________________
निगोद छत्रीशी सटीकनुं
भाषान्तर.
શ્રી ભગવતી સૂત્રને વિષેજ ૧૧ મા શતકના ૧૦મા ઉદેશામાં "નિગદને વિચાર (મૂળ સૂત્રમાં) આ પ્રમાણે કહ્યું છે–“હે ભગવંત! લેકના એક આકાશ પ્રદેશને વિષે જઘન્યથી (એછામાં ઓછા) જીવપ્રદેશ, ઉત્કૃષ્ટ (વધારેમાં વધારે) જીવપ્રદેશ અને સજીવો એ ત્રણમાં પરસ્પર કેણ અ૫ છે? અથવા કાણુ ઘણા છે? અથવા કેણુ તુલ્ય છે અથવા કેણુ વિશેષાધિક છે? (એ પ્રમાણે શ્રી ગૌતમસ્વામીએ પ્રશ્ન કર્યો ત્યારે સર્વજ્ઞ શ્રી મહાવીર ભગવંતે ઉત્તર આપે કે) હે મૈતમ! લેકના એક આકાશપ્રદેશમાં (અથવા લોકાકાશના એક પ્રદેશમાં) જઘન્ય સંખ્યામાં રહેલા જીવપ્રદેશ સર્વથી (એટલે ઉત્કૃષ્ટપદ જીવપ્રદેશાથી અને સર્વજીવેથી) અલ્પ છે, તેથી ( એટલે જઘન્યપદ જીવપ્રદેશથી) સવજી (લોકવતી સમગ્ર જીવસંખ્યા) અસંખ્યગુણ છે અને તેથી (એટલે સમગ્ર જીવસંખ્યાથી) ઉત્કૃષ્ટપદવાળા (એક આકાશપ્રદેશવર્તા) છવપ્રદેશે વિશેષાધિક એટલે સંપૂર્ણ દ્વિગુણ નહિ પણ દ્વિગુણથી-બમણાથી કંઈક ઓછા) છે. ”
એ મૂળ સૂત્રમાં કહેલા નિગદના સંક્ષિપ્ત વિચારને વિશેષ સુગમતાથી સવિસ્તરપણે સમજવાને માટે નિગાદનું વિસ્તૃત વર્ણન આ આગળ કહેવાતી પૂર્વાચાર્યોની રચેલી ૩૬ ગાથાઓ વડે કહેવાય છે તે આ પ્રમાણે
૧ અંગુલના અસંખ્યાતમાભાગ પ્રમાણમાં એકજ ઔદારિક શરીરમાં સુમવનસ્પતિકાયના અનંતજીવો રહે છે, તે સૂક્ષ્મનિગોદ કહેવાય. અને એવા એકજ બાદર ઔદારિક શરીરમાં જે અનંત બાદરવનસ્પતિજી રહે છે તે બાદરનિગદ કહેવાય, પ્રસ્તુત પ્રકરણમાં (નૈઋયિક) ઉત્કૃષ્ટ પદ બને નિગોદ મળીને અને જઘન્યપદ વિશેષતઃ સૂક્ષ્મનિગદથી. જાણવું..
