________________
શ્રી નિગોદછત્રીશી–ભાષાન્તર लोगस्सेगपएसे, जहन्नयपयम्मि जियपएसाणं उक्कोसपए अ तहा, सबजियाणं च के बहुया?॥१॥
થાર્થ–લોકના એક આકાશપ્રદેશને વિષે જઘન્યપદે જે જીવપ્રદેશે છે, તથા ઉત્કૃષ્ટ પ્રદેશ જે જીવપ્રદેશ છે, અને જે સર્વ છે એ ત્રણમાં પરસ્પર કેણ અલ્પબહુ છે.? (એ પ્રશ્ન છે.)
ટાર્થ –કાકાશના એક આકાશપ્રદેશમાં એટલે એક નિવિભાજ્ય ( કપનાથી પણ જેનો ભાગ ન થઈ શકે એવા પરમ સૂક્ષ્મ ભાગ જેટલા) ક્ષેત્રમાં સૂક્ષ્મનિગેદાદિના ઓછામાં ઓછા કેટલા આત્મપ્રદેશે અવગાહેલા (અંદર સંકમીને રહેલા) હેાય? તથા કાકાશના તેવાજ એક આકાશપ્રદેશમાં એટલે એક નિર્વિભાજ્ય ક્ષેત્રમાં સૂક્ષ્મનિગોદાદિના ઉત્કૃષ્ટથી કેટલા આત્મપ્રદેશે અવગાહલા હેય? તથા સર્વ જીવો એટલે સંપૂર્ણ કાકાશમાં રહેલા સર્વભેદે અભિન્ન (એટલે કેઈપણ છવભેદની વિવક્ષારહિત અર્થાત અમુક ભેટવાળા નહિ પરંતુ સર્વે) છ તથા ઉત્કૃષ્ટપદે એક આકાશપ્રદેશમાં રહેલા સૂક્ષ્મબાદર આદિ ભેજવાળા જીવોના આત્મપ્રદેશે અને જઘન્યપદે એક આકાશપ્રદેશમાં રહેલા સૂક્ષ્મ બાદર આદિ ભેટવાળા છાના આત્મપ્રદેશે એ ત્રણમાં પરસ્પર કેણુ અલ્પબહુ છે? એ મૂળ ગાથા માત્રની વૃત્તિ-ટીકા કહી. હવે તાત્પર્ય કહેવાય છે –
અહિં ચાદરજજુ પ્રમાણ લેકના આકાશપ્રદેશની ગણત્રી કરીએ તે અસંખ્ય આકાશપ્રદેશવાળો લોક છે, તેમાં એકેક-દરેક નિમેદની અવગાહના અંગુલના અસંખ્યાતમાભાગ પ્રમાણુની છે ( અર્થાત અંગુલના અસંખ્યાતમાભાગ જેટલા અલ્પ આકાશમાં એક નિગાદ એવી રીતે દરેક નિગોદ રહેલી છે તેમાં પણ જેટલા અલ્પ આકાશમાં એક (વિવક્ષિત-અમુક) નિગોદ રહેલી હોય છે, ત્યાં તેટલાજ આકાશમાં બીજી પણ અસંય નિગેદો (પરસ્પર સંકમીને) રહેલી હોય છે. પુન: અનંતજીનું એક એટલે સાધારણ (અથત અનંતજીવો વચ્ચે એકજ શરીર અથવા જે એકજ દારિક સૂક્ષ્મ અથવા બાદરા પણ અંગુલના અસંખ્યાતમાભાગ માત્ર શરીરમાં અનંતજી રહેલા હોય તે) શરીર નિગેદ કહેવાય,
