________________
પુગલ છત્રીશી-ભાષાન્તર.
[[૭૩] ક્ષેત્રથી નિશ્ચય અપ્રદેશી જ હોય છે. કારણકે બાદરપરિણામવાળા થવા છતાં પણ એકે પરમાણુ બે ત્રણ આદિ આકાશપ્રદેશમાં વ્યાપ્ત થતી નથી, ગાથામાં તા એ પદ તાવ એટલે “પ્રથમ ” એ અર્થવાળું છે, અને તે આગળ કહેવાતી ગાથામાં કહેલા દ્વિદેશી આદિ દ્રવ્યની અપેક્ષાએ કમેપન્યાસમાં છે. તે ૧૦
અવતરણ–પૂર્વગાથામાં પરમાણુઓ સર્વે ક્ષેત્રાપ્રદેશી કહ્યા, તે દ્ધિપ્રદેશી આદિ સ્કંધમાં ક્ષેત્રાપ્રદેશીપણું કેવી રીતે છે? તે આ ગાથામાં દર્શાવે છે. दुपएसिआइएसुऽवि, पएसपरिवहिएसु ठाणेसु ॥ लब्भइ इकिकोवि अ, रासी खित्तापएसाणं ॥२१॥ - જાથાર્થ –પ્રદેશ પ્રદેશની વૃદ્ધિવાળા ક્રિપ્રદેશઆદિ સ્થાનોમાં પણ ક્ષેત્રપ્રદેશપુદગલોનો એકેકરાશિ પ્રાપ્ત થાય છે. મારા
રોકાઈ–અહિ પ્રદેશ શબ્દને પરમાણુ અર્થ જાણ. તેથી પ્રદેશપરિવર્ધિતસ્થાનોમાં એટલે એક બે ત્રણ આદિ ઉત્તરસ્તર પરમાણુવૃદ્ધિએ વધતા ( અર્થાત એકાત્તરવૃદ્ધિ વધતા ) ઢિપ્રદેશઆદિસ્કંધોમાં પણ કક્ષેત્રાપ્રદેશપુદગલોને એકેકરાશિ પ્રાપ્ત થાય છે. (એ ગાથાર્થ કહ્યો હવે ભાવાર્થ કહે છે). દ્વિપ્રદેશી ઢંધોમાંના કેટલાક બાદ પરિણમી હોવાથી બે બે આકાશપ્રદેશમાં અવગાહેલા હોય છે, અને કેટલાએક તો સૂક્ષ્મ પરિણામપણા વડે એકેક આકારપ્રદેશમાં અવગાહેલા હોય છે, એ પ્રમાણે વિપ્રદેશમસ્કંધમાં પણ કેટલાક ત્રિપ્રદેશીસ્કંધો બાદરપરિણામીપણા વડે ત્રણ ત્રણ આકારપ્રદેશમાં અવગાહેલા હોય છે, કેટલાએક બાદરસૂર્મપરિણમીપણુવડે બે બે પ્રદેશમાં અવગહેલા હેય છે, અને કેટલાક તે સૂર્મપરિણામીપ|વડે એકેક આકાશપ્રદેશમાં અવગાહેલા હોય છે, એ પ્રમાણે ચતુ:પ્રદેશી
૧ ક્રમ પન્યાસ એટલે અહિં પ્રથમ પરમાણુઓની વાત કહી છે, અને ત્યારબાદ દિપ્રદેશી આદિ સ્કંધે સંબંધિ વાત આગળ દર્શાવી છે, અને કહેવા ઈચ્છેલું અલ્પબવ પણ એજ અનુક્રમે પ્રાપ્ત થાય છે માટે તા પદ કોપન્યાસદર્શક છે.
