________________
પુદગલ છત્રીશી-ભાષાન્તર [૧] . मीसाण संकमं पइ, सपएसा खित्तओ असंखगुणा भणिआ सट्टाणे पुणा, धोवञ्चिले गहे अहा ॥२६॥ નાથા–
મિના સંમ અાબહત્વની અપેક્ષાએ (ચારે અપ્રદેશીઓથી) ક્ષેત્ર પ્રદેશ પુદગલો અસંખ્યાતગુણું છે. પરંતુ સ્વસ્થાનમાં (સપ્રદેશમાં ) તે તે (ક્ષેત્રસપ્રદેશીઓ) નિશ્ચય થોડાજ કા છે. . ૨૬ છે.
દીવા–મિશ્રપુગલના એટલે (ચાર) અરદેશી અને સપ્રદેશ પુદગલે મળીને સંકાન્ત અપબહુત્વના એટલે અપ્રદેશી
૧. અહિં મિશ્ર એટલે કેવળઅપ્રદેશીઓમાં પરસ્પર અલ્પબહુત્વ નહિં તેમજ કેવળ સપ્રદેશીઓમાં પરસ્પર અલ્પબહત્વ નહિં, પરંતુ અપ્રદેશી અને સપ્રદેશનું ભેગું, અર્થાત અપ્રદેશી અને સંપ્રદેશી એ બેનું પરસ્પર. એમાં જો કે ચાર અપ્રદેશી અને ચાર સપ્રદેશી છે તેમાંથી કયા અપ્રદેશી સાથે ક્યા પ્રદેશનું અલ્પાબહત્વ વિચારવાનું છે ? એ પ્રશ્ન એ છે કે આ અને આગળની હવે પછીની ગાથાઓમાં કેવળ ક્ષેત્રાપ્રદેશથી ક્ષેત્રસપ્રદેશનું અને
બહત્વ કર્યું છે. અને ત્યારબાદ ચારે સપ્રદેશીઓનું પરસ્પર પ્રથમ કહેવાયેલું અપહત્વ કર્યું છે, અને ચારમાર્ગણામાં પ્રત્યેકનું જુદું જુદું સ્વાતીય અલ્પબદુત્વ કર્યું છે, માટે અહિં મિશ્રાપબહુત્વ કહેવામાં કેવળ ક્ષેત્રાપ્રદેશથી ક્ષેત્ર પ્રદેશનું મિઅલ્પબદુત્વ કેમ કહ્યું ? બીજા કોઈ અપ્રદેશથી બીજા સપ્રદેશનુ વિજાતીય અપબહુત કેમ ન કર્યું?
ઉત્તર–ચાર અપ્રદેશીઓમાં ક્ષેત્રપ્રદેશીઓ સર્વથી અધિક છે, અને ચાર સપ્રદેશીઓમાં ક્ષેત્રાપ્રદેશીઓ સર્વથી ન્યૂન છે, તેથી કેવળ ક્ષેત્રાપ્રદેશીની અપેક્ષાએ ક્ષેત્ર પ્રદેશીઓ અસંખ્ય ગુણ કહ્યા તે શેષ કોઈપણ અપ્રદેશથી શેપ કોઈપણ વિજાતીય પ્રદેશી અવશ્ય અસંખ્યગુણ થાય છે, માટે કેવળ ક્ષેત્રપેક્ષાએ અલ્પબહુત કહ્યું છે.
૨ નંગ-એટલે એક વસ્તુને બીજી વસ્તુમાં ઉતારવી અથવા પ્રવેશ કરાવવો તે. અહિં અપ્રદેશીપુદ્ગલોને સપ્રદેશપુદ્ગલમાં અલ્પબદુત્વના કથનપણે ઉતારવા તે સંક્રમ. અર્થાત અપ્રદેશપુદ્ગલથી સપ્રદેશપુદ્ગલો કેટલા અધિક વા ન્યૂન છે તે કહેવું.
અહિ જે કે મિત્ર અને હું એ પદમાં સ્કૂલદ્રષ્ટિએ વિશેષભેદ