________________
પુદગલ છત્રીશી-ભાષાન્તર
પ્રદેશી સ્કંધો સંખ્યાતગુણું છે. તેથી અસંખ્યપ્રદેશમસ્કંધો કવ્યાર્થથી અસંખ્યાતગુણું અને પ્રદેશાર્થથી પણ નિશ્ચય અને સંખ્યગુણ છે ૧૬
અવતરણ–૧૬ મી ગાથામાં પરમાણુઓને અનન્તપ્રદેશી સ્કંધેથી અનન્તગુણ કહ્યા, તો તે પરમાણુઓ સંખ્યાતપ્રદેશી સ્કંધોથી અને અસંખ્યપ્રદેશીસ્ક ધોથી કેટલા અધિક વા હીન છે તે આ ૧૭ મી ગાથામાં દર્શાવે છે. संखिजयमे भागे, संखिजपएसिआण वहति । नवरमसंखिजपए-सिआण भागे असंखयमे ॥१७॥
જાધાર્થ–(પરમાણુઓ) સંખ્યાતપ્રદેશીસ્કંધોના સંખ્યાતમા ભાગે વર્તે છે. પરંતુ વિશેષ એ છે કે (પરમાણુઓ) અસંખ્યાતપ્રદેશીસ્કોના અસંખ્યાતમે ભાગે વતે છે. ૧૭
દીર્થ –જે પુદગલન્કંધો સંખ્યાતપ્રદેશવાળા છે તે પુદ્ગલ સ્કંધો સંખ્યાતપ્રદેશી કહેવાય, તેવા સંખ્યાતપ્રદેશી પુદ્ગલસ્કોના સંખ્યામે ૧ભાગે પરમાણુઓ વર્તે છે. તથા જે પુદ્ગલ
ધોના અસંખ્યપ્રદેશ છે તે અસંખ્યપ્રદેશપુદ્ગલસ્કંધો કહેવાય, તેવા અસંખ્યપ્રદેશીધોના અસંખ્યાતમે ભાગે પરમાણુઓ વતે છે, કારણ કે અહિં પ્રથમ દર્શાવેલ સૂત્રપાઠ એજ પ્રમાણ છે માટે અહિં તાત્પર્ય એ છે કે –કલ્પના તરીકે જેમ ૧૦૦ ને સંખ્યાતમા ભાગ ર૦ છે, ૧૦૦ ને અસંખ્યાત ભાગ ૧૦ * છે, અને ૧૦૦ ને અનન્તમ ભાગ ધરે કે ૫ છે, તો એ પ્રમાણે
આ દર્શાવેલી ગણત્રીની કલ્પનાની રીતિએ દ્વિપ્રદેશીસ્કથી પ્રારંભીને (ઉત્કૃષ્ટ) સંખ્યાતપ્રદેશીસ્ક સુધીનો જે સંખ્યાતઅસંખ્યપ્રદેશીસ્કન્ધોના સમગ્રપ્રદેશોથી પણ પરમાણુઓ અસંખ્યાતમાં ભાગ જેટલા છે. એજ વિપર્યયભાવનું અલ્પબહત્વ ૧૭મી ગાથામાં જણાવશે.
૧-૨ ૧૬ મી ગાથાની વૃત્તિમાં દર્શાવેલા સિદ્ધાન્ત પાઠના અલ્પબહુત્વથી આ અપહત્વકાળાપ્રદેશદ્રવ્યાપ્રદેશી ( પરમાણુઓ ) નું અસંખ્યગુણપણું સાધવા માટે વિપર્યયપણે દર્શાવ્યું છે.
