________________
-
શ્રી નિગોદત્રીશી-ભાષાન્તર ૧૯1, तत्थपुग जहन्नपयं, लोयंते जत्थफासणा तिदिसिं। छदिसिमुकोसपयं, समत्थ गोलंमि नन्नत्थ ॥ ३ ॥
જાથાર્થ –તેમાં વળી જઘન્યપદ તે લેકને અને કે જ્યાં ત્રણદિશિની સ્પશના હોય ત્યાં હોય છે, અને ઉત્કૃષ્ટપદ તે જ્યાં છ દિશિની સ્પશના છે ત્યાં હોય છે કે જ્યાં અખંડ (સંપૂર્ણ ) ગેળે હોય તેમાં એટલે અખંડગાળામાં હેય પણ બીજે નહિં. | દોરાર્થ-ત્યાં એટલે તે જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટપદમાં જઘન્યપદ લેકને અને ૧નિકૂટકોણને સ્થાને થાય છે, કે જે સ્થાને અથવા જે ગોળાને વિષે બીજા બીજા ગોળા બનાવનારી નિગાદાના અંશ અંશ ભાગવડે કેવળ ત્રણ દિશાઓમાંજ સ્પર્શના હોય છે, (અર્થાત જ્યાં પ્રદેશની હાનિવૃદ્ધિએ રહેલી વિષમાવગાહી નિગોદો કે જેની બીજા ગેળાએ બનાવનાર તરીકે વિવફા કરી શકાય તેવી નિગોદો જે ગાળાને ત્રણ દિશિએજ શેલી હોય તે ગાળામાં જઘન્યપદ હોઈ શકે છે. બીજી ત્રણ દિશાઓમાં નિગોદાની સ્પર્શના ન હોવાનું ) કારણકે શેષ ત્રણદિશાએ
૧ લોક ચારે બાજુએ ગોળાકાર છે, અને ઊર્વ અધોદિશાએ વૈશાખ આકૃતિએ ઉભેલો હોવાથી દીર્ઘ છે, તેથી તેના ગોળાકારના ત્રણુખંડ પડે છે, જેમાં પ્રથમ સાતીનો ખંડ અનુક્રમે ઘટતા ગેળાપારવાળો છે, તેની ઉપરનો ઊર્વકનો અધ:ખંડ વધતા ગોળાકારવાળે છે, અને તેની ઉપરનો બ્રહ્મકલ્પના મધ્યથી લંકા સુધીનો ખંડ પુનઃ ઘટતા ગોળાકારવાળો છે, એ ત્રણ ખંડમાં કોઈ પણ એક ખંડની આદીથી તે ખંડના અસુધી કર્ણ ગતિએ દેરી માપતાં વચ્ચે વચ્ચે સરખી સપાટી હોતી નથી, પરંતુ ઠામ ઠામ હીરાધિકભાગ આવે છે, અર્થાત તે દરેક ખંડમાં ઠામ ઠામ એવા ભાગ આવે છે કે જે ભાગ કેટલાક અલેકમાં નિકળેલ-ગવેલો હોય છે કે જે ભાગ અલોકમાં લેકના ગવાક્ષો હોય તેવા ભાસે છે, તે અલેકમાં ગયેલા લોકના ગવાક્ષ સરખા ભાગને નિકૂટ અથવા નિકૂટકે શું કહેવામાં આવે છે, અથવા એ નિકૂટો લેકરૂપી પુરપના રોમ સરખા ગણાય છે.
૨ ગોળાનું સ્વરૂપ આગળ મૂળગાથા ૬-૭-૮મી માં કહેવાશે. ૩ આ પ્રકરણમાં વારંવાર ખંડગોળાના અધિકારમાં ત્રણ દિશિની
