________________
[૧૧૮]
શ્રી નિગોદછત્રીશી–ભાષાન્તર.
આકાશપ્રદેશવાળા લોકમાં રહેલા) સર્વ કેટલા છે, ( વળી એ અસંખ્ય આકાશપ્રદેશવાળા લોકના એક આકાશપ્રદેશમાં) છોના જઘન્યથી કેટલા આત્મપ્રદેશે અવગાહેલા છે ? અને ઉ. ત્કૃષ્ટથી પણ કેટલા આત્મપ્રદેશે અવગાહલા છે ? એ પ્રમાણે વાસ્તવિક રીતે એ ત્રણ રાશિના પરસ્પર અલ્પબદુત્વને અહિ પ્રશ્ન છે. તેને ઉત્તર (એક જ ગાથાવડે ) કહેવાય છે, જે ૨ थोवा जहन्नय पए, जियप्पएसा जिया असंखगुणा उकोसपयपएसा, तओ वितेसाहिआ भणिया ॥२॥
વાર્થજઘન્યપદમાં છવપ્રદેશ સવથી અલ્પ છે, તેથી સવજી અસંખ્ય ગુણ છે, અને તેથી ઉત્કૃષ્ટપદમાં જીવપ્રદેશ વિશેષાધિક છે.
જોવાઈ-એક આકાશપ્રદેશમાં છવપ્રદેશે જઘન્યથી સર્વ જીવરાશિની અપેક્ષાએ અ૯પ હોય છે, કારણકે એક આકાશપ્રદેશમાં રહેલા જઘન્ય સંખ્યાવાળા આત્મપ્રેદેશા (ઉપલક્ષણથી fજી પણ) સવજીની (અથવા સર્વનિગોદાની) અપેક્ષાએ અસંખ્યાતમાભાગ જેટલા હોય છે, (અથવા બીજી રીતે કહીએ તો ) જઘન્યપદવાળા જીવપ્રદેશની અપેક્ષાએ સવજી (અથવા સર્વનિગોદો) અસંખ્યાતગુણ છે. અને એક આકાશપ્રદેશમાં ઉત્કૃષ્ટપદવાળા જીવપ્રદેશ તેથી એટલે સર્વ જીવો (અથવા સવનિગોદો) થી વિશેષાધિક છે, હવે જઘન્યપદ એટલે શું ? અને ઉત્કૃષ્ટપદ એટલે શું અને તે કયાં હોય છે તે કહેવાય છે
અવતરણ–જઘન્યપદ અને ઉત્કૃષ્ટપદ ક્યાં હોય તે કહે છે,
શપ્રદેશમાં એટલે એક સરખા અવગાહક્ષેત્રમાં રહેલા સમાવગાહી અને વિષમાવગાહી નિગોદજીવોની અપેક્ષાએ પણ એક આકાશપ્રદેશમાં એટલે નિર્વિભાજ્યક્ષેત્રમાં રહેલા તે જીવોના આત્મપ્રદેશ અસંખ્યાતમાભાગ જેટલા છે, એ પ્રમાણે એ વાક્યને અર્થ સંબંધ ત્રણે રીતે થાય છે, એમાં બીજો અર્થ બીજી ગાથાની ટીકામાં પણ સ્પષ્ટ કહ્યો છે.
૧ ઉપલી ફટનેટ પ્રમાણે છેવો પણ અસંખ્યાતમાભાગ જેટલા છે.
