Page Text
________________
't૨૦] શ્રી નિગોદ છત્રીશી–ભાષાન્તરઅલકવડે અવરાયેલી હોય છે (અર્થાત શેષ ત્રણ દિશાએ અલક હોવાથી ત્યાં નિગદને અભાવ છે.) વળી તે ત્રણ દિશિની (એટલે ત્રણ જ દિશાએ નિમેદની) સ્પશના ખંડગાળામાં જ હોય છે. એ તાત્પર્ય છે. તથા જે ગળાને વિષે બીજા બીજા ગેળાએને બનાવનારી નિદાના દેશભાગવડે સ્પર્શના હોય ( અથત જે ગેળો અન્ય અન્ય ગોળા બનાવનારી નિદાના અંશ અંશ ભાગવડે છે એ દિશિએ સ્પર્શીયલ હોય અથવા બીજી રીતે કહીએ તે જે ગોળો વિષમાવગાહી નિવડે છે એ દિશિથી
સ્પર્શાવેલ હોય) તે ગાળાને વિષે ઉત્કૃષ્ટપદ થાય છે, અને તે (૬ દિશિની સ્પશના) સમસ્તગાળામાં એટલે સંપૂર્ણ ગળામાં સ્પર્શનાનો અધિકાર આવે છે, તે ત્રણ દિશિની સ્પર્શને જીવને ત્રણ દિશિના આહારની માફક જાણવી.
શંકા–જીવને આહાર ત્રણ દિશિને ચાર દિશિને પાંચ દિશિને અને ૬ દિશિને એમ ચાર પ્રકારે હોય છે, તેમ સ્પર્શના પણ ૩-૪-૫-૬ દિશિની જ હોય, તેમાં ત્રણ દિશિના આહારવાળા અને સ્પર્શનાવાળા નિગોદને ખંડગોળા તરીકે કહેવાનો છે, અને ૬ દિશિની સ્પર્શના અથવા આહારવાળાને અખંડગેળા તરીકે કહ્યો તે ૪ દિશિ અને પાંચ દિશિની સ્પર્શનાવાળા પણ નિ- ગદા છે તે તે નિગેની આ પ્રકરણમાં કંઈપણ વાત નથી તેનું શું કારણ?
ઉત્તર–પ્રસ્તુત પ્રકરણમાં જઘન્યપદ અને ઉત્કૃષ્ટ પદ એ બેનો સ્વીકાર હોવાથી ત્રણ દિશિની અને છ દિશિની સ્પર્શનાવાળા ગોળાઓની વક્તવ્યતા કહી છે, અને ચાર દિશિની સ્પર્શનાવાળા ગાળામાં તેમજ પાંચ દિશિની સ્પર્શનાવાળા ગાળામાં અધિકૃત જે જઘન્યપદ તે પ્રાપ્ત થતું નથી (પરતુ મધ્યમપદ પ્રાપ્ત થાય) માટે ચાર કે પાંચ દિશિની સ્પર્શનાવાળા ગેળાઓનો ચાલુ પ્રકરણમાં જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટપદને અંગે ઉપયોગ નથી. અને તેથી તેની વિવક્ષા પણ નથી પુનઃ ત્રણ દિશાઓ અલોકવડે અવરાયેલી કહી તે કઈ કઈ ત્રણ દિશાઓ એકવડે અવરાયેલી છે એ શંકાના સમાધાનમાં સમજવાનું કે લેકને અન્ત સર્વથી નીચેના પ્રતરમાં અગ્નિખૂણુની પાસે રહેલા જીવને પૂર્વ દક્ષિણ અને અધઃ એ ત્રણ દિશા અલકાવૃત હોય છે, એ પ્રમાણે જુદે જુદે સ્થાને રહેલા જીવને જૂદી જૂદી ત્રણ દિશાઓની અસ્પર્શના હોય છે તેનું વિશેષ સ્વરૂપ પ્રજ્ઞાપનાદિ ગ્રંથથી સમજવું.
૧-૨ વાસ્તવિક અર્થ તે એ છે કે જે ગેળાને ૩ દિશિની સ્પર્શના
| SR No. | 006019 |
| Book Title | Shattrinshika Chatushka Prakaranam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmvijay |
| Publisher | Lalchand Nandlal Vakil |
| Publication Year | 1934 |
| Total Pages | 304 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 20 MB |