________________
પુદ્ગલ છત્રીશી-ભાષાન્તર- [૧૧] ॥६क्षेत्रसप्रदेशी पुद्गलोथी द्रव्यसप्रदेशी पुद्गलो.
વિરોષTધવા છે . કારણ—ક્ષેત્રાપ્રદેશી સ્કંધો પણ ગણવાથી. તાત્પર્ય આ પ્રમાણે છે કે-ક્ષેત્ર પ્રદેશપુદગલ સ્કંધસમુદાયજ હોય છે (પરનું પરમાણુઓ નહિ), પુન: એ સ્કંધ સમુદાયમાં અસંખ્યાતમો ભાગ ક્ષેત્રાપ્રદેશીઓનો છે, તેટલો બાદ કરતાં જે સ્કંધ સમુદાય રહ્યું તે જ ક્ષેત્ર પ્રદેશીપુગલે છે, અને દ્રવ્ય પ્રદેશ પુદગલો તો સર્વે અંધ છે, માટે ક્ષેત્ર પ્રદેશપુદ્ગલથી દ્રવ્યસપ્રદેશી પુદ્ગલો વિશેષાધિક છે.
પુન: અહિં સંખ્યગુણ અસંખ્યગુણ નહિ અને વિશેષાધિકજ કેમ? તેનું કારણ એ છે કે, ક્ષેત્રાપ્રદેશપુદગલો ક્ષેત્ર પ્રદેશથી અસંખ્યાતમા ભાગ જેટલાજ છે, અને તે ક્ષેત્રાપ્રદેશી પુદગલેજ અહિ અધિક તરીકે ગણાયા છે, માટે ક્ષેત્રસપ્રદેશીઓથી દ્રવ્યસપ્રદેશીઓ અસંખ્યાતમા ભાગ જેટલા અધિક છે, માટે વિશેષાધિકજ છે, પરનું સંખ્યગુણ અસંખ્યગુણ કે અનન્તગુણ નહિ. ॥७ द्रव्यसप्रदेशी पुद्गलोथी काळसप्रदेशी पुद्गलो
વિરોષધિ છે. કારણ–પરમાણુઓ પણ ( કેટલાએક) ગણાવાથી. તાત્પર્ય એ છે કે–દ્રવ્ય પ્રદેશી પુદગલામાં કેવળ સર્વસ્કંધોજ ગણાય છે, અને કાળસપ્રદેશમાં તો સ્કંધે અને પરમાણુ બને ગણવામાં આવે છે. હવે જે કે કાળસપ્રદેશમાં સર્વે સ્કંધો અને સેવે પરમાણુઓ ગણતા નથી, પરન્તુ સ્કંધમાંથી અને પરમાણુઓમાંથી અસંખ્યાતમો અસંખ્યાતમે ભાગવજીને શેષ સ્કંધો અને શેષપરમાણુઓ ગણવામાં આવે છે, તે પણ તે શેષ સ્કંધો અને શેષપરમાણુઓ બને મળીને સર્વસ્કંધેથી વિશેષાધિક છે માટે વ્યસપ્રદેશીઓથી કાળસપ્રદેશી પુદ્ગલો વિશેષાધિક છે. અહિ સંખ્યગુણ અને અસંખ્ય ગુણતાને અભાવ સ્પષ્ટ સમજાય તેવે છે,
