________________
પરમાણુ ખ૭ છત્રીશી-ભાષાન્તર. [૨૩]. संघायनेयबंधागुवत्तिणी निच्चमेव दव्वद्धा । न उ गुणकालो संघायनेयमित्त संबद्धो ॥ ११ ॥
થા–દ્રવ્યકાળ હમેશાં સંઘાત અને ભેદના સંબંધને અનુસરનારો છે. (એટલે સંબંધવાળો છે.) પરનુ ગુણકાળ (ભાવકાળ) કેવળ સંઘાતકાળ અને ભેદકાળનાજ (એટલે સંઘાત અને ભેદનાજ) સંબંધવાળે છે એમ નથી.
ટાર્થ –અહિં વિવક્ષિત પરમાણુઓવાળા સ્કંધને બીજા પરમાણુઓ સાથે સંબંધ છે તે રાત, અને તેજ સ્કંધમાંથી કેટલાક પરમાણુ ચાલ્યા જાય તે મેરુ કહેવાય. તે સંઘાત અને ભેદ એ બે પુગલધર્મની સાથે જે વંધ એટલે સંબંધ તેને જ નિત્ય અનુસરનારી દ્રવ્યોદ્ધા હોય છે. આ ગાથામાં દ્રવ્યોદ્ધાને સંઘાત અને ભેદના સંબંધને અનુસરનારી કહી તે અનુસરણ ધંધર્મેદ્વારા જાણવું, કારણ કે સંઘાત અને ભેદના અભાવેજ દ્રવ્યોદ્ધાને અભાવ અને સંઘાત તથા ભેદના સદુભાવે દ્રવ્યોદ્ધાનો અભાવ હોય છે. (એ પ્રમાણે દ્રવ્યોદ્ધા સંઘાત અને ભેદના સંબંધવાળી છે, પરંતુ ગુણકાળ એટલે ભાવસ્થાનાયુ અથવા ભાવઅદ્ધા કેવળ સંઘાતકાળ અને ભેદકાળનાજ (એટલે સંઘાત અને ભેદનાજ) સંબંધવાળી છે એમ નહિં, કારણ કે સંઘાત વિગેરે (સંઘાત અને ભેદ) હોવા છતાં પણ ગુણો તેના તેજ હોય છે. તેનું કારણ કહે છે.
માવાઈ – અહિં કૂળ નામથી ઓળખાતો જે પુદગલ સ્કંધ જેટલા પ્રમાણુઓવાળા છે. તે પુદગલસ્કંધરૂપ દ્રવ્યના તેટલા પરમાશુઓ ત્યાં સુધી જ કાયમ રહે છે કે જ્યાં સુધી તે પુદગલ સ્કંધ
1 વિવાલિત પરમાણુઓવાળા એટલે વિવાલિત સંખ્યાયુક્ત પરમાણુએવાળા.
૨ તેના અભાવે તેનો સદ્દભાવ અને તેના અભાવે તેનો અભાવ એ અવયવ્યતિકવાળે સંબંધ તે સાથે સંબંધ, અને તેને સંભાવે તેનો અભાવ અને તેના અભાવે તેને સર્ભાવ એવો ઉલટો સંબંધ તે वैधर्य संबंध,
