________________
*
*
*
*
*
*
વિવાહ પ્રજ્ઞપ્તિ (શ્રી ભગતી સત્ર) નામના સૂત્રને વિષે પાંચમા શતકના ૭ મા ઉદેશામાં પુદ્ગલ સ્વરૂપના વર્ણન પ્રસંગે સૂત્રમાં કહેલા અર્થના વિવેચન રૂપ જે ગાથાઓ નવઅંગની વૃત્તિકર્તા શ્રીમદ્ અભયદેવસૂરિજીએ લખી છે, અને કંઇક વર્ણન કર્યું છે. તે ગાથીઓને સંપ્રદાયથી જાણવાયોગ્ય કેટલેક અર્થાશ શ્રી ગુરૂવયના ઉપદેશથી લખાય છે, તે ગાથાઓ આ પ્રમાણે છે,
( ઇતિ વૃત્તિકાર રચિત પ્રસ્તુત ગ્રંથપીકિ ). खित्तोगादणदव्वे, नावठाणाउ अप्पबहुअत्ते । थोवा असंखगुणिया, तिन्नि असेसा कह नेया ॥१॥
જાપા-ક્ષેત્રસ્થાનાયુ અવગાહનાસ્થાનાયુ દ્રવ્યસ્થાના અને ભાવસ્થાનાયુ એ ચાર સ્થાન આયુષ્યમાં ક્ષેત્ર સ્થાનાયુ: અલ્પ અને શેષ ત્રણ સ્થાનામું: અસંખ્ય ગુણ છે તે કેવી રીતે જાણવા ? . ૧
રીક્ષા–અહિં પગલાને ક્ષેત્રને વિષે, અવગાહના વિષે, દ્રવ્યને વિષે, અને ભાવને વિષે જે સ્થિતિકાળ (ટકાવ) તે સંબંધિ અલ્પબહુત્વના વિચારમાં પુદ્ગલેની ક્ષેત્રસ્થિતિ અલ્પ છે, અને શેષ અવગાહનાદિ ત્રણે સ્થિતિ પ્રત્યેક અનુક્રમે અસંખ્યગુણી અસંખ્યગુણું છે, તે કેવી રીતે સમજી શકાય ? ( એ ગાથાને સંક્ષેપાથ કો) અને હવે એ ગાથાને સવિસ્તર અથ કહેવાય છે,
મૂળગાથામાં કહેલ ફાળક એટલે થાનાવુ એ પદ ક્ષેત્રાદિ
૬ શ્રી આચારાંગ સૂત્રની અને શ્રી સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રની વૃત્તિ શ્રી શીલાંકાચાર્ય રચિત છે. અને શેષ ૯ અંગની વૃત્તિ શ્રીમદ્ અભયદેવસૂરિએ રચી છે, માટે.
–૭ સંપ્રદાયથી એટલે ગુરુપરંપરાથી જાણવા યોગ્ય છે, કારણ કે શ્રી ભગવતી સૂત્રમાં વૃત્તિકર્તા શ્રી અભયદેવ સૂરિએ જે ગાથાઓ વૃત્તિમાં લખી છે, તે ગાથાઓને ગાથા અનુસાર સંપૂર્ણ અર્થ લખે નથી, પરંતુ સૂત્ર અને ગાથાઓને કિંચિત સારાંશ માત્ર દર્શાવ્યો છે, માટે એ ગંભીર અર્થ ગુરુપરંપરાથી જ જાણી શકાય એવો છે.
