpIe, tyAra bAda be samayanI gativALA jIvone ekeka lAkhane rAzi kapIe, ane traNa samayanI gativALA jIvone traNa rAzi te dareka ekeka keDa saMkhyAvALe kalpavArA - rIvArtha -helA rAzi eTale Rjugatie utpanna thatA sarvabandhakane rAzi 1000 kahyuM che, kAraNa ke kSetra ati alpa che. tathA be samaye upajavA vALA jInA be rAzi kalpavA temAM eka pahele rAzi abadhUkane, ane bIjo rAzi sarvabandhakane jANa, e banne rAzi dareka ekeka lAkha pramANanA [ 100000-100000 ] kalpavA, kAraNa ke kSetra ghaNuM che, puna: je cha traNa samaye upajavA vALA che, tenA traNa rAzi thAya che, temAM pahelo ane bIje e be rAzi pahelA samayanA abadheka ane bIjA samayanA abandhaka che saMbaMdhi jANa, ane trIje samaye vartAtA sarvabandhaka chene trIjo rAzi jANo, e pratyeka rAzi ekeka keDa saMkhyA (10000000-1000000010000000] pramANunA jANavA, kAraNa ke kSetra atighaNuM che, have e pramANe traNe rAziomAM sarvabadheka jIvo 1000-100000 ane 10000000 (eka hajAra, ekalAkha, ane eka keDa) prApta thayA jethI sarvabandhaka che sarvathI alpa che, ane abazvaka che eka lAkha ane be koDa (100000-10000000-10000000 che mATe sarvabandhathI abandhaka vizeSAdhika che, ane sabadhake sarvathI alpa che 12 che - avataraNu-pUrvagAthAmAM savabaMdhaka ane abaMdhakanA aMka darzAvyA te aMkanI sArthakatA yathAyogya rIte karavA pUrvaka abandhaka ane sarvabandhathI dezabaMdhaka asaMkhyaguNa kevI rIte hoya ? tene A gAthAmAM uddeza darzAve che -
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ anyachatrIzI--bhASAntara eesiM jahasaMbhava matthovaNayaM karijja rAsoNaM itto asaMkhaguNiyA, vucchaM jaha desabaMdhA siM // 13 // [19] gAthArtha:--e darzAvelI AdyArikanA sarva andhaka ane akhandhakanI akarAzineA yathAsaMbhava ( ghaTatI rIte ) arthApanaya (upayeAga-sAra ) karavA. have [sa eTale esi-] abandhaka ane sabandhakAthI pUrve kahelA svarUpavALA dezakhantrakA asaMkhyaguNa kevI rIte hoya che te huM kahIza, 5 13 5 TIjAya:-gAthA pramANe, avataraNa--AdAnA sabandhakA ane akhanyakAthI deza anyaka jIvA asaMkhyaguNa kevI rIte heAya te kahevAno pUrvAMgAthAmAM je nirdeza karyAM hatA te have A gAthAmAM darzAve cheego asaMbhAgo, vaha uvvaTTaNovavAyaMmi // eganigoe niccaM, evaM sesesuvi sa eva // 14 // thArtha:----eka nigADhane viSe nitya [ prati samaya ] uddhRta - nAmAM ane upapAtamAM eka asaMkhyAtamA bhAga varte che [arthAt pratisamaya pratyeka nigeADhamAMthI je nigeAdanA asakhyAtamA bhAga jeTalA ananta jIvA maraNa pAme che, ane teTalAja navA utpanna thAya che. ) e pramANe roSa sanigeAdamAM paNa teTaleAja [ eTale asaMkhyAtamA bhAgaja uddanA upapAtamAM ] varte che, // 14 // ToAtha:--gAthA pramANe ! 14 5 avataraNa--pUrva gAthAmAM eka niAdamAMthI asaMkhyAtamA bhAga jeTalAja jIveA maraNa pAmI bahAra nikaLe ane teTalAja puna: navA vA niAdamAM praveza kare ema kahyuM tyAM prazna e thAya che ke je anaMta jIvA udbhaya che te nigeAdamAM keTalA kALa rahyA bAda udbhartAya che te kALa darzAvavA mATe A 15 mI gAthA kahevAya che--
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1ra8] bandhachatrIzI-bhASAntara. aMtomuttamittaM, ThiI nigoANa jaM vinniddissttaa|| pallaTeti nigoA, tamhA aMtomuhutteNaM // 15 // jAthArtha -je kAraNathI nidAnI sthiti antarmadUtta mAtra kahI che, tethI nigoda cha antarmuhUrtamAM parAvartana pAmI jAya che te 15 - rovAI-je kAraNethI nigAdanI eTale sAdhAraNa zarIrI onI sthiti eTale AyuSya zrIjInezvarAe antamuddata pramANa kahyuM che, tethI antamuhUrtamAtramAM nigAdajI parivartana pAme che eTale te nigAdamAMthI nikaLI jAya che. pu kata be gAthAomAM nigAda chavAnI uddhatanA kahevAnuM kAraNa vigrahagatinA samayenA saMbhava mATe che, ane attamuddatta bAda parivartana kahevAnuM kAraNa nigAdanA AyuSyanA samayanI saMkhyA jANavA mATe che, 5 15 che 1-2; 14 mI gAthAmAM uThanA tathA utpatti kahI tenuM kAraNa e che ke-abalpaka chathI dezabandhaka keTalA guNa adhika vA nyUna che te kahevAne uddeza che, temAM abandhapaNuM ane dezabalpakapaNuM kayA ne hoya ? te jANyA vinA alpabahuta zA AdhAre kahI zakAya ? mATe prathama abadhUkatA kayAre ane kayA jIne hoya te jaNAvavA mATe e gAthAmAM uddhartAnA ane utpatti kahI, kAraNa ke nigodAdikamAMthI maraNa pAmI parabhavamAM jatA jIvone temaja parabhavamAMthI maraNa pAmI te nigAdAdikamAM utpanna thatA jIvone e pramANe be prakAranA jIvone vakragati hoya che, ane vakragatimAM abandhatA hoya che, mATe udvartana tathA utpatti jaNAvavAnI AvazyakatA che. punaH dezabaMdhakatA utpattisthAne utpana thayA bAda bIjA samayathI bhavenA aMtya samaya sudhI ( chello samaya paNa ) hoya che ane ahiM nigoda jIvonI bahulatAe gaNatrI hovAthI nigoda jIvonI Ayusthiti antarmuhUrta pramANa hoya che, e asaMkhya samaye dezabaMdhakatAnA che, ane pUrvokta prakAre abadhUtAnA to kevaLa 3 samayaja che, tethI je tAtparya Ave che te 16 mI gAthAmAM kahe che,
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ babdha chatrIzI-bhASAtara. [129] avataraNa-anantaranI be gAthAomAM nigAdajIne antamuhUrtamAM parivartana pAmanArA kahyA tethI sarvabandhaka ane abadhUkajIthI deza bandhakajIvonI asaMkhyaguNatA zI rIte siddha thaI? te A 16 mI gAthAmAM darzAve che - tesiM ThiisamayANaM, viggahasamayA havaMti jibhaage| evatibhAge so, viggahiyA sesajIvANaM // 16 // jAthA-te sthitinA samayathI (eTale nigAdanA AyuSyanA attamudranA samayathI) vigrahanA samaye (vakragatinA samaye) jeTalAmA bhAge che, teTalAmA bhAge zeSothI eTale audArikanA dezabadhekathI (ane upalakSaNavaDe sarvabanakethI paNa) sarve vigrahagativALA abandhaka jIve che. je 16 che ra -gAthA pramANe che 16 . avataraNa-16 mI gAthAmAM antarmudranA samayathI vakagatinA samaye jeTalAmA bhAge che teTalAmA bhAge bandhakathI abandhaka paNa che ema sAmAnyathI rItidarzavacana kahyuM, parantu keTalAmA bhAge che te spaSTa na kahyuM, te spaSTatA A 17 mI gAthAmAM darzAve che - savevi a viggahiA, sesANaM jaM asaMkhabhAga mmi // teNAsaMkhaguNA, desabaMdhayA'baMdhaehiMto // 17 // thArtha-je kAraNa mATe sarve paNa vigrahagativALA jevo zeSa sarvothI ( dezabadhekathI ) asaMkhyAtamAbhAga jeTalA che, te kAraNathI audArunA abadhUkajIvothI audA nA dezabandhaka jIvo asaMkhyaguNa che. te 17 TArtha-gAthArtha pramANe, A 17 che avataraNa-17 gAthAo sudhImAM audArika zarIranA badhako saMbaMdhi alpabadutva kahyuM. have vaikriyAdi zarIranA aba
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 130 ] anyatrauzI--bhASAntara ndhaka, dezamandhaka ane sabandhakavAnuM paraspara apamahuva kahevAnuM che, parantu te alpamahatva tA aidArikasaMbadhi alpaahutva kahyuM te uparathI sheje upajAvI zakAya ema che. te kahe che-- veaiya AhAra - teAkammAi paDhiasiddhAI // tahavi viseso jo jattha tattha taM taM bhaNIhAmi // 18 // gAthArtha--vaikriya-AhAraka-tejasa-ane kANa e cAra zarIranAmantrakAnuM alpamahatva te patisiddha (smedArikabandhukAnA alpabahutva uparathI sahaje siddha thaI zake evuM) che, teA paNa vaikriyAdi je je zarIranA saMbaMdhamAM je je taphAvata che te te taphAvata kahIza. (parantu aidArika adhakavata sarva vigatavAra puna: varNana nahi kahevAya--ti bhAva:) 5 18 / TIjAtha--gAthA pramANe, 5 18 5 avataraNa--vaikriyamandhakAnA alpamahutvamAM je vizeSatA che te vizeSatA A e gAthAo vaDe kahevAya che,~ darabaMdhA, thovA je paDhamasamayadevAI // takSetra tettavaMdhA, asaMvadhuLiyA haiM? ? vaTM / / / / mAthAthe--vaikriyanA sabandhaka jIve sarvAMthI alpa che, (kAraNa ke vaikriya zarIranA madhakALa alpa che. have e vaikriyanA sa anyaka jIvA kayA? te kahe che kempa) je prathamasamayavartI ve vigere ( eTale utpattisthAne utpanna thatAM prathama samaye deva ane nArA sava vaikriyazarIranA sarva andhaka che, ) puna: tenAja (eTale vaikriya zarIranAja) dezakhanvA asaMkhyaguNA che, (kAraNa ke sabandhanA kALanI apekSAe dezabandhanA kALa asaMkhyaguNa che mATe. have) te dezakhantrakA kayA prakAre (asaMkhyaguNa che)? ane " x jo ke manuSyA ane tiryaMcA paNa uttaravaikriyApekSAe sarva andhaka hAI zake parantu atialpa saMkhyA hovAthI mukhya vivakSA nahi.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhachatrIzI-bhASAntara [13] kyA cho (dezabandhaka) che? e ahi prazna che. tene uttara A gAthAmAM darzAve che ke- 10 rokA-gAthArtha pramANe- 19 tasiM ciaje sesA, te save sababaMdhae mottuM // hoMti abaMdhA'NaMtA, tavajjA sesajIvA je // 20 // jAthA-te kribandhakomAMnA nizcaya je sabandhaka cho che te vajIne zeSa save klibandhaka che (vaizyinAdezabaMdhuko che mATe sarvabakethI asaMkhyaguNa che iti pUrvagAthAsaMbaMdha:) puna:te vaikriyanA sabandhaka ane bindhaka cho vajIne zeSa je sarva cho che te abajUka hovAthI (dezabadhekathI) anantaguNa che. - rAI-siM eTale te vaiksibanyamAM je sarvabazvaka ja che che te choDIne zeSa je sarve vayibandhakara jevo che te sarve vaikiyanA dezabandhaka che ( mATe sarvabandhathI asaMkhyaguNA che ), ahiM pUvagAthAmAM (19 mI gAthAmAM) huM zabdathI je prazna karyo hato (ke-sabandhAthI zabandhake kevI rIte asaMkhya guNa che?) tenA uttaramAM A gAthAne viSe rasavavaMdhA mojuM e pada kahyuM, ane (19 mI gAthAmAM puna: prazna karyo hato ke ) je vA? (eTale vaikiyanAdeza bandhako kyA?) e praznanA uttara tarIke A gAthAmAM te tenA e pada kahyuM che, tathA vaizyinA abakache anantaguNa che. te abadhUkacho kyAM? e praznanA uttaramAM kahe che ke tavaMga se vA che eTale te vajIne arthAta vaikiyanA sarvabalpaka ane vaikiyA dezabadheka e bannene vajIne je zeSa savajIvo eTale dArika AhArakanA badheke, tathA vakagativALA 1 utpattisthAnamAM prathamasamayavartI devo ane nAra. 2 utpattisthAnamAM utpanna thayAbAdaditIyAdisamayavartA devo ane nAraka. 3 dArikanA baka bhavastha dvitIyAdisamayavartI manuSyo ane tirya, AhArakanA bardhaka AhArakadeha racanAra dvitIyAdisamayavartA keTalAka caudapUrvadhara muni mahAtmAja,
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ [13] bandhachatrIzI-bhASAntaradevAdika ane sidadha ( e sarva vaikiyanA abadhUkajIve che mATe anantaguNa che. ), avataraNa-18-19 ane 20 mI e traNa gAthAmAM vaikriyanAbadhekanuM alpabadutva kahIne have AgaLanI 1 gAthAvaDe AhArakanA bandhakanuM a5bahu kahe che - AhArasavabaMdhA, thovA do tinni paMca vA dasa vaa|| saMkhejaguNA dese, te u puhattaM sahassANaM // 21 // tavvajjA savvajiA, abaMdhayA te havaMta'NaMtaguNA // jAthALa -AhArakanA sarvabandhakacho savathI alpa heya che, kAraNake 2-3-5 athavA 10 hoya che. ane AhArakanA dezabadhekajI (AhA0nA sarvabalpakathI) saMkhyaguNA hoya che, kAraNake te sahastrapRthatva hoya che. je ra1 che e banne vajIne zeSa sarve jIvo AhArakanA abandhaka che, ane te anantaguNA che. (21) - rInnAtha -AhArakanA sabandhakajI bahu thoDA hoya che, kAraNake te be traNa pAMca athavA dazaja hoya che, te sarvabadhekAthI dezabaMdhako saMkhyAtaguNa hoya che, kAraNake te dezabadheke to utkRSTathI sahastrapRtharva (9000) hoya chekahyuM che keaahaargaaii loke chammAsA jAna hoMti vi kyaaii| ukoseNaM niyamA ekaM samayaM jahanneNaM // 1 // 1 e sarvamAM audArikazarIrI nigodajIvo, ane sidhdho e be ananta anata che, mATe vaikriyanA dezabaMdhaka asaMkhyadevanArakathI vakriyanA abalpaka e sarve anantaguNa che. kevaLa AhArakanA bandhaka ane vigrahagativALA devo tathA nArakanI apekSAe anantaguNa nathI. AhArakanA sarvabandhakonI saMkhyA 10 nI kahI te uparathI ema samajAya che ke AhArakanI yugapata pratipatti (samakALe prApti) 10 jIvonejA heI zake, ane pUrva pratipanna 9000 heya.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ badhachatrIzI-bhASAntara, (133] ahArakazarIranuM jaghanya anDara 1 samaya ane utkRSTa antara 6 mAsa sudhInuM che, ane AhArakazarIrIjIvo utkRSTathI navalI =9000 hoya che ke 1 caturdaza pUrvadharamuni samagra saMsAra ( kALa ) ne viSe rahyo chato 4 vAra AhArakazarIra race che, paraMtu eka bhavamAM to 2 vAra ja race che ra che zrI jInezvara bhagavaMtanI (samavasaraNAdi) ddhi dekhavA mATe, athavA sUkSmapadArthanuM svarUpa jANavA mATe, ane saMzayane viccheda karavA mATe zrIjinezvarabhagavAnanA caraNakamaLa pAse AhArakazarIranuM gamanAya che. pADA tathA eTale te AhArakazarIranA sabandhaka ane dezabajaka e bene vaI zeSa ( samagralakavartI ) sarve jIvo AhArakazarIranA abandhaka gaNAya, ane te pUrve kahelA bandhakothI (eTale AhArakazarIranA sarvabazvaka ane dezabadhekathI) anantaguNa hoya che. e AhArakanA abadhUko kayA kyA jANavA ? te darzAve che ke -je jIvo dArikanAbandhaka, vaiyiAdinAbandhaka, (Adi zabdathI) vigrahagatimAM vartatAjI ane zrIsiddhaparamAtmAoe cArene AhArakanA abazvaka kahyA che, 210 avataraNa-anantara 1 gAthAmAM AhArakanAbazvakenuM apabahuta kahIne have 1 gAthAthI taijasazarIranAbadhekanuM ane gAthAthI kAmaNa zarIranAbadhekanuM alpabahuta kahe che. thovA abaMdhagA te-agassa saMsAramukA je // 22 // sesA ya desabaMdhA, tavvajA te havaMta'NaMtaguNA // evaM kammagabheyA vi NavariNANattamAummi // 23 // pathArtha -taijasazarIranA abandhako sarvathI thoDA che, te che kyA ? uttara-je saMsArathI mukta thayA arthAta zrIsiddhaparamAtmAo (te taijasanA abandhaka che.) . rara che tathA tavajJA eTale tevajIne arthAta taijasazarIranA abadhUkajIvonevajIne zeSa 1 anekajIvanI apekSAe 1 samaya antara, (ane eka jIvApekSA jagha0 antarmu antara che) ka raNake lekamAM sarve AhArakazarIrane abhAva thatAM 1 samayabAda punaH koI jIva AhAraka racanA kare te apekSAe.
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134] badhUchatrIzI-bhASAntara, sarvejI (sarve saMsArIjI) tejasazarIranA dezabandhaka che ane te abadhUkathI anantaguNa che. e pramANe ( taijasazarIravata) kArmaNazarIranA bhedamAM eTale jJAnAvaraNAdi bhedamAM paNa alpabahu vicAravuM, paraMtu AyuSyakamamAM bhinnatA che (te AgaLa darzAve che.) . rara-ra3. Tortha-gAthArtha pramANe avataraNa-AyuSyabandhakonA alpabadutvamAM jJAnAvaraNAdikathI kaI rIte bhinnatA che te darzAve che - thovA Aja abaMdhA, saMkhijaguNA abaMdhayA hoMti teAkammANaM savvabaMdhagA natthi NAittA // 24 // thaI AyuSyanA dezabaMdhaka savathI thADA, ane AyuSyanA abadhUkacho tethI saMkhyAtaguNa hoya che. ahiM taijasazarIranA ane kAmazarIranA sarvabandhaka hetA nathI kAraNake taijasakAmaNa zarIrane baMdha anAdikALathI che mATe ra4 - rovALuM--AyuSyanA dezabaMdhako savathI thoDA che, kAraNake AyuSyanabandhakALa sarvathI alpa [atialpa-antamuhUrtamAtra] hevAthI AyuSyanA dezabaMdhaka thoDA che, prazna -AyuSyanA abadhekaja AyuSyane ni] babdha prAraMbhe che, te AyuSyanA badhaprAraMbhika jIvo [ prathama samaye ] sava bandhaka kema na hoya? uttara:-AyuSyanI prakRti te vakhate vidyamAna nathI hotI ema nathI banatuM ke jethI te AyuSyabadheka [ prathama samaye ] sarvabandha kare, [ kAraNake udayavatI AyuSyaprakRti to AyuSyabandhanA prAraMbhamAM vidyamAna ja hoya che mATe prAraMbhabaMdha chatAM paNa sarva bandha heya nahiM ].. 1 jJAnAvaraNanA abadhUkavo sarvathI thoDA, ane jJAnAvaraNanA dezabandhakajIvo tethI anantaguNa, e rIte sAte karmanuM alpabadutva che. 2 eka jIvanI apekSAe bandhakALa alpa che (anyathA anekajIvanI apekSAe bandhakALa nirantara che). 3 kAraNake je samaye (AyuSyabandhanA prathama samaye) badhyamAna
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ badhUchatrIzI-bhASAntara. [135]. te AyuSyane dezabandhakathI AyuSyanA abadhUkajI saMkhyAtaguNa hoya che, kAraNake abandhakALa ghaNe che mATe ahiM prazna e che ke- AyuSyanA abadheka asaMkhyAtaguNa kema na kahyA ? kAraNake AyuSyane bandhakALa 1asaMkhyane Azraya asaMkhya guNa hoya che. uttara: e vacana anantakAyika [ eTale nigoda ] jInI apekSAe che, ane te anantakAyikonuM AyuSya [nuM antarmadUta) AyuSyanAbandhakALa [nA atimuhUrta]thI saMkhyAtaguNaja che, mATe te AyuSyanA abadhUkA AyuSyanA dezabandhakothI saMkhyAtaguNa ja thAya che. vaLI je AyuSyanA abazvaka siddhaparamAtmA vigerene paNa temAM prakSepIe topaNa AyuSyanA aba. dhako AyuSyanA dezabadhekAthI saMkhyAtaguNAja thAya, kAraNa ke AyuSyanA abandhaka zrI siddhaparamAtmA vigere jIvo che ke anA che, parantu AyuSyabadhumAM vartatA anantakAyikAthI te anatamA bhAga jeTalAja che, serAjA eTale tejasakAmaNazarIranA sarva bandhaka jIvo hetA nathI, kAraNake tejasakAmaNaneba anAdikALathI che. emAM paNa hetu AyuSyanA hetu pramANe kahe che 24 AyuSyane sarvababdha che te pUrvabaddha udita AyuSyane (dezathI ) tyAgapaNa che, e pramANe bIje trIje samaye yAvata AyuSyabandhanA atyasamayasudhI che, mATe sAmAnyapaNe AyuSyanAbadha vakhate sarvabandha nahiM paNa deza bandhaja che 1 utkRSTathI attamuhUrta AyuSyavALA jIvo nigodAja che, te sivAyanA sarve deva-nAraka-manuSya-pratyeka vanaspati-pRthvI-jaLa-agni-vAyu dIndriyAdi e sarva asaMkhyajIvonuM utkRSTa AyuSya aneka varSo pramANanuM hovAthI AyuSyano abandhakALa asaMkhyaguNa che. 2 zrIsiddhaparamAtmA, ane AyuSyabandhakALane nahi prApta thayelA sarve saMsArIjIe banne AyuSyanA abadhaka che. kAraNake AyuSyabandhakALa AkhA bhavamAM eka ja vakhata attamuM dUta che. 3 anantakAyikathI anantamA bhAga jeTalA che, ane pratyeka zarIriothI anantaguNa che. 4 A gAthAnI vRttimAM prAraMbhamAMja AyuSyane sarvabandha kema na
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 ] badhachatrIzI-bhASAntara. avataraNu-anantara gAthAmAM AyuSyanA dezabadhekAthI AyuSyanA abadhUke saMkhyAtaguNu kahyA, te saMbaMdhamAM je zaMkA samAdhAna kahevAnuM che te gAthAothIja kahevAya che - Aha asaMkhijjaguNA ugassa kimabaMdhagA na bhaNNaMti jamhA asaMkhabhAgo, uvvadRi egasamaeNaM // 25 // yathArtha -ahiM prazna e che ke-AyuSyanA abadhUkajIvone [ AyuSyanA dezabandhakezI] asaMkhyaguNa kema kahetA nathI? je kAraNathI udvartana to eka samayamAM asaMkhyAtamA bhAga jeTalA chanIja che! che ra5 - rAI - Adu eTale bIjo manuSya prazna kare che ke-pUrvAcAryo AyuSyanA dezabandhakothI AyuSyanA abadhUkajIne asaMkhyaguNa kema kahetA nathI? je kAraNathI eka samayamAM asaMkhyAta bhAgaja uddhata che [ nigodamAMthI maraNa pAmI nikaLI jAya che. e gAthArtha kahyo, have bhAvArtha kahe che ]. tAtparya e che ke-pratisamaya nigAdajIne eka asaMkhyAtame bhAgaja udvartAya che, ane te asaMkhyAtamA bhAga pUrvabaddha AyuSyavALA ja che, kAraNake je pUrvabaddhaAyuSyavALa na hoya te udvartanAja na hoya, te baddhAyuSkachathI bAkI rahelA zeSa jIve [ nigoda ] sarve abaddhaAyuSyavALA che, ane te (abaddhaAyuSyavALA ) tenI (pUrvabaddhaAyuSyavALAjIvanI ) apekSAe asaMkhyAtaguNaja che. e pramANe AyuSyanAdezabadhekAthI AyuSyanA abadho asaMkhya guNa hoI zake che. te ati prazna che 25 che hoya ? e praznanA uttaramAM je kAraNa kahyuM te kAraNa taikAno sarvabandha na hovAnA saMbaMdhamAM paNa vicAravuM, te A pramANe-taijasakAmaNuzarIra avidyamAna hoIne punaH baMdhAya che ema che nahi ke jethI te punabaMdhanA prAraMbhamAM prathamasamaye taikAne sarvababdha hoya. kAraNake taikAne babdha anAdikALathI che. 1 A asaMkhyaguNatAne prazna prathama 24 gAthAnI vRttimAM judA svarUpamAM thayo hato eTale AyuSyane bandhakALa attamuhUrta che, ane AyuSyane
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ anyachatrIzIbhASAntara, [ 137] avataraNa-25 mI gAthAnA praznanA uttara A 26 mI gAthAmAM kahevAya che,~ abandhakALa ( sAdhAraNazarIrIvA vinA ) asakhyajIve Azrayi 33 sAgarApamAdi asaMkhyaguNa che, te AyuSyanA dezakhanvakeAthI AyuSyanA abanyA asaMkhyaguNa kema nahi? e bandhakALaAzrayi prazna che. punaH A gAthAmAM sutrakAranA prazna judA svarUpamAM che, te e pramANe che ke-- koIpaNa samaye joie te! sasaMsArIjIvAmAMne eka asakhyAtamA bhAga parabhavamAM jatA hoya che, ane te asaMkhyAtamA bhAga prathama AyuSya bAMdhIneja jatA hoya, kAraNake AyuSya mAMdhyA vinA parabhavagamananA abhAva che, e niyama pramANe vicAra karIe te AyuSyaandhamAM vatAjIve paNa dareka samaye savAnA ( athavA nigeAdavAnA ) eka asaMkhyAtamA bhAga jeTalAja hoI zake, ane te sivAyanA sarve saMsArI ( athavA nigeAda )jIvA asaMkhyaguNA che ke jee AyuSyanA aandhamAM vatAhoya che, te e pramANe vicAratAM AyuSyanA dezakhandhakAthI ( athavA andhakAthI ) AyuSyanA abandhakave! ( siddhanI gaNatrI karyA vinA paNuM ) asaMkhyaguNa kema nahiM ? A prazna jIve Ayi che. enA uttara graMthakAre nigeAdavA Ayi urdUnAkALa ane bhavasthakALanA alpabahutvane anusarIteja ApyAche, jethI saMkhyaguNatA prApta thAya che. pUrvokata prazna asaMkhyavAnA dIrgha AyuSyanA AlaMbanathI upasthita thayA hatA paNa cAlu sabaMdha te eka daSTie sarvAMsa sArIveAnA AlaanavALeA hAvAthI ane sasa MsArI veAmAM paNa nigeAdaveAja atidhaNA hovAthI nigAdave upara lakSya rAkhIne je prazna thAya te prazna mukhya praznarUpe gaNAya, jethI satrakAre kevanigeAdavene anulakSI bALajIvAte samajAvavA mATe prazna upasthita karI teja javAne anulakSI uttara ApyA che. punaH ahiM prazna umAna ane bhavasthavAnA lakSyathI hatA. te uttara unA ane bhavasthanA kALathI kema ApyA ? evA vyAmeAha na karaveA, kAraNake prazna umAna jIve asaMkhyAtamAM bhAganA che tethI AyuSyaanyamAM va tALavA paNa asaMkhyAtamA bhAganA haze evI samajane AdhAre hatA ane e samaja bhUla bharelI hatI pUrvokata uttarathI dUra karI jAvI.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 138 ] anyachatrIzIbhASAntara. bhaNNai egasamaio, kAlo uvvaTTaNAi jIvANaM baMdhaNakAlo puNa A - ugassa aMtomuhutto u // 26 // gAthArtha:--uttaramAM kahevAya che ke--jIvAnI uddhRtta nAnAkALa 1 samaya che, parantu AyuSyanA akALa tA antamudra che, // 26 // TokArtha :- :--maLar eTale uttara apAya che ke--veAnI udbhanAnA kALa ekasamaya pramANa che, parantu AyuSyane anyakALa tA anta pramANa che (e gAthA kahyA, have bhAvA kahe che). tAtpaya e che ke--niAdavAnA AyuSyakALanI apekSAe nigeAdavAnA AyuSyaandhakALa sakhyAtamA bhAga pramANanA che, mATe AyuSyanA andhakA sakhyAtaguNAja che 5 26 u avataraNa--pUrva gAthAmAM AyuSyanA andhakALa anta dUtta kahyA, tethI zuM tAtpa ? te A gAthAmAM kahe che,-- jIvANa ThiIkAlo, AuabaMdhaddhabhAie laddhaM // varUpa mAne bA-baMdhayA sekSanIvALuM // 27|| gAthArtha:--vezanA sthitikALane AyuSyanA andhakALavaDa bhAgatAM je prApta thAya teTalAmA bhAge AyuSyanA andhakA zeSajIvAnI apekSAe hAya. 5 27 sonnArthaH--niAdavenA sthitikALa ( eTale AyuSya ) anta dUtta pramANa che, te kalpanA tarIke dhAro ke 100000 [eka lAkha] samayanu che. tene A vaMdhamA=AyuSyane adhakALa je anta dUtta pramANa che te kalpanA tarIke dhArA ke 1000 [hajAra] samayanA che, tevaDe bhAga ApatAM je kalpanAtarIke 100 prApta thayA te AyuSyanA andhakavA roSaveAthI eTale AyuSyanA abandhakajIvAthI eTalAmA bhAge [ 100mA bhAge che, ahiM 1 lAkhanI apekSAe 100 nizcaya saMkhyAtamA bhAga che, mATe 1 kalpanA tarIke dhArA ke saMkhyAtamA bhAga che--ti bhAvaH
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhachatrIzI-bhASAntare. [13] AyuSyanAbadhAthI AyuSyanA abajoka saMkhyAtaguNuM che, [ paranuM asaMkhyaguNI nathI-iti bhAva: ] . 27 . avataraNa-puna: eja vAtane vizeSa spaSTa kare che - jaM saMkhijjai bhAgo, ThiikAlassAubaMghakAlo u tamhA saMkhaguNA se, abaMdhayA baMdhaehiMto // 28 // jAthArthaH--je kAraNathI AyuSyane-bandhakALa AyuSyanA sthitikALanI apekSAe saMkhyAmAM bhAga jeTalo che te kAraNathI AyuSyanA abadheko AyuSyanA bandhakothI saMkhyAtaguNa che .ra8 ahiM sthApanA A pramANe chejJAnAvaraNanA abandhaka sarvathI a5 | AyuSyanA dezabandhaka sarvathI alpa >> dezabandhaka asaMkhyaguNa , abandhaka saMkhyAtaguNa , sarvabalpaka (nathI) | , sarvabandhaka (nathI) e pramANe darzanAvaraNa vigerenA. | rAvArthagAthArtha pramANe che 28 avataraNa-e pramANe 22 mI gAthAthI 28mI gAthA sudhImAM taijasa ane kAmaNa zarIranA-bandhakanuM apabahu kahyuM, jethI pAMce zarIranA badhekanuM bhinna bhinna aNbahuta samApta thayuM. have 29 thI 36 mI gAthA sudhImAM pAMce zarIranA bandhakAjInuM paraspara saMyogavidutva [ mizra a9pabahua] kahevAya che - saMjogappabahuaM, AhAragasavvabaMdhagA thovA // tasseva desabaMdhA, saMkhaguNA te a puvvuttA // 29 // jAthArtha -have saMgApabahuta kahevAya che te A pramANe AhArakazarIranA sarvabalpakajIvo sarvathI thoDA che, tethI tenAja dezabandhaka saMkhyAtaguNa che. ane te pUrve kahyA che . 29 rIkSArtha -saMgAlpabahuva-eTale dArika-vaikriya-AhAraka-taijasa-ane kAmaNa e pAMce zarIranuM paraspara alpabahu tva
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ [14] badhachatrIzI-bhASAntara. kahevAya che, te A pramANe-AhArakazarIranA sarvabaMdhaka thADA che, kAraNake teo tathAprakAranA prayajanavALA cAdapUrva dhareja hoya che, ane sarvabalpakatAne kALa paNa 1 samaya eTaleja che mATe puna: AhArakanA dezabandhake tethI saMkhyAtaguNa che, kAraNake dezabandhakALa ghaNe che, ane te pUrve 21 mI gAthAmAM kahyA je che te jANavA 29 tatto veuvviasavvabaMdhagA darisiA asNkhgunnaa|| jamasaMkhA devAI, uvavajjategasamaeNaM // 30 // TdhArtha -tethI eTale AhArakanA dezabadhekethI vakriyanA sabandhake zrIbhagavatIsUtramAM asaMkhya guNa kahyA che, kAraNa ke devAdika [deva-nAka-vAyu vigere ] eka 3 samayamAM asaMkhyAtAutpanna thAya che mATe, tethI asaMkhya guNa che. 30 - rovAI-gAthA pramANe- 30 che tasleva desavaMdhA, asaMkhaguNiA havaMti puvvuttA // teaga kammA'baMdhA, aNaMtaguNiyA ya te siddhA 31 na thA-tenAja dezabandhako asaMkhyaguNa che, ane te pUrve kahelA jANavA, puna: taijasa ane kAmaNa abadhUke tethI anataguNa che, kAraNa ke te zrI siddhaparamAtmAo che 31 che rIkSA-tenAja (vaikiyanA) dezabandhake (vai0 nA sarvabadhekathI ) asaMkhyAtaguNa che. kAraNake sarvabalpakanA kALanI 1 e sAmAnya hetu kahyo vizeSahetu te 21 mI gAthAmAM kahyA pramANe utkRSTathI 10 ja hoya che mATe. 2 te 3 judutta satAgha=dezabadheke utkRSTathI sahastrapRtharva (=9000 ) hoya che te jANavA. - a "eka samayamAM asaMkhyAtA utpanna thAya che" e vAkaya "utpatinA prathama samayamAM asaMkhyAtadevAdike sarvabandhaka hoya che" evo artha sUcavavA mATe che.
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhachatrIzI-bhASAntara, [14] apekSAe dezabandhano kALa asaMkhyaguNa che, athavA je pratipadyamAna hoya te ja sarvabandhaka hoya, ane dezabaMdhUke te pUrva pratipanna che, ane pratipadyamAnajIvAthI pratipanna ghaNAja hoya mATe vaikiyanA sarvabandhakathI vakriyanA dezabadhekA asaMkhya guNa che ane te pUrve kahyA che te ja jANavA, tethI tejasakAmaNanA abaka anantaguNa che, kAraNa ke te sarve siddha bhagavaMto che, ane te zrIsidho vaiminAdeza banyothI anantaguNAja che, kAraNa ke vanaspativajIne bAkInA savajIthI siddhaparamAtmAo anantaguNa che. e 31 che tatto u aNaMtaguNA, orAliasavyavaMdhagA hu~ti // tasseva tao'baMdhA, ya desabaMdhAya puvvuttA // 32 // jAthA -te taijasakAnA abadhUkethI dArika zarIranA sarvabandhaka anantaguNa che, tethI tenAja abazvaka ane 1 sarvabandhano kALa 1 samaya ane dezabadhane kALa devanArakonI apekSAe jaghanyathI 1 samaya nyUna 10 hajAra varSa ane utkRSTathI 1 samaya nyUta 33 sAgaropama che mATe. temaja manuSyano tathA tiryaMcano utkRSTa vaiva desabandhakALa-1 samaya nyUna antaryu durta pramANa che mATe. (zrIbhagavatI sUtranI vRttimAM mudura cattAra utariyamarg e pAThane matAntaramAM gaNyo che, zataka 8 mAnAM 9 mA uddezAmAM) 2 vaikriyagrahaNanA prathamasamayamAM vatatA che te pratipadyamAna (=prAraMbhaka ) 3 vakriyagrahaNanA ditIyAdisamayamAM vartatAjI te pUrva pratipanna ( pUrve prAraMbha karI cukelA) 4 cAlu prakaraNanI 20 mI gAthAmAM 5 deva nArako tathA diyodayavartI manuSya ane tiryaMce e cArenI samuditasaMkhyAthI. 6 sAdhAraNa vanaspati athavA pratyeka sahita sarvavanaspatithI siddha anaMtamA bhAge che. mATe vanaspativaIne.
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ [14] badhUchatrIzI-bhASAntara. ( abandhakathI) deza bandhaka pUrve kahyA che te pramANe ( anukrame vizeSAdhika ane asaMkhyaguNa ) jANavA, 3ra che rIkSArtha -tethI eTale tejasakAmaNanA abadhUkajIthI dArikanA sabandhake anantaguNa che, ane te vanaspati vigerenI apekSAe jANavA, tethI (eTale audAnA sarvabaMdhakethI) tenAja ( dAzarIranAja) abadhUke vizeSAdhika che. ane te chevo nizcaya siddha-vakragativALA ane vaikriyAdinA dezabaMdhaka hoya teja jANavA. paraMtu emAM siddha vigere che atialpa hovAthI ahiM tenI vivekSA nathI (eTale siddhAdikanI apekSAe aiAdA nA abadhekA vizeSAdhika nathI thaI zakatA, kAraNa ke sidvAdikanI apekSAe to aidA nA abadhUke dAva nA savabandhakethI anantamA bhAga jeTalA che ) mATe pUrvoktarIti pramANe vakagativALA jIja dAva nA sarvabajokethI ghaNuM che mATe e vagativALAjIveja audA nA sarvabandhakathI vizeSAdhika che, tethI paNa eja dAva zarIranA dezabadheke asaMkhyAtaguNu che, kAraNa ke vakagatinA kALanI apekSAe dezabadhekapaNAne kALa asaMkhyaguNa che, ane "te e pUrve kahyA che teja jANavA che 3ra che tattoteagakammANa desabaMdhA bhave visesahiyA // te cevorAliadesabaMdhagA huMti meva'paNe // 33 // 1 "vanaspati vigere" kahevAthI vanaspativata pRthvIkAyanI apakAyanI ItyAdi ekeka vyaktinI apekSAe anantaguNa nahiM paraMtu kevaLa vanaspatithI athavA vanaspati sahita bIjA pRthvIkAyavigerethI anaMtaguNa che, parantu kevaLa pRthvIkAyAdikanI apekSAe te anantamAbhAga jeTalA che. 2 vaikriyanA dezabandhaka, vai0 ne sabandhaka, AhA nA dezabandhaka, ane AhA nA sarvabandhako paNa. 3 A prakaraNanI 3 jI gAthAthI 12 mI gAthA sudhImAM kahyA pramANe. 4 mukhyatve nigoda jIvo, 5 audArikanA dezabandhaka che, 6 14 mI gAthAthI 17 mI gAthA sudhImAM je kahyA che te
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ badhachatrIzI-bhASAntara. r143] thA-tethI taijasakANanA dezabandhake vizeSAdhika che, ane te nizcaya dArikanA dezabandhaka hoya che temaja bIjA paNa hoya che . 33 che rIvAI-tethI eTale dArikanA dezabandhakothI taijasakAmaNanA dezabandhako vizeSAdhika hoya che, ane te jema audArika nA dezabandhaka hoya che tema bIjA paNa hoya che (eTale je aidArikanA dezabandhaka jevo che teja tai0 kA0 nA dezabaMdhUke che. eTaluMja nahiM paraMtu kriya ane AhArakanA dezabandhake ane sarvabandhako paNa tai0 kA0 nA dezabaMdhuko che). gAthAmAM meva e padamAM 6 gva be pado che temAM meM kAra alAkSaNika ( arthanA upayogamAM nathI paraMtu padanI zobhAnA upagane che, kAraNa ke ma ne arthamAM grahaNa karIe to "e pramANe bIjA nathI evA viparIta artha thai jAya mATe alAkSaNika ) che. (e gAthArtha kahIne bhAvArtha kahe che.) tAtparya A pramANe che ke je kAraNathI e saMsArI jIvo taijasakAmaNanA dezabandhaka che, paraMtu emAM je vaDhagativALA cha, dArikanA sarvabandhaka che, ane vaikiyAdikanA (vai0 ane AhArakanA) bandhako eTalA jevo dArikanA dezabandhakothI (jUdA hevAthI) adhika che ema kahevAya, mATe dAnA dezabandhakathI tai0 kA0 nA dezabandhake (vakragatikAdi jeTalA) vizevAdhika che ! 33 eja vAta gAthAthI kahe che,je tassa savvabaMdhA, abaMdhagA je a neraiadevA hiM hi te, purU ? sarvasaMsAra rUA jAthArtha -je che tenA eTale dArikanA sarvabandhaka che, tathA dArikanA abadhUkacho ke je vigrahagativALA, sarve deva, sanAro eTalA jIvaDe sahita thayA chatA taijasakArpaNanA dezabandhaka vizeSAdhika che. vaLI e taijasakAmaNanA dezababdha kajIvo kyA? uttara-se saMsArI che tai0 kA0 nA dezabandhaka che, e 34 che TIvArtha-gAthArtha pramANe che 34 che
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ [14] bandhachatrIzI-bhASAntara. vebviyassa tatto, abaMdhagAsAhiA viseseNaM // te ceva ya neraiyAi virahiyA siddhasaMjuttA // 35 // - thAI-tethI vaizciyanA abandhaka vizeSAdhika che, ane te nizcaya deva ane nAraka sivAyanA (saMsArI che) siddha paramAtmA sahita jANavA, che 35 che dI -tethI eTale taijasakArpaNanA dezabandhakajIvAthI vikriyanA abandhakache vizeSAdhika che. je kAraNathI vaikvinA dezabadheka prAya: deva ane nArAja che, ane te sivAyanA sarvasaMsArIjIvo tathA siddha paramAtmAe vaiminA abandhaka che. ane te siddha paramAtmAo vaDe vaiyinA abadheka vadhu gaNAya che mATe tai0 kA nA dezabadhekAthI vaikiyanA abadhekA vizeSAdhika kahyA che. eja vAta mULagAthAmAM kahe che ke 4 va=te che (vai0 nA abadhUka ) nizcaya nArakAdi rahita ane siddha paramAtmA sahita jANavA che 3pa AhAragassa tatto, abaMdhagA sAhiyA viseseNaM . te puNa ke ? savvajiyA, AhAragaladdhie muttuM // 36 // jAthAItethI AhArakanA abandhaka vizeSAdhika che. vaLI te jIvo kyA? uttara-AhAraka labdhimaMta (Ada pUrvamuni mahAtmAone) vajIne seve che. 36 che TIva -gAthArtha pramANe che 36 che 1 ahiM prAyaH kahevAnuM kAraNa ke dehaprathamasamayavartI deva ane nerake, parabhavamAM vakragatie jatA deva nArake varjavA mATe temaja vaikriya labdhimaMta manuSya ane tiryaMce tathA vAyune grahaNa karavA mATe che. 2 2 Aye tatra ca siddhvaikriyaadideshbndhkebhyo'tirikyatta zuti viphodha 3: e vAkya ThIka rIte samajAyuM nathI. ane artha te e pAThane anusAre prastuta viSayamAM baMdha besato Ave e rIte kare che, mATe vRttinA pAThamAM ane arthamAM viSamatA AvelI che ema jANavuM.
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ badhachatrIzI-bhASAntara. [145] e saMgika bandhakonA alpabadutvanuM karNaka tathA aMka sthApanA A pramANe- 1 mizra alpabahutvanu. 1 AhAraka zarIranA sabandhaka che | sarvathI alpa che. 2 AhAraka zarIranA dazabadheka jIvo | tethI saMkhyAtaguNa che. kakiya zarIranA | sabandhaka che tethI asaMkhyAtaguNa che 4 yi zarIranA | dezabadheka jI tithI asaMkhyAtaguNa che zarIranA abandhaka jIvo | tethI anantaguNa che. * kAmaNa zarIranA abadhUka jIvo | | tejasa tulya che. 6 dArika zarIranA sabandhaka jIvo | tethI (tai0 vAkAnA aba0thI anantaguNa che 7 dArika zarIranA abaka jIvo | tethI vizeSAdhika che. 8dArika zarIranA dezabandhaka che tethI asaMkhya guNa che, taijasa zarIranA dezabandhaka che tethI vizeSAdhika che, kAmaNa zarIranA dezabazvaka jIvo tivanA dezabavatulya che, 10kiya zarIranA | abaka jIvo | tethI vizeSAdhika che, 11 AhAraka zarIranA abazvaka jIvo | | tethI vizeSAdhika che. alpabahatvanI aMkasthApanA, 1 dArikanA 2 vaikriyanA sarvabandhaka anataguNa 6 | sabandhaka asaMkhya guNa 3 dezabaMdhaka asaMkhyaguNa 8 | dezabaMdhaka asaMkhyaguNa 4 abalpaka vizeSAdhika 7 | abandhaka vizeSAdhika 10 * e 6-8-7 ItyAdi AMkaDA prathama darzAvelA kaNakAntargata naMbara
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ [14] bandhachatrIzI-bhASAntara3 AhArakano 4 taijasanA sarvabandhaka sarvathI alpa 1] zabandhaka 5 6 | zabazvaka vizeSAdhika | dezabandhaka saMkhyAtaguNa 2] abadhUka anantaguNa 5 abandhaka vizeSAdhika 11] sarvabandhaka nathI 5 kArmaNanA dezabandhaka vizeSAdhika 9, abadheka anantaguNa 5 sarvabandhaka nathI vALu alpabadutva jaNAvavA mATe che. ane e AMkaDAonI mukhyatAeja A aMkasthApanA gaNAya che. e sthApanAmAM dareka zarIranA pahelA sarvabandhakane sarvA5 gaNIe ane AMkaDAone lakSyamAM na rAkhIe te pratyeka zarIranuM potAnuM bhinna bhinna alpabadutva paNa prApta thAya, tenI vizeSa spaSTatA A pramANe- che pratyeka zarIranuM bhinna bhinna alpabadutva che 1 audArikanA 2 vaikriyanA 1 sarvabandhaka alpa 1 sarvabandhaka alpa 2 abadheka vizeSAdhika 2 dezabaMdhaka asaMkhyaguNa 3 dezabaMdhaka asaMkhyaguNa 3 abandhaka anantaguNa 3 AhArakanA 4 taijasanA 1 sarvabandhaka sarvathI alpa 1 savaMbandhaka nathI 2 dezabaMdhaka saMkhyAtaguNa 2 abandhaka a85 3 abalpaka anantaguNa 3 dezabandhaka anantaguNa - 4 kAmaNanA 1 sarvabandhaka nathI 2 abandhaka alpa 3 dezabandhaka anataguNa.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 000000000000000000 OM bandhanuM vizeSa svarUpa. OM 00000000000000 have gata prakaraNa dArikAdi zarIranA bancanA adhikAravALuM hovAthI prasaMge sarva prakAranA bandhanuM kiMcita svarUpa lakhAya che: bandha 2 prakArano che, 1 mojavA te jIvanA prayogathI (gathI-prayatnathI) thayela, ane 2 je vizvanA te svabhAvathI ( keInI kRti vinA potAnI meLe ) thayelo. tyAM prayogabandha anAdi anA-sAdianA-ane sAdisAta ema 3 prakArano che, tyAM jIvanA ATha madhyapradezane ane temAM paNa vizeSathI traNa traNa pradezone anAdi ananta babdha che, tathA siddhaparamAtmAnA Atmapradezano bandha (sambandha) sAdiananta che, kAraNa ke zelezI avasthA vakhate siddhanA Atmapradeze amuka AkAre sthapAyA te sAdi, ane siddhapaNAmAM have kaIpaNa vakhate te saMsthApita A kRtine (AtmapradezanA viziSTa sabandhano) nAza thavAne nathI mATe anaMta, e pramANe sAdi ananta che. tathA trIje sAdisAta pragabadhe AlAvaNa-aliyAvaNa-zarIrabadha-ane zarIra - 1 e ATha madhyapradeza anAdikALathI saMbaMdhavALA jevA rUcaka AkAre che tevA ja rahyA che. ane zrI siddhaavasthAmAM paNa evA ja rahevAnA che, mATe. ( bIjA sarva Atmapradezo saMsArIjInA UkaLatA pANInI peThe pratisamaya parivartana paNuM pAmatA hovAthI sAdisAta saMbaMdhavALA gaNAya.) 2 e ATha madhyapradezamAM paNa dareka madhyapradeza be paDakhAnA ane eka uparanA athavA nIcenA Atmapradeza sAthe saMbaMdhavALo che, ane te sivAyanA bIjA pradezo vyavahita (aspaSTa) che mATe. 3 jo ke Atmapradezone 3 ghana te 13 mA guNasthAnane ane prAraMbhAI pUrNa thAya che, paraMtu pUrva pratipannabhAve "zailezI avasthAmAM "
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 148 ] anyachatrIzI--bhASAntara prayAgamandha ema 4 prakAranA che. tyAM ghAsa-lAkaDAM-parALa-da (DAbha ) Adi vastuonA samUha AhApanavattvavALA jANavA, ane e AlApana anyanA kALa jaghanyathI antadUtta ane utkRSTathI rasa khyAtakALa pramANa che. tathA yiApana vanya 4 prakAranA che te A pramANe-- 1 zrleSaLAva----bhIta-staMbha-prAsAH-ghaDA-vastra-sAdaDI ItyAdi padArtho zleSaNaandhavALA jANavA ane tene kALa paNa prathamanI peThe ( jaghanyathI antamudra ane utkRSTathI sakhyAta kALa pramANa) jANave 2 30cavadha--ghAsa-kAjI-patra-chetarAM ane chANAM vigerenA je DhagalA karavA te uccaya che, enA kALa paNa prathamanI peThe ( jaghanyathI antadUtta ane utkRSTathI saMkhyAtakALa pramANa) jANavA. 3 samuccayavanya--kUvA-sarovara-vAva-devamandira-sabhA-ane rUpa ityAdi vastuo pasamuccayamandhavALI jANavI ane tenA kALa paNa prathamanI peThe ( jaghanyathI antamu0 ane utkRSTathI sa khyAtakALa pramANa ) jANavA. 4 saMddananavardha--A anya dezathI ane sathI ema e 1 AlApana eTale rajju (doraDA) vaDe thatA saMbaMdhavALA. ra bAdarapariNAmI cakSugrAhya ska MdhAnI sthiti saMkhyAtavarSathI vadhu nathI mATe. 3 gu Mdara saresa sImITa AdithI dravyane dravyAntara sAthe bandha thavA te zleSaNabanyuM. 4 upa`paribhAve athavA rAzinA AkAramAM je spaza saMbandha thavA te. 5 uccayAndhathI viziSTatara sambandha thavA ke jemAM aneka avayave joDAine mahAna skaMdha banyA hAya te. 6 sAMkaLanI kaDIe mAphaka eka ( avayavIneA vane khIjA avayavamAM chUTA saMbaMdha sarakhA saMbadha eka avayavIne bIjA avayavImAM athavA aneka nahiM paNa) avaya dezasahanana, ane avayavAne paraspara
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ anyatrIzI bhASAntara. [ 149 ] prakAranA che, tyAM gADAM vigerene dezasahananamantra, ane dUdhapANInA sasahunanamantra che, tenA kALa paNa prathamavat (jaghanyathI antamudUtta ane utkRSTathI saMkhyAtakALa pramANa ) jANavA. e pramANe trIjA sAdisAnta prayAgaandhamAM aliyAvaNa nAmanA bIjo prayAgamanda kahyA, ane have bIjo zarIrabandha nAmanA prayAgAndha te pUrvaprayoga prayika ane pratyutpannaprayAga pratyayika ema 2 prakAranA che, tyAM samuddAtane prApta thayelA nArakAdi veAnA Atmapradezane Azrita taijasakANa zarIranA pradezAno je bandha eTale racanAvizeSa te pUrvayogaprayiA zarIramandha kahevAya, ane kelisamuddAtavaDe vistAra pAmelA AtmapraderoAnA samudghAtathI nivRtta thatI vakhate AtmapadezeAnuM saharaNa ( sameTana ) thatI veLAe pAMcame samaye. tejasakANazarIranA pradezane je anya eTale saghAta (piDita AkAra ) thAya che te pratyusavocihna zarIrabandha kahevAya, kAraNake e. tekAnA praderomAM kevalinA AtmapradezA ekatvabhAve [anyonyAnugama sambandhavALA ] rahelA che, ane te AtmapradezAnA ekatvabhAvane anusarIne e anya ( prayAgabandha ) thAya che mATe pratyutpaprayAgapratyayika zarIrabandha che. tAdAtmya saMbaMdha ke jethI ekaja padArtha gaNAya, ane chUTA pADavA jatAM chUTA na paDI zake evA ekAkAra sambandha te savasahanana saMbaMdha. 1 pUrvakALamAM pravarto-paNa hAya, ane bhavadhAraNIya dehanA yAga jemAM anugata (vyAsa) heAya evA jIva prayatna jemAM kAraNabhUta che te pUrvayoga pratyayika sambandha, 2-3 pratyutpanna eTale aprAptapU arthAta je sambandha bhavacakramAM pUrva kALe kAIpaNa vakhate thayA na hoya ane tethIja ( pratyutpanna eTale ) vamAna sapraye nave thato sambandha, temaja prayAga eTale jIvaprayatnanA hetuvALe! sambandha te pratyuprapratye sabaMdha kahevAya, ane te samuddhAtanA ATha samayeAmAM manvAnanAM-antara saharatI-vakhate pAMcame samayeja saMpUrNavistRta vaikANunA piMDatabhAva thAya che. jo ke chaThThuM ane sAtame samaye paNa mathAna sahatAM temaja kapATa saratAM saikAnA piDitabhAva
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ [50] badhUchatrIzI-bhASAnA 4 | rAjhiyavipara [ pUrve sAdisAntabhAMgAvALA prabandhanA cArabhedamAMthI traNabhedanuM svarUpa darzAvIne have zarIraprayAgabadhe nAmanA cethA pragabandhanuM svarUpa kahevAya che. ] dArikabajU-kriya bandha-AhArakabanya-tejasabandha-ane kAmaNabandha e pAMca prakAre zarIraprayogababdha che [ temAM paNa dareka zarIranA sarvabandha ane dezababdha ema be be bheda che ] tyAM dArikana sabandha pUDAnA draSTAntapUrvaka eka samayavALe pUrve kahelo hovAthI 1 samayapramANa che, ane dezabadha jaghanyathI 1 samayapramANa che te A pramANe- - jyAre vAyu athavA manuSya athavA tiryacapaMcendriya e traNamAMne keI-eka jIva uttarakiya zarIra racIne te zarIra cheDI daI puna: dArikane sabadha eka samaya pramANa karIne puna: bIje samaye dArikano deza bandha prAraMbhI eka samayabAda (eTale trIje samaye) maraNa pAmI jAya te aidArikana dezAba jaghanyathI 1 samayane prApta thayo gaNAya, puna: dArikane dezabadha utkRSTathI traNapApamamAM eka samayanUna che. te kevI rIte? te kahevAya che ke-je kAraNathI dArikazarIrIjInuM utkRSTa AyuSya 3 59pama che, temAM prathama samaye sarvababdha hoya che, ane bAkInA sarvakALa sudhI dezababdha hoya che mATe, thAya che, paraMtu che samaya pratyutpanna (=vartamAnakAlIna) sambandha na rahetAM bhUtapUrva sambandha thaI jAya che mATe pAMcamAja samayanuM grahaNa kyuM che. punaH pUrvaprogapratyAyika sambandha karmanA udayajanya che tathA kSAyopazamika (paugalika) yoga-vIryavALo che, ane A pratyupra pratya saMbandha karmodayajanyanA abhAvavALo ane kSAyika (Atmika) yoga-virya vALe che e bhinnatA che. * siddhAntomAM saMdhAtaparizATanA varNanamAM prathamasamaye saMghAta bIjAdisamaye saMghAta-paripATamizra ane atyasamaye kevaLa parizATa kahyA che, "parizATa eTale bhavadhAraNIya dehapudgalene tyAga" evo artha thAya che,
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhachatrIzI-bhASAtara. [151] have dArikanA sarvaranuM attara keTaluM ? uttara-3 samayanyana bhulakabhava pramANa (eTale 256 AvalikAmAM 3 samayanyune) che. te kevI rIte? te kahevAya che ke-3samayanI vakagativaDe dArikazarIrIpaNuM pAme, temAM 2 samaya anAhAraka ane trIje samaye ( AhArakahevAthI) savabadheka thAya ane kSullaka bhava ane tamoe ditIyAdi samayathI sarvakALa deza bandha kahyA jethI bhavanA atyasamaye paNa dezabadha eTale dehapudgalonuM grahaNatyAga ubhaya kaho cho te bhavAtyasamaye kevaLaparipATa ane dezabandha e be virUddha bhAva kema saMbhave ? kahyuM che ke-raMghothama, tadeva viAra 3rAmi saMghAyaNaparisADaNa, khuDDAgabhavaM tisamaUNaM / 163 / bhaassygaathaa| " (iti zrI AvazyakasUtre) artha:-audArika zarIrane viSe kevaLa saMghAta 1 samaya che, temaja kevaLa pariNATa (tyAga) paNa 1 samaya che, ane saMdhAtaparipATa rUpa mizrabhAva 3 samayajUna sullakabhapramANa che ( ahiM saMghAta te cAlu prakaraNane sarvababdha che, saMghAta paripATa mizra te cAlu prakaraNane dezabadha che, (ane kevaLa parizATane sthAne A prakaraNamAM kaMI nathI.) 3ttara-ahiM je samaye (utpattinA prathamasamaye) audArikAdikano saMghAta che te sarvababdha che, ane saMdhAtaparizATa rU5 mizrakALamAM dezababdha che e abhiprAya barAbara che, paraMtu je samaye kevaLa paripATa te samaye desabanDane abhAva mAno te abhiprAya yogya nathI, kAraNa ke kevaLa parizATa te parabhavanA prathamasamaye gaNAya che, paraMtu pUrvabhavanA atyasamaye nahiM. jethI jugatimAM parabhavanA prathamasamaye saMghAta ane paripATa banne mizra hoya che, ane be samayanI ekavakrAgatimAM parabhavanA prathamasamaye kevaLa parizATa ane bIje samaye kevaLasaMghAta ane trIjA samayathI bhavaparyanta saMdhAtaparipATa mizra hoya che, tathA 3 samayanI divajhAgatimAM parabhavanA prathama samaye kevaLa pariNATa, bIje samaye na paripATa ke na saMghAta, ane trIjesamaye kevaLasaMghAta (eTale utpattisthAne pahoMcyA bAda pahelesamaye sarvabandha) ane parabhavanA cothAsamayathI eTale utpattisthAne pahocyAbAda bIjAsamayathI saMghAta paripATa mitrabhAve hoya che eTale dezabandhaka hoya che. e svarUpa vicAratI samajAya che ke utpattisthAne prathamasamaye sarvajanya ane saMdhAta tathA dvitIyasamayathI bhavapata dezabadha ane saMdhAtaparizATe mizra e be be bhAva
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ [152] badhachatrolI-bhASAntara, pramANa [=256 AvalikA] jIvIne maraNa pAmI puna: audArikazArIrIpaNuM pAme to tyAM prathamasamaye puna: sarvabalpaka thaye, e pramANe pahelA sarvabadhethI bIjA sarvabandhanI vacce vakragatite samakALe ja hoya paraMtu kevaLa-paripATa bhavaparyata samaye na hovAthI paraMtu parabhavanA prathamasamaye ( AkAzamAM athavA utpattisthAnamAM ) deza bandhathI judA vakhateja hoya che mATe bhavaparyate kevaLa pariNATa samajIne je dezabaMdha na hovAne prazna ubho hato tenuM nirAkaraNa thayuM jANavuM. A saMbaMdhamAM zrI AvazyakasUtranI vRttimAM 164 mI bhASyagAthAnI vRttimAM zaMkA samAdhAnapUrvaka khulAso tenuM kiMcita digdarzana A pramANe- A0-ukoso samaUNo, jo so saMghAtaNA samayahINo prerakaH-kii na dumayavihUNo, sADaNasamae'vaNoyaMmi? // 1 // mA-mavu; mavajini vi, samaye saMtanA veva parabhavapaDhame sADaNamao tadUNo Na kAlotti // 2 // pre0-jai parapaDhame sADA, Niviggahado ya taMmi saMghAto // NaNu savvasADasaMghAtaNAo samae viruddhAo // 3 // mA -ThThA vichimA, viyaM puSamA panna che to parabhavAisamae, mokkhAdANANamaviroho // 4 // artha-saMghAta parizATane ( =dezabadhane) utkRSTakALa audArika zarIranI apekSAe 1 samayajUna 3 palyopama pramANa che, kAraNake jugatie yugalikamAM utpanna thayelo jIva prathamasamaye saMghAta kare tyArabAda dvitIya samayathI 3 palyopamanA AyuSya paryata saMghAta paripATa ubhaya kare tethI ahiM preraka ( =praznakartA ) prazna kare che ke 1 samayagUna zA mATe ? tyAre AcArya uttara Ape che ke - dAriktA saMghAta parizATano mizrakALa audArikanI apekSAe 3 palyopamamAM 1 samayajUna che kAraNake kevaLasaMghAtamAno 1 samaya ahiM nyUta thAya che. tyAre preraka punaH prazna kare che ke3 palyopamanA parvatano 1 samaya sarvaparizATa (kevaLapariNATa) hovAthI te paNa nyUta karatAM 2 samayajUna 3 palyopama zA mATe nahiM ? ! 1 che AcAryabhagavAna uttara Ape che ke -bhavanA paryata samaye paNa nizcaya saMghAtazATana mitra hoya che, ane kevaLa parizATa to parabhavanA prathamasamaye hoya che, mATe mizrano kALa bhavanA paryata samayavaDe na gaNAya nahiM. 2
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandha chatrIzI-bhASAtara, [153] saMbaMdhi 3 samanyune 1 muThThakabhavapramANa je aMtara paDayuM te dArikanA sabandhanuM jaghanyaaMtara jANavuM. preraka-nirvigrahagatithI (jugati hovAthI) parabhavanA prathamasamaye je kevaLaparipATa che, ane kevaLa saMdhAta paNa prathamasamaye kahe che te ekaja samayamAM samakALe (kevaLaparipATa ane kevaLasaMghAta athavA) sarvaparipATa ane sarvasaMdhAta e be virUddhabhAva kema saMbhave ? | 3 || AcArya-je kAraNathI javA mAMDayuM tene gayuM kahevAya, ane utpanna thavA mAMDayuM tene utpanna thayuM kahevAya che te kAraNathI parabhavanA prathamasamaye sarvathA mokSa ane sarvathA AdAna ( =sarvaparizATa ane sarvasaMdhAta) e be virUddha bhAva samakALe vartavAmAM kaMIpaNa virodha nathI. e ja che ( tAtparya e ke teja bhavasaMbaMdhi sarvazATa ane sarvasaMdhAta samakALe hoya te virodha gaNAya, paraMtu ahiMta pUrvabhavasaMbaMdhi sarvazATa ane parabhavasaMbaMdhi sarvasaMghAta e be paraspara virUddha nathI.) mATe aMtima tAtparya e che ke bhavanA aMtyasamaye kevaLaparipATa na hovAthI dezabadha hovo nirvivAda che. 1 prazna-dArikanA sarvabandhanuM jagha0antara 3 samayajUna bhuvakabhavapramANuM kahyuM te 3 samayanI dhivakrAgatiAzrayi kahyuM paratu ja samayanI trivakrAgatiAzrayI athavA 5 samayanIcaturvakrA Azraye anukrame 4 samayajUna ane 5 samayajUna sulakabhavapramANu audA nA sarvabandhanuM jaghanya antara kema na saMbhave ? e prazna ane enA uttaranuM kiMcita digdarzana A pramANe- zrI vizeSAvazyaka sUtramAM 3318 mI gAthAnI vRttimAM zrIvRttikArabhagavatano prazna che ke-vivinA ri pa tyAdri vavanA yadA'dhastrasanADyA vahirdezAdUrdhvaloke trasanADyA bahireva nigodAdijIvazcaturbhiHsamayairutpadyate tadA vigrahagatAvapAntarAlagatAvAdyAstrayaH samayAH caturthastu saMghAtasamayaH ityevaM catubhirapi samayainyU~naM kSullakabhavagrahaNaM saMghAta-parizATobhayasya jaghanyakAlaH prApyate tatkimi toha tribhireva samayaiyU~naM kSullakabhavagrahaNaM jaghanyastatkAla uktaH ? satyam , kintvasyAM catuHsamayAyAM vigrahagatI ya AdyasamayaH sa iha parabhavaprathamasamayo na vivakSitaH kintu pUrvabhavacaramasamaya eva, pUrva
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ anyatrIzI--bhASAntara. AdArikazarIranA sabandhanuM utkRSTa antara 1 samaya ane 1 pUrvakADava adhika 33 sAgare pamapramANa che te kevI rIte ? tA kahevAya che ke--kAIka jIva manuSyAdikamAM 1avigraha ( Rju ) [ 154] bhavazarIrasya tatra mucyamAnatvAt mucyamAnaM ca muktamiti vyavahAranayamatAzrayaNAditi / athavA trasajIvasaMbandhinye vehApAntarAlagativivakSitA, sajIvAzcotkRSTato'pi tRtIyasamaye utpattisthAnaM prApnu. vantItyadoSa iti tAvad vayamavagacchAmaH / tattvaM tu bahuzrutA eva vidantIti aH--zAo tyAdivacanathI jyAre adheAlAkamAM trasanADIthI bahAra rahelA nidAdvijIva UdhvalAkamAM trasanADIbahAraja utpanna thAya tyAre cAra samaye utpanna thAya che. te vakhate vakratimA e bhavanI vaccenA 3 samaya ane ceAtheA sadhAtane samaya e pramANe nizcaya saMdhAtaparizATa mizranA jadhanyakALa cAra samayanyUna kSullakabhavapramANa paNa thAya che, te ahiM audArikanA saMdhAtaparizATarUpa mizrakALa jadhanyathI traNasamayanyUna kSullakabhavapramANaja kema kahyo ? uttara--e prazna satya che, parantu e cAra samayanI vigrahagatimAM je vhelA samaya che te ahiM parabhavanA prathamasamaya tarIke gaNyA nathI, parantu pU`bhavanA chellA samaya tarIke gaNelA che, kAraNake te samaye pUrva bhavanA zarIranA sathA pirezATa va tA heAya che, ane vatA pirezATane ( mukAtA cheADAtAzarIrane ) parazATa thayA ( muktadeha tyaktadeha ) ema vyavahAranayanA AzrayathI kahI zakAya che. athavA ahiM trasajIvasabandhIja atarAlagatinI vivakSA che, ane trasajIva utkRSTathI paNa trIjesamaye utpattisthAne paheAce che. mATe trisamayanyUna kSullakabhavapramANa audArika dehanA saMdhAtaparizATarUpa mizrabhAvane jadhanyakALa kahyo te doSarahita che ema amArAthI samajAya che, satyatatva zuM che te te| zrI bahuzruteAja jANe. A praznottara anyachatrIzInI ceAthI gAthAnA anI chuTaneTamAM upasthita karelA praznanA uttara samajavAmATe paNa sAdhanabhUta che, parantu emAM vhelA uttaraja upayAgI thai zake, parantu khInne trasajIvanI vivakSAvALA uttara te ceAthI gAthAnA upayeAgamAM AvI zake nahiM. * ahiM pUrva kroDaAyuSya bhAgavI 33 sAgaropamanA AyuSyapaNe deva
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ badhachatrIzI-bhASAntara [15] gatie utpanna thaI tyAM paheleja samaye dArikana sarvabalpaka thaI pUrva keDavarSanuM AyuSya pUrNa karI 33 sAgarepamanI sthitivALo sAtamI pRthvIne nAraka thAya athavA anuttaravimAnamAM devapaNe utpanna thAya, tyAthI cavI traNasamayanI dvivakAgati vaDe puna: dArikazArIrI thAya, to e traNasamayamAM 2 samaya anAhArI che, ane trIje samaye samandhaka che, jethI dArika zarIrInA je be samaya anAhArIpaNAnA che temane ekasamaya samayana pUrvakeDImAM prakSepatAM saMpUrNa pUrva koDavarSa thAya ane 1 samaya adhika rahe, tethI audArikanA prathama sarvabadhethI bIjA sarvabandhanI vacce 1 samaya 1 pUrvavarSa ane 33 sAgaropama eTalA kALanuM utkRSTa atara paDyuM dArikana dezabadhanuM jaghanya anDara 1 samaya che te A pramANe-dArikano deza bandhaka maraNa pAmI jugatie audArikazarIrapaNe utpanna thAya tyAM prathamasamaye sarvabandhaka ane dvitIyAdi samayamAM puna: dezabazvaka thAya che mATe, dArikanA dezabandhakanuM utkRSTa antara 3 samaya adhika 33 sAgaropama pramANa che te A pramANe-dArikana dezabandhakajIva maraNa pAmI sarvArthasiddhi AdisthAnamAM 33 sAgaropamanA AyudhyapaNe utpanna thaI tyAMthI cavI traNasamayanI gativaDe dArikazarIrI thAya te vakagatimAM be samaya anAhArIpaNuM che ane trIje samaye dArikano savababdha che tyArabAda dvitIyAdisamayathI dezabanDakapaNuM prApta thAya che, e pramANe hevAthI dArikanA dezabanuM kaheluM utkRSTa antara prApta thAya che. nArakamAM utpanna thanAra manuSya ane taMdulamasyA sarakhA tiryacapaMcendri paNa hoya che mATe manuSya na kahetAM manuSya Adi kahyuM che. 1-2 utkRSTa antaranI prApti mATe Agati jugatie ane gati vagatie gaNavI. je Agatine paNa vakragatie gaNe te antaranI utkachatAmAM vigrahagatinA 1 samaya~ta jeTalA samaya utkRSTatAmAM ghaTI jAya che. 3 saMdhAtasaMbaMdhi bhavane prathama samaya~ta thavAthI samayanapUrva koDI.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ (156] bandhachatrIzI-bhASAntara. vaikiyazarIrane sarvabadhe jaghanyathI 1 samaya te A pramANe vaikriyazarIrImAM (deva-narakamAM) utpanna thaye chate, athavA labdhithI uttarakriyakarato jIva prathamasamaye sabandha kare che mATe, vaikriyazarIrane sabandha utkRSTathI 2 samaya te A pramANe dArika zarIrIjIva vaikriyapaNuM pAmatAM prathamasamaye sarvabandhaka thaI tuta maraNa pAmI nAraka nA devamAM utpanna thaI [ jugatie utpanna thaI ] puna: kriyAne sarvabandha kare te apekSAe vai0ne sarvababdha ra samaya hoya che. kriyane dezabandha jaghanyathI 1 samaya te A pramANe-dArikazarIrajIva (labdhithI) vaikriyapaNuM pAmatA prathamasamaye vaiki. yano savabandhaka thaI bIje samaye dezabandhaka thaI turta maraNa pAmI (jugatie) deva-nArakapaNe utpanna thAya (tyAM prathamasamaye sarva bandhaka thAya che ) mATe. vakriyanA dezabandha utkRSTathI 1 samayacana 33 sAgarepama che te A pramANe utkRSTa AyuSyavALA deva athavA nArakamAM utpanna thaI prathamasamaye vaikriyAne sarvabandhaka hoya che ane tyArabAda dvitIyAdisamayathI bhavaparyanta sudhI dezabandhaka hoya che mATe (savabazvakapaNAne 2 samayajUna che.) vaikriyanA sabandhanuM attara jaghanyathI 1 samaya che te A pramANe-dArika zarIrIjhava vaikriyapaNuM pAmyo chate prathamasamaye sarvabandhaka ane bIje samaye dezabaMdhaka thaI maraNa pAmI deva athavA nArakamAM vaizirIrane viSe jugatie utpanna thAya tyAM prathamasamaye punaH vaiyine sabandhaka thAya, e pramANe vaikriyanA sarvabandhanuM jaghanya anDara 1 samaya che, vaikriyazarIranA sabandhanuM utkRSTa akhtara anantakALa pramANa che te A pramANe-dArikazArIrIjIva (svabhavamAM ) vaikiyapaNuM prApta karIne athavA vaikiyazarIrI evA deva ke nAkabhavamAM utpanna thaI prathamasamaye sarvabandhaka thaI dvitIyAdisamaye dezabalpakapaNuM prApta karI maraNa pAmI tyArabAda anantakALasudhI vanaspati Adi dArika zarIrapaNe utpanna thaIne puna: vaikiyazarIramAM utpanna thAya
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhachatrIzI-bhASAntara 157] tyAM pahele samaye sabandhaka thAya, e pramANe vaikiyanA pahelA sarvabandhathI bIjA sabandhanuM utkRSTa akhtara anantakALa pramANa prApta thAya che, | vaikiyanA dezabandhanuM jaghanya antara 1 samaya ane utkRSTa antara anantakALa pramANa che tenI samaja pUrve kahyA pramANe ja jANavI. AhArakane sabandha (jaghanyathI ane utkRSTathI paNa) 1 samaya che, kAraNake AhArakazarIranI racanA karavAnA pahelA samayeja sarvababdha hoya che (paranuM dArikazarIrajIva je svabhAvanA atyasamaye ane devAdiparabhavanA prathama samaye ema be samaya vaikiyane sabandha hoya che tema nahiM.). AhArakane dazabajo jaghanyathI ane utkRSTathI paNa antamuhUrtamAtra che, kAraNake antarmadUtta bAda avazya audArikazarIranuM grahaNa hoya che, AhArakazarIranA sabandhanuM jaghanya aMtara aMtarmuddata che te A pramANe-manuSya AhArakazarIranI prAptinA pahelA samaye sarva bandhaka thaI tyArabAda atimuhurta sudhI AhArakAnA dezabandha)mAM rahIne dArika zarIranuM grahaNa kare, te audArika zarIramAM paNa antamuddata rahIne puna: pazu AhArakazarIra banAvavAmAM kAraNarUpa saMzayAdi utpanna thaye chate puna: paNa AhArakazarIra race te vakhate pahele samaye sabandhaka hoya e pramANe AhArakanA sarvabanuM attara antarmuhUrta che. ahiM be antarmadUta maLIne paNa ekaja antamuhUrta gaNavuM. 1 vaikriyapaNAne prApta karatA odArIkazarIrI jIva vaikriya racavAnA pahele samaye sarvabandhaka thaI bIje samaye dezabandhaka thaI turta maraNa pAmI devabhavamAM athavA nArakabhavamAM jugatie utpanna thaI prathama samaye vai0 ne sarvabandha karI bIje samayathI dezalabdha prAraMbhe che, mATe vai0nuM dezabandhanuM ja antara 1 samaya che. tathA vaikriyadesabandhaka audArIkazarIrI athavA deva vA nAraka kALa karI anantakALa sudhI vanaspati Adi audArikazarIramAM bhramaNa karyA bAda vaidiyadehanI prApti thAya te vaikriyanA dezabandhanuM utkRSTa anDara ane takAla pramANa jANavuM.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ [158]. badhachatrIzI-bhASAntara AhArakanA sabandhanuM utkRSTa akhtara anantakALa pramANa eTale dezanA ardhapudgalaparAvarta pramANe che. e pramANe AhArakanA dezabadhanuM jaghanya akhtara antamuhUrta ane utkRSTa akhtara anantakALa pramANu te dezanaardhapudgalaparAvarta jANavuM taijasazarIrane sabandha nathI, kAraNa ke tene bandha anAdi kALathI che, tathA taijasano dezaba% anAdi ananta ane anAdi sAnta ema be prakAra che, tyAM pahelo anAdi anantabandha a. bhavyane ane anAdisAtazaba bhavyajIvane hoya che. e bane bhAMgAmAM antara cheja nahiM. e pramANe kAmaNa zarIranI vakatavyatA paNa taijasa zarIravata (tulya ) jANavI. | | rUti banavavarNana" | // atha vishrsaabndhH|| vikasAba sAdi ane anAdi ema 2 prakAranA che, (athavA anAdi ananta ane sAdisAta ema 2 prakArano che.) tyAM dharmAstikAya-adharmAstikAya-ane AkAzAstikAya e traNa dravyonA pradezane je paraspara sambandha te anAdi anantavizrAbaMdha kahevAya, e anAdi ananta (traNa dravyonA pradezana) sambandha kevA prakArano che ? te kahe che ke-sAMkaLanI kaDIonI peThe dezababdha che, paraMtu kSIranIranI peThe sarvasambandha nathI, uparyukta be prakAranA vizrasAbandhamAM vijJAntavizrAvaLyuM bandhanapratyayika-pAtrapratyayaka-ane pariNAmapratyayika ema 3 prakArana che. temAM hiMpradezIskaMdhethI prAraMbhIne anantapradezasudhinA ska dhone viSamamAtrAvALA nehavaDe ane viSamamAtrAvALA rUkSavaDe ane viSayamAtrAvALA neharUkSatvanA mizrabhAvavaDe thato je bandha te vizvanAtyaciva vizraHvadha kahevAya, tene kALa jaghanyathI 1 samaya ane utkRSTathI asaMkhyautsapiNI ane asaMkhya * jIvaprayatnavinAno. 1 bandhana eTale (jenAvaDe caDyuagrAhya pugalono sambandha thAya te) snigdhaguNa ane rUkSaguNa e hetu che jemAM e sambandha te bandhana pratyayikababdha.
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ anyatrIzI--bhASAntara [159 ] avasarpiNIrUpa asaMkhyakALa pramANa che. ahiM viSamamAtrA eTale zuM? tenA svarUpane darzAvanArI A e gAthAo kahevAya che te A pramANe samaddhiyAe baMdho, na hoi samalukayAevi na hoi vemAiniddhaluskattaNeNa baMdho u khaMdhANaM // 1 // a:--samaguNa sigyA samaguNasnigdhanI sAthe eTale samaguNasnigdhaparamANunA athavA dvidezIAdiskadhanA samaguNasnigdhaparamANu athavA dvidezIAdiska dha sAthe sambandha na thAya, temaja samaguNarUkSanA samagraNarUkSa pudgala sAthe sambandha na thAya parantu skaMdhAnA ( pudgaleAnA ) sambandha tA jyAre viSamamAtrA( vALA sneha ke RkSatA hoya teAja thai zake che. te viSamamAtrAnu svarUpa A pramANe-- niddhassa niddheNa duyAhieNaM, lukassa lukeNa duyAhieNaM fare lakhkheNa uvei baMdho, jahaNNavajjo visamo samo vA // 2 // artha: snigdhanA radviguNAdhikasnigdha sAthe ane rUkSa dviguNAdhikarUkSa sAthe sambandha thAya che tathA snigdhaneArUkSanI sAthe tA ( ane rUkSaneA snigdhanI sAthe teA jaghanyaguNavaIne viSamaguNavALA athavA tulyaguNavALA pudgalAnA paNa paraspara sambandha thAya che. 1 arthAt sarvathA sarakhI snigdhatAvALA e pudgaleAnA paraspara sambandha na thAya. tema sathA sarakhI rUkSatAvALA e pudgaleAnA paNa paraspara sambandha na thAya. ( jemake 3 aMza snehavALAneA 3 aeza snehavALA pudgala sAthe saMbaMdha na thAya, 4 aMza snigdhavALA pudgalane 4 za snigdhavALApuddagala sAthe sambandha na thAya ityAdi ) 2 dviguNAdhika " e zabdanA artha. .
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandha prayogabandha vizrasAba anAdinita sAdiananta sAdisAta sAdi anAdi (dezalabdha). bandhanaprayika pAtrapratyayika pariNAmapratyayika AlApanabandha AlApanamanya aliyAvaNabandha aliyApaNubaja zarIranA zarIrabandha zarIra pragababdha darIramayogabanya banyachatrIzI-bhASAntara zleSaNabandha ucca badhu samuccayabandha saMtananabandha pUrvaprogapratyayika pratyutpannapragapratyAyika dezathI sarvathI audArika orika vidhi vaikriya AhAraka AhAraka tane tejasa kArmaNa maNa dezababdha sarvabandha dezabaMdhu sabandha dezababdha savaMbadha deza bandha 0 dezababdha
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 samaya pathAya 1 samA | u 5 zarIranA bandha ane sarvabaMdhanA kALanuM tathA antaranuM koSTaka che dezabaMdha sarvabandha zarIrane O | deza bandhanuM | dezabandhanuM jadhanya | sarvabaMdhanuM ? sarvabandhanuM utkRSTa dezababdha jaghanya jaghanya dezabaMdha utkRSTa sarvababdha sarvAibdha || jaghanya | utkRSTa attara, atara - antara | akhtara audArika 1 samayajUna samayaadhika |3 samayata | ja 1 samayAdhika pUrva keDavarSa 1 samaya 1 samaya zarIra 1 samaya 1 samaya | 3 palyopama 256 Ava- | sahita 3 sAgarepama likA. [ 33 sAgarepamAM 1 samayasUta vaikriya zarIra / 1 samaya 1 samaya | anantakALa | 1 samaya [ 2 samaya | 1 samaya ! anantakALa 33sAgaropama dezana AhArakazarIra antarmuhUrta | antarmuhUrta | atarmuhUrta | mA pudgala | 1 samaya + 1 samaya | antaryuM che e pudgala | parAvartA parAvarta tejasazarIra anAdisAnta anAdi anata badhUchatrIzI-bhASAntara dezana kAmaNazarIra anAdisAH a - | - | - | - | - | - [11]
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ [16] bandhachatrIzI-bhASAntara samaniddhayAe baMdho, na hoi samalukhkhayAevina hoi vemAyaniddhalukhkhattaNeNa baMdho u khaMdhANaM // 1 // artha-samaguNasnigdhano (tulya aMzavALA snehayukata pudagalene)samaguNasnigdhanI (tulya aMzavALA snehayukata pudagalAnI) sAthe eTale samaguNasnigdhaparamANu athavA dvipradezI Adiska dhone samaguNusnigdhaparamANu sAthe athavA ddhipradezaAdiskaMdho sAthe sambandha thAya nahi temaja samaguNarUkSa pudgalane samaguNarUkSa pudgala sAthe paNa sambandha na thAya, paraMtu skadhone (= paramANune ane skaMdhone) paraspara sabandha viSamamAtrAvALAsneha ke viSamamAtrAvALIrUkSatA hoya toja thAya. te viSamamAtrAnuM svarUpa A pramANe- niddhassa niddheNa dugAhieNaM, lukhkhassa lukhkheNa duyApiNaM niddhassa lukhkheNa uvei baMdho, jahannavajjo visamo samo vA // 2 // artha -snigdhapudagalane snigdhapudagala sAthe je sambandha thAya to be adhika (be aMza adhika ) snigdhapudgala sAthe 1 arthAta-be aMza snigdhapugalano be aMza snigdhapugala sAthe, traNa aMza snigdhapudgalane 3 aMza snigdhapugala sAthe ityAdi, temaja 2 aMza rUkSapugalane 2 aMza rakSapudgala sAthe, 3 aMza rUkSapudgalane 3 aMza rUkSapudgala sAthe ItyAdi rIte samaguNavALA svajAtIyapugalono parasparasambandha na thAya. ( paraMtu vijAtIyapudgaleno e rIte sambandha thAya che.) 2 jUna aMzavALApugalane adhika aMzavALApudgala sAthe sambandha hoya che. (e svajAtIyapudgalene aMge jANavuM.) - 3 arthAta 1 aMza snigdhapugalane 3 aMza snigdhapudgala sAthe yAvata 4-5-6 ityAdi aMza sAthe 2 aMza cinagdhane 4-5-6-7 ItyAdi aMzavALA snigdhapudgale sAthe e pramANe 3 aMza snigdhane 5-6-7-8
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ azvatrIzI-bhASAntara. [13] thAya, temaja rUkSapudgalane paNa je rUkSapudgala sAthe sambandha thAya topaNa be aMza adhika rUkSapudgala sAthe thAya (e pramANe e be svajAtIya bhAMgAne sambandha be aMza adhikavaDe heAya che) paratu (be vijAtIyabhAMgAne sambandha eTale) snigdhapudugalane rUkSapudgala sAthe je sambandha thAya te jaghanya guNavaIne samaguNavaDe athavA viSamaguNavaDe paNa sambandha thAya (temaja rUkSapudgalane snigdhapudagala sAthe sambandha thAya topaNa jaghanyaguNavajIne sama athavA viSayamAtrAe paNa thAya), ityAdi snigdha sAthe saMbaMdha thAya che. temaja 1 aMza rUkSano 3-4-5-6 ItyAdi aMzavALA rUkSa sAthe, 2 aMzarUkSane 4-5-6-7 ItyAdi aMzavALArUkSa sAthe ane 3 aMzarUkSane 5-6-7-8 ItyAdi aMzavALA rUkSa sAthe sambandha thAya che. 4 svajAtIya eTale snigdhane snigdhasAthe ane rUkSano rUkSa sAthe. 5 vijAtIya eTale snigdhane rUkSa sAthe ane rUkSane snigdha sAthe, 6 jAnyaguNa" eTale 1 aMzasnigdhane 1 aMzavALA rUkSa sAthe ane 1 aMzarUkSane 1 aMzavALAsnigdha sAthe sambandha na thAya. | _2 aMzasnigdhapudagale 2 aMzarUkSapudgala sAthe 3 aMzasnigdhano 3 aMzarUkSa sAthe, 4 aMzasnigdhane 4 aMzarUkSa sAthe ityAdi rIte sambabdha thAya. temaja 2 aMzarUlane 2 aMzasnigdha sAthe 3 aMzarUkSane 3 aMzasnigdha sAthe ane 4 aMzarUkSane 4 aMzasnigdha sAthe ItyAdi rIte samAMzaguNavALA vijAtIyapugano parasparasambandha samamAtrAmAM thaI zake che. 8 arthAta 2 aMzasnigdhapulane 4-5-6-7 ItyAdi aMzavALArUkSapudagale sAthe, 3 aMzasnigdhapugalane 5-6-7-8 ItyAdi aMzavALArakSapudagale sAthe ane 4 aMzasnigdhapudgalane 6-7-8 9 ItyAdi aMzavALA rUkSapudagalo sAthe sambandha thavo te vijAtIyano viSamamArAe sakhadha thaye kahevAya, e pramANe 2 aMzarUApudgalene 4-5-6-7 ityAdi aMzavALA snigdhapudgala sAthe, 3 aMzarUkSano 5-6-7-8 ItyAdi aMzavALAsnigdha sAthe, ane 4 aMzarUkSano 6-7-8-9 ityAdi aMzavALAsnigdha sAthe sambandha thavo te vijAtIyane viSamamAgAe sambandha gaNAya. * pUrvokata 2 gAthAone digambarasampradAya A pramANe artha kare
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ (164] anyatrIzI--bhASAntara che ke--tulyaguNasnigdhanA ( tulyaguNasnigdha ke tulaguNarUkSasAthe paNa ) sambandha na thAya, temaja tulyaguNarUkSane ( paNa tulyaguNarUkSa vAM tulyaguNasnigdha sAthe ) sambandha na thAya parantu snigdha temaja rUkSa ( cAre bhAMgAvALA ) pudgalAne vimAtrApaNuMja sambandha thAya te vimAtrA eTale viSamamAtrA A pramANe--JA 1 5 snigdhanA sambandha e guNa adhika (e aMza adhika ) snigdha sAthe sambandha thAya, temaja rUkSanA sambandha e guNaadhika rUkSa sAthe thAya che, temaja snigdhanA rUkSa sAthe je sambandha thAya che te paNa e guNa adhika rUkSa sAthe thAya che. ( upalakSaNathI rakSane snigdha sAthe je sambandha thaya te paNa e guNa adhika rUkSa sAthe thAya che. ) e pramANe samabandha ( eTale smitA sni. sAthe ane kSanA rUkSa sAthe sambandha ) tathA viSamaanya (snitArU. sAthe ane rUnA sni. sAthe sambandha ) e banne jadhanyaguNavate ( cAre bhAMgAmAM 1 guNava ne zeSa e ityAdiSNunA e guNa adhika sAthe sambandha ) thAya che. // 2 // e e amAM mukhya taphAvata e che ke hailIgAthAmAM sama zabdA a aMzamAM ane jAtimAM antamAM tulyatAvAcaka hateA te digambara sampradAye kevaLa aMzanI tulyatAmAM svIkAryAM, ane khIjIgAthAmAM samA ane visamo e e 56 guNaparatve hatAM te kevaLa jAtiparatve svIkAryA che. ( jue tatvA rAjavArtikamAM 5 mA aghyAyanA 36 mA sUtranI vRtti. ) keTaleA sneha ane keTalI rUkSatA hAya tA pudgalAnA paraspara sambandha thAya? tenuM kAka 1 guNasnigdhane 1-2 guNasnigdha sAthe nahi 2 3 4 5 "" 27 29 "" 1-2-3 2-3-4 3-4-5 4-5-6 .. 27 "" 3 guNusti thI prAraMbhI te ( yAyav anantaguNa sni. sAthe ) che. 4 thI prArabhAne. "" zeSa sAthe che (1-5-6 ItyAdi sAthe che.) zeSa sAthe che (1-2-67 ItyAdi sAthe che). zeSa sAthe che (1-2-37-8 ItyAdi sAthe che.
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandhachatrIzI-bhASAntara (94) e paddhatie yAvata anantaguNasnigdha sudhIne badhu jANo. 1 guNarUkSane 1-2 guNa rUkSa sAthe nahiM 3 guNa rUkSathI prAraMbhIne che 1-2-3 ) 2-3-4 zeSa sAthe che (=- - - ityAdi sAthe che.) 3-4-5 , zeSa sAthe che (=1-2-- 7 ityAdi sAthe che.) 4-5-6 zeSa sAthe che (1-2-3 7-8 ityAdi sAthe che.) e paddhatie yAvata anantaguNa rakSa sudhI badhuM jANa. 1 guNasnigdhane 1 guNarakSa sAthe nahi 2 guNarUkSathI prAraMbhIne che. 2 guNa , 3 guNa che 4 guNa che 5 guNa , e paddhatie yAvata anantaguNa snigdha sudhIne badhe jANa. 1 guNarUkSane 1 guNasnigdha sAthe nahiM 2 guNasnigdhathI prAraMbhIne che. 2 guNarakSane 1 2 ) 5 5 e paddhatie yAvata anataguNa rUkSa sudhIno badhe jANa. uparanuM je kaika darzAvyuM te tAraAmnAyavALA zrI svArtha sUtranI vRttine anusarIne che, paraMtu digambaraAmnAyanA tatvArtha-rAjavArtikamAM te nIce pramANe che. | digambaramate pugalane sabandha che 1 guNasnigdha bandhaja nathI. 2 guNasnigdhano 1 guNasnigdha sAthe che. zeSa pUrvottara guNa sAthe nathI. e paddhatie yathAvata anantaguNasnigdhasudhIne bandha jANavo.
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ [16] bandhachatrazI-bhASAntara. tathA jIrNa (jUnI) madirAne piMDIbhAva thavA rUpa je sambandha athavA jUne goLa ane jUnA taMdula (cekhAtAMdalA vigere)no piMDa thavA rUpa je sambandha te mAkana (tra) pratyavija vizrAvaNa kahevAya, e badha jaghanyathI antarmudra ane utkRSTathI saMkhyAtakALa pramANu hoya che. tathA vAdaLA vigerene saMbaMdha te rijhama kalcara vizvavividha jaghanyathI 1 samaya ane utkRSTathI 6 mAsa pramANa che. // iti zrI bandhaSaTtriMzikAyAH savRttikAyA gUrjarabhASAntaraM samAptam // punaH jema e snigdhane snigdha sAthe bandha kahyo teja paddhatie zeSa rUkSano rUkSa sAthe ) A 3 bhAMgA paNa snigdhane rUkSa sAthe 4 tulya jANavA. (arthAta digambaramate rUkSane snigdha sAthe ) che tyAnamavanaTa vadhaH eTale jIrNamadizanuM jAmI javuM, ghInuM jAmI javuM, dudhanuM dahIM rU5 thatAM jAmI javuM, ItyAdi, temaja jUno goLa sUkAtAM patharA jevo thaI javo ityAdi bhAjana pratyayika bandha kahevAya, emAM bhAjanapratyayikatva kevI rIte che te zrIbahuzratathI samajavuM. 1 maganaM-AdhAraH a gva pratya-turtha ra tathA = bhAjana eTale AdhAra teja hetu che jeno evo saMbaMdha te bhAjanapratyayika bandha kahevAya. 2 pariNAmo-rupAntaragamanaM sa eva pratyayo-heturyatra sa tathA pariNAma svarUpAtranI prApti ( anyonya svarUpe parAvartana pAmavuM ) eja hetuvALA je saMbandha te pariNAmapratyayikabaMdha. te saMdhyA samayanAM vAdaLAM athavA indradhanuSya vigereno che.
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigodaSaTtriMzikAprakaraNam. (guramapAtarahita ) [nigoda chatrIzImAM AvelI paribhASAne artha, saddabhAva sthApanA asadabhAvasthApanAnuM keSTaka, nimedasvarUpa, nigadanA varNanane aMge kara dvAre, nigodaviSayaka prakAre nigAha chatrIzIne sArAMza vigere pariziSTa sAthe ]. praIishrii muktikamalajainamohanamAlA-vaDodarA.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigoda chatrIzI prakaraNam avataranaH--< nigeAda ' saMbaMdhI viSaya samajavA atigahana che. nigeAda chatrIzImAM nigeADhanuM sArU myAna granthakAra bhagavAne karela che. tema chatAM te prakaraNamAM AvatA keTalAka pAribhASika ( sAMketika ) zabdonI samajamATe prathama paribhASAone a saMkSepathI jaNAvyAmA AgaLa kahevAtA A prakaraNamAM graMthakAra bhagavAne pradarzita karela sadbhAva sthApanA. asadbhAvasthApanA sabaMdhI mAhItI apAya che, tyArabAda nigeAdanuM svarUpa kAMIka vistArathI samajAyela hAya tA nigADha chatrIzI prakaraNanA abhyAsamAM abhyAsakeAnA sugama praveza thaI zake te mATe 4ra) dvAravaDe nigeAdanuM svarUpa kahevAmAM Avaze. tyAraDha nidvachatrIzInA vivecananA prAraMbha thaze-- nigoda chatrIzomAM AvelI paribhASAno artha. 1 nio--anaMta sUkSma athavA khAdrara vanaspatijIvAnuM eka zarIra. 2 sAdhAra rAorI--anaMtakAya jIvA ( eka zarIramAM anatajIvA rahyA hAya tevA jIve ). 3 gojo--samAvagAhI nigeAdAnA samudAya. 4 samAvAdI--je ane jeTalA AkAzapradezA vivakSita eka nigeADhe avagAhyA che te ane teTalAja AkAza pradeza je bIjI asaMkhya nigeADhAe avagAhyA hoya te vikSita nigeAda ane mIjI nigeTThA sarve samAvagAhI nigeTThA kahevAya. jema dudhamAM sAkara samAvagADe ( anyanAdhikapaNe sarvatra ) prasare che tema samAvagAhI nigeAdA paraspara ( ekapaNa AkAzapradezanI anyanAdhikatAe satra ) tulya kSetramAM avagAhelI hoya che..
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ [16] bandhachatrIzI-bhASAntara5 viSamatavAdI-vivakSita (asaMkhya samAvagAhI nigAdAtmaka ) eka geLAnA avagAhakSetramAM je bIjI keTalIka samAvagAhI asaMkhyanigodo 1 pradezanyuna, vaLI bIjI samAvagAhI asakhyanigada 2 pradeza nyUna, ane bIjI asaMkhya samAvagAhI nigAdo 3 pradeza nyUna ema yAvata saMkhyAta pradeza nyUna, ane asaMkhyapradezanyana kSetramAM chae dizAmAM avagAhelI hoya te dezadanavALI nigeda viSamAvagAhI nigodo kahevAya, temaja e ekeka pradezahanivALI nigodAne ulaTA kamathI gaNIe to te nigAdasamudAmAne ke samudAya te vivakSita gALAnA avagAhukSetranA ekaja AkAzapradeza upara AvI paDela hoya che, ke samudAya 2 pradeza upara AkAta thayelo (AvI paDela) hoya che, ane keAI samudAya 3 pradeza upara AkrAnta thayo hoya che, e pramANe yAvata saMkhyAta pradeza upara ane asaMkhyAtapradeza upara ( ekapradeza nyUna sarva avagAhanAmAM) vyApta thayela hoya che, te kAraNathI rAkRddhi vALI nigedo paNa kahevAya, ane e pramANe e banne prakAranI nigeda viSamAva gAhI nigodA kahevAya. 6 rAmarAnivRtti--viSamAvagAhInA arthamAM kahyA pramANe, 7 To-trIjI paribhASAmAM kahelA arthavALA je geLAmAM viSamAvagAhI nigodAnI sparzanA traNa dizimAMja hoya te khaMDagoLo kahevAya. (paranuM khaMDa eTale adhIra avagAhanAvALA geLo ema nahiM) e khaMDoLA lekane aMte nikUTa sthAnamAM rahelA che. 8 avaMDaLo-trIjI paribhASAmAM kahelA arthavALA je goLA mAM viSamAvagAhI nigenI spazanA chae dizAmAM * niSkuTasthAne lokane ane lokanI sarvabAjue che, te dareka nikhuTasthAmAMnA keTalAMka niSphaTasthAnamAM (AdhakRta jaghanyapada saMbaMdhi) khaMDagaLA cAlu prakaraNamAM gaNavAnA che. tenI samaja praznottaramAM juo.
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigodachatrIzI-bhASAntara. [19] hoya te athaMojo, athavA saMpUrNazojo kahevAya. ( paratru saMpUrNa avagAhanAvALA gALA te akhaDagALA evA a nahiM. ) 9 ni praverA--samAjIe aleAkanI aMdara cAlyA gayelA lAkanA atiapa bhAga ke je leAkane anne rahelA che te. 10 gadyanyapar--je AkAzapradezamAM atialpajIvapradezA rahyA hAya te AkAzapradeza athavA apajIvapradezasaMkhyA jaghanyapa kahevAya. (emAM jIvapradeza nigeAda sakhaMdhi gaNavA, parantu sUkSmapRthvIkAyAdikanA athavA mAdaranigeADhanA paNa na gaNavA. ) e jaghancapada khaDagALAmAM hAya che. 11 sapravar--je AkAzapradezamAM ( jaghanyapada rUpa AkAzaprade zamAM rahelA jIvapradezAnI apekSAe ) ati ghaNA jIvapradezA rahyA hAya te AkAzapradeza athavA jIvapraDhazasaMkhyA utkRSTapadra kahevAya. ane te sa` akhaMDagALAAmAM hoya che. emAM paNa nigADhanAja jIvapradezA gaNavA. ( athavA e utkRSTapada e prakAranuM che temAM vyAvahArika utkRSTapadamAM kevaLa sUkSmanigaDhanA jIvapradeza gaNavA, ane naiyika utkRSTapadra sUniAdanA temaja mAdara nigeAda vigerenA yathAsaMbhava jIvapradezA gaNavA.) 12 vyAyaDhA utkRSTapa --je utkRSTa jIvapradezasaMkhyA athavA utkRSTa jIvapradezasakhyAvALA AkAzapradezasa akhaDa gALAomAM prApta thatA hoya te te utkRSTajIvapradezasa khyA athavA utkRSTajIvapradezasakhyAvALA AkAzapradeza vyAvahArika utkRSTapada gaNAya. athavA sAmAnya utkRSTapada gaNAya, ane vyA. utkRSTapada sarva akhaDagALAemAM hoya che. A vyA. utkRSTapadamAM kevaLa sukSmanigAdanAja jIvapradezA gaNavAnA che. 13 naicitta pravar--upara kahelA vyAvahArika utkRSTapadamAM jo tyAM rahelA mAdaranigADhADhi veAnA jIvapradezA tathA khIje
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ [70] zrI nigoda chatrIzI-bhASAntara. sthAne rahelA sUkSmanigAda tathA bAdaranigoda vigere che. maraNa pAmI parabhavamAM utpanna thavA jatAM bhAgamAM teja sthAne tenA Atmapradeze avagAhyA hoya te sarva jIvapradeza maLIne je jIvapradezasaMkhyA thAya te saMkhyA, athavA teTalI jIvapradezasaMkhyAvALe AkAzapradeza te naizcayika utkRSTapada gaNAya. arthAta vyAvahArika utkRSTapadagata jIvapradezamAM nIce lakhelA jIvonA pradeza meLavatAM naizcayika utkRSTapada thAya, 1 tyAM ( vyA, utkRSTapadamAM ) avagAhelA sU0 bAdara nigadanA, 2 tyAM avagAhelA sUkSmapRthvIkAya sUra apakAya sUra vAyuM ane sU0 agninA. (sUvanaspatinA jIvapradeza to prathamaja gaNyA che. ) 3 tyAM avagAhalA bAdarapRthvIkAyAdi pAMca kAyanA. 4 bIjA anaMta sUkSmanimedajI tathA bAdaranigAdajI tathA sUkSmapRthvIkAyAdi cAranikAyanA jI, tathA bAdarapRthyAdi pAMca nikAyanA jIvo maraNa pAmI vigraha gatie athavA jugatie parabhavamAM utpanna thavA jatA hoya tenA 14 TUthArthaka-A zabda Akhe padArtha athavA AkhA padA rthonI saMkhyAnuM lakSya karAvanAra che, jethI gALAnA saMbaMdhamAM "vyArthathI sUkSmagoLA asaMkhya" e vAkyamAM sUkSmagaLaka dravya eTale AkhAgoLA(asaMkhe che) ema samajavuM, ane jIvanA saMbaMdhamAM Ave tyAre jIvadravya (anaMta che) ema samajavuM (upaga gAthA 18mI tathA 19 mImAM) 15 jJArtha-padArthanA dezavibhAganuM athavA pradezanuM lakSya karAvanAra e zabda che (ene upaga cAlu prakaraNamAM nathI. )
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigodachatrIzI--bhASAntara. [ 171 ] 16 sarvodghA--e zabdavaDe samAvagAhI nigADhAnA darekanA sapU bhAga, ane viSamAvagAhI nigeAdene darekanA deza bhAga je vivakSita niAdAvagAkSetramAM avagAhyA che . evA nidALA grahaNa karavA paNa kevaLa trojI paribhASAnA avALA ( eTale samAvagAhI nigeDhAnA samudAya te gALe e arthavALA ) gALA lakSyamAM na NavA, arthAt jyAM jyAM sarvoTA zabda Ave tyAM tyAM 8 mI paribhASAnA avALA akhaDagALA samajavA, 17 sarvajJIyo--utkRSTapadanI tulyatA darzAvatI vakhate e zabda jyAM jyAM Ave tyAM tyAM sUkSmaniAdanA save jANavA, ane e atha vakhate khaDageALA jo ke akhaMDa nathI teA paNa akhaDagALA tarIke mAnI levA. punaH prathama rItie utkRSTa padanI viroSAdikatA darzAvatI vakhate e zabdanA artha " sUniAdanA sa jIvA " ja karavA, parantu taphAvata e che ke e a vakhate khaDageALAone khaDagALA rUpeja mAnavA paNa akhaMDagALA tarIke svIkAravA nahi puna: bIjI rItie utkRSTapadanI vizeSAdikatA darzAvatI vakhate e sarvajJovo zabdanA artha sUkSmaniAdanA savA, ane mAdaranigeDhAdika sarvajIvA " e pramANe karaveA. 18 sarvajJIvapradezo--" utkRSTapadagata sajIvapradero " e vyapadeza utkRSTapanI tulyatA ane prathamarItie utkRSTapadanI vizeSAdhikatA e e vAcyane age Ave te ( sa sUrva niAdanA pradezeA nahiM paNa ) utkRSTapadamAM avagAhelI sarvasUniAdAnA vapradeze jANavA, ane bIjI rItie utkRSTapadanI vizeSAdhitA darzAvavAne prasaMge utkRSTapadamAM avagAhelI sUra nige aa ane bAdaranidA vigerenA ( 13 mI paribhASAnA arthamAM kahyA pramANe ) jIvapradezA jANavA.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ [172] zrI nidachatrIzI-bhASAntaranigod chatrIzI prakaraNa saMbaMdhi sadbhAvasthApanA tathA asadbhAvasthApanAnuM koSThaka parva ninonI avadhinA-aMgulanA asaMkhyAtamAbhAga jeTalA asaMkhya AkAzapradezapramANa, paNa asatkalpanAe 10 hajAra AkAzapradeza pramANa che. parva ninomAM nava-anaMta che, paranta kalpanAe 1 lAkha che. ghA niyAmAM lava -anaMta che, paraMtu kalpanAe 1000 jhADa che, ivA nimAM ramavAdIno-asaMkhya che, paNa kalpanAe 110 che. vi nijomAM vibhAvarInivA-samAvagAhIthI asaMkhyaguNa che, paNa kapanAe 1990 che. DhoranA savAra -eka chavanA Atmapradeza jeTalA asaMkhya che, parantu asatkalpanAe 100 kriADa AkAzapradeza che. TomAM joDhA-asaMkhya che, paNa kalpanAe 1 lAkha che. jovAmAM mayaMDaLoDhA-asaMkhya che, paNa kalpanAe 1 lAkha che ( khaMDagALAne paNa pUrNagoLA mAnIne) DholajamAM haMDyA -asaMkhya che, ane akhaMDagoLAethI asaM khyAtamAbhAga jeTalA che, paNa kalpanA aprarUpita che. stromAM kathaLa-asaMkhya che, (jeTalA khaMDagALA teTalAM che.) DholAmAM dAvali rUpa--asaMkhya che, (jeTalA akhaMDa 1 koIpaNa eka sUkSmanigoda ekaja nathI hotI paNa bIjI asaMkhya samAvagAhInigedivaDe yukta hoya che. punaH te keTalI hoya che te che ke graMthamAM kahI nathI paraMtu kalpanA gaNitanI rIti pramANe dareka nigoda bIjI 9-9 (nava nava ) nigodayukata hovAthI samAvagAhI Adi dareka dareka nigoda 10-10 nidevALI hoya che.
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigodachatrIzI-bhASAntara. [173]. geLA che teTalAM che) paNa kalpanAe (prAya:) 1 lAkha che, DhoramAM jaivika phagu-amuka amuka keTalAka akhaMDagALA. emAM thavAthI vyAvau05dathI asaMkhyAtame bhAge hAya, DhoramAM jUnilIvo-1 DayUna 10 keDAcheDI, stromAM sarvo -10 kaDAkeDI pUrNa. TomAM jU-niko-asaMkhya che, paNa kalpanAe 99 keDa, DhoramAM rani-asaMkhya che, paNa kalpanAe(prAya:) dezana iva arvAnI kavAdanA asaMkhya AkAzapradezapramANu athavA 1 nivedAvagAhanApramANa, paNa kalpanAe 10 hajAra AkAzapradezapramANa che. ghauM sarvotrAmAM samAva5TdoniasaMkhya che, paNa kalpa nAe, 1 lAkha che, a avaMTAmAM vimAvadIni-samAvagAhIthI asaMkhya guNa paNa kalpanAe1 lAkhanyUna 1000 keDa jeTalI che. maheMdAma nA-cha e dizimAM rahelI nigodAnI. kA ghaMTADhAmAM ranara-asaMkhya che, paNa kalpanAe 1 lAkha che. gii vaMDImAM sarvaralUmava-anaMta che, paNa kalpanAe 1000 kroDa che. gvA vaMjhAmAM sarva -(bAdaranigodAdi sahita gaNatA) 1 prakaraNamAM aMgoLAsaMbaMdhi 1 kroDajIvonyUta gaNyA che, ane eka nigodamAM lAkhajIvo gaNyA che e sthUla gaNitathI traNadizie asaMkhya nivaDe AkrAnta thayele 1 paNa khaMDagALo prApta thatuM nathI. mATe khaMDagaLAnI saMkhyA darzAvelA sthUlagaNitavaDe prarUpI zakAya nahiM.
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ [74]. zrI nigodachatrIzI-bhASAntara. sarvasUkSmajIvAthI vizeSAdhika, ane kalpanAe paNa 1000 keDathI vizeSa, [ aochAmAM gunIvarA-anaMta che, paNa asatkalpa nAe 1 lAkhakADa che. viraghaMTAnI ravadanA-akhaMDagALA jevaDI kalpanAe 10000 AkAzapradezapramANa paNa caMDoLAmAM vIva-anaMta che, paNa asatkalpanAe 100, jaghanyapadasthAne che. i spaMjAmAM lIva -jaghanyapadasthAne sparzelI jIvasaM khyAnI apekSAe 10 hajAra jheDa jIvapradeza, # ghaMjoDhAnI dAnA-traNadizimAM sparzanA che. ghaNA vaMTAmAM samAvavAdInovo-asaMkhya che, paNa asatkalpa nAe aprarUpita che. ghA kSetromAM viSama vAhIno-samAvagAhIthI asaMkhya guNa paNa kalpanAe aprarUpita che. vApamAM sarvazUkramanISI-anaMta che, paNa kalpanAe 1000 jheDa jIvo che. cArjapdramAM sarvaninIvo-vyAva-utkRSTapada kevaLa sUkSma nigAdajInI apekSAe che. mATe sarvanigoda jIva nI vaktavyatA egya nathI. sthAvarUpamAM sarvazIvaka-anaMta che, paNa atkalpanAe 10 keDAcheDI pramANa che. cAvaDaypanI avana-eka AkAzapradezapramANu. 1-2 nigoda chatrIzI prakaraNamAM jaghanyapadane 100 jIva sparzelA gaNyA che te apekSAe 100 kahyA, anyathA akhaMDagALAmAM samuccayapaNe te ghaNA jI (100 thI vadhu) che, paraMtu sthalagaNitamAM prApta thatA nathI.
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigeAdachatrIzI-bhASAntara. [ 175 ] thAva 3jI pravatamAM nigovAnA--cha e dizinI ( utkRSTapadahiM deADIne rahelI ) nigeDhAnI spanA che. nevi prapano avavAdanA--eka AkArApradezapramANa, ,, 33 mAM sarvasUnizo?- asaMkhya che, paNa kalpanAe 1 lAkha che. nai3x'vamAM yazanorTsa khAdara zarIrIjIvAnA zarIranA asaMkhyAtamAbhAga jeTalA eTale asaMkhyAta, parantu kalpanAe aprarUpita che, nai03jIpamAM savasUkSmanonovo--anaMta che, paNa kalpanAe 1000 kADa jIvA che. ne03vRdhrupamAM sarvavAnovijJoyo--khAdarajIvarAzinA asakhyAtamAbhAga jeTalA anaMta che, paNa kalpanAe 100 jIva che. sendavamAM sUniyanauyapradezo-anaMta che, athavA sa sUkSmaniAdajIvarAzi jeTalA che, paNa kalpanAe 10 kADAkeADI jIvapradezeA che. te3 jIpamAM vAniovijJoSapradezo--anaMta che, paNa kalpanAe 1 krADa jIvapradeza che. ne3%0ipamAM sarvajJovapraveza--anaMta che, paNa kalpanAe 1 krADa adhika 10 kaDI jIvapradeza che. nai3 jIpamAM sparzavyAvahArikautkRSTapadathI vizeSAdhika, paNa kalpanAe 100 jIva adhika. ( u0pa6mAM avagAhela bAdarAdinioDhAnI apekSAe, anyathA ethI paNa vizeSAdhika sparza'nA che. ) dizi apekSAe vyA10utkRSTapada lya ( 6 dizinI ) spanA che. gadhanyapatnI AvavAdanA--eka AkAzapradezapramANa, layamAM durjananoo--asaMkhya che, paNa kalpanAe aprarUpita che,
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 176 ] zrI nigAdachatrIzI--bhASAntara. nayanyapamAM vAniovo--nathI. kAraNake leAkAte mAdaraniMgAkrUnA abhAva che. 40pamAM sUkSmaniyodgIyo--anaMta che, paNa kalpanAe samAva gAhI nigADhagatajIvA 100 che. 606mAM samAvavAdI nioze--asaMkhya che, paNa kalpanAe aprarUpita che. nampamAM viSamAvAdI niovo--jaghanyapadane sthAne ekapaNa viSamAvagAhI nigeAdasparzelI nathI, tethIja jaghanyapad maneluM che. naya05mAM nIvapradezo--anaMta che paNa kalpanAe phroDa che. gaya016mAM svaronA--kAipaNa dizigatanigeAdanIspanA nathI kevaLa samAvagAhInIja sparzanA che. ija novanA nIvapraveza--lAkAkAzanApradeza jeTalA tulya che, paNa kalpanAe 100 phreDa Atmapradeza che. haja AjArA dezamAM jhIva veza--akhaMDagALAmAM rahelA athavA khaDagALAmAM rahelA dareka AkAzapradezamAM eka jIvanA asakhyapradeza hoya che, vaLI kalpanAe te peAtAnA pradezAthI 10 hajAramA bhAga jeTalA che, jethI dareka jIvanA lAkha lAkha pradeza hoya che. cha 7
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ nigoda svarUpa 3 leAkamAM sUkSma ekendriyajIvA ane mAdara ekendriyavA pAMca pAMca prakAranA kahelA che. 1 sUkSmapRthvIkAya, 2 sUkSmaakAya, sUkSmaagnikAya, 4 sUkSmavAyukAya, ane 5 sUkSmavanaspatikAya, e pAMca prakAranA sUkSma ekendriya che, tathA 1 bAdarapRthvIkAya, 2 khAdara aplAya, 3 daraagnikAya, 4 mAdaravAyukAya, ane p bAdaravanaspatikAya e pAMca prakAranA khAdara ekendriya che, emAM mAdara vanaspatikAya e prakAranI che. 1 bhAdara pratyekavanaspatikAya ane mAdara sAdhAraNavanaspatikAya, e pramANe hAvAthI bAdaraekendriyA 6 prakAranA paNa gaNyA che. sUkSmavanaspatimAM sUkSmapratyekavanaspati ane sUkSma sAdhAraNavanaspati evA e bheda nathI, parantu kevaLa sUkSma sAdhAraNavanaspatirUpa ekaja bheda hAvAthI sUkSmaekendriyanA 6 bheda heAtA nathI. e 11 prakAranA ekendriyaveAmAMthI-- 1 sUkSma (sAdhAraNa) vanaspati 1 bAdara sAdhAraNa vanaspati e e prakAranA ekendriyAne nigeAda tarIke gaNI zakAya che. kAraNa ke nigeADhanAM nir-sAdhAraLavanaspati- ane anaMtAya e traNa ekA vAcaka paryAyazabdo ( eka avALAM nAma ) che. ( AgaLa vanamAM e traNa nAmamAMthI phAI paNa nAmanA upayAga karavAmAM Ave te tyAM vyAmAha na karavA. zakA--vanaspatimAM sAdhAraNapaNuM athavA anaMtakAyapaNuM kaheA che, te pRthvIkAyamAM sAdhAraNapaNuM athavA anaMtakAyapaNu nahi tenuM kAraNa zuM ?. uttara:-vanaspatiomAM keTalIka vanaspatio evI che ke jenA eka zarIramAM ekaja jIva che ane keTalIka vanaspatie evI che ke jenA eka zarIramAM ana'tajIva che, je vanaspati eka
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ [18] zrI nigodachatrIzI-bhASAntara. zarIramAM eka jIvavALI che, te pratyeka vanaspati kahevAya, ane jenA eka zarIramAM anaMtajIva che te sAdhAraNa vanaspati gaNAya che, e pramANe pRthvIkAyAdika cAra kAyamAM eka zarIrane viSe anaMta jIva hoI zakatA nathI, te kAraNathI pRthvIkAyAdika cArakAne sAdhAraNapaNuM nathI, zaMkA -to jema vanaspatine viSe eka zarIramAM eka jIva hovAthI pratyeka vanaspati kahevAya che tema pRthvIkAyAdika cAramAM eka zarIramAM eka jIva che ke vizeSa jIva che? ane jo ekaja jIva hoya to te pRthvIkAyAdikane pratyeka pRthvIkAyAdika kahevAya ke nahi? uttara-pRthvIkAyAdika cArakAyane viSe eka zarIramAM ekaja jIva hoya che. ane tema hovAthI te pRthvIkAyAdine pratyeka gaNI zakAya, zaMkA-pRthvIkAyAdi cAra nikAyane keIpaNa graMthamAM ke zAstramAM pratyeka pRthvIkAya, pratyeka apakAya ityAdi zabdathI kahelI nathI ane tamo pratyeka kaho cho te zI rIte? kAraNake dareka sthAne zAstramAM vanaspatimAMja pratyekavanaspati e bheda gaNAvyo che, parantu jema vanaspatine pratyeka vizeSaNathI kahI che tema pRthvIkAyAdi keI nikAyane pratyeka pRthvIkAyAdi kahela nathI te te kevI rIte? uttara:-pRthvIkAyAdi ja nikAyamAM pratyeka sivAya bIjo (sAdhAraNa) bheda heta to pratyekapRthvIkAya ke pratyekaakAya ema kahevAnI avazya jarUra hatI, parantu je nikAya kevaLa pratyeka rUpa ekaja bhedavALI che tene pratyeka zabda sahita kahevAnI jarUra nathI. mATe pRthvIkAyAdikamAM pratyeka pRthvIkAyAdi vyapadeza karavo nirarthaka che, parantu tethI e jIvo pratyeka nathI ema to nahiMja, kAraNa ke pRthvIkAyAdi cAra nikAyanA ne pratyeka nAmakarmano udaya hevAthI ekeka zarIramAM ekeka jIvavALA che, e pramANe pRthvIkAyAdi cAra niko ane pratyeka vanaspati e pAMca bheda ekeka zarIramAM ekeka jIvavALA che, ane zeSa sUkSma
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigohachatrIzI - bhASAntara. [202] sAdhAraNavanaspati tathA khAdarasAdhAraNavanaspati e e prakAranI vanaspati sAdhAraNa-athavA ana takAya-athavA nigADha gaNAya che. temAM sUkSmasAdhAraNavanaspati te sUkSmapRthvIkAyAdi cAra sUkSmanikAyavat caiAdarAjaleAkamAM sarvatra che, ane tenA kaMi vizeSa bhedAnubheda nathI. temaja te sUganagADha kevI rIte keTalI ane kai sthitimAM rahelI che, tenuM ghaNuMkharUM varNana tA A nigeAda chatrIzImAM kahevAro, tApaNa keTaluMka upayogI svarUpa cAlu prakaraNamAM AgaLa kahIzuM. ahiM te prathama bAdarasAdhAraNavanaspati eTale mAdaranigeAda te kai kaI jAtanI vanaspatine gaNavAmAM Ave che. tenu svarUpa kahevAya che. bAdaraniAda svarUpa. avae paNae sevAle, lohiNI mihutyu hutthibhAgA ya assakanno sIhakannI, siMDhI tato musaMDhIa // 1 // ruru kuMDariyA jIru, chIra virAlI taheva kiTTIyA hAlidA siMgavere ya, AtulugA bhUlae iya // 2 // kaMbUyaM kannukkaDa, sumattao valai taheva mahusiMgI nIruha sappasugaMdhA, chinnaruhA ceva bIyaruhA ||3 // pADhAmiya vAluMkI, mahurarasA ceva rAyavattIya paumA mADhari daMtIti, caMDI kiTTItti yAvarA // 4 // mAsapanni, muggApanno, jIviyarasahe ya reNuyA ceva arrot khIrakAolI, tahA bhaMgo nahI iya ||5|| kimirAsi bhaddamucchA, jaMgalai pelugA iya kiNha paule yahaDhe, harataNuyA ceva loyANo ||6||
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ [10] zrI nigeAdatrIzI--bhASAntara. kaNhe kaMde vajje, sUraNakaMde taheva khallUre e e anaMtajIvA, jeyAvanne tahAvi hA // 7 // ( zrI prajJApanAnIsUtra.) a:--vaka-panaka-sevAla-leAhinI-mittutyu-hudghibhAgaazvakaNIsiMhakaNI-sIDhI-susuDhIyA 1 5-33-kuMDarikA-jIrU(zAkAdikamAM nAkhavAnuM jIrU nahiM )-hIra-variyAlI ( cAlu varI. yAlI nahiM )-kiTTikA-haladara ( prasiddha lIlIhaladara )-zRMgabera ( Adu prasiddha che )-Atuluka-bhUlaka e vanaspatie tathA ArA kaMbU-karNAtkaTa-mumatraka-valakI-madhuziMgI--nIrUha-sarpa sugaMdhA-chI narUha ( cheDhavA chatAM puna: uge te ) tathA nizcaya bIjarUha (mI jathI paNa uganArI ana takAyavanaspati ) 5 3 5-pADhAmiya-vAluMkI-madhurarasA-rAjapatrIpadmA ( padmaka )-mADhI-DhatI-caDIkinnI-ane evI je bIjI vanaspati // 45 mAsapaNI-maga paNI-viyarasahA-reNukA-tathA nizcaya-kAkAlI-kSIrakAkAlI-temaja bhRMgI-nakhI e vanaspati tathA pappA kRmirAzI-bhadrameAtha ( suaranA khAvAmAM Ave che ane khetarAmAM bhoMyamAM uge che te )-nAMgulI-pelukA-kRSNapaula-haDha-haratanu-lAyANI ! = u kRSNa-kaH-vajakaMda-sUraNakaMda-temaja khallurakaH e sarvAM vanaspatie ana tajIvavALI eTale ana'takAya jANavI, temaja evA prakAranI bIjI paNa je je vanaspatio hAya te 1anatakAya jANavI. 5 7 // mAdaranigaDhanAM lakSaNa--- A vanaspati sAdhAraNa che ke pratyeka che? te saMbaMdhI nirNaya je rIte karI zakAya te rIti lakSaNa kahevAya che. tyAM sAdhAraNuvanaspatikAyanI parIkSA mATe nIce pramANe lakSaNA kahyAM che. have ghaNAMkharAM anantakAyanAM leAkaprasiddhanAmeA jIvavicAranI gAthAothI kahevAya che. 1 uparanAM nAmeAmAM gheADA nAma prasiddha che, ane ghaNAM nAma aprasiddha che te kAI kAi dezamAM te te samaye khelAtAM haze.
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigedachatrIzI-bhASAntara [11] kaMdA aMkura kisalaya, paNagA sevAla bhUmiphoDA ya allayatiya gajaramottha-vatthulA thega pallaMkA // 1 // komalaphalaM ca savaM, gUDhasirAiM siNAipattAI thoharikuMAri gugguli,galo ya pamuhA ychinnruhaa|2| artha:-kaMda-aMkura-kuMpaLa athavA kizalaya-panaka (paMcavaNI kullI eTale phaga )-sevAla-bhUmiphaDA-Akatrika (lIluM Adu lIlo kare lIlI haLadara)-gAjara-metha-vAstula-theka-pAlakhae vanaspati anaMtakAya che ke 1 che tathA sarva jAtanAM kamaLaphaLa, gutana athavA guptakaNasalAMvALI vanaspati, zaNAdikanapatra-thuvara-kuMArI-gugala-gaLa ItyAdi vanaspatio tathA je chellA chatAM puna: uge che evI vanaspatio anaMtakAya (eTale bAdaranigoda) che. vivecana-vandra-bhUmimAM rahelA vRkSanA avayavo ke jemAMthI te vRkSe eTale vanaspatio uge che te. e kanda mULa ane kaMdha e benA madhyamAM Avelo hoya che. kendramAMthI mULa nikaLe che te jamInamAM utare che, ane skaMdha nikaLe che te jamInathI upara vadhe che. emAM pratyeka vanaspatinA kaMda pratyeka che, ane sAdhAraNavanaspatinA kaMda bAdaranigoda athavA anackAya che, vaja sUraNa-baTATA-mULa-haladara-Adu e vigere kaMda sAdhAraNavanaspatinA che, ane te bAdaranigoda che. e kaMda lIlA-hoya che, tyAMsudhI anaMtajIvAtmaka heya che, ane zuSka thayA bAda nirjIva heya che. aMkuprathama ugatI avasthAmAM avyakta patrAdi avayavo te keraDe-vaDa-lIMbaDo vigere pratyeka vanaspatinA aMkura sarve anantakAya jANavA, virA-ugatAM navAM kamaLa patra ke je mArA patranI pahelAM bIjanI vikasvara avasthArUpa hoya che. te seve pratyeka vanaspationAM athavA sAdhAraNa vanaspationAM anantakAyarUpa jANavA A kizalayane artha AgaLa spaSTa rIte kahevAze tyAMthI jANavo.
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ [182] zrI nigodachatrIzI-bhASAntara. athavA navI phuTatI TIzIo ke jene kuMpaLa kahevAmAM Ave che te paNa prathama avasthAmAM anantakAya hoya che. A TIzIene vizeSata: kizalayamAM athavA aMkuramAM paNa apekSA pUrvaka gaNavI hoya to gaNI zakAya che. graMthAmAM to jyAM jyAM kizalaya zabda Ave che tyAM tyAM bIjanI vikasvara avasthA gaNI che. navapAMca varNanI phaga te panaka kahevAya e bAdaranigeda vanaspati che. sevA-pANImAM utpanna thatI lIla te sevALa kahevAya te paNa bAdaranigedarUpa sAdhAraNa vanaspati che. mUmikA-lAkamAM jene kUtarAnA kAna athavA bIlADInA Tepa athavA kAgachatra ItyAdi nAmathI bolAve che, te comAsAmAM athavA cImakALamAM kASTha upara athavA jamIna upara paNa chatrane AkAre atike maLatAvALI vanaspati uge che te che, ene patra puSpAdi kaMI hotuM nathI paranu kevaLa chatrAkAraka hoya che. sArvatrikA-lIluM Adu-lIlI haLadara-ane lIlo kacUra e traNanuM eka nAma-Akatrika che. lIluM Adu ane lIlI haLadara bAdaranidarUpa sAdhAraNa vanaspati che. e be vastu zuSka thayAbAda ArdakanuM nAma suMTha ane haladaranuM nAma haladara ja rahe che, ane te vyavahAramAM lakSya tarIke upayogamAM Ave che. e be sAdhAraNa vanaspatio zuSka thayA bAda upayogamAM Ave che, tethI badhI sAdhAraNavanaspatio zuSka thayA bAda bhakSya tarIke upayogamAM AvI zake ema na jANavuM, bhakyAbhaDhyanA vivekI jJAnI mahAtmAoe eja be vanaspati AcIrNa ane bIjI sAdhAraNavanaspatio anAcINuM kahI te sakAraNuja hoI zake che, ahiM tenA kAraNanuM varNana karavAnI jarUra nathI-bahuzrutathI samajavuM yogya che. e sAdhAraNavanaspati prasiddha che. prAya: e rAtAraMgane kaMda che mATe ene rAtaDIyAM paNa kahe che. kuratAsUara jene jamInamAMthI badIne khAya che, te vattha8-e zAka vizeSa che, jene TakAvAtthalatarIke graMthamAM
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigoda chatrozI-bhASAntara. [183] kahelo che, e prathama ugelI avasthAvALo anaMtakAya che, (ane meTa thatAM pratyeka hoya che.) -e paNa eka jAtane kaMda che, te sAdhAraNavanaspati che (vipi no ItivacanAta), sarva manTa58-sava jAtinAM kamaLaphaLa ke jenAM bIja athavA ThaLIyA na baMdhAyA hoya tevI avasthAmAM sAdhAraNa vanaspati che. jIvavicAravRttimAM kahyuM che ke tathA sarva jamaruM ruM ganabddhaasthikN tindukAmAdonAm TwvA-guptano ane (upalakSaNathI) guptasandhivALAM patrAdi. A lakSaNavALAM vizeSata: patra hoya che, athavA A vizepaNa vinarUpattAruM sAthe joDavAnuM che, viparipatra-gajapa vanaspativizeSanAM patra ane evI jAtanI bIjIvanaspatinAM paNa patra ke je guptasandhivALAM hoya te anantakAya che. A zabdanA arthamAM ja kahyuM che ke- trAnnovaavijnyaatsNndhiini patrANi yeSAM tAni (gUDhasirAiMsiNAipasAiM) e bahutriIhimAsamAM rU e madhyapadane lopa thayo che, thori-thuvara te dezI ane paradezI aneka prakAranA hoya che te sarva anaMtakAya che. e thuvaranAM thaDa-puSpa-patra sAdhAraNa che. upalakSaNathI kharasANI ke je kevaLa pAtaLI nAnIdAMDInuM vRkSa hoya che te ane tenAM puSpa paNa anantakAya che. -ati puSTa pranAlikA sarakhI athavA tADapatranA daMDa sarakhI athavA jADI ane dIrgha patrAkAra sarakhI e kuMArI hoya che, je kumArapATe ItyAdi nAmathI lekamAM prasiddha che. gurue vRkSavizeSa che, enAM sarva aMga anaMtakAya nathI, paranuM prAya: skaMdha anaMtakAya rUpa che. patrAdi pratyeka che, jo-galegacI-guDavela ItyAdi nAmathI prasiddha che, te vADa upara ane liMbaDAnA vRkSa upara vRddhi pAme che, ane keTalIka gaLo mULa vinA vRkSa upara amRtavalInI peThe vRddhi pAme che. te sAdhAraNa vanaspati che,
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ [184]. zrI nigada chatrIzI-bhASAntara chinahada-chedyA chatAM puna: uganArI vanaspati sAdhAraNa vanaspati che. enI vizeSatA AgaLa lakSaNonA varNana prasaMge darzAvI che tyAMthI jANavI. 32 anaMtakAya, A Agamaprasiddha 32 anaMtakAya je abhakSya tarIke gaNAvI che, te anaMtakAya 3ra ja che, athavA teTalI ja abhakSya che. ema nahiM, mukhyatve loka prasiddha nAmanI apekSAe 32 anaMtakAya gaNAvI che, parantu anantakAya to aneka che ane sarve anaMtakAya abhakSya che, te 3ra anaMtakAyanAM nAma tathA kiMcita svarUpa A pramANe - 1 sarvakandajAti, 14 gAjara 2 lIluM Adu TULa (nI bhAjI) 3 lolI haladara 16 loDhIkanda 4 lolo kacUro 27 mA (girikaNi, kaccha 5 sUraNakaMda dezamAM prasiddha) 6 vava (lasaNa) 18 kizalaya 7 zatAvarI 22 virapurva (kharasaI8 variyAsTora (bhaMyakoLuM) vA kaserU) 2 muMbA (tathA zelaeenI 20 ( vA bhAjI ) madhyadAMDI paNa) 21 lIlI motha 10 thuvara 22 zatAvarI 11 galo 23 khiloDokaMda 22 (nI chAla) 24 amRtavalli 23 vasavATAM ( ugatA navA- 21 mULA ( jenAM pAMce aMga vAMsanI kemaLeTIzIo abhakSya che ) athavA aMkurA, 1 e mULAne kaMda anaMtakAyika che, paraMtu uparanA patra tathA mogarA dAMDI-ane mogarAnAM bIja e cAre aMga pratyeka che te paNa traNa jIvasaMsakta hovAthI mULAnAM pAMce aMga abhakSya gaNAya che.
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigodachatrIzI-bhASAtara. [1851 26 bhUmiphoDA 22 (nI bhAjI) 27 vatyuTa (nI bhAjI prathama 30 jAsUmaravuM 2. ugatI) rU 3 jomabAMva 28 2virUDha rUra rAhu (baTATA). e 32 nAma sivAya bIjuM paNa prasiddhanAma piMDAlu- pasakarakaMda-uSAtakI-T[keraDo ]- hiMduityAdi aneka vanaspatio anantakAya eTale bAdaranigAda che, ane te sarve vivekIjanene abhakSya che, bAdara nigadanAM lakSaNa. A vanaspati sAdhAraNa che ke pratyeka che te saMbaMdhi nirNaya je rIte karI zakAya te rIti lakSaNa kahevAya che. tyAM sAdhAraNa vanaspatikAyanI parIkSA mATe nIce pramANe lakSaNe kahyAM che - gUDhasirasaMdhipavvaM, samabhaMga mahIrugaM ca chinnaruhaM / sAhAraNaM sarIraM, tavivarIyaM ca patteyaM // 1 // ' (jIvavicAra...) je vanaspatinI sirA (no) gupta haya, je vanaspatimAM saMdhi (sAMdhA) gupta hoya, jenAM parva (gAMThA) gupta hoya, 2 maga caNA vigere kaThoLa dhAnyane AgalI rAte palALI mUkatAM bIje divase savAre aMkurA purI nikaLelA hoya che tevuM kaThoLa abhakSya che. kAraNa ke te anantakAya che. * sUkarasaMhito vallaH sa eva annatakAyiko na tu dhAnyavizeSaH eTale zuara nAmane vAla te anaMtakAya che, paNa dhAnya vizeSa je vAla te anaMtakAya nahiM. 3 jemAM bIja nathI baMdhAya tevI komaLa AMbalI. 4 DuMgaLI, 5 sakarIyAM, 6-7 e bannenA ugatA aMkurA anaMtakAya che. 8 jemAM goTalI baMdhAI nathI evAM tiMduka phaLa tathA kerI vigere sarva komaLa phaLa (golphI vinAnAM) anaMtakAya jANavAM.
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1i6] zrI nigadachatrIzI bhASAntarajene bhAravAthI sarakhA bhAga thAya, jemAM taMtu na hoya, ane davA chatAM je punaH uge te sAdhAraNa zarIravALI vanaspati jANavI, ane tethI viparIta hoya te pratyeka vanaspati jANavI. 1 guptasirA lakSaNa. sirA eTale nase, ke je pAnamAM hoya che, te jyAM sudhI kiMcita spaSTa na dekhAya tyAMsudhI te patra sarva sAdhAraNa vanaspati tarIke jANavI, e vakhate patra atikemaLa avasthAmAM hoya che, mATe sirAo dekhAtI nathI, atikemaLa avasthAvALI vanaspati heya te paNa te vakhate sAdhAraNa hoya che. 2 guptasaMdhi lakSaNa. - saMdhi eTale patrAdikanA be vibhAgane meLavanArI mukhya nasa te paNa jyAM sudhI ati kemaLa avasthA hoya tyAMsudhI dekhAtI nathI, mATe pratyeka vanaspati hovA chatAM paNa e atikamaLa avasthAmAM sAdhAraNa tarIke gaNAya che. A prathama be lakSaNe patra (pAna) mATe che, te AgaLa cAime magamArA e gAthAmAM kahevAze. 3 guptaparva. zelaDI, vAMsa, ghAsa vigere vanaspatione parva eTale thoDe thoDe aMtare gAMThA hoya che, e vanaspatinuM nAma paNa (12 prakAranI pratyeka vanaspatimAM) parva-vanaspati kahevAya che. e parva-vanaspationAM parva jyAM sudhI spaSTa na dekhAya ane atipracchanna hoya tyAM sudhI te parva-vanaspati che ke pratyeka vanaspati hoya te paNa sAdhAraNa vanaspati tarIke gaNAya, atikemaLa avasthAmAM parva vanaspatinAM parva pracchanna rahelAM hoya che. e pramANe e traNa lakSaNa pratyeka vanaspatimAM sAdhAraNapaNuM jANavA mATe vizeSa upayogI che, ane have pachI je traNa lakSaNe kahevAze te sAdhAraNa vanaspatimAM haMmezane mATe ghaTI zake che, te darzAvAya che,
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigoda chatrIzI-bhASAntara. t187] 4 samabhaMga lakSaNa. vanaspatinA je aMgane bhAgatAM sama eTale sarakhe cakAkAra gALa bhaMga thAya te samaMja kahevAya. arthAta bhAgavAthI uMcA nIce viSamabhAga athavA vacce vacce jaMtara (dAMtA nIka nyA sarakhe) bhAga na thAya parantu ekasarakhI sapATIvALo bhAga thAya to te aMge anaMtakAya jANavuM. ahiM vanaspatinAM mULakaMda-skaMdha-zAkhA-prazAkhA-tvacA-puSpapatra-phaLa-ane bIja e 10 aMga hoya che. mATe je mULane bhAgatAM cakravata sarakhuM goLa bhagAya te mULa anaMtakAya che. e pramANe kaMda skaMdha-zAkhA-prazAkhA-tvacA-puSpa-patra-phaLa-ane bIja e daze aMgane mATe sarakhuM lakSaNa jANavuM yAvat je bIjane bhAgatAM cakAkAravaTuM sarakhe bhAga thAya te bIja anaMtakAya jANavuM kahyuM che ke:jss mUlassa bhaggassa samo bhaMgo padIsai / aNaMtajIve u se mUle, jeyAvanne tahAvihA // 1 // (prajJApanAjI.) artha:-je mULane bhAgatAM sarakhe bhAga dekhAya te mULa * pratyeka vanaspati jyAre atikomaLa hoya che tyAre te paNa samabhaMgavALI hoI zake che, paraMtu te samabhaMgapaNAvALI kevaLa komaLatAthI te sAdhAraNa vanaspati na gaNI zakAya, kAraNa ke je vanaspati haMmezane mATe samabhaMga lakSaNavALI hoya teja vanaspati sAdhAraNa vanaspati tarIke gaNavI. kahyuM che ke ittha puNa viseso'yaM, samabhaMgA huti je sayAkAlaM / te cciya anaMtakAyA, na uNo je komalatteNa // 1 // (davyaloke vanaspatisaptatikAnI gAthA.) artha-parantu ahiM eTaluM vizeSa che ke je vanaspati sadAkALa samabhaMga lakSaNavALI hoya te ja nizcayathI anaMtakAya che, paraMtu je vanaspatio (pratyeka vanaspati hovA chatAM kevaLa) kamalapaNA mAtrathI ja samabhaMgavALI hoya te te vanaspati sAdhAraNa che ema nirNaya nahi.
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ T1881 zrI nigodachatrIzI-bhASAntara. anaMtajIvavALuM jANavuM, ane tevA prakAranAM je bIjA mULa hoya te paNa tevAM ja (anaMtakAya) jANavAM. A pramANe 10 aMgane mATe ekasarakhA 10 AlApaka gAthA che. 5 ahIruk lakSaNa. e pramANe je vanaspatine samabhaMga thatuM hoya te vanaspatine bhAgatAM madhyamAM hIra eTale taMtu athavA daMtara dekhAtA nathI, mATe je vanaspatine bhAgatAM hIra athavA hIrUdda eTale daMtarabhAga eTale uMcAnIcA taMtu je bhAga na dekhAya to te anaMtakAya eTale bAdaranigoda che ema jANavuM, samabhaMga ane ahIrUpha e be lakSaNe sahacArI ja hoya che, kAraNa ke je samabhaMga hoya che te ahIrUd avazya hoya che. ane je samabhaMga na heAya to te vanaspati ahIrUpha paNa na hoya eTale hIravALI ja hoya che, ane evI hIravALI vanaspatine pratyeka vanaspati gaNI zakAya, jethI samabhaMga lakSaNanuM pratipakSI lakSaNa hIrabhaMga che. e kAraNathI zrI prajJApanAjImAM samabhaMgavALAM mULa Adi daza aMgane sAdhAraNa kahyAM ane pratipakSI tarIke hIrabhaMgavALAM mULa Adi 10 aMgane pratyeka kahyAM che. te A pramANeHjss mUlassa bhaggassa, hIrobhaMgo padIsae / parittajIve u se mUle, je yAvanne tahAvihA // 1 // "artha -je mULane bhAgatAM hIrabhaMga dekhAya te mULa pratyeka jIvavALuM jANavuM, ane tevAM bIjA (nahiM bhAgelAM) mULa paNa tevA prakAranAM (pratyeka) jANavAM." e pramANe bIja sudhI 10 aMganI 10 gAthAo che. 6 chinnaruha lakSaNa. je vanaspatine chedavAthI athavA kApavAthI paNa te kApeluM aMga puna: ugI zake to te anaMtakAyavanaspati jANavI. ane cheravA chatAM puna: na uge te pratyeka vanaspati jANavI.
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI niMgAda trIzI--bhASAntara. (189 zakA:-evI paNa aneka vanaspatie che ke jenu cheThelu aMga paNa puna: uge che. jema megarA vigere puSpalatAonI kalamA, vaDa, pIpaLa vigere vRkSAnI zAkhAA ityAdi pratyeka vanaspationAM cheThelAM aMga puna: uge che, tA e lakSaNa kevaLa sAdhAraNa vanaspatine ageja kema kaheA che? uttara:--pratyeka vanaspationAM paNa cheThelAM aMga je punaH uge che te amuka sthAnethI kApelA bhAga amuka sthAnethI ugI zakavAnA niyamavALA heAya che, jenI vidhi mALI vigere jANe che, ane sAdhAraNa vanaspatine te game te sthAnethI kApA tA paNa game te sthAnamAMthI ugI zake che, mATe A chinnarUtu lakSaNa te game te sthAnathI chedAi gayeluM aMga paNa puna: ugI zake evA amAM levuM, tenuM pratyakSa dRSTAnta thuvara-khurasANI-amaravalI vigerethI prasiddha che. e pramANe 6 lakSaNA vivecAramAM darzAvelAM kahyAM. e sivAya mAM lakSaNA paNa che, te A pramANe 1--kAnI chAla kAcha karatAM vizeSa jADI hAya teA te chAla ( tvacA ) sAdhAraNa vanaspatimAM gaNAya. ( ane pAtaLI hAya teA pratyeka vanaspati gaNAya. ) ra--vanaspatinI graMthI (pa) ghaNI rajavALI hAya teA te sAdhAraNa vanaspati jANavI. 3-vanaspatine je sthAne bhAgIe te sthAne ( bhaMgasthAne ) ghaNI raja vyApta thaI jAya te te sAdhAraNa vanaspati che. 4-vanaspatinI prathama udgama avasthA ( ugayAnA prAraMbhamAM) sAdhAraNa vanaspati rUpe hoya che, (tyAAda pratyeka vA sAdhAraNa thAya. ) --je vanaspatine sUkAvA mATe ati dIrghakALa joIe te vanaspati sAdhAraNa gaNAya. (pratyeka vanaspatie sthAnabhraSTa thatAM jaldI karamAvA mAMDe che tema sAdhAraNa vanaspatie zIghra karamAtI nathI. ) OM--- kAmaLa phaLa sAdhAraNa vanaspati jANavI.
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190] zrI ninAda trIzI bhASAntaraH 7-je vanaspati mULa vinA vRddhi pAmanArI hoya. eTale bhUminA saMbaMdha vinA vRddhi pAme te sAdhAraNa vanaspati jema amaravallInA velA vRkSAdika upara (bhUminA saMbaMdha vinA) evA vRddhi pAme che ke vRkSAdikane sapUrNa DhAMkI de che, e sAta lakSaNA sivAya bIjA paNa lakSaNA svata: vicAphI levA. emAMnA keTalAka lakSaNA zrI prajJApAjImAMthI lakhyAM che tenA pATha A pramANe;-- nakSa mUrutta TALo, jIru vakrutaro madre / anaMtajIvA usA challI, je yAvanne tahAvihA // 1 // a:--je mULanA kAithI (te mULanI) chAla jADI hoya te chAla anaMta jIvavALI jANavI. ane evA prakAranA lakSaNavALI je mIjI vanaspatinI chAla te paNa tevA prakAranI ekale ana'tajIvavALI jANavI. A pramANe kaMdanI chAla-ske dhanI chAla-ane zAkhAnI chAla paNa te te kAi karatAM jADI hoya tA sAdhAraNa che. te saMdhi mIjI paNa traNa gAthAo e rIte sarakhI che. puSpAdikane chAla hAtI nathI ane phaLane chAla hAya che, paNa e lakSaNathI phaLanI chAla sAdhAraNa tarIke gaNAtI nathI mATe te phaLanI chAlanI gAthA paNa nathI. puna: ahiM pratipakSa tarIke jANavAnuM ke mULa vigerenAM kAcha karatAM tenI chAla jo pAtaLI hoya teA te chAla pratyeka vanaspati gaNAya. prazna--mULArdikanA kAithI chAla jADI hAya te chAla jo sAdhAraNa vanaspati gaNAya tA te jADI chAlavALuM kASTha pratyeka vanaspati gaNAya ke sAdhAraNa vanaspati gaNAya ? uttara:--jADI chAlavALuM kASTha pratyeka gaNAya ke sAdhAraNa gaNAya teveA niyama nathI kahyo. uparAMta lakSaNa kevaLa chAlane aMge che, parantu evI chAlavALA kAne aMge nathI, cakkAgaM bhajamANassa, gaMThI cunnaghaNo bhave / puDhavisariseNa bheeNa, aNaMtajIvaM viyANAhi // 1 //
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigoda chatrIzI-bhASAntara. [11] atha:-je mULa vigere 10 aMgane bhAgatAM cakrAkAratulya sarakhe bhAga thAya te sAdhAraNa vanaspati che, A lakSaNa rUmamaMga nAmanA pahelA lakSaNa tarIke kahevAyuM che. tathA graMthi eTale parva athavA graMthi eTale sAmAnyathI bhaMgasthAna te ghaNuM cUrNavALuM eTale rajavALuM hoya, tathA bhAgatAM jene bhaMga pRthvI sarakho eTale talAvamAM phATe paDIne sUkAyelA mATInA paDa sarakho thAya te vanaspati anaMtajIvavALI jANavI. gUDhasirAgaM pattaM, sacchIraM jaM ca hoi nicchIraM / jaMpi ya paNaTTasaMdhiM, aNaMtajIvaM viyANAhi // 2 // artha:-je patra bhAgatAM patramAMthI dudha jhare, jema ghuvaranAM pAnamAMthI dudha jhare che, te sakSIrapatra ane dudha vinAnAM akSIrapatra e banne prakAranAM patra guptasirA eTale guptanavALA hoya, tathA je patra pranaSTasaMdhivALAM eTale sarvathA nahiM dekhAtI saMdhi (pagArghadrAsaMdhi patranA be ardhavibhAgane sAMdhanArI madhya nasa)vALAM hoya tevAM patra anaMtajIvavALAM jANavAM, sabo vi kisalao khalu, uggamamANo aNaMtao maNiI so ceva vivaDhato, hoi paritto aNaMto vA // 3 // artha:-sarve paNa kizalayo eTale prathama ugamAvasthAvALI vanaspatio ugatI vakhate anaMtakAya kahI che. ane tyArabAda vRddhi pAmatAM teja vanaspati kizalaya pratyeka vanaspatirUpa athavA sAdhAraNa vanaspatirUpa thAya che. ahiM bhAvArtha e che ke keI bIja bhUmimAM vAvyuM hoya to mRttikA ane jaLanA saMyoga vaDe teja bIjane jIva maraNa pAmI temaja utpanna thaine athavA te bIjano jIva maraNa pAmI bIje sthAne jAya to bIje kaI pRthvIkAyAdikamAMthI maraNa pAmela chava A bIjamAM utpanna thaI prathama te bIjanI vikasvara avasthA kare ane vikasvara avasthA karIne pote mULarUpe pariName, ame prathama,
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ [192 ] zrI nigeAdachatrIzI-bhASAntara. vikasvara avasthA thayA bAda turtaja anatajIvA utpanna thai zilaya avasthA race che. e utpanna thayelA anataveAcavI gayA pachI te mULapaNe pariNamelA jIva te zilayamAM vyApta thAya che. zakA!--pratyeka vanaspatimAM sarvakALa pratyekavanaspatipaNu ja rahe che ke koI avasthAmAM sAdhAraNavanaspatipaNuM paNa hAya che ? temaja sAdhAraNavanaspati sakALa sAdhAraNavanaspati rUpaja hAya ke keAi avasthAmAM pratyekavanaspatipaNuM paNa hAya ! uttara:--sarve vanaspatio kizalaya avasthAmAM te avazya anaMtakAyaja hoya, tyArakhAnlR te zilaya vRddhi pAmatA anantakAya paNa hoya ane pratyeka paNa thAya. kAraNa ke je sAdhAraNa vanaspati hoya teA sAdhAraNapaNeja rahe, ane pratyekavanaspati hAya tA vRddhi pAmatA kizalaya pratyekapaNe thAya. zakA:--e anaMtakAyarUpa kizalayAvasthA keTalA kALasudhI Take? uttara:-pratyekavanaspatinI anaMtakAyAtmaka kizalaya avasthA antarmuhUtta sudhI Take tyArabAda te phizalaya pratyeka thAya, kAraNa ke nigeADhavAnI sthiti utkRSTathI paNa antadUtta che. sAmAnya niAdanuM svarUpa. mAdaraniAda ane sUkSmanigADha vanaspatinA eka zarIramAM anatajIva heAya che, temAM mAniAdanA zarIraneA jyAMsudhI vinAza thaztA nathI, athavA jIvAtpattine aAgya banatu nathI tyAMsudhI te zarIra koIpaNa samaye anaMtajIva rahita hetu nathI, koi paNa samaye tapAsa karIe te temAM avazya anatachavA vidya bhAna hoya che. puna: e zarIramAM je anaMtavA rahyA che, te anaMtamAMnA keTalAka (anaMta) jIve amuka samaye eka sAthe utpanna thayelA hoya che bI keTalAka anaMtajIvA khIje kAI samaye utpanna thayelA hAya che, mATe te zarIramAM vikSita eka samaye jo tapAsIe teA teja samaye aneka samayeAtpanna ana ta ana tajIvanA samUha vyAsa thayelA che.
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigada chatrIzI-bhASAntara. [19] prazna:-e nigAdavaDe vyApta thayelA zarIranuM nAma rAdhAja sArI gaNAya ke nahiM arthAt sAdhAraNapaNuM jIvane ke zarIrane gaNavuM? uttara:-mukhyavRttie to sAdhAraNapaNuM Azrayi che. kAraNake sAdhAraNa nAmakarmane udaya jIvone hAya mATe che sAdhAraNa gaNAya che. paraMtu AdhArAdheyanA abhedapaNAnI apekSAe jema rAyaNa-sItAphalI-jAII-gulAba-caMpo-mAgaro-ItyAdi phaLa ane te phaLavALA vRkSanAM temaja puSpa ane te puSpavALA vRkSanAM nAme jema tulya hoya che, tema je zarIramAM sAdhAraNajIne nivAsa hoya te zarIranuM nAma paNa sAdhAraNazarIra kahevAya che. sAdhAraNa nAmanI sArthakatA anaMtakAyajIvone sAdhAraNujI kaI rIte kahevAya? emAM sAdhAraNapaNuM zuM che, ane sAdhAraNa eTale zuM te jANavAnI avazya jarUra che. tyAM prathama sAdhAraNa zabdano artha prasiddha che ke bhAgyapadArtha eka hoya ane tenA bhektA ghaNuM hoya to te ghaNA bhaktajanuM te vastu pratye sAdhAraNapaNuM gaNAya che. ane thavA je eka padArthamAM anekanI mAlikI hoya, to te padArtha ane mAliko paNa sAdhAraNa kahevAya che. ahiM sAdhAraNa eTale sAmAnya eTale sarakhApaNuM. vAtamAM ghaNuonuM paraspara sarakhApaNuM hoya te vAta sAdhAraNa gaNAya, tema je zarIra savane sarakhuM eTale savanuM ekaja hoya te zarIra sAdhAraNazarIra gaNAya, ane tevuM sAmAnya zarIra eTale eka zarIrane prApta karanArA ane naMto paNa sAdhAraNa nAmakarmanA udayavALA hovAthI sAdhAraNa gaNAya. e pramANe nizcayathI sAdhAraNapaNuM ne hoya che, ane vyavahArathI sAdhAraNapaNuM zarIra Azrita che. mATe sAdhAraNa athavA sAdhAraNazarIra kahevAya che. e pramANe e jene kaI kaI vAtamAM sAdhAraNapaNuM hoya? te kahevAya che. samayaM vakaMtANaM, samayaM tesiM zarIranivattI / samayaM ANuggahaNaM, samayaM UsAsanosAso // 1 //
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ " [14] zrI nigadachatrIzI-bhASAntara artha:-samakALe utpanna thayelA te anaMtajIvonI zarIra racanA paNa samakALe (sarva jIvonI ekasAthe) thAya che, ucchavA sa ni:zvAsa yogya pudagalanuM grahaNa paNa sarvajInuM samakALaekasAthe thAya che, ane ucchavAsani:zvAsa levA mUkavAne vyA pAra paNa savajIvone ekasAthe thAya che. ikkassa ujaM gahaNaM, bahUNa sAhAraNANa taM ceva / jaM bahuyANaM gahaNaM, samAsao taM pi ikkassa // 2 // je AhArAdi pudagala eka jIva grahaNa kare, teja AhArAdi pudgalo te sarvasAdhAraNa jIvo paNa grahaNa kare, athavA ghaNuM che je AhArAdi pudgalo grahaNa kare, te eka jIva paNa teja AhArAdi pudagalo grahaNa kare che. mATe e pramANe - sAhAraNa mAhAro, sAhAraNa mANupANa gahaNaM ca / sAhAraNa jIvANaM, sAhAraNalakaNaM eyaM // 3 // artha:-sarvajIne AhAra sAdhAraNa (sara), vaLI thAsecchavAsa paNa sAdhAraNa che, mATe e sarvasAdhAraNa jIvanuM sAdhAraNa (AhArAdikamAM sarakhApaNuM) eja lakSaNa che. nigehazarIranI daSTigocaratA. bAdaranigAdanAM athavA sUkSmanigadanAM ekaja zarIra athavA saMkhyAtazarIra athavA asaMkhazarIra draSTigocara thAya ke nahi? ane te eka zarIranuM pramANu-mApa kevaDuM haze te jANa vAnI jIjJAsA hevI svAbhAvika che, mATe te svarUpa kahevAya che. bA nigAdanuM (eTale bAdara sAdhAraNa vanaspatinuM athavA bAdaraanaMtakAyanuM) eka zarIra aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jevaDuM ati nAnuM sUkSma hoya che, e eka zarIra ApaNI cakSuthI dekhI zakAya nahiM, temaja evAM be zarIra traNa zarIra yAvata seMkaDe hajAro lAkhe ane kareDa yAvata saMkhyAta
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigada chatrIzI-bhASAntara zarIra bhegAM thAya to paNa ApaNe cakSuthI dekhI zakIe nahiM, eTaluM ja nahi paNa aMtima zedhanuM sUkSmadarzaka yaMtra lagAvI dekhIe to paNa te zarIre dekhI zakAya nahiM, evAM e zarIra sUkSma che. paraMtu jyAre ghaNAM asaMkhyAta zarIra bhegAM thAya tyAre te sUkSmadazakathI dekhI zakAya ane tethI paNa vadhu zarIra bhegAM thAya tyAre cakSuthI dekhI zakAya che, jema eka mULa athavA eka baTAko athavA eka Adu ityAdi je je bAdara anaMtakAya che temAMthI seyanA agrabhAga upara rahe evaDo nAno bhAga laIe to te bhAga asaMkhya zarIrano piMDa che, ane te asaMkhya zarIramAMnA dareka zarIrane viSe anaMta anaMta jIvo paraspara saMkamIne rahyA che. e pramANe bAdaranigadanAM asaMkhya zarIrano eka piMDa thayelo hoya to te draSTigocara thAya paraMtu sUkSmanigodanAM to tene TalAM asaMkhya zarIra ekatra maLe paNa draSTigocara thAya nahiM. athavA bIjI rIte kahIe to sUphalmanigodanAM zarIra je ke anaMta nathI paNa asaMkhyaja che, chatAM asata kalpanAe kadAca anaMta zarIra bhegAM thAya to paNa te sU0 nigadanA zarIrano eka piMDa koI kALe paNa draSTigocara thAya nahiM, kAraNake jene pariNAmaja sUkSama che te kadI paNa draSTigocara na thAya. je bAdara zarIra hoya teja draSTigocara thavA yogya che. paraMtu sUkSma zarIra athavA kaI paNa sUkSma pariNamI padArtha te draSTigocara thavAnI yogyatAvALo prathamathI ja hoI zakato nathI. kA-bAdaranivedanuM eka zarIra paNa draSTigocara thatuM nathI, tema sUkSmanigodanuM paNa eka zarIra draSTigocara thatuM nathI to bAdaranigadanuM eka zarIra sUkSma kema na kahevAya? uttara-bAdaranigodanuM eka zarIra nahiM dekhAvAnuM kAraNa te te atyaMta bArIka che mATe, paraMtu te eka zarIra draSTigocara thavAnI yogyatA te avazya dhAraNa kare che. jemAM mATIne bArIka rajakaNa ekalo hoya to dekhI zakAto nathI, paraMtu tevA ghaNA
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ [19] zrI nigAdachatrIzI--bhASAntara rajakaNa ekatra thatAM te piMDa avazya dekhI zakAya che, tethI mA TInAM eka khArIka raja:kaNa jema dekhI zakAtA nathI teApaNa dekhA vAnI yogyatAvALA hovAthI ghaNA raja:kaNanA piDa jema dekhI zakAya che, tema mAdaranigeAdanuM eka zarIra dekhI zakAtu" nathI ta paNa dekhAvAnI cAgyatAvALuM te che ja, ane te kAraNathIja ghaNAM zarIra bhegAM thai teneA piDa dveSI zakAya che. mATe khAdaranigeAdanu eka zarIra draSTigAcara nahi thavAthI te sUkSma che ema kahevAya nahi. paNa te AdarzarIraja kahevAya. zrI prajJApanA mULa tathA TIkAmAM kahyuM che ke-- egassa doeha tieha va, saMkhijANa vana pAsiuM skaa| dIsaMti sarIrAI, nigoyajovANaNaMtANaM // 1 // a:--nigADhanA eka jIvatuM, e jIvanuM, athavA traNa jIvanuM athavA sakhyAta jIvanuM ( ane upalakSaNathI asakhya jIvana... paNa ) zarIra dekhI zakAtuM nathI. ( kAraNa ke ekAdijIva gRhIta evA nigeADhazarIraneAja abhAva che, ane anaMta jIvagRhIta evAM nigedazarIra leAkamAM vidyamAna che mATe ) mAdaraniAdanA anaMta jIvAnAM zarIra ( asaMkhya zarIra ) dekhI zakAya che. parantu sUkSmanigeAdarUpa anaMta jIvAnAM zarIro vidyamAna hovA chatAM paNa sUkSmapaNAnA kAraNathI dekhI zakAtAM nathI. eehiM sarIrehiM, paccarakaM te parUviyA jIvA / sahumA bALAninnA, cAsaM na te kRti rA artha:--nigeAdanA jIvo e mAdanigedanA zIrAvaDe pratyakSa kahelA che. arthAt bhAdaranageAda jIve teA zarIrovaDe pratyakSa dekhI zakAya che mATe pratyakSa che, parantu sUniAda jIvA tA zrI sajJAe kahelA heAvAthI kevaLa AjJA grAhya che, eTale zrI sarvajJanA vacanathI mAnavA joie, kAraNa ke e nigeAda jIve. cakSunA sparzamAM ( eTale draSTigAcara ) AvatA nathI. keTalAka padArtho pratyakSa pramANathI manAya che, ane keTalAka padArtho Agama pramA
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigada chatrIzI-bhASAntara. T197] thI eTale AptapurUSanA vacana pramANathI paNa mAnavA joie, kevaLa pratyakSa pramANa mAnavAvALA nAstikaja kahI zakAya, eka zarIramAM anaMtane samAveza. aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa eka bArIka-sUkSma zarIramAM anaMtajI kaI sthitie rahyA haze? te kahevAya che. eka padArthamAM bIjA padArthane rahevAnI be rIti spaSTa dekhAya che, temAM rahelI apraveza rati che, jema eka DabImAM lapeTI rAkhI hoya te jevI rIte DabIne kevaLa sparza karIne bhinnapaNe rahe che te apraveza rIti che, ane lokhaMDanA gALAmAM agni, eka dIpakanA tejamAM bIjA dIpakanuM teja ityAdinuM avagAhana te praveza athavA saMkAnta rIti kahevAya. kSetramAM kSetrI eTale AkAzamAM dharmAstikAyAdi dravyane avagAha saMkAtAvagAha che, pudagalamAM pudagalane saMkAnta ane asaMkAnata ema bane avagAha hoya che, pulamAM AtmAne eTale zarIramAM AtmAno saMkAnta avagoNuM hoya che, eka zarIramAM eka - bhAne paNa saMkAnta avagAha hoya che, ane eka AtmAmAM bIjA AtmAne eTale eka jIvamAM bIjo jIva saMkAntAvagADe hoya che. eka bhavadhAraNIya zarIramAM bIjA bhavadhAraNIya zarIrIno asaMkAta avagAha hoya che. e pramANe ahi nigodanA eka zarIramAM eka jIva saMkAnta avagAhe eTale paraspara tAdAbhyapaNe rahelo hoya che, tema bIje jIva paNa temAM saMkamIne praveza karI rahelo hoya che. tevI rIte trIje jIva tevIja rIte cethI chava ema yAvata saMkhyAta chava asaMkhya jIva ane anaMtajI paNa paraspara eka bIjAmAM praveza karI saMkramIne rahe che, jethI eka zarIramAM jude jude sthAne athavA judA judA avagAha rokI rahelA hoya ema nathI. parantu sarve jIvo ekaja zarIramAM sarakhI avagAhanAe paraspara praveza karI rahelA che, zaMkA-eka padArtha bIjA padArthamAM sarvathI praveza karIne kema rahI zake ?
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ [19] zrI nigAdachatrIzI--bhASAntara. uttara:--eka dIpakanA tejamAM bIjA dIpakanu teja praveza thatu pratyakSa mAluma paDe che mATe jANI zakAya che ke eka paTTAmAM bIjo padArtha praveza karIne paNa rahI zake che. zakA--kadAca tema hoya te eka zarIramAM e cAra pAMca ke deza jIva paraspara praveza karI rahI zake, paNa ekaja zarIra ana tavA praveza karI rahI zake ema zI rIte samajAya ? uttara:--jo eka zarIramAM eka jIva rahyA ane teja zarIramAM bIjo jIva paNa rahI zake te te rIte bIjA aneka jIveA kema na rahI zake ? arthAt eka jIvamAM bIjo jIva jema rahe tema trIjo ceAthA sakhya asakhya ane anaMta jIve paNa rahI zake? ane jo eTalA jIvA na rahI zake teA eka jIvamAM bIjo eka jIva paNa na rahI zake e sAmAnya niyama che. puna: mIjI vAta e che ke jIvaja jIvamAM praveza karI zake che ema nathI parantu rUpI evA pudgaleA paNa pudgalAmAM paraspara praveza karI zake che. eka paramANumAM bIjo paramANu temAMja trIjo paramANu temAMja cAthA pAMcamA sakhyAta asaMkhyAta yAvat anaMta paramANu te vikSita eka paramANumAM praveza karI rahI zake che, ane pu gala tA rUpI padArtha che teA arUpI jIvamAM paraspara anaMtajIvAnA pravezAvagAhu mAnavA ayukta nathI. jema kSudhAvasthAne pamADelA ( jIbhukSita ) pArA seMkaDA tAlA seAnuM praveza karI jAya che chatAM vajana ke AkAra vRddhi pAmatA nathI. zrI leAkaprakAzamAM kahyuM che keprmaannvaadinaa dravye - NaikenApi prapUryate khapradezastathAdvAjyA-mapi tAcyAM tathA tribhiH // 1 // a:--eka AkAza pradeza eka paramANuvaDe paNa pUrAyache, tathA e paramANuvaDe paNa pUrAya che, temaja traNa paramANuvaDe paNa pUrAya che. api dravyazataM mAyAttatraivaikapradezake / mAyAt koTizataM mAyAdapi koTisahasrakaM // 2 //
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigodachatrIzI-bhASAntara. [19] artha:-puna: te eka AkAzapradezamAM seMkaDo paramANudravya samAya che, seMkaDokaDa dravya-paramANu samAya che, ane hajArekeDa paramANu paNa samAI jAya che, e pramANe dravyo paraspara pravezI zake che, tenuM kAraNa zuM ? te darzAve cheavgaah svabhAvatvA-daMtarikSasya tatsamaM / citratvAcca pudgalAnAM, pariNAmasya yuktimat // 3 // artha:-e sarva dravyonA pravezanuM kAraNa e che ke-AkAzana tathA prakArane avagAha svabhAva che, ane pudagalonA pariNAma vicitra che mATe e sarva vAta yuktivALI che. tenuM draSTAnta darzAvAya che. dIpradIpaprakAzena, yathA'varakodaraM / ekenA'pi pUryatetacchatamapyatra mAti ca // 4 // artha-dIpatA dIpakanA prakAzavarDa jema oraDAne madhyabhAga eka dIvAnA prakAzavaDe pUrAya che temaja temAM seMkaDo dIpakanA prakAza paNa samAI jAya che. puna: bIjuM draSTAMta e che kevishtyaussdhisaamrthyaat pAradasyaikakarSake / suvarNasya karSazataM, taulye karSAdhika na tat // 5 // arthaaiSadhinA sAmarthyathI eka kaSa pArAmAM 100 kaSa sanuM praveza kare che, chatAM te eka kaSa pAre telamAM eka karSathI vadhAre thato nathI. punarauSadhisAmarthyA-ttadvayaM jAyate pRthak / suvarNasya karSazataM, pAradasthaikakarSakaH // 6 // artha-puna: auSadhinA sAmarthyathI 100 kaSa senuM, ane
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ee] zrI nimedanIzI-bhASAntara. 1 kaSa pAre e bane jUdAM paNa paDI zake che. e bhAvArtha zrI bhagavatIjInA 13 mA zatakanA 4 thA uddezAnI vRttimAM che. e pramANe rUpI padArtho paNa eka-bIjAmAM paraspara praveza karI rahI zake che. te nigAdanA eka zarIramAM anaMtajI piotapotAnI judI avagAhanA na rekatAM ekaja avagAhanAmAM sarve paraspara ekabIjAmAM praveza karI rahI zake temAM kaMI Azcarya nathI. kAraNa ke konA pariNAma-svabhAva vicitra che. nigadanI vedanA. eka zarIramAM anaMta rahelA e nigAdavo avyakta eTale aspaSTa vedanAne je anubhava kare che. te sAtamI pRthvInA nArakathI anaMtaguNI vedanA anubhave che. jo ke e nigAdajIne spaSTatanya narthI paraMtu tethI vedanAne abhAva to mAnI zakAyuja nahiM, vedanA to avazaya che, kevaLa, spaSTa anubhava nathI eTaluM ja kahyuM che ke - jaM. narae neiyA, durakaM pArvati goyamA tikaM / -taM puNa nigoajIvA, aNantaguNiyaM viyaannaahi|| ' artha: he gatama! narakane viSe nArakajIvo je du:kha pAme che, tethI anaMtaguNa duHkha nigadanAM che pAme che ema jANavuM, nigedajI keTalA che? eka zarIramAM anaMtajIva che tevAM asaMkhya zarIra bAdaranigAnAM che mATe bAdaranigAdajI asaMkhyAnaMta eTale anaMta che, puna: sUkSmanigodanAM zarIra bAdaranigadanAM zarIrathI asaMkhya guNa che, ane te eka zarIramAM anaMta anaMta jIva che, mATe sUkSmanigoda che paNa ananya che, paraMtu bAdaranigAda chevAthI asaMkhya guNa che. traNekALanA siddhajInI apekSAe vicAratAM paNa sarvasiddhathI anaMtaguNa Aje che, ane anaMtakALa vyatita sAbAda paNa sarvasiddhithI anaMtaguNAja rahevAnA, kahyuM che ke
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigAdachatrIzI-bhASAntara (2013 na tAdRg bhavitA kAlaH, siddhAH sopacayA api / catrAdhi mavaMce-nizAnaMtamAnatA che ? | (dravyalaka) artha:-e keIpaNa kALa bhaviSyakALamAM AvavAne nathI ke je kALe sarvasiddhane ekatra karyA chatAM paNa (te traNekALanA siddhanI saMkhyA) eka nigedanA anaMtamA bhAga karatAM vadhI jAya, kahyuM che ke - jaiAi hoi pucchA, jiNANa maggaMmi uttaraM tiyaa| ikassa nigoyassa ya, aNaMtabhAgo u siddhigo||1|| artha:-zrI chanezvarabhagavaMtanA mArgamAM (vartamAna samaye athavA 100 varSa bAda athavA lAkha varSa bAda athavA saMkhyAta varSa bAda athavA asaMkhyavarSa bAda ke bhaviSyakALamAM anaMtAnaMta varSa bAda paNa) jyAre jyAre keI siddhaparamAtmAnI saM khyAne savAla kare tyAre tyAre eka nigAdane anaMtamAM bhAga mekSe gayo che." eTale ekaja nigodamAM jeTalA jIvo che tenA anaMtamA bhAga jeTalAja siddhaparamAtmA che, eja javAba male bIje javAba na male, e pramANe hevAthIja re 4 aai ni , ya ra siddha anaMta. e vacana atiprasiddha ane sarvathA satya che ke nigodanI rAzi ghaTatI nathI ane anaMtasiddha vadhatA nathI, zaMkA--ahiM nigAdanI rAzi ghaTatI nathI ema kahyuM to 1 je ke siddhaparamAtmAnI saMkhyAmAM dareka vakhate vadhAro thato jAya, che. te paNa anaMtamAM bhAga karatAM na vadhe ema kahyuM, tene khulAse turatamAMja AgaLa praznottaranA rUpamAM kare che tyAMthI jANavuM. 2 e uparathI ema na jANavuM ke bhaviSyamAMja A javAba hato, parantu bhUtakALamAM anaMtavarSa pahelAMnA prazna vakhate paNa eja javAba hato, e samajavuM sugamya che.
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ [202] zrI nigodachatrIzI-bha AgaLa kahevAtI vyavahArarAzinigAda ane avyavahArarAzinigada e be prakAramAMnI kaI rAzi ghaTatI nathI? uttara-mukhyatve avyavahArarAzi nigoda ghaTatI nathI ema kahevAnuM tAtparya che. kAraNake vyavahArarAzi haMmezAM sarakhI saM khyAe rahe che, kAraNake vyavahArarAzimAMthI jeTalA cho je vakhate mekSe jAya teTalA che turta avyavahArarAzimAMthI nikaLI vyavahArarAzimAM Ave che, jethI vyavahArarAzi haMmezAM tulyasaMkhyAvALI hoya che ane avyavahArarAzi daravakhate ghaTatI ghaTatI rahe che, ane te paNa eTalA mokSe jAya teTalI ja ghaTe che, e pramANe avyavahArarAzi daravakhate ghaTatI jAya che, vyavahArarAzi sama rahe che, ane siddharAzi daravakhate vadhatI jAya che. e sAmAnyathI vyavahArarAzinI samatA jaNAvI. parantu vyavahArarAzivALA nigoda to viSama saMkhyA paNa hoya, puna: sAmAnya vyavahArarAzinI apekSA na gaNatAM kevaLa vyavahAranimedanI apekSA laIe topaNa nimedanI rAzi ghaTatI nathI ane siddharAzi vadhatI nathI ema gaNI zakAya. kAraNake vyavahAra nigoda paNa AgaLa kahevAtA praznanA javAba pramANe anaMta phITIne asaMkhyAtI kaI kALe thavAnI nathI eja tAtparya che. chatAM ghaTe na rAzi nigodakI" e vAkya mukhyatve avyavahArarAzine vizeSa saMbaMdha karyA che. kAraNake avyavahArarAzinigodamAM ekAne hAnija thayA kare che, vRddhine te saMbhava ja nathI, ane vyavahArarAzi nigadamAM to hAnivRddhi be cAlu hovAthI aniyatapaNuM hoya che. mATe aniyatapaNAvALI vyavahArarAzinigAdanI apekSAe nigodarAzi ghaTatI nathI ema kahevuM te vizeSa sArthaka nathI. zaMkA-e pramANe dara vakhate nigAdarAzi ghaTatI jAya che, ane siddharAzi vadhatI jAya che, chatAM nigedarAzi ghaTatI nathI ane siddharAzi vadhatI nathI ema kahevuM, e parasparavirUddha vadatAvyAghAta sarakhuM che, vaMdhyAputranA varNana sarakhuM, ane dekhItuMja virodhavALuM che. uttara -he chajJAsu! jainazAsanuM vacana paraspara virUddha na
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigodachatrIzI-bhASAntara [23] heya, chatAM paNa apekSA na samajAvAthI paraspara virUddha lAge che, te apekSA A pramANe che ke-siddharAzi je anaMta che te sadAkALa (thoDI thoDI vadhavA chatAM paNa) anaMtaja rahevAnI che, paNa anaMtathI vadhI jaIne kaI ceAthIrAzinA nAmavALI nahiM thAya, kAraNake jainazAstramAM padArthasaMkhyA mATe saMkhyAta-asaMkhyAta-ane anaMta e traNa rAzi zrI sarva niyata karelI che, jethI saMkhyArAzine abhAva che to have siddharAzi daravakhate vadhavA chatAM paNa anaMtathI AgaLa zuM vadhavAnI hoya ! e pramANe nigodarAzi eTale mukhyatve avyavahAra nigedarAzi je ke daravakhate ghaTe che paNa ghaTI ghaTIne anaMtakALe paNa evI nathI ghaTavAnI ke je avyavahArInigada anaMta che te maTIne asaMkhya thaI jAya, evo keIpaNa kALa AvavAne nathI, mATe e traNa saMkhyArAzinI apekSAe nigodarAzi ghaTavAnI nathI tema siddharAzi vadhavAnI nathI e akSaraza: satya che. ane vAstavika rIte daravakhate nidarAzi kiMcita ghaTatI jAya che, ane siddharAzi kiMcita vadhatI jAya che, te paNa satya che. zakA-kiMcita kiMcita ghaTatAM paNa anaMtakALe nigadanA anaMtacha maTIne asaMkhya jeTalA (ochA) kema na thAya? uttara-traNakALanA samaya karatAM sarva jIvo anaMtaguNa che. athavA traNakALanA samaye karatAM nigodajI paNa anaMtaguNa che. to have e kALa kaye Ave ke je kALe nigAda cho anaMta che te ghaTIne asaMkhyAta thaI jAya? punaH zrI prajJApanA sUtra vigeremAM AgaLa kahevAtI avyavahAra rAzi eTale anAdi nigada je svIkArelI che te rAzi anaMtakALa sudhI rahevAnI che, e vAta spaSTa kahI che. jethI te anAdi nigAda je kaMipaNa kALe anaMta maTIne asaMkhya thAya to jarUra asaMkhya maTIne saMkhyAta thatAM vAra na lAge ane jyAM saMkhyAta thaI ke tuta nilepa-khAlI thatAM paNa vAra na lAge, ane je anAdi nigadarUpa avyavahArarAzi khAlI thaI to pachI vyavahArarAzi paNa krame krame khAlI thaI jAya ane tema thatAM
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 204] zrI nigodachatrIzI bhASAntara lAkamAM kevaLa abhavya jIvA khAkI rahe ane sa bhavya jIve siddhipada pAmelA hovAthI siddhigamana paNa aTake, ema sa bhavya ane siddhi gamananA vicchedya te kAipaNa kALe zrI sarvajJe IccheleA nathI, mATe anAdvi nigADha anaMta maTIne asakhyuM nahiM thAya ema spaSTarIte samajavuM sugama che. puna; e anAdi nigeAdamAM bhavya ane abhavya ane prakAranA anaMta anaMta jIve sadAkALa ( ki`cit kiMcit AchA thavA chatAM paNa ) anaMta a naMtaja rahevAnA che. kahyuM che ke-- sAmaggiabhAvAo, vavahAriyarAsi appavesAo mavite anaMtA, ne siddhi mudde na viMti a--sAmagrInA abhAvathI vyavahAra rAzimAM nahi' praveza thavAthI je bhavyA meAkSasukha pAmavAnA nathI tevA bhavyajIvA paNa ( api zabdathI abhavya jIvA paNa ) anaMta che. tathA paccupapannavaNasaINa nillevaNaM na bhavANaM / juttaM na hoi taM jai, -acchaMtavaNassaI natthi // ( prajJA0 56 18 ) a:------va mAnakALe je vanaspati jIve che, ane vamAna kALe je bhavya jIvA che tenA nileSa ( khAlI ) thavAne nathI. arthAt bilakula vanaspati jIva nahiM hoya ( evA paNa kALa Avaze ) ema mAnavu' te ceAgya nathI, mATe nigeAdarAzi ghaTavAnI nathI e vacana yathA che. nigeAdarAzi. nigADhamAM vyavahArarAzi ane avyavahArarAzi ema e prakAranA nigADhajIve che, temAM paNa mAdanigADha tA kevaLa vyavahArarAzimAMja gaNAya, ane sUkSmaniAdave vyavahArarAzivALA ane avyavahArarAzivALA ema banne prakAranA gaNAya che. tyAM prathama avyavahArarAzi eTale je vA sUkSmanagADhaNuM tyAga karIne
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigAdachatrIzI-bhASAntara. [25] keIpaNa kALe bAdaranigoda athavA sUkSmapRthvIkAyAdikavyavahArane na prApta thayA hoya te avyavahArarAzivALA gaNAya. arthAta anAdikALathI je sUkSmavanaspatimAMja maraNa pAmI tyAre tyAMja punaH puna: janma maraNa karyA kare chete sUkSmanigAdavo acaThTha gaNAya ahiM vyavahAra eTale anAdikALathI cAlu raheluM sUkSmavanaspati nAma tyAga karI bIjA nAme vyavahAra thavo eTale pRthyAdi nAme athavA bAdara nAmarUpe vyavahAra thavo te vyavahAra gaNAya. evA vyavahArane nahiM prApta thaelA anaMtachevo hajI che ane tevAja rahevAnA, kahyuM che ke- asthi aNaMtAjIvA, jehiM na patto tasAipariNAmo te vi aNaMtANaMtA, nigoavAsaM aNuhavaMti // 1 // artha_evA anaMtAnaMta jIvo che ke je jIvoe adyApi paryata trasAdi keIpaNa pariNAma prApta karyo nathI, ane nigodavAsaneja anubhavatA rahyA che. evA jIvo vyavahArarASiAninora nA nAmathI oLakhAya che. tathA je che anAdisUkSmanigAdapaNane tyAga karI sUkSmapRthvIkAyAdikamAM athavA bAdaranigodAdikamAM utpanna thavAthI ekavAra paNa sUkSmanirgAdapaNAnA nAmane lepa karI pRthvIkAyAdika vyapadezarUpa vyavahArane tathA bAdara vyapadezarUpa vyavahArane prApta thayA hoya tevA puna: nigodamAM AvelA nigAdajI cAraphinivAra nA nAmathI oLakhAya che. e pramANe bAdaranigAda ane sUkamapRthvIkAyAdi tathA bAdarapRthvIkAyAdi te vyavahArarAzivALA cha gaNAya che, eTaluM ja nahiM parantu e cho puna: sUmanigadamAM utpanna thAya tyAM paNa teo vyavahArarAzivALAja gaNI zakAya che. ane tyAM asaMkhya lokAkAzanA pradeza jeTalA asaMkhyakALacaka sudhI janma maraNa karI puna: sUrmanigAdamAMthI bahAra nikaLe che, ethI vadhukALa vyavahArarAzi nigodA surmanigodamAM TakI zake nahiM. temaja kAyasthitidvAramAM kahyA pramANe bAdaraniTa bAdaranigAdapaNAmAM 70 kaDA keDI sAgarepama
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 11 6] zrI nigodachatrIzI bhASAntarasudhI janma maraNa karI avazya bAdaranigodANAno tyAga karI sUkSmanigAdamAM athavA to sUkSmabAdara ekendriyAdimAM utpanna thAya che. e utkRSTasthiti kahI, ane jaghanya kAyasthiti to bannenI antamuhUrta jANavI. tathA sUkSma ane bAdaranigada banenI ekatra kAyasthiti athavA vyavahArarAzinigAdapaNAnI kAyasthiti utkRSTathI rA(aDhI) pudgalaparAvarta che, ane jaghanyathI antarmuhUrta kAyasthiti che. nigodamAM bhedAdika dvAranI prApti. have nigAdamAM bheda-sthAna-paryApti-saMkhyA-ni-kula-saM9tatvAdi-bhavasthiti-kAyasthiti-zarIra-saMsthAna-dehamAna-samudraghAta gati-Agati-anaMtarApti-samayesiddhi-lezyA-diziAhAra-saMghayaNa-kaSAya-saMjJA-indriya-saMjJitvaveda-draSTi-jJAna-darzana-upayoga -traNaAhAra-guNasthAna-ga-mAna-parasparAspaba-diziapabahu-aMtara ane bhavasaMvedha e 37 dvAranI prApti kahevAya che. 1 -jIvanA pa63 bhedamAM nigadanA bheda 1 sUkSmaapaAMtanigAda, 2 sUkSmaparyAptanigAda, 3 bAdaraaparyAptanigAda ane 4 bAdara paryAptanigada e cAra bheda che. ekendriyanA bAvIsabhedamAMnA athavA vanaspatinA 6 bhedamAMnAja e cAra bheda nigedanA che. athavA vyAvahArikanigAda ane avyAvahArika nigoda e be bheda prathama kahevAya che, 2 sthAna-sUkSmanigada savalokAkAzamAM AgaLa A-nigAda chatrIzImAM kahyA pramANe atinibiDapaNe vyApta thayelI che. lekamAM evuM keI sthAna ke kaI AkAza pradeza nathI ke jyAM sUkSmanigAda na hoya. ane bAdaranigAdanuM sthAna sarva dvIpasamudromAM ane vAstavika rIte sarva jaLAzayamAM ane sarva vanaspatisthAnamAM hoya che. je 19 tuM tatha ta va eTale jyAM jyAM jaLa tyAM tyAM vanaspati hoya e vacana vizeSata: bAdaranigAdavanaspatinI apekSAe che. jo ke kAcA svaccha jaLamAM paNa bAdaranigAda dekhAtI nathI tepaNa adrazyapaNe bAdaranigoda avazya che, e
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigeAdachatrauzI--bhASAtara. [ 2017 ] bhAvAtha zrI yAvi upAdhyAyajI mahArAje dha parIkSAmAM kahyo che, jethI mAdarinagAda leAkanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. ane sU nigeAda salAkamAM che. 3 pAMnni--labdhi aparyuMpta sUkSmanigeAda tathA labdhiapadvaipta khAdaranigoda jIvezane AhAra-zarIra-ane indriya e traNa paryApti hoya che, cAthI pati Ara MbhelI hoya che paNa pUrNa thaI zakatI nathI. ane labdhiparyAMsa sUra nigeAdane tathA labdhiparyApta bAdaranigeAdane ucchvAsaparyApti sahita cAra paryAsi hAya che, kALa--aparyApta sUkSmanigeAdane tathA aparyAptamAdaraniMgAdane AyuSya kAyabaLa ane sparzendriya e traNa prANa hAya che, ane paryAptasUkSma tathA paryAptabAdaranigodane AyuSya--kAyakhaLa-spazendriya ane zvAseAzrvAsa sahita traNa prANa hoya che. 4 ni--14 lAkha ceAni te samavaNuM samagdha samarasa samasparzI ane samasa`sthAnavALA ana nigAMDha paNa eka cAni mAM gaNAya. e rIte (14 lAkha yAni ) che. 5 ku.ja--eka ceAnimAM utpanna thatA bhinna bhinnajAtinA jIve te kula gaNAya, ane e pramANe banne nigAdanAM abhinnavivakSAe 28 lAkha kroDa kula che. - saMvRtatvAhi--ane prakAranI nigeADha saMvRtayeAnivALI che. kAraNake nigeAdanI utpattisthAnarUpa cAni spaSTa dekhI zakAtI nathI. 7 masthiti ane niAdanuM jaghanya AyuSya 256 AvalikApramANa kSullaka bhava jeTaluM che, ane utkRSTa AyuSya ethI adhika anta dUtta pramANa che. nAyasthiti--avyavahArarAzirUpa niAdanI apekSAe jathanya athavA utkRSTa sthiti anAdi sAnta ane anAdi anaMta che. arthAt je jIve niAdamAMthI hajIsudhI nikaLyA nathI paNa nikaLaze teonI kAyasthiti anAdi sAnta ane je jIvA nikaLyA nathI ane nikaLavAnA paNa nathI te nigADhavAnI kAyasthiti anAdi anaMta che. tathA je nigAdavA anAdinigaDhamAMthI
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 208 ] zrI nigAdachatrIzI--bhASAntara. eTale avyavahArarAzimAMthI nikaLI vyavahArarAzimAM AvIne puna: niAdapaNuM pAmyA che teonI niAdapaNAnI kAryAsthati sAdi sAnta che, eTale kALathI asa`khya utsarpiNI:avasarpiNI sudhI nigAdapaNAnA anubhava karaze, ane kSetrathI asakhyaleAkA kAzanA jeTalA AkAzapradeza teTalAM kALacakA sudhI niAdapaNuM anubhavo. (te sUkSmanigeAda ane mAdaraniAda bannemAM bhavapUtinI apekSAe kahyuM, anyathA khAdaranigADha tA mAdanigeAdamAM 70 kA0 kA0 sAgara sudhI utpanna thai zake che. ema kAyasthiti steAtramAM tathA prajJApanA0nA 18mA padmamAM kahyuM che. ) 9 cora--( eka ) nigeAdamAM rahelA anaMtajIvAnu AdArika zarIra hAya che, ane te eka hoya che. puna: tejasa ane kANa zarIra tA te dareka jIvanAM pAtapeAtAnAM jUdAM jUdI hAya che. 10 saMsthAna--nigAdanuM huDaka sasthAna che, puna: vizeSapaNe vicAratAM zrI jIvAbhigamajImAM sUkSmanigeAdanuM ane mAdaranigeAdanu paNa anistyastha ( aniyata AkAravALuM) saMsthAna kahyuM che, ane sagrahaNivRttimAM sAmAnyapaNe nigeAdanuM stiNuka (parapeTA) AkAre saMsthAna kahyuM che. 11 vedamAta--ane nigeADhatuM zarIra jaghanyathI agulanA asaMkhyAtamA bhAga ane utkRSTathI paNa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga che, paraMntu jaghanya karatAM utkRSTa bhAga kaIMka adhika jANavA, emAM paraspara hInAdhika zarIra A pramANe che. 1 aparyApta sUkSmanigeAdanI jaghanya avagAhanA sarvAMthIladhu tethI AdaranigeAdanI ,, ,, asaMkhyaguNa tethI ,, "" "" "" 5 aparyApta sUkSmanigeAdanI utkRSTa avagAhunA 6 paryApta sUkSmanigeAdanI 7 aparyApta khAdaranigeAdanI 8 paryApta "2 "" bAdaraniAdanI 7, mR vdh 2 3 paryApta sUkSmaniAdanI ,, daranigeAdanI ,, 4 paryApta "" * OM OM - sa tethI tethI tethI tethI tethI :
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigAdachatrIzI--bhASAntara. [209] e pramANe 8 prakAre nigeADhajIvAnI avagAhanAnI tarata matA che. 22 samuddhAta--ane nigeAdanA jIvAne kaSAyasamudghAta-vedanA samudghAta-ane maraNasamuddAta e traNa samuddAta hAya che. vizeSamAM e che ke niSkRTasthAne rahelA nigaDha tathA aAcara sthAnamAM rahelA nigADha ke jyAM vAyu AdinA vizeSa AghAta 5hocI zakatA nathI tevA sthAnamAM rahelAone vedanAsamuddAta nathI hotA. ema zrI prajJApanAjImAM kahyuM che. phrU ti--nigADhajIvA maraNa pAmIne sava ekendriyAmAM, sarvavikalenDriyAmAM, sakhyAtaAyuSyavALA gatiya capa cendriyAmAM, sakhyAtaMAyuSyavALA gajamanuSyamAM ane samu imatiya camanuSyeAmAM utpanna thAya che. parantu cugalikamAM devamAM ane nArakamAM utpanna thatA nathI. 24 Ati--e jIvAnI jyAM jyAM gati kahI che, tyAM tyAMthI gati paNa jANavI, arthAt te te sthAnathI maraNa pAmelA jIve nigeADhamAM utpanna thAya che. parantu cugalika, deva, ane nAraka e traNa jIvA nigeAdamAM AvatA nathI. tethI Ati te gati tulya jANavI. zya utpatti saMnyA--eka samayamAM jaghanyathI anaMtanigeAdajIvA utpanna thAya che, parantu asaMkhya athavA sanigADha jIve utpanna thatA nathI. tema utkRSTathI paNa ekasamayamAM tethI paNa vadhu ana nigeAdajIvA utpanna thAya che, mATe darasamaye anaMtanagAdavAnI utpatti che, jema utpatti che tema pratisamaya ana nigeADhavAnuM cyavana-maraNa paNa thayA kare che. ekaja nigeAdamAM jeTalA ana tave vivakSita samaye che temAMnA anaMtajIvAtmaka eka asaMkhyAtamA bhAga ekasamayamAM maraNa pAme che. ane teja samaye puna: ana tajIvAtmaka eka asaMkhyAtamAbhAga parabhavathI AvI utpanna thAya che, e pramANe pratisamaya ekeka asakhyAMza ghaTatAM ghaTatAM vizvakSita samayanA sarvajIveA antatta mAtramAM sarvanAza pAme che, jethI antamutta vyatIta thatAM bIjesamaye joie tA te nigAhna
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ (210] zrI nigodachatrIzI-bhASAntara. mAM sarva jI navAja AvelA hoya che, ane pUrvamAMne eka paNa jIva vidyamAna heya nahiM. e rIte jema eka nigoda atamuhUrtamAtramAM sarvathA parAvartana pAmI tema sarva jagatanI dareka nigoda paNa antarmuddata mAtramAM parAvartana pAme che, e pramANe sadAkALa nigedo dara antamuddate sarvathA navI navI utpanna thAya che. paraMtu te nigATa kadIpaNa chavarahita thatI nathI. - 16 vara-pratisamaya anaMtanigAdAtmaka ekeka asaM. khyAtamo bhAga dareka nigadamAMthI maraNa pAme che, ane na utpanna thAya che mATe nigAdamAM janma maraNane virahakALa hoI zakatA nathI, 17 anaMtari-agrabhavamAM je samyaktvAdiguNaprApti thAya te vivakSita bhavamATe anaMtarApti kahevAya. nigadanA che maraNa pAmI parabhavamAM je paMcendriya tiryaMca thAya to sagyakutva ane dezavirati pAme che, ane je garbhaja manuSya thAya te samyaktva-dezavirati-sarvavirati ane mokSa paNa prApta kare che. 18 rAje siddhi-nigodamAMthI nikaLI garbhajamanuSya thaI eka samayamAM 6 jIva mekSe jaI zake che. - 19 serA-dareka nimedavane antarmudra parAvartana pAmatI kRSNa-nIla ane kApeAta e traNa lezyAo hoya che, 20 jimAdAra-lAkanI aMdara rahelA nigedajIne 6 dizine AhAra hoya che, ane lokAte nikUTasthAnamAM rahelAone 3 4-5 dizino AhAra hoya che, 21 saMghA-hADanA abhAvathI nigodane saMghayaNa nathI paraMtu matAntare sevArta saMghayaNa svIkAreluM che, te baLanI ane pekSAe che, 22 saMzaAhAra saMjJA-bhayasaMjJA-viSayasaMjJA ane parigrahasaMzA e cAre saMjJAo avyaktapaNe nigodajIne hoya che. je e jI saMjJArahita hoya to sarvajJatulya gaNAya. ane karmabaMdha paNa na kare,
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigodachatrIzI bhASAntara [21]; 23 kara-je rIte avyaktapaNe cAra saMjJAo che te rIte avyakatapaNe cAre kaSAye (se kaSAye) paNa che, je avyakta paNa kaSAya na svIkArIe to enigada jI vItarAga gaNAya. 24 jUiranigAdajIne pAMca IndriyomAMnI eka sparza indriya che. 25 vazitva-vatamAnakALane temaja traNe kALane vicAra karavA azakata hovAthI nigodajI asaM igaNAya che, 26 vera-nigodajI kevaLa napuMsakadavALA hoya che e veda paNa saMjJA ane kaSAyavat avyakta jANu, anyathA avedI gaNAya te ISTa nathI. ra7 zfg-sanigodo eka mithyAtvadraSTivALA hoya che. 28 jJAna-sanigAdavone matijJAna-zrataajJAna-e-be ajJAna hoya che, ane te paNa zeSa sarvAnI apekSAe ati alpa hoya che, 22 na-spazendriya mAtra hovAthI sarvanigoda acasudarzanavALA che. zeSa cakSu Adi dazana hoya nahiM. 30 3pa --upara kahyA pramANe be ajJAna ane eka dazana maLI nigArajI traNa upayogavALA che. 31 AdaravigrahagativinA e sadAkALa AhArI heya che. vigrahagatimAM paNa traNa vA cAra samaya nirAhArI hoya che. punaH e jIvone utpanna thatAM zarIrAparyAptapaNumAM eja AhAra hoya, ane zarIraparyApti pUrNa thayA bAda temAhAra hAya, e banne prakArano AhAra paNa e ne anAmika (spaSTa upaga rahitapaNe) hoya che. puna: sacittAdi traNe prakArane AhAra che. ane eka samaya paNa AhAranuM attara nathI. kura TLasthAna-nimedavone avyakata mithyAtva nAmanuM pAMcamuM mithyAtva hevAthI prathama guNasthAnavALA che. 33 -nigodajIne vigrahagatimAM kAmaNa-kAyAga
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ [12] zrI nigada chatrIzI-bhASAntaraH heya che, ane utpanna thatAM prathamasamaye paNa kAmaNaga che, tyArabAda bIjA samayathI aparyApta avasthA sudhI dArika mizrayoga che, ane paryApta thayA bAda dArikakAga che. 34 mAna-aparyAptasUkSmanigodAdi cAre prakAranA nigeha cha anaMtalokAkAzanA jeTalA AkAzapradeza tethI paNa anaMtaguNa che. temAM paNa * 1 bAdara paryApta nigada sarvathI alpa tethI2 bAdara aparyApta nigeda asaMkhyaguNa tethI 3 sUkama aparyApta nigoda asaMkhya 4 sUkSma paryApta nigoda asaMkhyaguNa che. ahiM sarva nigAdanI saMkhyA tapAsIe to sUkSmavAyujIthI asaMkhyaguNa nigoda che. kAraNake dareka geLAmAM asaMkhya asaMkhya nigAda che. tethI anaMtaguru sUkSma vanaspati che che. ane tethI vizeSAdhika sUkSma jIvo che. punaH A sUkSmanigedamAM eka aparyApta nizrAe asaMkhya paryApta ja hoya che. ane bAdara nigadamAM eka paryAptanI nizrAe bIjA asaMkhya apayaMta jIvo hoya che. . 35 iiaa aAvadutva-sarvalokamAM sUkSmanigAdajI ati gADhapaNe vyApta hevAthI dizi apekSAe sUkSmanigAdajInuM alpabadutva nathI. ane bAdaranigAranI apekSAe to pazcimadizimAM bAdaranigAda alpa che, tethI pUrva dizimAM vizeSa che, tethI dakSiNadizimAM vizeSa che, ane tethI uttaradizimAM vizeSa che. A alpabadutva bAdara apakAyane AdhAre kahevuM. kAraNake bAdara vanaspatinuM apabahu jaLanA alpabahuta sAthe saMbaMdha rAkhe che. jyAM jaLa tyAM vanaspati e svAbhAvika niyama che, - 3H attara-sUkamanigAdava sUmanigAdapaNAne tyAga karI bAdaranigAdamAM athavA sUkSmapRthvIkAyAdi anya bhavamAM utpanna thAya te tyAM jaghanyathI paNa attamuhUrta rahI puna: sUkSmanigAdamAM AvI utpanna thAya te apekSAe sUkSmanimedajIvanuM jaghanya
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI niAda trIzI--bhASAntara. [117] antara antamudra che. ane utkRSTa antara asaMkhyalAkAkAzanA jeTalA AkAzapradeza teTalA kALacakra che. kAraNake sUkSmapRthvIkAyAdi aneka bhavabhramaNa karIne asaMkhyakALacakra pUrNa kare tyArabAda avazya sUkSmavanaspatimAM AvI upaje. sUkSmavanaspati sivAya anatakALanI sthiti bIjA keAI bhaveAmAM nathI. 37 mavasaMvedha--nigeAdanA jIveA nigeAdamAM utpanna thai anatabhava karI zake che, parantu je nigaDha sivAya bIjA bhava kare teA asaMkhya bhava kare che, ane tyArabAda turtI puna: nigeAdamAM AvI jAya che. 38 veMdha--sAmAnyapaNe nigeADhanA vA mULa AikanA badha kare che, aneuttara prakRti Azrayi 109 kama nA baMdha kare che. kAraNake samyaktvanA abhAve jInanAmakarma, cAritranA abhAve AhAradrika ane devanArakamAM javAnA abhAve vaikriyASTaka e11 prakRtie bAMdhatA nathI. e vyavahArarAzimAM utpanna thanArA nigeAdaAzracI jANavuM, parantu jeo avyavahArarAzimAM hAine anaMtakALa sudhI avyavahArarAzimAMja rahevAnA che, ane kadIpaNa bahAra nikaLI vyavahArarAzipaNuM pAmavAnA nathI tevA jIvA tA-- 1 nIcageAtra 5 jJAnAvaraNa 28 nAmaka te A pramANe--tig9 darzanAvaraNa gati-ekendriyajAti-tejasa2 vedanIya kANa-aidArikazarIra-huDakasa sthAna-varNAdi-tigAnupUrvI--agurUlaghu--upaghAta-parAghAta-ucchavAsa-sthAvara-sUkSma-sAdhAraNa-aparyApta-paryApta-sthira-asthira-zubha-azubha-dauA~nya--anAdeya--ayazani 5 antarAya 1 tiya gAyu 23 rmANa, 24 mAhanIya ( 28 mAMthI mizra-samya0-srI-purUSavinA-- ) e pramANe 76 prakRtinA anya anAdianaMtA bhAMgAvALI avyavahArI nigeADhane jANavA.
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ [4] zrI nidachatrIzI-bhASAntaruM ( 39 - anAdi anaMtabhAMgAvALA nigoda chavo jeTalI prakRtie bAMdhI zake che teTalI prakRtieja temane udaya yogya jaNavI. kAraNake nigAdane jeTalI prakRtie udayagya hoya teTalIja prakatinigodamAM utpanna thanArA bIjA che temaja anAdi anaMta avyavahAra nigAdajI bAMdhI zake che. arthAta 76 prakRtione udaya hoya che. ( 40 naLA-udayavata 76 prakRtinI udIraNA paNa hoya che, 41 sattA-jInanAma-AhArakaddhika samya-mizra -devAyunarakAyu-devagati-narakagati-devAnupvI ane narakAnupUrvI e 11 prakRti vinA zeSa 137 prakRtionI sattA hoya, e sAmAnya nigodaAzrayI jANavuM, ane anAdi anaMta avyavahArI nigodane to jeTale baMdha teTalAja udaya ane teTalI ja sattA hevAthI 36 prakRtinI sattA 120 nI apekSAe heya. 42 ghavI-nimedavane agrabhavamAM tIrthakara cakavati vAsadeva ane baladeva e cAra padavIo vinA 1 mAMDalIkapadavI-cakavatinA 14 ratnanI padavI, samyaktva-dezavirati-sarvavirati-ane kevali e 19 padavI pAme, ema sAmAnya vanaspatinI padavI uparathI pannavaNAjImAM 20 mA padane viSe kahelI vakatavyatAnusAre saMbhava rahe che. e pramANe nigAdane aMge kara dvAre kahIne have kevaLa sUkSmanigAdajI saMbaMdhi svarUpa kahevAne nigodachatrIzI nAmanuM prakaraNa kahevAya che.
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ nigoda chatrIzI saTIkanuM bhASAntara. zrI bhagavatI sUtrane viSeja 11 mA zatakanA 10mA udezAmAM "nigadane vicAra (mULa sUtramAM) A pramANe kahyuM che-"he bhagavaMta! lekanA eka AkAza pradezane viSe jaghanyathI (echAmAM ochA) jIvapradeza, utkRSTa (vadhAremAM vadhAre) jIvapradeza ane sajIvo e traNamAM paraspara keNa a5 che? athavA kANu ghaNA che? athavA keNu tulya che athavA keNu vizeSAdhika che? (e pramANe zrI gautamasvAmIe prazna karyo tyAre sarvajJa zrI mahAvIra bhagavaMte uttara Ape ke) he maitama! lekanA eka AkAzapradezamAM (athavA lokAkAzanA eka pradezamAM) jaghanya saMkhyAmAM rahelA jIvapradeza sarvathI (eTale utkRSTapada jIvapradezAthI ane sarvajIvethI) alpa che, tethI ( eTale jaghanyapada jIvapradezathI) savajI (lokavatI samagra jIvasaMkhyA) asaMkhyaguNa che ane tethI (eTale samagra jIvasaMkhyAthI) utkRSTapadavALA (eka AkAzapradezavartA) chavapradeze vizeSAdhika eTale saMpUrNa dviguNa nahi paNa dviguNathI-bamaNAthI kaMIka ochA) che. " e mULa sUtramAM kahelA nigadanA saMkSipta vicArane vizeSa sugamatAthI savistarapaNe samajavAne mATe nigAdanuM vistRta varNana A AgaLa kahevAtI pUrvAcAryonI racelI 36 gAthAo vaDe kahevAya che te A pramANe 1 aMgulanA asaMkhyAtamAbhAga pramANamAM ekaja audArika zarIramAM sumavanaspatikAyanA anaMtajIvo rahe che, te sUkSmanigoda kahevAya. ane evA ekaja bAdara audArika zarIramAM je anaMta bAdaravanaspatijI rahe che te bAdaranigada kahevAya, prastuta prakaraNamAM (naiRyika) utkRSTa pada bane nigoda maLIne ane jaghanyapada vizeSataH sUkSmanigadathI. jANavuM..
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigodachatrIzI-bhASAntara logassegapaese, jahannayapayammi jiyapaesANaM ukkosapae a tahA, sabajiyANaM ca ke bhuyaa?||1|| thArtha-lokanA eka AkAzapradezane viSe jaghanyapade je jIvapradeze che, tathA utkRSTa pradeza je jIvapradeza che, ane je sarva che e traNamAM paraspara keNa alpabahu che.? (e prazna che.) TArtha -kAkAzanA eka AkAzapradezamAM eTale eka nivibhAjya ( kapanAthI paNa jeno bhAga na thaI zake evA parama sUkSma bhAga jeTalA) kSetramAM sUkSmanigedAdinA ochAmAM ochA keTalA Atmapradeze avagAhelA (aMdara saMkamIne rahelA) heAya? tathA kAkAzanA tevAja eka AkAzapradezamAM eTale eka nirvibhAjya kSetramAM sUkSmanigodAdinA utkRSTathI keTalA Atmapradeze avagAhalA heya? tathA sarva jIvo eTale saMpUrNa kAkAzamAM rahelA sarvabhede abhinna (eTale keIpaNa chavabhedanI vivakSArahita arthAta amuka bheTavALA nahi paraMtu sarve) cha tathA utkRSTapade eka AkAzapradezamAM rahelA sUkSmabAdara Adi bhejavALA jIvonA Atmapradeze ane jaghanyapade eka AkAzapradezamAM rahelA sUkSma bAdara Adi bheTavALA chAnA Atmapradeze e traNamAM paraspara keNu alpabahu che? e mULa gAthA mAtranI vRtti-TIkA kahI. have tAtparya kahevAya che - ahiM cAdarajaju pramANa lekanA AkAzapradezanI gaNatrI karIe te asaMkhya AkAzapradezavALo loka che, temAM ekeka-dareka nimedanI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamAbhAga pramANunI che ( arthAta aMgulanA asaMkhyAtamAbhAga jeTalA alpa AkAzamAM eka nigAda evI rIte dareka nigoda rahelI che temAM paNa jeTalA alpa AkAzamAM eka (vivakSita-amuka) nigoda rahelI hoya che, tyAM teTalAja AkAzamAM bIjI paNa asaMya nigedo (paraspara saMkamIne) rahelI hoya che. puna: anaMtajInuM eka eTale sAdhAraNa (athata anaMtajIvo vacce ekaja zarIra athavA je ekaja dArika sUkSma athavA bAdarA paNa aMgulanA asaMkhyAtamAbhAga mAtra zarIramAM anaMtajI rahelA hoya te) zarIra nigeda kahevAya,
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigoda chatrIzI-bhASAntara, [17] (puna: e eka nigodamAM rahelA anaMtachamAMne) dareka jIva potapotAnI avagAhanAmAM asaMkhya AtmapradezAvALa hoya che, (te asaMkhya Atmapradeza eTalA badhA che ke ) te jIva sUkSmanigoda (rUpa avasthA) mAM atisaMkucita thaIne rahyA hoya te aMgulanA asaMkhyAtamAbhAga mAtramAM rahelA asaMkhya AkAzapradezavALA alpaAkAzamAM vyApta thAya che ( rahe che, parantu je emane koIpaNa jIva potAnA Atmapradezane je (saMsthAnAdipratyayathI) vistRta kare to (eka AkAzapradeza adhika be AkAzapradeza adhika traNa AkAzapradeza adhika cAvat saMkhyA ane asaMkhya AkAzapradeza adhika kSetramAM avagAha karI zakato hevAthI) ghaNuM atighaNuM yAvat kevalisamuddaghAta avasthAmAM sarva lokAkAzanA pradezamAM (cida rAjamAM) vyApta thaI zake che. (ke je vakhate ekeka AkAzapradezamAM te kevalisamudyAtagatajIvana ekeka Atmapradeza avagahelo hoya che. ) ane te kAraNathI ja savajIvazazinI apekSAe eka AkAzapradezamAM jaghanyathI savanigodane asaMkhyAtama aMza avagAhela hoya che. (e pramANe asaMkhya 1 pUrvabhavamAM baMdhAyelA saMsthAnanAmakarmane anusare jIvonI je nAnI methI avagAhanA nirmita thayelI hoya che te saMsthAna pratyayathI, ane sAte samuddaghAta avasare je mULa avagAhanAthI vyatirikta avagAhanA thAya te samudyAta pratyayathI, ane yoganirodha samaye je avagAhanA mULa zarIrathI 3 mAM bhAganI thavI te ganirodha pratyayathI gaNavI. ItyAdi avagAhanA jUnAdhika thavAnA hetuo zAstra anusAra svayaM vicAravA. 2 te kAraNathI eTale dareka jIva saMsthAnAdi pratyayathI jUnAdhika kSetramAM avagAhelo hovAthI. 3 sarva lokAkAzamAM rahelA sarva nigodAdi sarva jIvonI apekSAe, 4 tAtparya e che ke eka AkAzapradezamAM jaghanyathI jeTalA jIvo avagAhyA che te jIvo samagralakavartI sarvanigenI athavA sarva jIvonI apekSAe asaMkhyAtamAbhAga jeTalA che. athavA eka AkAzapradezamAM jadhanyathI avagAhI rahelA e jIvonA Atmapradezo te paNa samagralokavartI sarvajIvonI apekSAe asaMkhyAtamAbhAga jeTalA che, athavA eka AkA
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ [118] zrI nigodachatrIzI-bhASAntara. AkAzapradezavALA lokamAM rahelA) sarva keTalA che, ( vaLI e asaMkhya AkAzapradezavALA lokanA eka AkAzapradezamAM) chonA jaghanyathI keTalA Atmapradeze avagAhelA che ? ane u. tkRSTathI paNa keTalA Atmapradeze avagAhalA che ? e pramANe vAstavika rIte e traNa rAzinA paraspara alpabadutvane ahi prazna che. tene uttara (eka ja gAthAvaDe ) kahevAya che, je 2 thovA jahannaya pae, jiyappaesA jiyA asaMkhaguNA ukosapayapaesA, tao vitesAhiA bhaNiyA // 2 // vArthajaghanyapadamAM chavapradeza savathI alpa che, tethI savajI asaMkhya guNa che, ane tethI utkRSTapadamAM jIvapradeza vizeSAdhika che. jovAI-eka AkAzapradezamAM chavapradeze jaghanyathI sarva jIvarAzinI apekSAe a9pa hoya che, kAraNake eka AkAzapradezamAM rahelA jaghanya saMkhyAvALA AtmapredezA (upalakSaNathI fjI paNa) savajInI (athavA sarvanigodAnI) apekSAe asaMkhyAtamAbhAga jeTalA hoya che, (athavA bIjI rIte kahIe to ) jaghanyapadavALA jIvapradezanI apekSAe savajI (athavA sarvanigodo) asaMkhyAtaguNa che. ane eka AkAzapradezamAM utkRSTapadavALA jIvapradeza tethI eTale sarva jIvo (athavA savanigodo) thI vizeSAdhika che, have jaghanyapada eTale zuM ? ane utkRSTapada eTale zuM ane te kayAM hoya che te kahevAya che avataraNa-jaghanyapada ane utkRSTapada kyAM hoya te kahe che, zapradezamAM eTale eka sarakhA avagAhakSetramAM rahelA samAvagAhI ane viSamAvagAhI nigodajIvonI apekSAe paNa eka AkAzapradezamAM eTale nirvibhAjyakSetramAM rahelA te jIvonA Atmapradeza asaMkhyAtamAbhAga jeTalA che, e pramANe e vAkyane artha saMbaMdha traNe rIte thAya che, emAM bIjo artha bIjI gAthAnI TIkAmAM paNa spaSTa kahyo che. 1 upalI phaTaneTa pramANe chevo paNa asaMkhyAtamAbhAga jeTalA che.
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI nigodatrIzI-bhASAntara 191, tatthapuga jahannapayaM, loyaMte jatthaphAsaNA tidisiN| chadisimukosapayaM, samattha golaMmi nannattha // 3 // jAthArtha -temAM vaLI jaghanyapada te lekane ane ke jyAM traNadizinI spazanA hoya tyAM hoya che, ane utkRSTapada te jyAM cha dizinI spazanA che tyAM hoya che ke jyAM akhaMDa (saMpUrNa ) geLe hoya temAM eTale akhaMDagALAmAM heya paNa bIje nahiM. | dorArtha-tyAM eTale te jaghanya ane utkRSTapadamAM jaghanyapada lekane ane 1nikUTakoNane sthAne thAya che, ke je sthAne athavA je goLAne viSe bIjA bIjA goLA banAvanArI nigAdAnA aMza aMza bhAgavaDe kevaLa traNa dizAomAMja sparzanA hoya che, (arthAta jyAM pradezanI hAnivRddhie rahelI viSamAvagAhI nigodo ke jenI bIjA geLAe banAvanAra tarIke vivaphA karI zakAya tevI nigodo je gALAne traNa dizieja zelI hoya te gALAmAM jaghanyapada hoI zake che. bIjI traNa dizAomAM nigodAnI sparzanA na hovAnuM ) kAraNake zeSa traNadizAe 1 loka cAre bAjue goLAkAra che, ane Urva adhodizAe vaizAkha AkRtie ubhelo hovAthI dIrgha che, tethI tenA goLAkAranA traNukhaMDa paDe che, jemAM prathama sAtIno khaMDa anukrame ghaTatA geLApAravALo che, tenI uparano Urvakano adha:khaMDa vadhatA goLAkAravALe che, ane tenI uparano brahmakalpanA madhyathI laMkA sudhIno khaMDa punaH ghaTatA goLAkAravALo che, e traNa khaMDamAM koI paNa eka khaMDanI AdIthI te khaMDanA asudhI karNa gatie derI mApatAM vacce vacce sarakhI sapATI hotI nathI, paraMtu ThAma ThAma hIrAdhikabhAga Ave che, arthAta te dareka khaMDamAM ThAma ThAma evA bhAga Ave che ke je bhAga keTalAka alekamAM nikaLela-gavelo hoya che ke je bhAga alokamAM lekanA gavAkSo hoya tevA bhAse che, te alekamAM gayelA lokanA gavAkSa sarakhA bhAgane nikUTa athavA nikUTake zuM kahevAmAM Ave che, athavA e nikUTo lekarUpI purapanA roma sarakhA gaNAya che. 2 goLAnuM svarUpa AgaLa mULagAthA 6-7-8mI mAM kahevAze. 3 A prakaraNamAM vAraMvAra khaMDagoLAnA adhikAramAM traNa dizinI
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 't20] zrI nigoda chatrIzI-bhASAntaraalakavaDe avarAyelI hoya che (arthAta zeSa traNa dizAe alaka hovAthI tyAM nigadane abhAva che.) vaLI te traNa dizinI (eTale traNa ja dizAe nimedanI) spazanA khaMDagALAmAM ja hoya che. e tAtparya che. tathA je gaLAne viSe bIjA bIjA geLAene banAvanArI nidAnA dezabhAgavaDe sparzanA hoya ( athata je geLo anya anya goLA banAvanArI nidAnA aMza aMza bhAgavaDe che e dizie sparzIyala hoya athavA bIjI rIte kahIe te je goLo viSamAvagAhI nivaDe che e dizithI sparzAvela hoya) te gALAne viSe utkRSTapada thAya che, ane te (6 dizinI spazanA) samastagALAmAM eTale saMpUrNa gaLAmAM sparzanAno adhikAra Ave che, te traNa dizinI sparzane jIvane traNa dizinA AhAranI mAphaka jANavI. zaMkA-jIvane AhAra traNa dizine cAra dizine pAMca dizine ane 6 dizine ema cAra prakAre hoya che, tema sparzanA paNa 3-4-5-6 dizinI ja hoya, temAM traNa dizinA AhAravALA ane sparzanAvALA nigodane khaMDagoLA tarIke kahevAno che, ane 6 dizinI sparzanA athavA AhAravALAne akhaMDageLA tarIke kahyo te 4 dizi ane pAMca dizinI sparzanAvALA paNa ni- gadA che te te nigenI A prakaraNamAM kaMIpaNa vAta nathI tenuM zuM kAraNa? uttara-prastuta prakaraNamAM jaghanyapada ane utkRSTa pada e beno svIkAra hovAthI traNa dizinI ane cha dizinI sparzanAvALA goLAonI vaktavyatA kahI che, ane cAra dizinI sparzanAvALA gALAmAM temaja pAMca dizinI sparzanAvALA gALAmAM adhikRta je jaghanyapada te prApta thatuM nathI (paratu madhyamapada prApta thAya) mATe cAra ke pAMca dizinI sparzanAvALA geLAono cAlu prakaraNamAM jaghanya ane utkRSTapadane aMge upayoga nathI. ane tethI tenI vivakSA paNa nathI punaH traNa dizAo alokavaDe avarAyelI kahI te kaI kaI traNa dizAo ekavaDe avarAyelI che e zaMkAnA samAdhAnamAM samajavAnuM ke lekane anta sarvathI nIcenA prataramAM agnikhUNunI pAse rahelA jIvane pUrva dakSiNa ane adhaH e traNa dizA alakAvRta hoya che, e pramANe jude jude sthAne rahelA jIvane jUdI jUdI traNa dizAonI asparzanA hoya che tenuM vizeSa svarUpa prajJApanAdi graMthathI samajavuM. 1-2 vAstavika artha te e che ke je geLAne 3 dizinI sparzanA
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigada chatrIzI-bhASAntara. [221] (arthAta akhaMDagALAmAM) hoya che, paranuM anyatra eTale khaMDagALAmAM cha dizinI spazanA hotI nathI, e tAtparya che, ane te saMpUrNa gaLe lekanA madhyamAMja hoya che, paraMtu alekanI pAse (eTale lekane ane) nahi, have graMthakAra para eTale prativAdIne je zaMkA upasthiti thaI zake evI zaMkA svata: upajAve che. avataraNa-graMthakAra prativAdI taraphathI zaMkA karatA chatA kahe che keukkosmsNkhgunnN, jahannayAo parya havai kiM nu ? naNu tidisiphusaNAo, chadisikusagA bhave dugUNA 4 jAthAtha- jaghanyapadathI utkRSTapada asaMkhyaguNa kevI rIte hoya? kAraNake traNa dizinI sparzanA karatAM cha dizinI sparzane dviguNa (bamaNI ) hoya che. 4 hovA-jAnapade eka AkAzapradezamAM avagAhelA jIvapradezanA samUhanI apekSAe utkRSTapada asaMkhya guNa kahyuM te kevI rIte hoya? arthAta tema na hoya, zA mATe na hoya? ema je pUchatA ho to kahIe chIe ke traNa dizinI spazanAthI cha dizinI sparzanA nizcaya dviguNa hoya che, kAraNake traNane bee guNavAthI cha ja Ave che. ahiM gAthAmAM navu zabda nizcayavAcaka che, athavA amAnA arthamAM che. ( arthAta virUddha vAkayane kSamA karI tevA virUddhasvarUpamAMja nahiM rahevA devA mATe che.) ahiM (gAthAmAM) kApAThathI hetu samajAya che tethI spaSTa hetu e che ke te aMgeLo ane je goLAne 6 dizinI sparzanA te akhaMDa-saMpUrNa gaLo kahevAya. te kAraNathI graMthakatae traNa dizinI sparzane khaMDagoLAmAM ane 6 dizinI sparzanA saMpUrNa gaLAmAM hoya ema kahyuM che, paraMtu ema kahevAthI khaMDagoLAne ke saMpUrNa gaLAno artha bhinna nathI. athota e vAke lalala | bhAve vicAravAM paNa AdhArAdheya bhAve na vicAravAM. 1 madhyamAM eTale taddana madhyamAM nahiM paNa lokanA antabhAga vinA aMdaranA sarva bhAgamAM, arthAta lekanI cheDe nahiM paNa lekanI aMdara. 2 garbhita arthavALA vAkyane kAkupATha kahevAmAM Ave che ke je
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ t2] zrI nigada chatrIzI-bhASAntara. utkRSTapada bamaNuMja thAya che, chatAM asaMkhya guNa kahe che, kAraNake tamoe pUrva gAthAmAM eka AkAzapradezamAM rahelA jaghanyapadavALA jIvapradezathI asaMkhya guNa sarva kahyA che, ane te sarvejIvothI utkRSTapadane vizeSAdhika jIvapradezavALuM kahyuM che (to java padathI utkRSTapada asaMkhya guNa sahaje samajAya che, ane tema hevuM saMbhavita nathI.) tene uttara kahevAya che. 4 avataraNa-trIjI gAthAmAM traNa dizinI sparzanAvALA khaMDagelakamAM jaghanyapadanI prApti kahI ane cha dizinI sparzanAvALA gaLAmAM utkRSTapadanI prApti kahI to e rIte jaghanyapadathI utaTapada bamaNuM thavuM joIe tene badale bIjI gAthAmAM asaMkhya guNa kahyuM e virodha cethI gAthAmAM darzAvIne have A pAMcamI gAthAmAM te virodhane parivAra samajAvAya che. thovA jahannayapae, nigoyamittAvagAhaNA phusaNA phusaNA'saMkhaguNattA, ukosapae asaMkhaguNA // 5 // thArtha-jaghanyapade jIvapradeze thoDA che, (kAraNake jaghanyapadamAM) spazanA nigoda mAtra avagAhanA jeTalI (eka nigodanI jevaDI avagAhanA tevaDI) che. ane utkRSTapadamAM tethI (jaghanyapadanI sparzanAthI) asaMkhyaguNa spazana hovAthI temAM (utkRSTapadamAM) asaMkhyaguNa chavapradeza che. rokartha-eka AkAzapradezamAM jAnyathI jIvapradeze (jAnyapadavALA jIvapradeza) thoDA che, zA mATe thoDA che? te kahe che ke nigoda mAtra avagAhanA jeTalI sparzanA che arthAta nigAda mAtramAM eTale je jIvonI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamAM garbhita artha arthAtathI grahaNa karI zakAya, ahiM vAcyArtha e che ke "traNa dizinI sparzanAthI cha dizinI sparzanA bamaNI gaNAya che tethI jaghanyapada karatAM utkRSTapada bamaNuM hoya" ema spaSTa na kahetAM "jaghanyapadathI utkRSTa bamaNuM kema hoya? kAraNake traNa dizinI sparzanAthI cha dizinI sparzanA bamaNI che" ema garbhita arthavALuM vAkya kahyuM tethI e vAkya kAkupATha kahevAya.
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigoda chatrIzI-bhASAntara. [223] bhAga jeTalA kSetramAM che te che nigoda mAtra kSetrAvagAhanAvALA gaNAya arthAta jeTalA je AkApradezamAM eka nigoda avagAhyA che, teTalI saMkhyAvALA teja AkAzapradezamAM bIjA AkAzapradezone sparyA vinA je nigoda avagAhyA che te (nigoda mAtrAvagAhanAvALA eTale) ekAvagAhanAvAlA nigAdajI kahevAya, te ekAvagAhI nigodAvaDeja jaghanyapadanI je sparzanA eTale avagAhanA arthAta ekAvagAhI nigodAvaDe je spAyaluM jaghanyapada) te nigodamAtrAvagAhanA pramANampanA (vALuM) kahevAya, te kAraNathI eTale khaMDagALA banAvanArI nigodAe te jaghanyapadanI spazanA nahiM karelI hovAthI (arthAta khaMDagALAne utpanna karanArI nigodAvaDe te javanyapada nahiM sparzAveluM hovAthI jaghanyapadamAM jIvapradeza cheDA che, iti adhyAhAra:). A prakaraNamAM je vAgha kahevAya che te eka AkAzapradezanuM ( AkAzanA eka pradezanuM nAma che ) ke je AkAzapradezamAM sarvathI thoDA jIvapradeza hoya te jaghanyapada nAmano AkAzapradeza bhUmitala pAse rahela oraDAnI aMdaranA khaNunA chellA bhAga sarakhe che ane te AkAzapradezane athavA jaghanyapadane ekAvAhI nigodaja sparze che, paNa khaMDagALAne banAvanArI nigodo sparzatI nathI kAraNake tulyAvagAhI nigAdo zivAyanI pradezahAnivRddhivALI ( viSamAvagAhI) nimedanI prApti te sthAne che nahiM (kAraNake traNa dizie alaka Avela hoya che. ) sthApanA sAthenA citramAM juo, ahiM kalpanA tarIke dhAro ke jaghanyapadane 100 jIva spaze che, vAstavika rIte te eka paNa nigoda anaMta jIvAdhiSThita (anaMta jIvAtmaka ) che. ane jyAM vivakSita eka nigada che tyAM eka avagAhanAvALI (eTale tulyAvagAhI-rAmAvagAhI ) asaMkhya nigoda (avazya) hoya che. (e prAsaMgika vAta kahI.) te have kalpanAvaDe kapelA 100 jIpamAM dareka jIvana kalapanA tarIke dhAre ke lAkha lAkha Atmapradeze tyAM jaghanyapadamAM avagAhyA che. vAstavika rIte to te nigodamAM dareka jIve saMpUrNa kAkAzanA pradezarAzi jeTalA (lAkanA jeTalA AkAzapradeza che teTalAja tulya)
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ [24] zrI nigoda chatrIzI-bhASAtara. AtmapradezavALo che tethI asaMkhya AkAzapradezane avagAhe che. (tepaNa ahiM kalpanA tarIke dareka jIvanA lAkha lAkha pradeza gaNavA,) ane e pramANe (100 jIvanA dareka nA lAkha lAkha Atmapradeze gaNatAM) jaghanyapadamAM (eTale jaghanyapada viziSTa eka AkAzapradezamAM 100410000= ) 1 keDa jIvapradeze avagAhyA che mATe javanyapadamAM jIvapradeze alpa che ema kahyuM che. have 35ramAM rahelA pradezanuM pramANa kahevAya che. Hari baraMvaguttA e vAkyamAM eTale sparzanAnuM eTale utkRSTapadamAM saMpUNageLAne banAvanAra nigAdevaDe sparzanAnuM jaghanyapadanI apekSAe je asaMkhyAtaguNapaNuM che te sparzanAnuM asaMkhyaguNapaNuM che, ( arthAta jaghanyapadane jeTalI nidA spazelI che, tethI utkRSTapadane asaMkhya guNa nigodo spazelI che) te kAraNathI (eTale asaMkhya guNa nigedo sparzavAthI) jaghanyapadanI apekSAe utkRSTapadamAM asaMkhyaguNA jIvapradeze che. utkRSTapada te nizcaya saMpUrNagALe banAvanAra ekAvagAhI (samAvagAhI) asaMkhyanigadevaDe sparzAveluM che temaja utkRSTapadane choDavA vinA eTale ( utkRSTa padane potAnI aMdara rAkhIne) vivakSita prathama nigAdanI avagAhanAnI apekSAe ekeka ( eka be traNa ItyAdi ) AkAza pradezonI zreNI cheDI choDIne rahelI pratyeke asaMkhya asaMkhya nigodo vaDe paNa spardhAyeluM che, ane te utkRSTa pada dhAre ke nizcaya 1000 koDa jIvoe sparphe che, ane temAM pratyeka jIvanA (pUrvokta gaNatrI pramANe ) lAkha lAkha Atmapradeze avagAhelA hovAthI utkRSTapadamAM 10 keDA 1 saMpUrNa goLAne banAvanAra eTale je nigenI sparzanAvaDe saMpUrNa geLA kahevAya, te nige " saMpUrNa goLAne banAvanAra " ema kahevAya. 2 vivakSita nimedanI avagAhanAmAM bIja nigada je te avagAhanA kSetranA eka pradezane choDIne rahI che te asaMkhyAta che, temaja be pradeza choDIne avagAhelI bIja nigada paNa asaMkhya che, ema ekeka pradezanI hAnivRddhie pratyeka hAnimAM ane pratyeka vRddhimAM asaMkhya asaMkhyanigada avagAhelI che,
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigodachatrIzI-bhASAntara. [25] keDi jIvapradeze avagAhelA hoya che. e pramANe (jaghanyapadamAM 1 keDa jIvapradeza avagAhyA che ane utkRSTapadamAM 10 keDIkeDI jIvapradeze avagAhyA mATe ) utkRSTa padane viSe (ja0 padathI) aMgaguNa jIva pradeze jANavA, have gALAnI prarUpaNa karAya che. avataraNa-A prakaraNamAM nigodano gALo eTale zuM ? tenuM svarUpa darzAvAya che. ukkosapayamamuttuM, nigoyaogAhaNAi savatto / nipphAijjai golo, paesaparivuDihANIhiM // 6 // jAthA-utkRSTa padane varSAvinA nimedanI eka avagAhanAnI sarva bAjue ekeka pradezanI vRddhi hAni vaDe ( bIjI nigAdI sthApatAM) gaLe niSpanna thAya che. rIkSA-lokanI aMdaranA gALAmAM rahelA ghaNA jIva pradazAe spazeluM je eka AkAzapradeza rUpa vivakSita sthAna te kahevAya, te utkRSTha pada (rUpa AkAza pradeza ) ne nahi vajIne (eTale potAnI avagAhananI aMdara Ave evI rIte) eka nigadanI avagAhanAnI cAre (sarva) bAjue sarva dizAe bIjI bIjI nigodo sthApavAthI (nigodana) cho bane che. (ahiM zaMkA thAya ke eka nigodAvagAhanAnI sarva bAjue je bIjI bIjI nigAdI sthApavAnI kahI) te kaI paddhatie sthApavAthI gALo bane ? te kahevAya che ke pradezanI vRddhi hAnivaDe (sthApatAM gALe bane che,) eTale vivakSita (eka) avagAhanAnA keTalAka pradezone AkamIne ane keTalAka pradeza cheDIne (bIjI bIjI nigAdI sthApatAM gaLe bane che.) tAtparya e che ke-aMguLInA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahelA je vivakSita asaMkhyAta AkAzapradezamAM eka nigoda avagAhelo hoya che, teja AkAza pradezamAM bIjI asaMkhyAta nigAdA (tulyapaNe) avagAhe che, tathA eja vivakSita nigodAvagAhanAmAMnA keTalAka (AkAza) pradeza choDIne ane keTalAka AkAzapradezamAM vyApta thaIne bIjI nidA rahe che, ane e nigoda puna:
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ [226] zrI nigadachatrIzI-bhASAntara. bIjA AkAzapradezamAM paNa vyApta thaIne rahe che. e pramANe eka geLA bane che. tenI sthApanA A pramANe - avataraNa-vivakSita eka gALA sivAya bIjA asaMkhya geLA che te te bIjA bIjA geLAe kevI rIte kalpavA tene upAya darzAve che. tattocciyagolAo, ukkosapayaM muittu jo anno / hoi nigoo taMmivi, anno nipphajaI golo // 7 // jAthArtha-eja gALAmAM utkRSTapada vajIne-mUkIne choDIne je bIjI nigoda rahI che, te nigAdamAM paNa bIje gaLe utpanna thAya che. kIrtha-pUrvokta lakSaNavALA (6 kI gAthAmAM kahelA) geLAne Athayi bIje gALo nipaje che, te kevI rIte nipaje che? te kahevAya che-pUrve kahelA geLAnuM je utkRSTapada tene (te utkRSTa 1 bIjA AkAza pradezamAM vyApta thavAnuM kAraNa potAnI aMgulI saMkhyatamabhAganI avagAhanA pUrNa karavA mATe che. kAraNa ke kalpanA tarIke vivakSita 10000 (dazahajAra) AkAza pradeza pramANa avagAhanAvALI nigodamAM je nido eka AkAza pradezanI hAni vaDe rahelI che te nigedee 8999 AkAza pradeze te vivakSita avagAhanAmAM sparyA che, ane eka AkAza pradeza te vivakSita avagAhanAthI vyatirikta (bIjA) AkAzano sparzelo che. e pramANe vivakSita nigodAvagAhanAmAM jeTalA AkAza pradezanI hAnie bIjI nide rahI hoya eTale bIjI nigodee jeTalA AkAzapradeza vivakSita avagAhanAmAMnA ochA sparyA hoya te nigode teTalA bIjA AkAzapradeza sparzIne rahe che, kAraNa ke avagAhanA te jadhanyamAM jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgathI bhUta hotI nathI, e pramANe pradeza hAni vRddhie rahelI viSamAvagAhI nigenI keTalIka avagAhanA vivakSita nigodAvagAhanAmAM AvI paDelI hoya che, ane keTalIka avagAhanA vivakSita nigodAvagAhanAthI bahAranA AkAzamAM vyApta thayelI hoya che. ema viSamAvagAhI nigenI avagAhanA be vibhAgamAM vibhakata thayelI hoya che.
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigeAdachatrauzI-bhASAntara [27] pane ) cheDIne ( eja gALAmAM) je mIjI nigADha rahelI che, tene viSe utkRSTa paranI kalpanA karavAthI (bIjo gALeA nipaje che. ) ahiM abhiprAya evA che ke--pUrve utkRSTa padane Ayine vivakSita nigeAdAvagAhanAmAM ekekapradezanI vRddhi hAnie je je bIjI nigATThA sthApelI che, te viSamAvagAhIniMgAdeAmAMnI koI paNa eka nigAdane Azrayine (koI paNa eka nigAdane vi. vakSita-adhikRta-mukhya gaNIne pUrvokta rIte samAvagAhI ane viSamAvagAhI ) bIjI nigADhA sthApavAthI jo gALA mane che. tema karavAthI zuM thAya te kahe che avataraNa--sAtamI gAthAmAM bIjA bIjA gALA nipajAvavAnI rIti darzAvI, te pramANe gALA keTalA ane te kahe che. evaM nigoyamitte, khitte golassa hoi niSpattI / vaM nimaMta, jone nohA asaMvinnA || 8 || gAthArtha:--e pramANe (keAISaNa eka nigAne Ayi samAvagAhI ane viSamAvagAhInigeDhAnI sthApanA vaDe gaLe anAvatAM ) dareka gALA vitrakSita nigeADhanI avagAhanA pramANa kSetramAM ane che, ane te pramANe A lAkamAM asaMkhya gALA banAvI zakAya che, ( kalpI zakAya che ). sojAtha:--pUrve kahelI rIta pramANe ( eTale kAi paNa eka nigADhane mukhya gaNIne te nigeAdanI avagAhanAmAM bIjI zrIjI nigeDhAne sthApavA vaDe nigeAdamAtra kSetramAM eTale vizvakSita jUdI jUdI dareka nigeAdanI avagAhanA rUpa ( athavA avagAhanA jeTalA) AkAza kSetramAM gALAno 2niSpatti thAya che. 1 ahiM sthApanA vaDe " ema kahevAthI nigAdo kaMi navI sthApavAnI hAtI nathI. nigeA te pradeza hAni vRddhie svataH svabhAvathI sadAkALa rahelIja hAya che, parantu sthUlamuddivALAne gALAnuM svarUpa evA vyapadezathI sahaje samajavA mATe kahyuM che. * " e vyapadeza paNuM sthUla zuddhie samajavA mATe che, parantu vAstavika rIte tA pradeza hAni vRddhie ra " gALAnI niSpatti eTale utpatti
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ [28] zrI nigodachatrIzI-bhASAntare. kAraNa te vivakSita nimedanI avagAhanAthI vyatirikata (bhinna) nigadanA dezavibhAge te vivakSita geLAmAM (nimedAvagAhanAmAM) saMkamelA hoya che, ane e pramANe lokane viSe asaMkhya geLA utpanna thAya che, (ka9pI zakAya che, ) kAraNa ke saMpurNa lakAkAza nigenA samUha vaDe rUMdhAyala-rokAyelA che, ane nigedanI avagAhanA asaMkhyAtamA bhAga pramANe che, ane dareka nigAdanI avagAhanAmAM geLAnI niSpatti thAya che (mATe lekamAM asaMkhya geLA nipaje che,) sthApanA have (e pramANe geLAo asaMkhya che to) je utkRSTa pada kahyuM te dareka gALAmAM hoya te jANavuM ke utkRSTapada bIjI koI rIte jANavuM ? e AzaMkAnA samAdhAnamAM graMthakAra kahe che - avataraNa-pUrva gAthAmAM kahelI geLA nipajAvavAnI rIti pramANe eka gALAnI avagAhanA ( eka geLAnuM kSetra) eka nimedanI avagAhanA pramANa eTale aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che, ane cAra rajaju Adi pramANuvALA ane saMkhya janAtmaka lAkamAM sarvatra nigedA bharelI hovAthI aMguLanA asaMkhyAtamA bhAga pramANunA akhaMDa geLA paNa asaM khyAta banI zake, ane utkRSTa pada akhaMDa gALAmAM kahyuM che te dareka gALAmAM utkRSTa padanI prApti thavAthI asaMkhya utkRSTa pada thAya che, to have e pramANe utkRSTa pada dareka gALAmAM ekeka gaNatAM asaMkhya utkRSTa pada gaNavAM ke e saMbaMdhamAM bIjI kaI utkRSTa pada gaNavAnI rIta che ? te saMbaMdhamAM have kahevAya che. vavahAranaeNa imaM, ukosapayAvi ittiyA ceva / jaM puNa ukosapayaM, nicchaiyaM hoi taM vucchaM // 9 // sarva nigede sarakhI rIte sarva lokamAM sadAkALa rahelI che, asaMkhya nigede to che, paNa lokAkAzamAM nigodane geLo bane evI bhinnatA lekAkAza mAM kaMI paNa nathI. te kAraNathIja amuka nigodane mukhya gaNune pachI te uparathI bIjI nigenI sparzanA sahita eka goLAnI kalpanA karavI paDe che, ane te rIte kapelA asaMkhya goLA thaI zake che. vaLI e goLAnI kalpanA paNa utkRSTapadanI prApti ANavA mATe karavI paDe che.
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigodachatrIzI-bhASAntara (229]. thArtha -e utkRSTa pada vyavahAra naya Azrayi kahyuM che. tethI e vyayahAra naya Azraya utkRSTapade paNa nizcaya eTalAM ja (asaMkhyAta akhaMDa goLA jeTalAM ] che, ane have nizcaya nathI je utkRSTa pada thAya che te huM kahIza dIrtha - pUrve varNavelA svarUpavALuM je utkRSTa pada te vyavahAra nathI eTale sAmAnyathI kahyuM, " A vAkya kApAThavata jANavuM, kAraNake emAM jiM zabda kaho nathI te paNa jiM zabda adhyAhArathI jANavAno che jethI "zuM A utkRSTapada jANavuM ? arthAta e utkRSTa pada na ja jANavuM ? e tAtparyArtha che. have zA mATe e utkRSTa pada na jANavuM? to kahe che ke utkRSTa pado paNa nizcaya teTalAMja che, arthAta kevaLa akhaMDa gaLAja asaMkhya che ema nahiM, paraMtu dareka akhaMDa goLAnI sparzanA vaDe prarUpelAM utkRSTapade paNa je kAraNathI eTalAM ja eTale asaMkhya ja thAya che, te kAraNathI utkRSTaspada niyata na thayuM (eTale utkRSTapada amuka che evo nirNaya na thaya) vaLI te utkRSTapada zA mATe niyata na thayuM ? tenuM kAraNa darzAve che ke nikUTanI pAse rahelA traNa dizinI sparzanAvALAM khaMDa geLAo sivAyanA zeSa 6 dizinI sparzanAvALA e gALA (akhaMDa geLA) bIjA samAna geLAo vaDe tulya sparzanAvALA che, mATe utkRSTapada niyata na thayuM mATe have nizcayanayane anusAra sarvotkRSTa (jIva pradezanA) saMbaMdhathI ( sparzanAthI) je nizcayika eTale vAstavika utkRSTapada ke je A prakaraNamAM adhikRta mukhya vivakSita che, te AgaLanI gAthAvaDe kahIza, have te naiyika utkRSTapada kahe che. avataraNa-ahiM sudhImAM je utkRSTapadanI vivakSA karI tevAM utkRSTapada te dareka akhaMDagALAmAM prApta thAya che, mATe asaMkhya utkRSTapada thAya che, paNa vAstavika rIte ke amuka eka utkRSTapada thatuM nathI, mATe te sAmAnyathI utkRSTapada kahIne have nizcayathI je utkRSTapada thAya che te darzAve che, bAyaranigoyaviggaha, gaiyAI jatthasamahiA anne golA huja subahuyA, nicchaiyapayaM tadukosaM // 10 //
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30]. zrI nigoda chatrIzI-bhASAntara. jAthArtha -je akhaMDa geLAmAM ( athavA je AkAza pradezamAM) bAdaranigadanA jIvo, sUkSma bAdaranigAdamAMthI nikaLI parabhavamAM jatAM vigrahagativALA che ane jugativALA adhika evA bIjA ghaNuM geLA hoya te ( te geLAomAM ) te nizcayathI utkRSTapada kahevAya. rIvAI-bAdara ane vaLI te nigAda te bAdaranigAda (arthAta bAdara evI je nigada te bAdaranigoda) kaMdamULa vigere, ane te sUkama tathA bAdaranigadanA vigrahagativALA che Adi zabdathI avigraha (ju) gativALA jIvo paNa je utkRTapadamAM pUrvokta svarUpe kahelA utkRSTapadavALA sUkSma nigadanA geLAo karatAM adhika hoya evA anya eTale sUkSmanigodoLAthI ( gALAomAMnA ) bIjA ghaNu geLA hoya te nizcayika utkRSTapada kahevAya ( e gAthAthe kahyuM, ) ahiM tAtparya e che ke-je kaI sthAne ( je je sthAne) sUkSma nigAdanA samUhavaDe banelA saMpUrNa geLA hoya, ane te te sthAne je bAdara nigade paNa rahetI hoya, vaLI te sthAne sUkSmanigodajI ane bAdara nigAdajI svajAtimAM athavA parajAtimAM sUkSma athavA bAdara nigAdanI aMdara utpanna thatA hoya valI bIjA paNa pRthvI koyAdi je maraNa pAmI parabhavamAM utpanna thavA mATe vigrahagatie ke jugatie cAlyA jatA, ane tyAM rahelA sUkSmaSTrathvIkAyAdi che paNa tyAM avagAhelA hoya tyAre te sthAne (rahelA akhaMDa geLAomAM) nizcayanayane saMmata evuM (eTale naizcayika-vAstavika ) utkRSTapada hoya che. bAdaranide nirAdhAra rahI zakatA nathI tethI te bAdaranigada pRthvI Adi svasthAne 1-2 e sarva vaktavyatA sAmAnya utkRSTapadamAM (vyavahArika utkRSTapadamAM) je rIte chavapradezone vadhAre thAya te rIte kahelI che. jemake sAmAnya utkRSTapadamAM bIjA utkRSTapada jeTalA jIvapradezo te che ja, temAM bAdara nigodanI avagAhanA gaNavAthI bIjA anaMta jIvapradezane vadhAre thAya che. temAM puna: sumabAdaranigadonI maraNasamudaghAta saMbaMdhI AvI paDelA anaMta jIvapradezo gaNyA, ane e pramANe je je rIte jIvone athavA jIvapradezone vadhAro thaI zake tevI te rIte darzAvI.
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nidachatrIzI-bhAnta. [31]. mAMja (pitAnA utpatti sthAnamAMja svarUpe (bAdaranigAdapaNe ) upajI zake che, athavA heI zake che, paraMtu sUkSmanigodanI peThe sava sthAne upajatA ke hatA nathI, te kAraNathI je je sthAne te bAdara nigodAdi chavo hoya tevA ja sthAnamAM e tAtvika (naizcayika) utkRSTapada hoya che. e tAtparya che. te ja vAta darzAve che. avataraNa-pUrvagAthAmAM bAdaranigodAdinI paNa avagAhanA ane jIvapradeze AvI paDyA hoya to utkRSTapada thAya ema kahyuM, to utkRSTapada karavA mATe bAdaranigodAdiSTane grahaNa karavAnuM kAraNa zuM ? iharA paDucca suhume, bahutullA pAyaso sagala golaa| to bAyarAi gahaNaM, kIrai ukkosayapayaMmi // 11 // jAthArtha -anyathA je kevaLa sammanidAne Akarije ( gALAmAM jIvapradezanI gaNatrI karIye to) prAya: save geLA atitulya (barAbara sarakhI saMkhyAyukta jIvapradezavALA) hoya che, te kAraNathI utkRSTapadamAM bAdaranigada AdijInuM grahaNa karyuM che. rovArtha phakta eTale anyathA-bIcharI eTale bAdaranigodAdi grahaNa karyA vinA kevaLa sUkSmanigodAnA AzrayathI (goLaemAM jIvapradeze gaNIe te) lakAtavartI khaMDagALA nahi paNa lokanI aMdara rahelA saMpUrNa geLA (akhaMDoLA) rANA eTale nigAdajInI prAya:-ghaNuM karIne sarakhA hoya che. ahi prAya: zabda (mULagAthAmAM kahe tenuM kAraNa e che ke sarve geLAomAM sUkSmanide paNa taddana sarakhI saMkhyAmAM nathI hotI kaI kaI gALA) ekAdinigedavaDe adhika hoya athavA nyUna paNa hoI zake. tethI te (ekAdinigATa nyUnAdhikano) doSa (sarakhApaNane vidha) TALavA mATe (-prAya: zabda grahaNa karyo) che, e kAraNathI (eTale sarva akhaMDagALAmAM sUkSmanivede prAya: sarakhI saMkhyAe hevAthI) keIpaNa niyata utkRSTapada prApta thatuM nathI, ane te kAraNathIja bAdaranigodAdijInuM grahaNa karyuM che. ahiM abhiprAya e che ke aMgulanA asaMkhyAtamAbhAga
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ (232] zrI nigodachatrIzI-bhASAntara. jeTalA asaMkhya AkAzapradeza pramANa kSetra avagAhIne eka sUkSmanigoda rahe che, teja ane teTalAja kSetramAM bIjA paNa asaMkhya nigodo (vivakSita nigodamAM samAvagAhanAe paraspara saMkramIna) rahe che, tyAM vivakSita te eka sUkSmanigodAvagAhanAnI apekSAe ekeka AkAzapradezanI vRddhihAnipUrvaka je bIjA asaMkhya nigedarUpa asaMkhyagALA chae dizAe(sarva dizAe)vivakSita sUkSma nigAdanI jeTalI (nyUnAdhika) avagAhanAmAM rahe che, teTalI ja avagAhanAmAM je bAdaranigodamAMthI maraNa pAmI sUkSmanigodamAM athavA bAdaranigodamAM utpanna thatA hoya, temaja bIjA bAdaranigada thanArA, temaja sUkSmanigAdamAMthI maraNa pAmI bAdara athavA sUkSmanigodamAM utpanna thavAvALA (te bAdara ane sUkSmanigadanA anaMta ) vigrahagatie athavA Rjugatie (parabhavamAM-bAkasUnigedamAM utpanna thavA mATe te raste thaIne) jatA hoya (te vakhate adhikRta utkRSTapadavALA vivakSita gALAmAM ukaSTapada rUpa AkAzapradezamAM te parabhavamAM utpanna thavA jatI anaMtanigenA jIvapradeza) AvI paDyA hoya eTale avagAhyA heya, vaLI tyAM rahelA sUkSmapRthvIkAyAdi (nikAyanA paNa asaMkhyachonA Atmapradeze paNa temAM avagAhyA hoya, puna: bIjA sUkSmapRthvIkAyAdi asaMkhya maraNa pAmI vigrahagatie athavA jugatie parabhavamAM jatAM te vivakSita nigodAvagAhakSetramAM (adhikRta utkRSTapadavALA geLAmAM utkRSTapadane AkamIne) avagAhyA hoya to tevA utkRSTapadane tAtvika utkRSTapada jANavuM bhAvArtha-asaMkhya akhaMDageLAomAM darekamAM utkRSTapadanI prApti hovAthI asaMkhya u05do thAya che, te sAmAnya nathI athavA vyavahArathI u0pada kahevAya che, paraMtu e asaMkhya utkarapadamAMthI paNa keI eka tAtvika utkRSTapada jANavuM hoya to te tAtvika naiyika utkRSTapada kyA geLAmAM kevI rIte thAya? tene 1-2 teTalIja avagAhanAmAM (vaphTamANa rItie bA athavA sUkSmanigodAdijI) avagAhyA hoya, e saMbaMdha che.
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigoda chatrIzI-bhASAntara. [233] upAya kahe che ke--je ThekANe je gaLAmAM " bAdaranige, ane sUkSmapRthvIkAya vigere jevo avagAhelA-rahelA che, vaLI bAdaranigadanA anaMtajI tathA sUkSmanigodanA anaMta jIvo ane sUkSmapRthvIkAyAdi asaMkhyajI maraNa pAmIne parabhavamAM utpanna thavA jatAM te geLAe tenA bhAgamAM AvelA hoya ane tethI te goLAomAM te anaMtajInA Atmapradeza AvI paDyA hoya to tevA sthAnamAM rahelA te gALAomAM je utkRSTapada thAya te naiRRyika utkRSTapada thAya ema jANavuM.) have geLA vigerenuM pramANa kahe che, avataraNa-pUvagAthamAM akhaMDagALAmAM nizcayika utkRSTapadanI prApti kevI rIte thAya te darzAvIne have A gAthAmAM sarva geLAe keTalA che? dareka geLAmAM nidA keTalI che? ane te dareka nigodamAM cha keTalA che? tenuM saMkhyA pramANa darzAve che;golaa ya asaMkhijjA, huMti nigoyA asaMkhayA gole| ikkiko ya nigoo, aNaMtajIvo muNeyavo // 12 // jAthA-geLA asaMkhyAtA che, ekeka gALAmAM asaMkhya asaMkhya nigada che, ane ekeka nigadamAM anaMta anaMta jIvo jANavA dArtha-sarvakAkAzamAM goLAe bharelA hovAthI nigAdanA sava goLA asaMkhyAta che, ekeka nigoda goLAmAM nigAdo jIvanA zarIra eTale sAdhAraNa asaMkhya asaMkhya che, kAraNake sama 1 ahiM bAdaranigedone avagAha kahyo paNa sUkSmanigeno avagaNa na kahyo tenuM kAraNa ke sUkSmanimedo te prathamathI avagAhelI hovAthIja geLA kahevAya che, te punaH samanigodane avagAha kahevAthI zuM phaLa hoya ? 2 sarmapRthvIkAyAdinuM maraNa tathA te sthAne rahele avagAha kahyo te bAdarapRthvIkAyAdinuM maraNa tathA te sthAne rahele avagAha kema na kahyo ? e zaMkAnA samAdhAnamAM samajavAnuM ke Adi zabdathI bAdarapRthvIkAyAdikane avagAha tathA maraNa paNuM grahaNa karI zakAya che
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ [234] zrI nigodachatrIzI-bhASAntara. vagAhI asaMkhyanigodanuM nAmaja goLa che, vaLI ekeka nigama damAM anaMta anaMtajIva jANavA, e anaMta te siddhanA je anaMta saMkhyAvALA che tethI paNa anaMtaguNa (sAdhAraNa rIrIjI ekeka nigodamAM) jANavA, kAraNake siddhAntAdigraMthamAM kahyuM che ke eka nigodane (eTalA eka nigodamAM jeTalA che. che tena) anaMtamabhAga siddhigati pAmela che. have eka jIvana nA pradezonI saMkhyA kahevApUrvaka nigoda vigerenI avagAhanAnuM pramANu kahevAya che, avataraNa-pUrvagAthAmAM lokAkAzamAM goLAonuM, gALAmAM nigodAnuM, ane nirgodAmAM jIvonuM saMkhyA pramANa kahyuM, have A gAthAmAM eka jIvanA pradezanuM pramANa kahe che, ane te kahevA sAthe nimedanI nigAdamAM rahelA jIvanI ane gaLAnI avagAhanAnuM paNa pramANa kahe chelogss ya jIvassa ya, huMti paesA asaMkhayA tullA aMgulaasaMkhabhAgo, nigoyjiygolgogaaho||13|| jAthI-lekanA ane ekajavanA pradeza tulya asaMkhyAtA che, tathA nigada-jIva-ane geLAnI avagAhanA aMgulanA ane saMkhyAtamAbhAganI che, rokAlokAkAzanA ane ekajIvanA e benA pratyekanA asaMkhya asaMkhya pradeza che, ane te paraspara tulya (sarakhI saMkhyAo) che. arthAta cAra rAju pramANa samasta lokAkAzanA jeTalA AkAzapradeza che teTalAja ekajIvanA pitAnA pradeza che, (eka paNa pradeza) nyUnAdhika nathI. kAraNake kevalibhagavAna kevalisamudyAta avasthAmAM potAnA AtmapradezavaDe savalakA kAzane saMpUrNa pUre che, te kAraNathI paraspara tulya che. e asaMkhya Atmapradezane tathAvidha saMkeca svabhAva hovAthI (jyAre ni gAda avasthAmAM rahyA hoya che tyAre) nigAdanI, (te nigodamAM rahelA anaMtamAMnA dareka) jIvanI ane gaLAnI avagA
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI. nigoda chatrIzI-bhASAntara. [235] hanA aMgulanA asaMkhyAtamAbhAganI hoya che. have nigoda vigerenI sama avagAhanAnuM samarthana kare che. avataraNa-pUrvagAthAmAM ekajavanA pradezanI saMkhyA ane nigodAdi traNanI sarakhI avagAhanA kahI. have A gAthAmAM te nigAdanI temAM rahelAjIvanI ane goLAnI e traNenI avagAhanA sarakhI kema hoya? tenuM kAraNa darzAve che. jammi jio taMmeva nigoo, to tammi ceva golo'vi nipphajai jaM khitte, to te tullAvagAhaNayA // 14 // jAthA-je kSetramAM (jeTalA kSetramAM) nigAdane eka jIva avagAhe che, teTalAja te kSetramAM eka nigada (anaMta sAdhAraNazarIrIjI) avagAhe che, ane teTalAja te kSetramAM nizcaya eka gALe paNa je kAraNathI nipaje che, te kAraNathI te traNenI sarakhI avagAhanA hoya che, dorArtha--aMgulunA asaMkhyAtamAbhAgapramANu asaMkhya AkAzapradezarUpa jeTalA je kSetramAM eka jIva avagAhe che te ja kSetramAM eka nigAha paNa avagAhe che. kAraNake nigodanA che nigAdamAMja sarvatra vyApta thaIne rahe che, to eTale tyArabAda teja kSetramAM athavA teja eka nigadamAM gaLe paNa nipaje che. kAraNake vikSita eka nigadanI avagAhanA sivAya bIjI zepa (viSamAvagAhI) nigodAnI avagAhanA bIjA gALAmAM saMkamIne rahelI hovAthI gALAnI avagAhanA nimedanI avagAhanA jeTalIja hoya che. 1 ahiM bhAvArtha e che ke vizvamAvagAhI nigodanA jeTalI avagAhanA vivakSita nigodAvagAhamAM che teTalI vivakSita geLAmAM gaNAya, ane jeTalI avagAhanA vivakSita goLAthI bahAra bIjI nigodanI avagAhanAmAM saMkramI che teTalI avagAhanA bIjA geLA tarIke gaNAya, paNa goLA te eka nigodAvavAha jeTale saMpUrNa gaNavo. paraMtu viSamAvagAhI nigodenA jUdA judA goLA gaNavA nahiM, jo ke samAvagAhI nigene sasa
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ [236] zrI nigAdachatrIzI-bhASAntara ahiM tAtparya e che ke jeTalA ane je AkAzapradezamAM vivakSita eka nigada avagAhelI che, teTalA ane teja AkAzapradezomAM sUkSmapariNAmavaDe bIjI paNa asaMkhyanigedo avagAhelI che, ane dareka nigodamAM anaMta, anaMtajIva che, ane dareka jIva vivakSita nigodamAM vyApta thaIne rahelo hoya che. tevA eka avagAhanA (eTale taya avagAhanA) vALA asaMkhya nigAdonA samUhanuM nAma ja kahevAya che. vaLI te goLAne (athavA gALAmAM) ekeka AkAzapradeza ( athavA avagAhanA pradeza) choDIne ane (jeTalA AkAzapradeza cheDIne rahe teTalAja) bIjA bIjA AkAzapradezonI aNimAM vyApta thaIne ( eTale bIjA gALAmAM vyApta thaIne ) chae dizAomAM je bIjI asaMkhya nigada dareka avagAhanAmAM (vyApta thaine) rahedAya te gALo ema kahelA niyama pramANe vibhAvagAhI nigodomAMnI dareka nigoda pratye judo judo goLo gaNavo hoya te gaNI zakAya paraMtu tema gaNavAthI AgaLa kahelI gaNita vyavasthA jarApaNa sAcavI zakAze nahiM eTaluM ja nahiM paNa kahevAne IccheluM je utkRSTapada ane jaghanyapada tenI vyavasthA paNa jALavI zakAze nahiM. temaja nigadone jema paraspara saMkrAnta - gaNI che tema goLAo paNa eka bIjAmAM vipamAvagADavaDe paraspara saMkAnta gaNavA paDaze. mATe vivakSita nigodAvagAhamAM samAvagAhI ane tenAthI asaMkhyaguNa viSamAvagAhI e banne prakAranI nigodo meLavIne ( layamAM rAkhIne ) ekeka gALe ka5. cAlu gAthAnI TIkAmAMja A abhiprAya spaSTapaNe kahyo che. geLA e nAma je ke samAvagAhI nigadane aMgeja che, paratuM emAM jyAre che athavA jIvapradezo gaNavA hoya tyAre vizvamAMvagAhI nigodanA cho tathA jIvapradeza gaNatrI bahAra rAkhavAnA nathI temAM paNa eTaluM vizeSa che ke utkRSTa pada ( vivAita gaLAnA madhyapradeza) ne AkramaNa karI rahelI sarvaviSamAvagAhI nigodAnA cho tathA jIvapradezo avazya gaNavAnA che. ane eja vivakSita geLAmAM utkRSTa pada choDIne rahelI je viSamAvagAhI nigode che tenA jIvo tathA jIva pradezo te geLA saMbaMdhi gaNavAnA nathI, paNa anyagaLA saMbaMdhi gaNavAnA che. 2 vivakSita nigodAvagAha kSetramAM 1 pradezanUna, 2 pradezanUna, 3 - dezanUna ityAdi asaMkhya avagAhabheda pradeza hAninA che, ane te pradezAdhika
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nidachatrIzI-bhASAntara ra39]. lI che, te ( viSamAvagAhI ) nigedAne jeTalo avagAhanAbhAga ( arthAt viSamAvagAhI nigodAmAne darekane jeTalo dezabhAga) vivakSita gALAmAM avagAhIne rahyo che, eTale bhAga paNa teja geLAno gaNAya, ane bAkI vadhelo avagAhanA bhAga bIjA gALAmAM pravezele (hevAthI bIjA gALAmAM gaNAya) che, te kAraNathI eka jIvanI nigAdanI ane geLAnI e traNenI avagAhanA sarakhI hoya che. have jIva nigoda ane geLAnI avagAhanAnuM sarakhApaNuM siddha karIne te gALAmAM je eka AkAzapradezane viSe jIvapradezanuM pramANa keTaluM hoya te kahevAnI IcchAthI tenA prastAva mATe prazna karatA chatA graMthakAra pateja kahe che, ( prazna kare che. ) avataraNa-pUrvagAthAmAM eka jIva nigAda ane gALo e traNanI sarakhI avagAhanA siddha karIne have te gALAmAMnA utkRchaparUpa eka AkAzapradezamAM eka jIvanA keTalA keTalA pradeza avagAhelA hoya ? temaja eka nigAdanA keTalA pradeza avagAhelA heya? ane eka gaLAnA keTalA pradeze avagAhelA hoya? e traNa abhidheya-prarUpaNuM kahevAnI che, te A gAthAmAM prazna rUpe e traNa abhidheya kahe che;ukospypese, kimegajIvappaesarAsissa / hujjeganigoyarasa va, golassa va kiM samogADhaM 15 thArtha--avataraNamAM kahelA traNa abhidheya pramANe, dAdAI-utkRSTathI eka AkAzapradezane viSe (utkRSTapadane viSe) eka jIvanA pradezane, eka nigodane, ane eka goLAne keTalo keTale samUha avagAhele che ? ahiM ( praznArtha eTale ). prazna e che ke-lekanA AkAzapradeza jeTalI tulya saMkhyA yukta 2 pradezAdhika 3 pradezAdhika ItyAdi asaMkhya avagAhabheda pradezavRddhinA che, tethI pradezavAnivRddhirUpa avagAhanAnA asaMkhya avagAha bheda che, temAMnI dare ka avagAhanAmAM--ati bhAva.
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ (238] zrI nigoda chatrIzI-bhASAntaraAtmapradezavALo eka AtmA jyAre pitAnA pradeza saMkocI nigoda mAtra kSetramAM (aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM) avagAhe che, tyAre ( avagAhakSetranA ) dareka AkAzapradezamAM (ekeka AkAzapradezamAM ) keTalA jIva pradeza hoya che ? e pramANe eka nigAdano ane eka gALAne paNa prazna jANo, temAM prathama eka jIva Azraya uttara kahe che; avataraNa-pUrva gAthAmAM traNa prarUpaNa saMbaMdhi traNa prazna ryo temAM have A gAthAthI pahelA praznane (eTale eka gALAnA dareka AkAzapradezamAM eka jIvanA keTalA pradeza avagAhyA che tene) uttara kahe che;jiivrs logamittassa-suhamaogAhaNAvagADhassa / ikimi paese, huti paesA asaMkhijjA // 16 // thArtha-sUkSmaavagAhanAe avagahelA lokapramANa eka jIvanA asaMkhya Atmapradeze (gALAnA) ekeka AkAzapradezamAM avagAhyA che. rayA -samagra lokAkAzanA AkAzapradeza pramANa AtmapradezavALA ane sUkSma avagAhanAe avagAhelA evA eka jIvanA asaMkhya asaMya Atmapradeza ( gALAnA ) ekeka AkAzapradezamAM che. tAtparya e che ke-jIva sUmanAmakarmanA udayavaDe aMgulA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa nigodAvagAha jeTalA kSetramAM avagAhe che, ( rahe che ), ane te avagAhukSetra asaMkhyAta pradeza pramANu che, temaja samagra lokAkAzanA paNa asaMkhya pradeza che, parantu asaMkhyanA asaMkhya bheda che (je kAraNathI samagra lekanA pradezanuM asaMkhyAta meTI saMkhyAvALuM ane avagAha kSetranA pradezanuM asaMkhyAta nAnI saMkhyAvALuM che) te kAraNathI niMdAvagAhanAnA eka AkAzapradezamAM paNa eka jIvinA pitAnA asaMkhya pradeja hoya che. te eka jIvanA Atmapradeze dhAro ke 100 keDa saMkhyA pramANa che, ane avagAhapradeze 10 hajAra che te te eka jIvanA 100 keDa jIvapradezane
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigada chatrazI-bhASAntara. [23] avagAhakSetranA 10 hajAra pradezavaDe bhAga ApatAM avagAhakSetranA ekeka AkAzapradezamAM eka jIvanA lAkha lAkha Atamapradeza avagAhe che. have nigeda saMbaMdhi prarUpaNa karAya che. avataraNa-pUrvagAthAmAM traNa praznamAMnA eka praznane uttara kahIne eTale goLAnA dareka AkAzapradezamAM eka jIvana asaMkhya asaMkhya pradeza athavA ka5nArUpa gaNatrI pramANe lAkha lAkha pradeze avagAhe ema siddha karIne have bIjA praznamAM gALAnA dareka AkAzapradezamAM eka nigadanA keTalA pradezo (iva pradeza ) avagAhe? teno uttara A gAthAmAM kahevAya che;logss hie bhAge, nigoya ogAhaNAi jaM laddhaM ukAsapae'tigayaM, ittiyamikika jovaao||17|| * jAthA-nigAdanI avagAhanAvaDe lokane bhAga ApatAM je prApta thAya teTalA pradeza ekeka jIvanA te utkRSTapadamAM (ekeka AkAzapradezamAM ) avagAhelA hoya che. TIlA -lokane (eTale lokAkAzanA pradezonI saMkhyAne) nimedAvagAhanA (aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa nigodAvagAha kSetramAM jeTalA AkAzapradeza hoya teTalA AkAzapradezAnI saMkhyAvaDe ) bhAga ApatAM je ( je aMka) prApta thAya eTalA jIvapradeza utkRSTapadamAM (athavA geLAmAMnA dareka pradezamAM) avagAhelA che, kAraNa ke ( vivakSita nivedanA anaMtajIvomAMne ) dareka jIva te nigodAvagAhanA saMbaMdhavALe che. ahiM tAtparya e che ke--je ke loka asaMkhya AkAzapradezavALo che to paNa asatkalpanAe nizcaya 100 keDa pradezavALe kalpIe, ane eka nimedanI avagAhanAnuM AkAza 10 hajAra AkAza pradezavALuM ka9pIe te lokAkAzanA pradezanI kapelI 100 keDa saMkhyAne nimaeNdAvagAhanI kalpelI 10 hajAranI saMkhyAmAM bhAga ApatAM eka lAkha Ave to anaMtajIvAtmaka nigodamAMnA dareka jIvanA utkRSTathI lAkha lAkha jIva pradeza ( gALAmAMnA athavA
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ [240 zrI nigodachatrIzI-bhASAntara. te nigodAvagAhakSetramAMnA) dareka AkAzapradezamAM avagAhI rahyA che ema jANavuM, e pramANe A gALAmAM nigada saMbaMdhi jeTalA pradeze eka AkAzapradezamAM avagAhyo che te darzAvyA, ane have gaLAnA keTalA pradeza avagAhyA che te darzAvAya che. avataraNa-pUrvagAthAmAM nigodAvagahakSetranA eka AkAza pradezamAM pratyeka jIvana asatkalpanAe lAkha lAkha pradeze AvagahyA che ema siddha karIne have eja kSetranA dareka AkAzapradezamAM gALAmAMnA keTalA jIvapradeze avagAhyA che? te darzAve che; evaM davvaTTAe, savvesiM ikagolajIvANaM ukosapayamaigayA, hoti paesA asNkhgunnaa||18|| TLAI -e pramANe dravyArthapaNe eka geLAmAMnA sarva jIvenA pradeze utkRSTapadane viSe (nigadanA jIvapradeze karatAM) ane saMkhyaguNa rahelA che. roja-e pramANe pradezArtha paNe nahiM paNa dravyArthapaNe jema utkRSTapadamAM nigadanA je jI rahyA che te karatAM te jIvonA pradeze asaMkhyaguNa rahelA che, te pramANe eka gALAmAM rahelA savajIvathI te chonA pradeza utkRSTapadane viSe asaMkhyaguNa rahelA che. tAtparya e che ke-nigada je ke nizcayathI anaMtajIvavALe che to paNa kalpanA tarIke eka lAkha jIvavALe mAnIe, ane gALe paNa je ke asaMkhyAta nigAdavALe che to paNa dhAre ke asatkalpanAe eka lAkha divALe mAnIe to te eka lAkhane eka lAkhe ( anaMtajIne asaMkhyanigodAvaDe ) guNue to eka gALAmAM akalpanAe 2000 keDa jIvo Ave. 1 eka goLAmAM je athavA te gaLAnA eka pradezamAM jIvonI je saMkhyA ( jhavadravyanI je saMkhyA ) te dravyApaNe gaNAya, ane temAM je jIva dezonI saMkhyA te pradezArthapaNe gaNAya. tethI bhAvArtha e che ke utkRSTapadamAM nigodamAM jeTalAM chavadravya rahyAM che te karatAM pradezo asaMkhyaguNa rahyA che,
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigoda chatrIzI-bhASAntara [21] puna: e ( 1000 keADamAMnA ) dareka jIvane lAkha lAkha jIvapradeze utkRSTapadamAM rahelA kahyA che, (to 1000 keDane eka lAkhe guNatAM eka AkAzapradezamAM ( utkRSTapadamAM ) kalpanAe kahapelA 10 koDAkaDi jIvapradeza avagAhe che, te kAraNathI gALAmAM jeTalA ja che, tethI asaMkhya guNa tenA pradeze (jIvapradeza) goLAmAMnA dareka AkAzapradezamAM heya che ema kahyuM. have temAM guNAkAra saMbaMdhi rAzinA pramANanA nirNaya mATe kahe che. bhAvArtha-nigodAvagAha jeTalA eTale aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga jeTalA kSetranA ekeka AkAzapradezamAM goLAsaMbaMdhi chavadravyono ane jIvapradezano samUha keTalo che ? te A gAthAmAM spaSTa karyuM che. tethI prathama kahelI traNa prarUpaNAmAMnI A trIjI prarUpaNA pUNa thai. emAM spaSTatA e ja che ke nigodAvagAha jeTalA pUNa kSetramAM eka nigodagata anaMtajIthI asaMkhyaguNA anaMtajI ( eTale saMpUrNa anaMta chavadravya ) avagAhyAM che, ane te nigodAvagAhakSetranA ekeka pradezamAM to te anaMtajIne pratyekano eka dazAMza rahelo hovAthI (dareka AkAzapradezamAM ) anAjIvadeza rahyA che, e anaMtajIvaze paNa ( ekeka jIvadravyanI apekSAe) anaMtajIvaka gaNAya, ane pradezArthapaNe to te dareka jIvadravyanA asaMkhya asaMkhya Atmapradezo avagAhelA hovAthI te eka AkAzapradezamAM jIvothI jIvapradeza asaMkhya guNa avagAhelA gaNAya. kAraNa ke anaMtajIvanI eka nigAda ane asaMkhyanigadano eka goLa hoya che. avataraNa-utkRSTapadamAM athavA goLAnA ekeka pradezamAM divyArthapaNe jeTalAM jIvI rahyAM che, te jIvadravyothI asaMkhya guNa jIvapradeza te utkRSTapadamAM athavA goLAnA ekeka pradezamAM rahyA che ema kahyuM temAM asaMkhya guNa zabdathI asaMkhyanuM pramANa keTaluM ? te A gAthAmAM kahe che - taM puNa kevaieNaM, guNiyamasaMkhijayaM bhavijAhi ? mau ru, nAvarU vAirA
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ [242] zrI nigodachatrIzI-bhASAntara. thArtha tene keTalAvaDa ( kaI saMkhyA athavA kaI rAzi vaDe ) guNatAM asaMkhyaguNu thAya? ( praznanA uttaramAM ) kahe che dvavyArthathI jeTalA sarvagaLA che. (teTalI saMkhyAe guNatAM ISTa asaMkhyaguNa rAzi thAya. ) Dhortha-vaLI te pUrve kahelA utkRSTapada gata (athavA geLAnA keipaNa eka AkAzapradezamAM rahelA) chavapradezane je samUha asaMkhyaguNa eTale asaMkhyAtavaDe guNavAthI prApta thayo, te kaI asaMkhyarAzivaDe (kyA aMkavaDe) guNavAthI prApta thayo ? tene uttara kahe che ke-pradezArthapaNe nahiM paNa 1dravyArthapaNe jeTalA sarvageLA eTale samagra kAkAzamAM jeTalA nigadagoLA ka9pI zakAya teTalI saMkhyAvaDe guNAkAra karavo ane utkRSTapadamAM eka jIvanA paNa teTalAja (eTale sarva gaLAnI saMkhyA 1 nigadanA save geLAvaDe guNAkAra karavAnuM kahyuM temAM sarva geLAvaDe eTale gaLAmAM rahelA sarvaAtmapradezovaDe ? ke goLAmAM rahelI sarva nivaDe? ke goLAonIja saMkhyA vaDe guNAkAra kare ? e traNa zaMkAne avakAza hovAthI prathamanI be zaMkAno parihAra karavA " dravyArthapaNe" ema kahyuM jethI golakadravyavaDe guNAkAra karavAnuM siddha thayuM. gaLAmAM rahelI dareka nigoda goLAne deza kahevAya, temaja gaLAmAM rahelo dareka jIva paNa nigodane deza che, ane gaLAmAM rahelA jIva pradezo te goLAnA pradezarUpe gaNAya mATe guNAkAra geLAonA pradezathI nahiM paNa geLAnA dravyathI eTale jeTalAM golakadravyo che teTalI saMkhyAthI karo. ema kahyuM. 2 ahiM kalpI zakAya ema kahevAnuM kAraNa che ke " samAvagAhI nigeno samUha te geLo " e artha pramANe to utkRSTapadavajIne rahelI ane utkRSTapada aMdara rAkhIne rahelI ema sarva viSamAvagAhI nigodAtmaka avagAhanAo gaLArUpe gaNAya, ane tevA geLA te lagabhaga lokAkAzanA pradeza jeTalA ghaNA asaMkhya hoI zake che, ane A sthAne te dareka goLAnAM utkRSTapada cheDI choDIne je geLAo rahyA che, ane je lokAkAzanA pradezone nigodAvagAhavaDe bhAgatAM je saMkhyA Ave teTalA geLAone ja ahiM sarvagoLA gaNavAnA che. athavA lokAkAzamAM geLAone chuTA kTAjUdA jUdA karI sthApatAM jeTalA geLA samAI zake teTalAja gaLA ahiM sageLA kahevAya,
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigada chatrIzI-bhASAntara [243] jeTalA ) Atmapradeze jANavA, kAraNa ke sarva gaLA ane eka gALAnA eka AkAzapradezamAM rahelA eka jIvanA pradeze e be paraspara tulyasaMkhyAvALA che. avataraNa-pUrvagAthAmAM savageLA ane gaLAnA eka AkAzapradezamAM rahelA eka jIvanA Atmapradeza e be paraspara tulya kahyA, tyAM prazna thAya che ke e be paraspara tulya kevI rIte hoya? tenuM samAdhAna A gAthAmAM kahevAya che;kiN kAraNamogAhaNatullattA jiyanigoyagolANaM golA ukkosapaekajiyapaesehi to tullA // 20 // thA-(savALA ane gaLAmAM eka pradezane viSe eka jIvanA pradeza e be tulya che tenuM ) zuM kAraNa? (uttara kahe che ke, eka jIva-nigada-ane gALe e traNenI avagAhanA tulya che te kAraNathI sarvagoLA utkRSTapadamAM (gALAnA eka pradezamAM) rahelA eka jIvanA pradeza jeTalA che. - rAI-jeTalA savageLA teTalAja utkRSTapadamAM eka jIvanA pradeza kahyA te zA kAraNathI ? e prazna che, tene uttara A pramANe-avagAhanA tulya che mATe, tenI avagAhanA tuya che ? te kahe che ke eka jIvanI-nigadanI-ane gaLAnI e traNenI avagAhanA tulya che te kevI rIte ? te kahe che ke e traNenI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamAbhAganI che mATe e prabhANe hevAthI sarvakAkAzavartI je gaLA ane utkRSTapadamAM eka jIvanA je pradeze te tulya che. arthAta savageLAo utkRSTapada gata eka jIvanA pradeza jeTalA che, eja vAtane vizeSa samajAvavA mATe puna: kahe che ke - avataraNa-pUrvokta be gAthAomAM je sarvagALA ane utkRSTa padagata eka jIvanA pradeza tulya kahyA teja vAtanI vizeSa samaja A gAthAmAM kahe che;
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ t244] zrI nigodachatrIzI-bhASAntare. 'golehiM hie loge, Agacchai jaM tamegajIvassa ukosapayagayapaesarAsitullaM havai jamhA // 21 // thArtha -je kAraNathI goLAvaDe lokane bhAga ApatAM je prApta thAya te utkRSTapadamAM rahelA eka jIvanA pradeza rAzi pramANu hoya che ( te kAraNathI sarvageLA ane utkRSTapadagata eka jIvanA pradeza tulya che e saMbaMdha, ) davArtha - geLAvaDe eTale gALo jeTalA AkAzapradezamAM avagAhe teTalA (aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA AkAza) pradezavaDe eTale asatkalpanAe 10 hajAra AkAzapradezavaDe lokAkAzanA pradeza rAzine eTale asatkalpanAe 100 koDa AkAzapramANa lekane bhAga ApatAM je 1 lAkha pramANu sarvageLAorUpe javAba Ave eTale kalpanAe 1 lAkha gALA Ave che. eka lAkha geLA te pUrvokta rIte kalpanAe kapelI utkRSTagata eka jIvapradezarAzi jeTalA tulya ja che te kAraNathI savageLA utkRSTapadagata ekajIvanA Atmapradeza jeTalA thAya che te yuktaja che. e pramANe sarvageLA ane utkRSTapadagata ekajIvanA pradeza tulya che ema siddha karyuM, ane have puna: eja vAta bIjI rIte samajAve che. avataraNa-sarvagALA ane utkRSTa padagata eka jIvana pradezenI tulyatA pUrve traNa gAthAmAM je rIte siddha karI tenAthI jUdI rIte (te benI tulyatA) A gAthAmAM teja vAta samajAve che; ahavA logapaese ikike Thavaya golamikikaM / evaM ukosapaekajiyapaesesu mAyaMti // 22 // thArtha--athavA kAkAzanA ekekapradezamAM ekeka gALo sthApIe to e pramANe utkRSTapadagata ekajavanA pradeza rAzi jeTalA AkAzapradezamAM te goLAo samAI rahe che. - 1-2 ahiM "jordi eTale geLAvaDe" e vyapadeza dravyArthapaNe nathI paNa pradezArthapaNe che.
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ // pradezahAnivRddhie nigodasparzanA citra // A citramAM jeTalI kALI nige che te sarva madhyavatI lAlagaLAnA utkRSTa padane dabAvIne rahI che, ane lAlarekhAvALI be nigoda utkRSTapada choDIne rahI che. te spaSTa darzAvavA mATe A citra che. (anyathA kevaLa be dizithI nidasparzanA hoya nahi. ). [ gAthA-22]
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigeAda trIzI-bhASAntara (45) ToAthe--athavA vivakSita tulyatvanI kSudhAvALA leAkAkAzanA ekeka pradezamAM (ekeka AkAzapradezamAM) ekeka gALA sthApA tA e pramANe kahelA anukramavaDe sthApatAM utkRSTapadane viSe jeTalA ekajIvanA AtmapradezA che temAM eTale teTalA pra mANa (=saMkhyA) vALA AkAzapradezAmAM sarva gALA samAI rahe che ema jANavuM, arthAt utkRSTapadamAM ekajIvanA jeTalA AtmapradezeA che teTalAja sarvAMgALA paNa che ane te ane asatkalpanAe ekeka lAkha jeTalA che. have sa`jIvAthI utkRSTapadagata jIvapradezA vizeSAdhika che e siddha karavuM che, paNa e siddha karavA mATe prathama utkRSTapadaMgata jIvapradezAnuM ane savAnuM tulyapazu' samajAve che. avataraNa--sagALA ane utkRSTapaDhagata ekajIvanA pradezA e e tulya che ema siddha karIne have utkRSTapadamAM rahelA jIvapradezA saveAthI vizeSAdhika samajAvavA mATe prathama tA e enI tulyatA A gAthAmAM samajAve che;-- golo jIvo ya samA, paesaojaM ca savvajIvAvi / kuMtti samo gADhaLayA, mAimonA nA paththaro thAthe--gALA ane jIva e e pradezapaNe sarakhA che, je kAraNathI sajIve paNa madhyamaavagAhanAnI apekSAe tulya avagAhanAvALA che. TojAtha--gALA ane jIva avagAhanApradezAnI apekSA 1 kalpanA pramANe dhAro ke kAI vakhata A leAkarUpa purUSane e enI tulyatA jANavAnI tItra jIjJAsArUpa sudhA lAgI hoya te vakhate e lAkAkAzanA mukhamAM vA peTamAM e rIte ekeka gALA sthApatA jaie te e bhAvA. 2 punaH khIjI rIte kSetrApahAranI paddhatie vicArIe te ekezna gALe ekeka AkAzapradeza apaharatAM utkRSTapadamAM eka jIvanA jeTalA Atma pradezA che teTalA AkAzapradeza apaharAya eTalA sagALA che.
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 249] zrI nigadachatrIzI-bhASAnta. e tulya che, kAraNa ke geLe jema asatkalpanAe 10 hajAra maheromAM avagAhyo che tema jIva paNa 10 hajAra AkAzapradezemAMja avagAho che. vaLI tethI sarve sUkSmajIvo paNa (zeSa geLAomAM rahelA sarve anaMta sUkSmajIvo paNa) madhyamaavagAhanAnI apekSAe tulya avagAhanAvALA che. madhyama avagAhanA kahevAnuM kAraNa e che ke keTalIka sUkSmanigedonI avagAhanA jaghanyathI 5000 AkAzapradeza jeTalI kalpIe, ane keTalIka sUkSmanimedanI avagAhanA utkRSTathI 15000 AkAzapradeze jeTalI kapIe te banne avagAhanAo maLI te (nA antarane) adha karatAM 10 hajAra AkAzapradezapramANa madhyama avagAhanA (se sUkSmanidAnI) gaNAya, avataraNa-goLa ane jIva sarakhI avagAhanAvALA kahyA, ane sarve sUkSmajI paNa madhyamaavagAhanAnI apekSAe sarakhI avagAhanAvALA kahyA tethI zuM siddha thayuM? te A gAthAmAM darzAve che - teNa phuDaM ciya siddhaM, ega paesammi je jiyapaesA te sahajIvatullA, suNasu puNo jaha visesahiyA / 24 / - thAI-tethI nizcaya spaSTa rIte siddha thayuM ke (gALAnA) eka AkAzapradezamAM jeTalA jIvapradeza che te sarva jIvonI saMkhyA jeTalA tulya che, paraMtu je rIte vizeSAdhika jIvapradeze (sava jIvApekSAe) kahyA te rIti have sAMbhaLe. aurArtha--ahIM nizcaya asaddabhAva sthApanAvaDe (asatkalpanAvaDe) 10 hajAra AkAzapradezomAM avagAhI rahelA 100 keDa AmapradezavALA eka jIvanA pradeza pratyeka AkAzapradezamAM lAkha lAkha (Atmapradeza) avagAhe che. ane te pUrvokta rIte (18mI gAthAnI TIkAmAM kahyA pramANe) eka goLAmAM rahelI eka nigodanA (vAstavika rIte anaMta paraMtu asata kalpanAe) 1 lAkha vaDe guNatAM (geLAnA eka AkAzapradezamAM) 1000 keDa Atmapradeza hoya, puna: paNa te eka geLAmAM rahelI
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigada chatrIzI-bhASAntara. [47] (vAstavIka rIte asaMkhya topaNa asatkalpanAe) 1 lAkha nigedavaDe guNatAM 10 keDIkeDI Atmapradeza (gALAnA eka AkAzapradezamAM ) avagAhe che. ane gaLAmAM jIva eTale eka geLAvata sarva jIvo paNa teTalAja (vAstavIka rIte anaMta paNa asatka9panAe daza kADAkoDI che.) te A pramANe- asatkalpanAe 100 keDa AkAzapradezavALA lokane viSe 10 hajAra AkAzapradezanA avagAhavALA 1 lAkha geLA hoya che, ane pratyeka gALAmAM lAkha lAkha nigoda kapelI hovAthI 1000 koDa nigoda (samagralokamAM) hoya che, ane dareka nigo. damAM lAkha lAkha jIva kalpavAthI (samagralokamAM) 10 keDIkeDI jI hoI zake che. have sarva jIvothI utkRSTapadagata jIvapradeza vizeSAdhika je rIte heya che te rIti darzAve che. avataraNa-pUrvagAthAmAM sarva jIvo ane utkRSTapadagata jIvapradeza e benI tulya saMkhyA siddha karIne have A gAthAmAM sarva jIvothI paNa utkRSTapadagata jIvapradeza je rIte vizeSAdhika che te rIti darzAve che;jN saMti kei khaMDA, golA logaMtavattiNo anne vAyaraviggahiehiya, nakosapayaM jamabbhahiyaM // 25 // thAI-je kAraNathI bIjA keTalAeka khaMDoLA lokone ane rahelA che (tethI te saMbaMdhi keTalAka che nyUna thavAthI) ane je kAraNathI bAdaranigedAdi nA avagAhavaDe temaja vigraha athavA RjugatimAM vartatA te jInA avagAhavaDe yukta hoya che tethI te utkRSTapada (sarvajIvathI) vizeSAdhika che. rIjA-je kAraNe akhaMDagALAethI bIjA keTalAeka khaMDagALA lokane ane rahelA hoya che. tethI prathama asatkalpanAe kapelo 10 keDAcheDI pramANavALa sarvajIva samUha jUna hoya che, kAraNa ke sarva jIvo 10 kaDAkaDi pramANa kahyA che te lAkamAM sarvatra akhaMDa goLAonI gaNatrIthI kahyA che. te kAraNathI jeTalA jIvaDe te khaDagoLAo gALA thaI zake teTalA
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ [48] zrI nigoda chatrIzI-bhASAntaracha lokamAM ochA hovAthI athavA vidyamAna nahi hevAthI savajIva saMkhyAmAMthI bAda karIe to ghare ke te avidyamAnacho nizcaya 100 kArDa hoya to te sarva jIvo eka keDa jeTalA jUna thAya ane utkRSTapadamAM to jIvapradezanuM je pramANa kahyuM che teja kAyama heAya che mATe sarvathI utkRSTapada vizeSAdhika thAya che, ane je te khaMDagoLAone sthAne (khaMDoLAone badale) lokane anta paNa akhaMDagaLAja mAnIe te sarva utkRSTapadagata jIvapradeza jeTalA tulya thAya. puna: (ethI paNa vadhu vizeSAdhika utkRSTapada che te A pramANe) bAdaravigrahikanA pradezavaDe utkRSTapada (je kAraNe) sarva jIvarAzithI adhika che, te kAraNasara paNa utkRSTapadagata jIvapradeza sarva jIvarAzIthI vize. SAdhika che. ahiM tAtparya e che ke-vigrahagatimAM vartatA ane RjugatimAM vartatA bAdaranigodAdi sarva sUkSmajIvothI (sUkSma 1 nigada chatrIzInI chapAyelI TIkAmAM A sthAne "jorIsAtamAna" eTale 100 kroDa evo pATha che, paraMtu e ja chApelI pratanI TIppanikAmAM dImAna ti mAvatI9tta =" eTale bhagavatIjInI TIkAmAM 1 koDa kahela che, te kAraNathI temaja eja chApelI pratanI AgaLanI TIkAmAM gaNIta meLavavAmAM ThAma ThAma 1 kreDanA hisAbeja gaNita meLaveluM che, jethI ahiM arthamAM 100 kroDa artha karavAne badale A sthAne 1 kroDane saMgata artha ja kAyama rAkhe che, 2 1000000000000000 e daza kaDADI saMkhyAmAMthI 10000000 (eka kroDa) saMkhyA bAda karatAM 999989000000000 (nava kroDa navANu lAkha navANu hajAra navase koDa eTalA) sarva jIvo thAya. 3 daza keDIkeDI Atmapradezo. 4 adhikRta tAtvika utkRSTapada je gaLAmAM jANavuM che te geLA sivAyanA bIjA sthAnathI bAdaranigodAdi (bAnigada-sUkSmanide- ane sama pRthvIkAya vigere tathA bAdara pRthvIkAya vigere) cha maraNa pAmIne vigrahagatie athavA jugatie parabhavamAM eTale sUkSmanidAdi bhavamAM utpanna thavAne jatA heya.
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ // akhaMDa golakanI ane utkRSTapadanI sthApanA // A sthApanAcitramAM samadhyanA Dabala lAlarekhAvALA gALe te vikSita nigAda che, temAM chae dizAe pradezahAnivRddhie anya anya nigodo madhyavatI biMdurUpa utkRSTapadane dabAvIne rahelI che, ane kevaLa chae dizAe lAla rekhAvALI 6 nigAdAja utkRSTapada cheADIne rahI che. A citramAM sapUrNa gALA te madhyanA lAla rekhAvALeAja jANavA, ane pradezahAnivRddhie rahelI viSamAvagAhI nigeAdAnA jeTalA bhAga te lAlavatuMlamAM AvyA che teTalA te gALAneAja gaNavA, ane jeTale bhAga madhyalAlavatuM lathI bahAra paDyo che teTalA te gALAnA hi paNa gALA bahAranA gaNavA, chatAM paNa bahAra paDelA deza bhAgavALI e nigeAdA te te gALAnIja gaNavI. madhyavatI lAlarekhAvALAgALAnuM atimadhyabiMdu te ja utkRSTavar [ gAthA-25]
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigada chatrIzI-bhASAntara. [2 ] nigadanA jIthI) asaMkhyAtamA bhAga jeTalA hoya che. te dhAre ke prAya: 1 keDa saMkhyA jeTalA che, tene pUrve kahelA (dezana) sava jIvarAzimAM prakSepIe (zrI bhagavatIjInI TIkA pramANe 1 keDa nyUna savajImAM umerIe) to sarva sUkSmanigoda jIve utkRSTapadagata jIvapradeze jeTalA tulya thAya che, chatAM paNa eka keDa prAya: saMkhyAvALA te bAdaranigodAdi chothI asaMkhyAtamA bhAga jeTalA eTale asatkalpanAe 100 cho te vivakSita sUkSmanigAdavALA gALAnI avagAhanAmAM rahelA che, ane te gaLAnA dareka pradezamAM te 100 jIvanA dareka nA lAkha lAkha jIvapradeze avagAhyA che tethI lAkhane 100 vaDe guNatAM 1 keDa jIvapradeze thatA hovAthI te geLAnA utkRSTapadamAM pratyeka pradezamAM prakSepatAM pUve kaheluM utkRSTapadagata chavapradezanuM pramANu (sava sUkSmanigada jIthI) 1 kroDa jeTaluM vizeSAdhika thAya che. mArtha-samagra kAkAzamAM je sarve akhaMDa nigadagoLA hoya ane eka paNa khaMDoLo na hoya te lokAkAzamAM kalpanA tarIke kalA 1 lAkha akhaMDagoLA (lakAkAzane nigodAvagAhavaDe bhAgatAM) rahI zake che, ane te darekamAM lAkha lAkha niveda kalpatA ane dareka nigodamAM lAkhalAkha sUkSma sAdhAraNa zarIrI cho gaNatAM samagra kAkAzamAM sava sUkSmanimedanA jI 10 keDAkeDI heI zake che, ane utkRSTapadamAM paNa graMthakartAnI gaNatrI pramANe 10 kalAkeDI (sUkSmanigada nahiM paNa sUra nigAda jenA) jIvapradezo kahyA che, e pramANe je I zake to sarva sUtra nigAdajI ane utkRSTapadagata jIvapradeza ane tulya ja hoya emAM saMzaya nathI, paraMtu samagra kAkAzamAM kevaLa akhaMDagALA ja che ema nathI, kAraNake lekanI aMdaranA bhAgamAM akhaMDagoLA che, ane lokanA antabhAge eTale alokanI pAsenA lokabhAgamAM te khaMDagoLA paNa che, tethI prathama gaNelA 1 lAkha gALAmAM 1-2 999999990000000 chamAM. 3 10 keDAcheDI. 4 10.00000000000000 sarva jIvo che, ane 10000000 10000000 utkRSTapadagata jIvapradeza che.
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ [250] zrI nigodachatrIzI-bhASAntara. keTalAeka khaDagALA ane ghaNA akhaDageALA che, tethI jeTalA vAvaDe khaDageALAne saMpUrNa gALA anAvI zakAya teTalA jIvA eTale kalpanAe 1 krADa. vA 10 kADAkADI jIvAmAMthI mAda karIe teTalAja sasUkSmanagADhavA hoI zake che, ane ema thavAthI utkRSTapaDhagata jIvapradeza te 10 kADAkeADI kAyama rahyA paNa samagraleAkavI sUkSmaniAdavAnI sakhyA 10 kADAkoDIthI (1 kreADa jeTalI ) echI thaI mATe e rIte siddha thayu ke sa sUkSmajIvAthI utkRSTapaDhagata jIvapradezA vizeSAdhika che. vaLI bIjI rIte paNa vizeAdhikatA che te A pramANe--khaMDagALAomAM 1 kreDa jIva kamI che, te te khaDageALAomAM vigra hatie vA Rgatie jatA mADhanigeDha vigere je anaMtajIvA te sUkSmanigeAdavAnA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA che, te mAdaranidAdi jIvA asatkalpanAe 1 kADa jeTalA dhArIe ane te pUrvokta 1 krADa jIva jeTalA nyUna khaDagALAmAM e 1 krADa jIva umerI kha'DageALAe pUrNa karIe, teA sarva nigeADhavA ane utkRSTapaDhagata jIvapradezeAe banne tulya saMkhyAvALA ( 10 koDAkoDI pramANa ) thAya. e pramANe jo tulyatA thaI teA have utkRSTapadagata jIvapradezane vizeSAdhika kai rIte gaNavA? tenA upAya e che ke e vigrahagatyAdivALA khAdaranigeAdAdiana tavAthI asa khyAtamA bhAga jeTalA ( tApaNa ana ta) javA te adhikRta utkRSTapaDhavALA gALAomAM je avagAhI rahyA che te dhArA ke 100 madaranAda jIvA avagAhyA che tenA (darekanA lAkha lAkha pradeza pramANe ) 1 krADa AtmapradezeA avagAhyA che te jyAre gaNatrImAM gaNIye tyAre utkRSTapadamAM 10 kADAkADI ane 1 kreADajIvapradezo thAya ane sa jIve teA ( khaDageALAone pUrNa karavA chatAM paNa ) 10 kADAkADI ja thAya che. e rIte paNa sa jIvethI ( eTale sUra bAdara nigeAdanA sarva jIvAthI ) utkRSTapadagatajIvapradezA vizeSAdhika ja che. uparokta sa varSoMnanA sAra e che ke prathama rItimAM samagra leAkAkAzamAM vatA sasUkSmanA jIve, ane kevaLa utkR1 ahiM vigere zabdathI sarva prakAranA khAdaranagAdaLavA gaNavA.
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigeAdachatrIzI--bhASAntara. [25] STapadamAM vatA sUkSmanigeAdanA sarva jIvapradezAnI paraspara apaahutA ( eTale ane sthAnamAM kevaLa sUkSmajIva ane sUkSmajIvapradeza Azraya apamahutA ) darzAvI, ane bIjI rItimAM banne sthAne paraspara sUkSma ane mAdara e anne prakAranA jIve ane banne prakAranA jIvapradezeA Azraya ahutA darzAvI. e tAtpa che. arthAt kevaLa sUkSmaniAdavA ane jIvapraderAnI apekSAe utkRSTapada vizeSAdhika che, ane sarva prakAranA ane sarva prakAranA jIvapradeza Azrayi vicAratAM paNa utkRSTapada vizeSAdhika che. emAM prathama apekSAvALuM utkRSTapada jo ke vizeSAdhika che tApaNa te tAtvika utkRSTapada gaNAya nahiM, kAraNa ke evAM utkRSTapada te sa akhaDagALAmAM che, parantu bIjI apekSAvALu utkRSTapaDha eja naiyika-tAtmika utkRSTapada che, kAraNa ke evAM utkRSTapadra amuka apagALAomAMja hoya che. e pramANe thavAthI zuM siddha thayuM te kahe che. avataraNa--pUrva gAthAmAM saveAthI utkRSTapaDhagata jIvapraderoAnA bahuvanI e rIta darzAvI tethI zuM siddha thayu? te kahe che; tamhA savvehiMto, jobehiMto phuDaM gaheyavaM ukkosapayapaesA, huti visesAhiyA niyamA // 26 // - gAthArtha--te kAraNe savAthI utkRSTapaDhagatajIvapradezA nizcaya viroSAdhikaja che. TojAya-( e gAthAnI TIkA nathI. ) avataraNa -puna: eja vAta (eTale sasUnigeADhanA jIvA ane utkRSTapaDhagata sUkSmaniAdanA jIvapradezeAnI tulyatA ane urdUchupaDhanI vizeSAdhikatA pUrve je rIte kahI te judI rIte) bIje prakAre e gAthADe kahe che;-- ahavA jeNa bahusamA, suhumA lo'vagAhaNAe ya tenini, gotraM, buddhi viharyuM hoD // 27 //
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ [52] zrI niMgAdantrIzI--bhASAntara. evaM samA jIvA, egapaesagayajiyappaesehiM vAyara vADujhA mukha, huMti pasA vizeAiratI gAthArtha--athavA je kAraNe dudumA eTale sUkSmanigAdanAgALA A lAkamAM avagAhanAvaDe ane 6 eTale jIvasaMkhyAvarDa vizeSe karIne sarakhA che, te kAraNathI ekeka jIvane leAkamAM buddhivaDe vistArave, 5 ra7 u e pramANe paNa sasUkSmanagAjIve ane utkRSTapadagata jIvapradezA sAthe ( sarakhAvatAM ane ) sarakhI saMkhyAvALA che, parantu bhAdaravAnI adhikatAnA kAraNathI (utkRSTapadagata ) jIvapradeza ( sa sUkSmajIvAthI ) vizeSAdhika thAya che. ToAthe--je kAraNe ekeka nigeAdAvagAhamAM hajAraAADa hujAraheADa ve rahelA heAvAthI cAdarajjIpramANalAkamAM sUkSmanigADhanA gALA jIva khyAnI apekSAe prAya: sarakhA che.--gAthAmAM vadulamAM zabdamAM vadhu ( eTale vizeSe karIne athavA prAya: ) zabda kahyA te khaMDagALAo saMbaMdhi doSanA parihAra mATe kahyuM che. ( arthAt sarve sUkSmanADhagALA sarakhA nathI, parantu ghaNI sakhyAvALA akhaDageALA paraspara jIvasakhyAnI apekSAe paraspara tulya che, ane ati alpa saMkhyAvALA khaDagALA jIvasa`khyApe kSAe sarakhA eTale akhaDagALA jevA nathI e atha sUcavavA mATe gAthAmAM vaghuttamA eTale prAyasarakhA kahyA paNa ekAnte sarakhAja che ema na kahyuM.) vaLI te sUkSmaniAdanA gALA ( cAdarajjIpramANalAkamAM ) asatkalpanAe 1 lAkha kapelA che. puna: e sUkSmanigeAdanA gALA avagAhanAvaDe paNa `sarakhA che. 1 jIvasa pyAnI apekSAe sagALA jema prAyaHsarakhA kahyA, tema avagAhanAnI apekSAe prAyaHsarakhA jANavA ke kevaLa sarakhAja jANavA ? e zaMkAnA samAdhAnamAM samajavAnu ke avagAhanAnI apekSAe prAyaHsarakhA nahiM paNa sarakhAja jANavA. kAraNa ke akhaDagALAnI avagAhanA pUrNa ane khaDagALAnI avagAhanA apUrNa tathA ardhI che ema nahiM, khaDagALA paNa akhaMDagALAnI peThe 10 hAra AkAzapradezAmAM avagAhelA navA,
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ // khaMDagolaka ane jaghanyapadanI sthApanA // A citramAM lAlageLAnA madhyabiMdumAM vyavahArika utkRSTapada bane che ane khUNA bhAgamAM 40 sthAne dhanya bane che. e goLAne traNa dizAethI anya anya nigoda pradeza hAnivRddhie utkRSTapada dabAvIne sparzelI che, zeSa traNa dizAe alokanA vyAghAtathI nigodasparzanA nathI. cAra pAMca dizie sparzanArI nigodo hoya che paraMtu tevA khaMDagoLAmAM jaghanyapada banatuM nathI. ( madhyamapada bane. ). [ gAthA-28] zA. kA kA lo
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nidachatrIzI-bhASAntara. t253] kAraNake dareka sUkSmaLa 10 hajAra 10 hajAra AkAzapradezamAM rahyo che. te kAraNathI (utkRSTapadagata jIvapradeza ane sarvasUkSmanigada sarakhA che mATe) (akhaMDagALAnA) eka pradezamAM rahelA sarva Atmapradeze ane sarva jIvo (sUkSmanigadanA sarva jI) e benI tulyatA (tulya saMkhyA) jaNAvavA mATe lokane viSe ekeka jIvane buddhivaDe kevalisamudraghAtanI rItie vistArIye (eTale vistArIne eka AkAzapradezamAM sthApIe) to jeTalA AkAzamAM utkRSTapadagata jIvapradeza samAya teTalA AkAzamAM sarva jIvo (sUkSmanigodanA sarva jIvo) samAya. ahiM bhAvArtha A pramANe che ke-gALAnA eka pradezamAM (utkRSTapadamAM) jeTalA jIvapradeza che. eTale kalpanAtarIke dhAro ke 10 keDAcheDI chavapradeza che te sarva jIvone vistAratAM paNa kAkAzane eka pradezamAM (eka vibhAgamAM) te sarvajI samAya che, kAraNake sarva jIvo paNa te utkRSTapadagata jIvapradeza jeTalAja che. che ra7 che e pramANe paNa (savajI ane utkRSTapadagata jIvapradeze tulya che) parantu kevaLa jo vo 2 mAM (e pAThavALI 23 mI gAthA) ItyAdikane (ItyAdi pAThane) anusAre pUrvokta rItie (23 mI ane 24 gAthAmAM darzAvelI rIte) ja utkachapadagata jIvapradeze ane sarva tulya che ema nathI (parantu A ra7 mI gAthAmAM kahelI rIte paNa e be tulya che Iti bhAvArtha) gAthAnA uttarArdhanI (chellAM be caraNanI) samaja (artha) pUrvavata (eTale "parantu bAdarajInA Atmapradeza temAM adhika hovAthI utkRSTapadagata jIvapradeze sarvathI vizevAdhika che ? e pramANe ) jANavI. che 28 ane zaMkA thAya ke je khaMDagoLAnI avagAhanA akhaMDagoLA jevaDI che te saMpUrNa avagAhanAvALA geLAne khaMDoLe kema kahevAya ? e zaMkAnA samAdhAnamAM samajavAnuM ke geLAonuM khaMDapaNuM ke akhaMDapaNuM te avagAhanAnI apekSAe nathI paNa sparzanAnI apekSAe che, kAraNa ke cha dizie viSamAvagAhI nigenI sparzanAvALe te akhaMDagALe ane tethI jUna dizie viSamAvagAhI nigadonI sparzanAvALe te khaMDagALo kahevAya. 2 AgaLa kahelI gaNita sthApanAnI gaNatrI pramANe,
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ pri4], zrI nigadachatrIzI-bhASAntara avataraNa-pUrvokta nigAdagaLA saMbaMdhi adhikAra aMka sthApanA pUrvaka gaNita karI samajAvatAM sahaje samajI zakAya che, mATe have aMkasthApanApUrvaka gaNitanI rIti asatkalpanAe darzAve che; - tesiM puNa rAsINaM, nidarisaNamiNaM bhaNAmi paJcakaM suhagahaNagAhaNatthaM, ThavaNA rAsippamANehiM // 29 // thAI-vaLI te (nigada-utkRSTa pada Adi) rAzione sukhapUrvaka samajavA ane samajAvavA mATe aMka sthApanArUpa rAzi pramANe A pratyakSa udAharaNa kahuM chuM - rovArtha -(29 thI 34 mI gAthA sudhInI 6 gAthAonI TIkA nathI) golANalarakamikaM, gole gole nigoyalakaM tu ikike ya nigoe, jIvANaM lakamikikaM // 30 // na jAthA-savegaLA (samagralakamAM) 1 lAkha che, pratyeka geLAmAM lAkha lAkha nigada che, ane ekeka nigadamAM ekeka lAkha jIvo che. koDisayamegajIvappaesagANaM tameva logss| golanigoyajivANaM,dasau sahassA smogaaho|31|| jAthA-punaH teja lokanA 100 keDa AkAzapradeza che, ane goLa nigAda tathA jIva e traNenI avagAhanA 10 hajAra AkAzapradezamAM tulya che, 1 pUrvaarthanuM varNana aMkasthApanApUrvaka karyuM che te punaH aMkasthApanA darzAvavAnuM zuM kAraNa? uttara-prathama aMkasthApanAnI samaja darzAvI te vRttikartAe (vRttimAM ) darzAvI che, ane tenI mULa gAthAo te haja darzAvAya che.
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigada chatrIzI-bhASAntara. [255] jIvassikikassa ya, dasasAhassAvagAhiNo loe ikimmi paese, paesalakhkhaM samogADho // 32 // jAthArtha-puna: lokAkAzamAM 10 hajAra AkAzapradezanI avagAhanAvALA pratyeka jIvanA lAkha lAkha jIvapradeze ekeka AkAzapradezamAM rahelA che. jIvasayalsa jahanne, payasmi koDI jiyappaesANaM ogADhA ukose, payasmi bucchaM paesaggaM // 33 // jAthArtha-jaghanyapadamAM jIva 100 hoya che, ane te 100 jIvanA 1 koDa Atmapradeze (jaghanyapadarUpa eka AkAzapradezamAM khaMDagoLAne viSe) avagAhyA che. tathA utkRSTapada (rUpa eka AkAzapradeza ) mAM (akhaMDagoLAne viSe) keTalA Atmapradezane samUha che te kahuM chuM, koDisahassajiyANaM, koDAkoDo dasappaesANaM ukkose ogADhA, sadajiyAvittiyA ceva // 34 // jAthArtha-(utkRSTapadamAM) 1000 kroDa che che, ane te sarva jIvonA ( lAkha lAkha Atmapradeza maLIne) 10 keDIkeDI Atmapradeze avagAhyA che, ane sarva sUkSmanimedavo paNa nizcaya teTalAja (10 kaDAkaDI) che. koDo ukkosapayammi-bAyarajiyappaesa pakhkhevo sohaNayamittiyaM ciya, kAya khaMDagolANaM // 35 // jAthArtha-puna: utkRSTapadane viSe bAdaranigodAdi (parabhavamAM jatA) jIvonA 1 koDa Atmapradeza prakSepavA, ane (eTalA ja Atmapradeza 1 keDa Atmapradeza) khaMDageLAomAM (ochA che tethI sarvajIvarAzimAMthI) bAda karavA yogya saMkhyA paNa nizcaya eTalIja che,
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ [maha]. zrI nigodachatrIzI-bhASAntara rovArtha-utkRSTapadamAM sUkSmajIvapradezanI rAzimAM bAdarachonA 1 keDa Atmapradeze prakSepavA (umeravA.) kAraNake vivadakSita sUkSyagALAmAM bAdara 100 jeTalAja avagAhyA che ane te pratyekanA lAkha lAkha pradeza utkRSTapadamAM rahelA che, ane te sava malIne (1 lAkha4100= ) 1 keDa Atmapradeze thAya che. (mATe utkRSTapadamAM 1 jhADa Atmapradeze umeravA) puna: sarvajIvarAzimAMthI (khaMDoLAo saMbaMdhi ) bAda karavA lAyaka saMkhyA paNa nizcaya eTalI ja che, arthAta khaMDoLAone pUrNageLA banAvavA mATe niyukta karAtA (umeravA paDatA) nA eTalA pradezeja eTale eka koDa Atmapradezeja bAda karavA yogya che, kAraNake teTalA cho (100 ) te khaMDagALAomAM vidyabhAna nathI. eesi jahAsaMbhava-matthovaNayaM karija rAsoNaM sabbhAvao ajANija te aNaMtA asaMkhA vaa||36|| thA-e kalpanAe kapelI rAzione (lAkha-keDa ityAdine) arthApanaya (draSTAna dASTatano yathArtha saMbaMdha) egya rIte vicAre, ane te asaddabhUta (kapelI) rAzio te sabhAvathI (vastupaNe) te anaMta athavA asaMkhya jANavI. TIkA-ahi apanaya (kalpelI rAzio saMbaMdhi tAtvika rAzio) to yathA yogya sthAne purve darzAvyAja che, tyAM aitA eTale eka nigAdamAM jIvo je ke kalpanAthI) eka lAkha kahyA che topaNa (vAstavika rIte ) anaMta che, e pramANe sarvajI paNa (je ke kalpanAthI 10 keDAcheDo kahyA che te paNa 1-2 u5dagata jIvapradeze, jaghanyapadagata jIvapradeza ane sarvajo , tathA eka nigodamAMnA ja e sarva anaMta che. tathA lokAkAzapradeza, sarvageLA, eka gaLAmAM nige, ane eka nigodanA avagAhapradeza e sarva asaMkhya che. 3 sarvajIvo ane upalakSaNathI jaghanya paddagata ane utkRSTapada e bane chavapradeze paNa anaMta che,
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigodachatrIzI-bhASAntara. [27] vAstavika rIte anaMta) jANavA, tathA eka gALAmAM nigedA vigere 1 lAkha kahI che te paNa asaMkhyAta jANavI. e pramANe sUkSma ane bAdaranigodanA gALAnI avagAhanAne vicAra karyo. zrIbhagavatIsUtranA 11 mA zatakanA 10 mA uddezAmAM nigodachatrIzInI vRtti samApta thai. iti savRttikA nigodaSatriMzikA samAptA / ityArAdhyapAdAcAryazrImadvijayamohanasUrIzvarasadupadezataH zrAvakottamazrInAnacandratanujanuSA paMDitacaMdulAlena viracitaM paramANukhaNDa-pudgala-bandha-nigodaSadvizikAcatuSkagurjara bhASAntaraM vividhapariziSTAdibhissametaM ca samAptam // [LF 1 cAlu prakaraNamAM je sarva gaLA kahyA te sUkSmanigodajI saMbaMdhi jANavA, paraMtu je je tAtvika utkRSTa padavALA goLA hoya che temAM te bAdaranigoda adhika meLavelI hoya che mATe ahiM sUkSma ane bAdara e bane nigodanA goLA kahyA hoya ema samajAya che. 2 ahiM TIkAmAM avagAhanA zabda kahyo tethI kevaLa avagAha kSetrarUpa artha na jANo, paraMtu sUbA nigoda goLAmAM avagAhela AkAza, nigo, cho, ane jIvapradezo e sarva jANavuM, AdhArAyanI abheda vivakSAnI apekSAe e goLAmAM e cAre arthanA vicArane "avagAhanAno vicAra " kahevAmAM kaMIpaNa virodha nathI,
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ nigodachatrIzI saMbaMdhi paribhASA viSayaka praznottarapUrvaka saMkSipta sAra. prazna:- nidra eTale zuM? uttaraH--je ekaja zarIramAM anaMtajI rahyA hoya, (te sarvane uchAsa nidhAsa eka haya, sukha duHkha prAya: sarakhI rIte hoya, ane ekane upaghAta lAgatAM sarvane upaghAta pahoce evI rIte rahyA hoya) te nigoda kahevAya, praznanigodanA ekAI vAcaka paryAya zabdo kyA? uttara-nigAha, sAdhAraNavanaspati, anaMtakAya, e nigodanA paryAya zabdo che. prazna:-pRthvIkAyAdi 6 kAyamAMthI nigada kaI kAyamAM (athavA nigAdamAM kaI kAyanA jIva) hoya? uttara:-nigada te vanaspatikAya (sAdhAraNa vanaspati) che. prazna:--nigodanuM zarIra AyuSya ane (nigodAvasthAne) satata kALa (kAyasthiti) keTalo? uttara-nigodanuM zarIra aMgulanA asaMkhyAtamAbhAga jeTaluM te paNa asaMkhya AkAzapradezamAM vyApta che, AyuSya antamuhUta jeTaluM che. jaghanyathI ane utkRSTathI paNa antarmuhUrtaja che. ane satatakALa utkRSTathI anAdi anaMta te avyavahArarAzinI apekSAe, ane sAdisAta tathA anAdisAta te vyavahArAzigata nimedanI ape kSAe che, prazna-avyavahArarAzi nigada ane vyavahArarAzi nigAha eTale zuM ? uttara-je sUkSmavanaspati chavo anAdikALathI sUkSmavanaspatirUpe
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigedachatrIzI-bhASAntara. 259] janma maraNa karyA kare che, ane bAdarapaNuM keAivAra prApta thayuM nathI tevA sUkSmavanaspatijI avyavahAra nigoda athavA anAdi nigada kahevAya, ane je jIvo ekavAra paNa bAdarapaNuM pAmI puna: sUkSmanigodamAM upajyA hoya to tyAM athavA bAdarapaNAmAM rahyA hoya te tyAM paNa te (pRthvIkAyAdi sarve ) jIvo vyavahArarAzi gata che gaNAya che, ane evI rIte ekavAra paNa bAdarapaNuM pAmelA sUnigAdajI (ane bAdaranigAda ) vya vahArarAzinI nigAda kahevAya che. prazna-sUkSmapRthvIkAyAdi jIvo avyavahArarAzimAM gaNavA ke nahiM ? uttara-sUkSmapRthvIkAyAdijIe vanaspatipaNAne tyAga karelo hevAthI avyavahArarAzimAM na gaNAya, prazna:--avyavahAripaNuM kevaLa sUvanaspatikAyane aMgeja che? ke kevaLa sUkSmapaNAne aMgeja che? arthAta anAdikALathI je jIe sUkSmapaNane tyAga karyo nathI, ane vAraMvAra vanaspatimAM ke pRthvIkAyAdikamAM sUkSmapaNeja upajatA rahyA che, ekavAra paNa bAdarapaNuM pAmyA nathI tevA cho avyavahArarAzivALA kahevAya ke nahi ? uttara:- siddhAntamAM sarvasthAne sUvanaspatine ja avyavahArarAzi tarIke kahI che, paNa sUpRthvIkAyAdikane kahelI jaNAtI nathI, paraMtu dhamaparIkSAmAM "avyavahArarAzimAM sUkSmapRthvIkAyAdika paNa gaNI zakAya " ema kahyuM che, paraMtu vanaspatinI apekSAe pRthvIkAyAdi bahu alpa hovAthI saddhAntomAM vizeSata: sUkSmavanaspatine aMgeja avyavahArarAzipaNuM kaheluM che, evo abhiprAya zrI upAdhyAyajI (zrI yazevi0) mahArAjane jaNAya che. prazna:--nigodamAM eka zarIrane viSe je anaMtajIvI rahyA che, te dareka jIte zarIramAM pitapatAnI jUdI jUdI jagyA
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ [26] zrI nigodachatrIzI-bhASAntara. rekI laine atisaMkaDAmaNathI rahyA che ke bIjI kaI rIte rahyA che? uttara -e anaMtajI pAtatAnI jUdI jUdI jagyA rokIne nathI rahyA, paraMtu vivakSita (amuka) eka jIvamAM bIje jIva, temAM ja trIjo temAMja ceAthe jIva e rIte anaMta jI paraspara praveza karIne rahyA che. jema lokhaMDanA gALAmAM agni, dudhamAM sAkara, eka dIpakanA prakAzamAM bIjA dIpakano prakAza ItyAdi padArtho jema paraspara praveza karIne rahe che tema rahyA che. prazna-nirt e zabdane vyapadeza (e anaMtajInA) zarI rane hoya,? ke e zarIramAMnA dareka jIvane hoya ? ke anaMtajIvAtmaka samudAyane heI zake ? uttara-nigada e zabdane vyapadeza praznamAM kahyA pramANe traNe prakAre hoI zake che. paraMtu vAstavika rIte to dareka jIvane hoI zake, kAraNa ke nigodapaNuM te sAdhAraNa nAmakarmanA udayathI hoya che, ane e sAdhAraNa nAmakarmano udaya dareka jIva pratye jude jude che to paNa cAlu prakaraNamAM jyAM jyAM nigada zabda Ave tyAM tyAM anaMtajIvAtmaka samudAya athavA te samudAyanuM zarIra e be athaja la kSyamAM rAkhavA, ane gaNatrImAM vizeSathI zarIra artha upara lakSya rAkhavuM, kAraNa ke gaNatrImAM lAkha nigoda eTale lAkha cho nahiM paNa lAkha zarIra athavA lAkha samudAya gaNavAnA che, prazna:-khaMDagALe ane akhaMDagoLe e benI avagAhanA tulya che ke nAdhika che? je viSama hoya to zaMkA nathI paNa tulya heya te khaMDa gaLA kema ? uttara:-avagAhanAmAM e banne goLA tulya che, eka paNa pradeza nyanAdhika na gaNavo. ane khaMDagALo evo vyapadeza to traNa dizinIja spazana che mATe, cha dizinI spazanA
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nigAdachatrIzI-bhASAntara. ra vALo pUrNagaLe ane nyUna sparzanAvALe khaMDageLe kahevAya e vyavasthA che. prazna:-khaMDagALAmAM athavA akhaMDagALAmAM viSamAvohI ni gAdone badale viSamAvagAhI geLA saMkramelA che ema kahevAmAM zuM harakata ? uttara-trIjI paribhASAnA arthane lakSyamAM rAkhI viSamAvagAhI gALA saMkamelA che ema kahevAmAM harakata nathI, paraMtu akhaMDa goLArUpa AThamI paribhASAne arthe lakSyamAM rAkhIne je geLAe saMmelA kahIe to harakata che. puna: gALe e zabdathI cAlu prakaraNamAM vizeSataH akhaMDa geLe grahaNa thAya che, mATe viSamAvagAhI nigada saM. kamI che ema kahevuM vizeSa yogya che. prazna:utkRSTapada athavA jaghanyapada te vivakSita AkAzapradezane kahevuM ke te AkAzapradezamAM rahelI chavapradezasaMkhyAne kahevuM. uttara:-AdhArabhAve AkAzapradezane ane AdheyabhAve chavapradeza saMkhyAne paNa u0 pada ja0 pada kahI zakAya, prazna:-nimedanI-eka jIvanI-athavA eka gALAnI e traNenI paraspara avagAhanA to tulya hoya paraMtu sava nigodAnI ke sarva goLAonI avagAhanA sarakhI kevI rIte hoya ? jaghanyAdi aneka prakAranI avagAhanA kema na heya ? uttara-jaghanya avagAhanA Adi aneka prakAranI nigodAvagA hanAo che, parantu cAlu prakaraNane aMge sarvamadhya avagAhanA gaNelI che mATe te apekSAe sarva nigeda tulya avagAhanAvALA jANavA prazna:-utkRSTapada geLAnA aMtimadhyamAM ke dareka pradezamAM hoya? uttara-akhaMDa gaLAnA madhyamAM gaNavuM. kAraNa ke je gALa ka
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 2] zrI nigadachatrIzI-bhASAtara. pelo te vivakSita nigodAvagAha jeTalo che, ane temAM madhya AkAzapradezane mukhya gaNIne tenI sarva dizAe keTalIka viSamAvagAhI nigedo te AkAzapradezane AkAna karIne sthApI che, ane keTalIka viSamAvagAhI nigedA utkRSTapada choDIne sthapAya che, ane te AkAzapradezane utkRSTapadarUpe manAya che, ane te madhyamAMja Ave che. parantu gALAmAM Ave athavA jIvapradezanI saMkhyA gaNatAM geLAnA dareka pradezamAM che ane jIvapradezanI saMkhyA tulya AvavAthI, prakaraNa kartAe athavA vRtti kartAe ThAmaThAma goLAnA dareka pradezamAM" ane "utkRSTapadamAM" ema banne zabdono upayoga karyo che, paraMtu gaNatrI pramANe bane vyapadeza anukULa che. prazna -je madhyama rIte dareka nigAdanI avagAhanA sarakhI mA nIe te viSamAvagAhI nigodane je bhAga vivakSita go LAmAM saMko che te sivAyanA bAkInA bhAga kyAM hoya? uttara -viSamAvAhI nigamanI dareka nigodanA zeSa bhAga bIjA geLAmAM saMkramelA hoya che. prazna-samAvagAhI nigAdane samudAya te gaLe ema trIjI pari bhASAne arthe lakSyamAM rAkhIne geLAonI gaNatrI ka rIe to A lokamAM keTalA geLA hoya ? uttara:-akhaMDa goLAethI asaMkhyAtaguNa gALA hoya, eTale cAlu prakaraNanI asatakalpanA pramANe sarva akhaMDagALA 1 lAkha che te sarva sAmAnyagALA 1000 keDa heya, ema jANavuM, iti paMDitacaMdulAlena viracitAni nigodaviSayaka praznottarANi samAptAni //
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ nigodaSaTtriMzikAsArAMza | namo nama: zrI jJAtinanAya [ A sArAMza vidarya pravamunizrI dharmavijayajIe A nigedachatrIzInuM adhyayana karatI:vakhate pote lakhela che. je upayogI hoI ahIM apAya che.] A nigodachatrIzImAM mukhyapaNAe cAra prazna ane cAra uttara che te anukrame A pramANe- 1 le prazna;-caidarAjalokavati sarva AkAzapradezamAMthI eka AkAzapradeza kSetramAM jaghanyathI sUkSmanimeda vagere jenA keTalA Atmapradeze rahyA hoya che ? 2 je prazna;-cAdarAjakavati sarva AkAzapradezamAMthI eka AkAzapradeza upara utkRSTathI sUkSmanigoda vigere jenA keTalA Atmapradeza hoya che? 3 je prazna;-pUrvokta banne prakSAmAM puchela (jaghanyathI eka AkAzapradeza upara ane utkRSTathI eka AkAzapradeza upara keTalA Atmapradeza hoya ? te saMbaMdhI puchela) AtmapradezonI saMkhyA paraspara bannemAM konI adhika heya ? eTale jaghanyapadamAM Atmapradeze vadhAre hoya ke utkRSTapadamAM ? 4 tho prazna -tathA samasta lokAkAzavati sarva che, ane eka AkAzapradeza upara utkRSTathI vartatA sarva Atmapradeze, e banemAM paraspara keNu vadhAre che ? upara pramANe cAra prazna thayA, e cAre prakone uttara ApatAM pahelAM-cAdarAjaleka, temAM keTalA AkAza pradeza hoya, nigenI avagAhanA, nigAda kene kahevAya e svarUpa kahevAya che, jagatanI aMdara AkAzAstikAyadravya eka ja che. paraMtu dhamastikAya-adharmAstikAya AkAzAstikAya chavAritakAya ane pudgalAstikAya e pAMca dravyanI apekSAe e AkAza dravya
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ [24] zrI nigodachatrIzI-bhASAntara. nA kAkAza ane alakAkAza evA be vibhAga paDelA che. eTale ke jene viSe e pa dravyone sadbhAva che te lokAkAza kahevAya ane je kaMI kSetravizeSamAM AkAza sivAya bIjA cAre dravya no abhAva che te ekAkAza kahevAya, prastuta prakaraNamAM lokAkAzane adhikAra che. e kAkAzanA asaMkhya pradeza che. anaMta jIvonuM eka zarIra te nigAda kahevAya che. te ni. gAda be prakAranI che. sUkSmanigAra ane bAdaranigada, sUkSmanigAda caidarAjalokane viSe sarva ThekANe vyApta hoya che jyAre bAdara nigada pAMca prakAranI lIlakula sevAla, baTAkA, sakarIA ItyAdi sarva prakAranuM kaMdamUla e bAdaranigodAntavatI che, e banne prakAranI nigAdonI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAga jeTalI hoya che, paraMtu bAdaranimedanI avagAhanA karatAM sUkSmanigodanI avagAhanA ati alpa hoya che. valI je avagAhanAmAM eka nigoda rahela hoya che tenI teja avagAhanAmAM bIjI asaMkhya nigedo samAna avagAhIne rahelI hoya che. evI nigeda cAdarAjalokane viSe asaMkhyAtI che. te pratyekanigodamAM anaMta anaMtajIvo rahelA che. dareka jIvanA asaMkhya pradeza ( leAkAkAzanA pradeza tulya ) hoya che, prazna -jyAre jIvanA lokAkAza tulya asaMkhya pradeza kaho cho to aMgulamAtra kSetramAM e je potAnA kAkAzanA pradeza tulya asaMkhya Atmapradezane zI rIte samAvI zake ? uttara - pichavanA Atmapradeze asaMkhya che (lokAkAzanA pradeza tulya (jeTalA) che, chatAM paNa nigada jevI sUkSma avagAhanAmAM paNa Atmapradeza saMkecIne rahelA hoya che, ane temAM kaI paNa kAraNa hoya to AtmAne je saMkeca vikAsa svabhAva che 1. pradeza eTale nirvibhAjyabhAga. jenA have be vibhAga thaI zake tema nathI. 2. samanigodanI aMgulAsaMkhya bhAga mAtra avagAhanA karatAM bAdaranigadanI avagAhanA asaMkhya guNa moTI hoya che. bAdarasiMge asaMkhyAtI bhegI thAya tyAre carmacakSuthI joI zakAya che.
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ zro nigeAdachatrIzI--bhASAntara. [65] temAMnA saMAca svabhAva kAraNa che. kAraNa ke aihija AtmA je vakhate kevalisamuddAta kare che te vakhate samagraleAkane viSe paNa AtmapradezA vyAsa kare che. joke leAkAkAzanA asaMkhyapradezeA che, jIvanA paNa teTalAja che. eka nigeAdamAM anaMtA jIva che. ane eka nigeAdanI avagAhanA paNa asaMkhyapradezAtmaka agulanA asaMkhyAtamA bhAga che. paraMtu te darekane barAbara samajavA mATe asat kalpanA karIne te pratyekanI niyata sakhyA mAMdhe che te A pramANe. caiAdarAjaleAkane viSe asa`khyagALA che, paNa asatkalpanAvaDe eka gALAne viSe asakhya nigeAdA che. paNa asattkalpanA vaDe eka nigeAdane viSe anaMta jIvA che. paNa asatkalpanAvaDe eka nigeAdanI avagAhanAmAM asakhya AkAzapradeza che parantu asat kalpanA vaDe 100000 (1 lAkha) 100000 (1 lAkha) 100000 (1 lAkha) 10000 (kruza hajAra) caiAdarAjaleAkamAM asaMkhya AkAzapra Dhero che paNa asat 5nAvaDe 1000000000 (se kreDa ) eka jIvanA asakhya Atmapradero che paNa asatkalpanAvaDe 1000000000 ( se phreDa ) have prathama praznaneA javAba Ape che--cADharAjalekane viSe sava ThekANe sUkSma nigeAdA vyApIne rahelI che. eka nigeAdanI avagAhanAmAM samAvagAhI mIjI asanigAdA rahelI che. ane e nigAdanI avagAhanAmAM je AkAzapradezA rahelA che, temAMthI ekeka AkArApradezane mukIne khIjI nigeADhA rahelI che. te nigeAdanI avagAhanAmAM paNa pUrvanI mAphka samAvagAhI asakhya nigeAdyA samajavI. puna: eka AkAzapradeza mukIne bIjI nigADha rahelI che. te nigADhanI avagAhanAmAM paNa pUrvanI mAphaka asaMkhyanigADhA jANavI. e pramANe eka nigAdAvagA
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ [266] zrI nigodatrIzI-bhASAntara, nAmAM jeTalA AkAza pradeza che. teTalI anyanigodAnI sparzanA vivakSita nigAdane eka dizimAM hoya che ane e pramANe svabuddhivaDe chae dizinI sparzanA vicArI levI. tenI vizeSa samaja sthApanA dvArA jANavI, have je nigada nikUTamAM (lekanA prAnta bhAgamAM) rahelI che. te nigadane traNa dizinI nigAdanI spazana che, temAM paNa lakanA prAnta bhAgamAM rahelI je vivakSita nigAda che. tenI je avagAhanA che tene chelle je AkAza pradeza, (jene jaghanyapada tarIke gaNavuM che ) te AkAzapradezane vivakSita nigoda sivAya bIjI kaI paNa dizinI nimedanI sparzanA nathI, kAraNa ke vivakSita nigodane paNa je anya 3 dizinI nigodanI sparzanA hoya che te pUrva kahelA ( lekanA aMtamAM rahelA ) AkAzapradezane mukIne rahelI hoya che mATe e AkAzapradeza upara te e AkAzapradeza je vivakSita nigadanI avagAhanAmAM Avela che, teja avagAhanA upara je bIjI samAvagAhI asaMkhya nige rahelI che te asaMkhya nigodamAM rahelA anaMta jInA Atmapradezane amuka vibhAga e lokanA prAntamAM rahelA AkAzapradeza upara che. jemake,-eka nigadane viSe 100 (1 se) jIvo kapelA che. eka niMgAdAvagAhanAmAM 10000 (daza hajAra) - kAzapradeza kapela che. ane eka jIvanA 1000000000(so kreDa) Atmapradeze che, jIvanA so keDa Atma pradeze. so jIvanA keTalA? 1000000000 100=100000000000 daza hajAra keDI dazahajAra A pra. dazahajAraDI AtmapranTa te A prakeTalA? 10000 100000000000 100000000000 = 10000000 = 10000 jaghanyapada ATalA Atmapradeze jaghanyapadane viSe ( 1 nigodamAM 100 jIva, 1 jIvanA Atma pradeze 1000000000 (so keDa)
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nidachatrIzI-bhASAntara. [67] 1 jaghanyapadamAM 1 jIvanA ( 100000) 1 lAkha Atmapradeza 100 jIvanA jaghanyapadane viSe 10000000 (1 koDa ) Atmapradeza, nigAdanI saMpUrNa avagAhanAmAM (jaghanyapadavALA gALAmAM) Atmapradeza 100000000000(daza hajAra keDa ). prazna-have ji nigedAne chae dizAmAM rahelI nigenI sparzanA che tene vize utkRSTapadamAM keTalA Atmapradeza hoI zake? uttara-utkaTapada akhaMDa gALAmAM ka9pI zakAya che. eka akhaMDa gaLAmAM asatakalapanAvaDe 100000 (eka lAkha nigedo che) ane eka nigAdamAM (asatakalpanAvaDe) 100000 (eka lAkha jIve che) ane eka jIvanA 1000000000 (se keDa ) Atmapradeze che. nigadamAM 1 lAkha che to 1 lAkha nigadamAM keTalA? 1 100000 100000 =10000000000 che. chavanA sekeDa Atmapradeze to hajAra karoDanA keTalA? 1 1000000000 10000000000=(hajAra jhADa) 10000000000000000000= dazahajAra AkAzapradezamAM Atmapradeze to AkAzapradezamAM? 10000 - 10000000000000000000 1 daza keDA keDI. 10000000000000000000 = 1000000000000000 utkRSTapadane viSe Atmapradeza hoya, A pramANe cAdarAjakavatI je sarva akhaMDagALAo che. te darekamAM utkRSTapada kapIne upara pramANe AtmapradezanI saMkhyA kADhI zakAya che, caidarAjalokamAM jeTalA akhaMDa geLAe che teTalAja utkRSTapada che, kAraNa ke eka akhaMDa gaLAne viSe 1 thI vadhAre utkRSTapada kalpI zakAya nahiM. (eTale ke vartamAna samaye eka akhaMDa gALAmAM [asaMkhyAtI nigenA banelAmAM] 1 thI vadhAre utkRSTapada ka9pI zakAya nahiM. bAkI to lekanI aMdara nikUTa 10000
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ [268] zrI nigodachatrIzI-bhASAntara. bhAgamAM temaja paryantabhAgamAM AvelI nigeTa sivAya dareka nigAdamAM utkRSTapada laI zakAya che. prazna;-tamAe zarUAtamAM karelA 4 prakamAMnA eka praznamAM ema jaNAvyuM che ke e karyo AkAzapradeza che ke jemAM sarva karatAM Atmapradeze vizeSa hoI zake? upara batAvyA pramANe to jeTalA utkRSTapadA che te sarvemAM AtmapradezanI saMkhyA sarakhI AvI? uttara-utkRSTapada be prakAranuM che. 1 vyavahAra utkRSTapada ane bIjuM nizcayika utkRSTapada, upara je utkRSTapadanI vyAkhyA karI te vyavahAra-utkRSTapadane AvIne kahyuM. paraMtu nizcayika utkRSTapadamAM te bIjI rIte Ave che te A pramANe pUrve cAdarAjalokamAM je eka lAkha gALAo gaNyA che. ane sarva jIvarAzi je dazakeDAkoDI pramANu kapela che temAM khaMDa geLA ane akhaMDa geLAe banene samAveza thAya che. ahiM ApaNe je utkRSTapada kalpavuM che te kevala akhaMDa geLAmAMja kalpI zakAya che. mATe e khaMDagALAgata je jIvarAzi che tene daza kalAkeDIAtmaka je sava jIvanI rAzi che temAMthI bAda karavA. te khaMDageLAmAM rahelA che asatakalpanAvaDe 1 keDa . gaNavA te kreDanI saMkhyA daza keDAcheDInI saMkhyAmAMthI bAda karatAM je Ave te sarva jIvarAzinI saMkhyA na thaI, ane utkRSTa para to tenuM teja che, mATe vizeSAdhika thayA, valI je kaI vivakSita utkRSTapada che te utkRSTapada rUpa AkAzapradezamAM bIjA bAdara nigadanA nA tathA vigraha gativaDe utpanna thatA bIjA sUkSmanigAda-pRthivIkAyikAdi jIvenA AtmapradezanI saMkhyAthI - hRSTapadamAM vizeSAdhikatA thAya che. ane ema thavAthI je praznamAM ISTa puchAela che teno javAba paNa yathArtha malI Ave che, ane eja pUrvokta rItithI sarvajIvarAzi karatAM eka AkAzapradezaupara rahelA Atmapradeze asaMkhyaguNI thAya che, A saMbaMdhI vizeSa samajuti sthApanAthI jANavA yogya che. - samApta -