________________
પુદ્ગલ છત્રીશી–ભાષાન્તર.
[૬૧]
છે. તાત્પર્ય એ છે કે–જે પુદગલસ્કંધો સૂક્ષ્મપરિણામ અથવા બાદરપરિણામ ઈત્યાદિ કેઈપણ પરિણામને પ્રાપ્ત થયા છતાં (તત્પરિણામપણે) જ્યારે એકજ સમય રહે છે અને બીજે સમયે તૂર્ત પરિણામાન્તરને પ્રાપ્ત થાય છે) ત્યારે (તત્પરિણામાપેક્ષાએ) પુદગલ કાળથી અપ્રદેશી કહેવાય છે. જે ૧૧
અવતરણ-૧૧ મી ગાથામાં અવગાહના બદલાવાથી પણ પુદગલો સેવાશ્રયિ કાળાપ્રદેશી હોય એમ કહીને પુન: સૂક્ષ્માદિ અનેક પરિણામઆશ્રયિ પણ પુદગલે કાળાપ્રદેશી હોય એમ કહ્યું, હવે એ પ્રમાણે સૂક્ષ્માદિ અનેક પરિણામઆશ્રયિ પણ જે પુદગલ કાળથી અપ્રદેશી હોય છે તો એ ઉપરથી સાર શું નિકળે છે? તે આ ૧૨ મી ગાથામાં દર્શાવે છે, एवं जो सबोवि अ, परिणामो पुग्गलाण इह समए तं तं पडुच्च एसिं, कालेणं अप्पएसत्तं ॥ १२ ॥
જાથાર્થ–એ પ્રમાણે અહિં સિદ્ધાન્તનેવિષે પુલોના જેટલા પરિણામ (પર્યાય) કહ્યા છે તે તે દરેક પરિણામઆશ્રયિપુદ્ગલેનું કાળથી અપ્રદેશપણું હોઈ શકે છે. | દોષાર્થ–પૂર્વોકત પ્રકારે પુગલના એટલે પરમાણુઓના અને ધોના અન્ય અન્ય પર્યાયે પરિણમવારૂપ જેટલા સર્વ પરિણામો રૂદન એટલે જૈન સિદ્ધાતમાં વર્ણવ્યા છેકહ્યા છે. તે તે સર્વ પરિણામઆશ્રયિ એકસમયની સ્થિતિવાળા પુદ્ગલો તે કાળાપ્રદેશી પુદ્ગલો છે એમ જાણવું. એ પ્રમાણે હેવાથી શું સિદ્ધ થાય છે તે દર્શાવે છે. જે ૧૨ છે એકગુણઆદિ ગુણસ્થાનકે સૂફમાદિપરિણામ આશ્રયિ હોતા નથી માટે તે સુપાદિપરિણામોના અનન્તસ્થાનોમાં વર્તતું કાળાપ્રદેશીપણું નહિં હશે એમ કોઈને બ્રાન્તિ થાય તે તે બ્રાન્તિના નિવારણ માટે (ત્યાં કહેવું બાકી રહેલું ) અહિં કહે છે. પુનઃ એ સુમાદિપરિણામનાં અનન્તસ્થાનકે કેવી રીતે ઉપજે છે તે સંબંધિ કિંચિત દિગ્દર્શન ચાથી ગાથાના અર્થમાં સવિસ્તર ભાવાર્થ પ્રસંગે કહ્યું છે. માટે તે અનુસાર સર્વપરિણામોનાં અનન્તસ્થાન સ્વયં વિચારી લેવાં.
