________________
(૨૩૮] શ્રી નિગોદ છત્રીશી–ભાષાન્તરઆત્મપ્રદેશવાળો એક આત્મા જ્યારે પિતાના પ્રદેશ સંકોચી નિગોદ માત્ર ક્ષેત્રમાં (અંગુલના અસંખ્યાતમાં ભાગમાં) અવગાહે છે, ત્યારે ( અવગાહક્ષેત્રના ) દરેક આકાશપ્રદેશમાં (એકેક આકાશપ્રદેશમાં ) કેટલા જીવ પ્રદેશ હોય છે ? એ પ્રમાણે એક નિગાદનો અને એક ગાળાને પણ પ્રશ્ન જાણો, તેમાં પ્રથમ એક જીવ આશ્રય ઉત્તર કહે છે;
અવતરણ-પૂર્વ ગાથામાં ત્રણ પ્રરૂપણ સંબંધિ ત્રણ પ્રશ્ન ર્યો તેમાં હવે આ ગાથાથી પહેલા પ્રશ્નને (એટલે એક ગાળાના દરેક આકાશપ્રદેશમાં એક જીવના કેટલા પ્રદેશ અવગાહ્યા છે તેને) ઉત્તર કહે છે;जीवरस लोगमित्तस्स-सुहमओगाहणावगाढस्स । इकिमि पएसे, हुति पएसा असंखिज्जा ॥१६॥
થાર્થ–સૂક્ષ્મઅવગાહનાએ અવગહેલા લોકપ્રમાણ એક જીવના અસંખ્ય આત્મપ્રદેશે (ગાળાના) એકેક આકાશપ્રદેશમાં અવગાહ્યા છે.
રયા –સમગ્ર લોકાકાશના આકાશપ્રદેશ પ્રમાણ આત્મપ્રદેશવાળા અને સૂક્ષ્મ અવગાહનાએ અવગાહેલા એવા એક જીવના અસંખ્ય અસંય આત્મપ્રદેશ ( ગાળાના ) એકેક આકાશપ્રદેશમાં છે. તાત્પર્ય એ છે કે–જીવ સૂમનામકર્મના ઉદયવડે અંગુલા અસંખ્યાતમાં ભાગ પ્રમાણ નિગોદાવગાહ જેટલા ક્ષેત્રમાં અવગાહે છે, ( રહે છે ), અને તે અવગાહુક્ષેત્ર અસંખ્યાત પ્રદેશ પ્રમાણુ છે, તેમજ સમગ્ર લોકાકાશના પણ અસંખ્ય પ્રદેશ છે, પરન્તુ અસંખ્યના અસંખ્ય ભેદ છે (જે કારણથી સમગ્ર લેકના પ્રદેશનું અસંખ્યાત મેટી સંખ્યાવાળું અને અવગાહ ક્ષેત્રના પ્રદેશનું અસંખ્યાત નાની સંખ્યાવાળું છે) તે કારણથી નિંદાવગાહનાના એક આકાશપ્રદેશમાં પણ એક જીવિના પિતાના અસંખ્ય પ્રદેજ હોય છે. તે એક જીવના આત્મપ્રદેશે ધારો કે ૧૦૦ કેડ સંખ્યા પ્રમાણ છે, અને અવગાહપ્રદેશે ૧૦ હજાર છે તે તે એક જીવના ૧૦૦ કેડ જીવપ્રદેશને