________________
[૯]
પુદગલ છત્રીશી-ભાષાન્તર. એનું અપબહુ કહાં હવે જીજ્ઞાસા એ છે કે એકન્દર દ્રષ્ટિએ (સામાન્યથી) અમદેશીપુદગલે અને ( સામાન્યથી) સપ્રદેશીપુદ્ગલ એ બેમાં અલ્પબદુત્વ કયા પ્રકારે છે? તે ત્રીજું મિશ્ર અલ્પબદુત્વ આ ૨૬ મી ગાથામાં દર્શાવે છે,
પ તેથી ક્ષેત્ર પ્રદેશપુદ્ગલ અસંખ્યગુણ છે, કારણકે ૯૦૦૦૦ પુદ્ગલો છે. ૬ તેથી દ્રવ્યસપ્રદેશપુદ્ગલે ( સ્કંધે ) વિશેષાધિક છે કારણકે
૯૯૦૦૦ પુદ્ગલે છે. છે તેથી કાળાપ્રદેશી પુદગલે વિશેષાધિક છે, કારણકે ૯૯૯૦૦ પુદ્ગલ છે. ૮ તેથી ભાવસપ્રદેશીપુદ્ગલો વિશેષાધિક છે, કારણ કે ૯૯૯૮૦
પુદ્ગલ છે.
એમાં ૯૦ હજાર પુદ્ગલથી ૯૯ હજાર પુદ્ગલ, ૯૯ હજારથી ૯૯ હજારનવસો પુદ્ગલો અને ૯૯ હજાર નવસોથી ૯૯ હજાર નવસોનેવું પુગલે વિશેષાધિકજ કહેવાય, કારણકે દિગુણથી ન્યૂન તે તે વિશેષાધિક ગણાય છે.
શ્રી ગ્રન્થકારભગવંતે આ આઠ અલ્પબદુત્વમાં જે અંકસ્થાપના કહી છે તે આ આઠના અનુક્રમમાટે મુખ્યત્વે છે, પરંતુ ચારમાર્ગણામાં પ્રત્યેકની પરસ્પર હાનિવૃદ્ધિ દર્શાવવાની મુખ્યતા એ છે, અને ઉપરોક્ત અંક
સ્થાપના આઠેના સીધા અનુક્રમમાં અને સીધી રીતે અસંખ્યગુણુતાદિ દર્શાવવામાં પણ એમ બન્ને રીતે ઉપયોગી થાય એવા હેતુથી દર્શાવી છે, જેથી ગ્રંથકાર ભગવંતને અવિનય નથી કર્યો પરંતુ ગ્રન્થકારભગવંતનું અભિધેય વધુ સ્પષ્ટ કર્યું છે એમ જાણવું. જો કે ગ્રંથકર્તા ભગવંતકૃત અંક સ્થાપનામાં આઠે અલ્પબદુત્વમાં ઉપયોગી થવા સર વિશેષાધિકતાને સામાન્ય નિયમ અવશ્ય છે, પરંતુ (સંખ્યગુણ) અસંખ્યગુણ અને વિશેષાધિકતાને ભેદ સ્પષ્ટ થતું નથી માટે જ પૂર્વોક્ત અંકસ્થાપના ભિન્ન કરેલી છે. પુનઃ એ અંકસ્થાપના પણ આગળ કહેવાતા એકાન્તરિતાદિ અલ્પબહુત્વમાં ઉપયોગી નથી એમ જાણવું.
૧. ૨૮ મી ગાથામાં ૩ પ્રકારનાં અલ્પાબહત્વ કહેશે, તે અપેક્ષાએ આ ત્રીજું અ૫હત્વ છે. પરંતુ એ૯૫બહુવને બીજા પ્રકાર પણ આગળ ફટનેટમાં કહેવાશે.
