________________
પુદ્ગલ છત્રીશી-ભાષાન્તર.
pપ૩] .
સોલાર્થ–ભાવથી જે અપ્રદેશી છે તે કાળથી સપ્રદેશી અને અપ્રદેશી એમ બન્ને પ્રકારે હોય છે. ત્યાં જે (ભાવાપ્રદેશી પુદગલો) એકસમયની સ્થિતિવાળા છે તે કાળથી અપ્રદેશી કહેવાય, અને જે (ભાવાપ્રદેશી પુદગલો) બે સમયની સ્થિતિવાળા ત્રણ સમયની સ્થિતિવાળા યાવત એકત્તરવૃદ્ધિએ અસંખ્ય સમયની સ્થિતિવાળા પુદગલો તે સર્વે કાળથી સંપ્રદેશી કહેવાય, એ તાત્પર્ય છે. તથા જે પુગલ ભાવથી દ્વિગુણ ત્રિગુણ યાવત અનંત ગુણ સુધીના (એટલે ભાવથી સંપ્રદેશી) છે તે પુગલો પણ એ એ પ્રમાણેજ જાણવા, અર્થાત કાળથી સંપ્રદેશી અને અપ્રદેશી એમ બન્ને પ્રકારના છે, અને એ પ્રમાણે હોવાથી (શું કહેવાનું છે તે આગળની ગાથામાં કહે છે). એ પ છે कालापएसयाणं, एवं इकिकओ हवइ रासी ॥ इकिके गुणठाणंमि, एगगुणकालयाईसु ॥६॥
જાથાર્થ –એ પ્રમાણે હોવાથી એકગુણકૃષ્ણ દ્વિગુણકૃષ્ણ ઇત્યાદિ (અનંત ગુણકૃષ્ણ સુધીના અનંત સ્થાનકોમાંના) પ્રત્યેક ગુણસ્થાનકે કાળથી અપ્રદેશી પુગલોને એકેક રાશિ પ્રાપ્ત થાય છે. છે
દવાર્થ-એકગુણકૃષ્ણ દ્વિગુણકૃષ્ણ ઈત્યાદિ ગુણસ્થાનકેમાં પ્રત્યેક પ્રત્યેક ગુણસ્થાને કાળથી અપ્રદેશી પુદગલોનો એકેક રાશિ પ્રાપ્ત થાય છે (એ ગાથાને શબ્દાર્થ કહીને હવે ભાવાર્થ કહે છે.) તાત્પર્ય એ છે કે-એકગુણકૃષ્ણવર્ણથી પ્રારંભીને ઉત્તરત્તર એકેક ગુણવદ્ધિએ અનતગુણકુણુવર્ણ સુધીમાં અનન્ત ગુણસ્થાનકા ઉપજે છે, અને તેમાંના દરેક ગુણસ્થાનકે અનન્ત અનન્ત પુગલે છે. તથા એ પ્રમાણે (જેમ કૃષ્ણવર્ણના અના ગુણસ્થાનકોમાં પ્રત્યેકમાં અનત અનઃ પુલ પ્રાપ્ત થાય છે તેમ) એક ગુણનીલવણ થી પ્રારંભીને પણ (અનન્તગુણનીલવણ સુધીનાં અનન્તગુણસ્થાનકોમાં પણ પ્રત્યેક ગુણસ્થાને
૧ એક ગુણદિગુણ-ત્રિગુણ ઇત્યાદિ ગુણભેદનું નામ ગુરથાનની છે. પરંતુ અહિં મિથ્યાત્વાદિવાચક ગુણસ્થાન શબ્દ નથી.
