________________
t૧૦૦]
પુદ્ગલ છત્રીશી-ભાષાન્તર. શંકા–જે દ્રવ્યા પ્ર૭ ને ૧ રાશિ, અને ક્ષેત્રા પ્રવ ના અનન રાશિ હોય તે દ્રવ્યાખ૦ થી ક્ષેત્રાપ્ર. પુદ્ગલ અનન્તગુણ હોઈ શકે, છતાં કહો છો અસંખ્યગુણ, તે કેવી રીતે?
ઉત્તર:–૩ જા નંબરના અલ્પબહુવમાં દર્શાવ્યા પ્રમાણે પરમાણુઓ ઘણું છે, માટે સર્વ પરમાણુઓથી સર્વસ્કંધો અસં. ખ્યગુણજ છે (એટલું જ નહિ પણ સર્વસ્કંધને સર્વ પ્રદેશ પણ અસંખ્યગુણજ છે. પરંતુ અનન્તગુણ નથી) માટે. ॥ ५ क्षेत्राप्रदेशीपुद्गलोथी क्षेत्रसप्रदेशीपुद्गलो
સંચગુણ છે ! કારણ–શેષ રાશિ ઘણે હોવાથી, અથવા અવગાહના સ્થાને ઘણું હોવાથી અહિંતાત્પર્ય આ છે કે ક્ષેત્રપ્રદેશી પુદગલામાં સર્વ પરમાણુઓ અને સર્વસ્કંધોને દેશભાગ ગણાયો હતો, અને ક્ષેત્ર પ્રદેશી પુગમાં તે જે કે કેવી સર્વસ્કંધોજ તે પણ ક્ષેત્રાપ્રદેશી જેટલા દેશ સ્કંધો વજીનેજ સસ્કો ગણવાના છે, તો પણ તે દેશ ભાગ જેટલા સ્કંધોને રાશિ અને પરમાણુઓને રાશિ એ બે રાશિનાં પુદગલ દ્રવ્યથી પણ શેષ સર્વસ્કંધરાશિ અસંખ્યગુણ છે માટે,
અથવા ક્ષેત્રાપ્રદેશી યુગલો તો એકજ આકાશપ્રદેશમાં અવગાહના વાળા હોવાથી તેઓને એકાકાશ પ્રદેશાવાહી નામનો એકજરાશિ થાય, અને ક્ષેત્ર પ્રદેશપુદ્ગલે તો અનેક આકાશપ્રદેશમાં અવગાહનાવાળા હોવાથી દ્વિપ્રદેશાવગાહી ત્રિપ્રદેશાવગાહી યાવત અસંખ્યપ્રદેશાવગાહી નામવાળા અસંખ્ય રાશિ થાય છે, એ પ્રમાણે ક્ષેત્રપ્રદેશીઓનું અવગાહના સ્થાન ૧, અને ક્ષેત્ર પ્રદેશીઓની અવગાહના સ્થાન અસંખ્ય છે માટે સેવા પ્રદેશપુદગલોથી ક્ષેત્રસપ્રદેશીપુગલો અસંખ્યગુણ છે. અહિ લોકાકાશમાંજ પુદગલાનું સ્થાન છે, અને લોકાકારાને સમગ્ર આકાશપ્રદેશે પણ અસંખ્યાતજ છે, માટે અવગાહના સ્થાને અસંખ્ય હોય છે, પરંતુ અનન્ત નહિ,
