________________
[૬]
પુગલ છત્રીશી-ભાષાતર.
દ્વિગુણકૃષ્ણવર્ણ પુદ્ગલ, ત્રિગુણકૃષ્ણવર્ણ પુદ્ગલ યાવતુ અનન્તગુણકૃષ્ણવર્ણપુદ્ગલ, એ પ્રમાણે જેમ કૃષ્ણવર્ણના અનન ભેદ તે કૃષ્ણ નાં અનતગુણસ્થાનક ગણાય, તેમાં નીલવર્ણનાં અનન્તગુણસ્થાનક તેમ પીતવણનાં અનન્તગુણસ્થાન, રક્તવણનાં અનતગુણસ્થાનક અને શ્વેતવર્ણનાં પણ અનન્તગુણસ્થાનક છે. પુન:પાંચવણના પ્રત્યેકના અને નઃઅનતગુણસ્થાનકમાં પણ પ્રત્યેક ગુણસ્થાને
ગુણસ્થાને અનન્ત અનન્ત પુદ્ગલ દ્રવ્યો છે, જે પ્રમાણે પાંચેવના પ્રત્યેકના અનન્ત અનન્ત ગુણસ્થાનકેમાં પ્રત્યેક ગુણસ્થાને અનત અનન્તપુદ્ગલ છે, તે પ્રમાણે બન્ને ગન્ધમાં, પ રસમાં, અને આઠે સ્પર્શમાં પણ જાણવું. અર્થાત વિશે ગુણમાં તે પ્રમાણે જાણવું.
જેમ વર્ણાદિ ૨૦ ગુણમાં ગુણસ્થાને ગુણસ્થાને અનન્તનત પુદગલદ્ર કહ્યાં તેવી રીતે સંઘાતાદિ પરિણામમાં પણ યથાયોગ્ય પણે અનન્ત અનન્ત ગુણસ્થાનકો અને ગુણસ્થાને ગુણસ્થાને અનન્ત અનન્ત પુદ્ગલ દ્રવ્ય જાણવાં (અહિં અવગાહના આદિ કઈ પરિણામમાં અસંખ્ય ગુણસ્થાન ઈત્યાદિ તફાવત પણ હોય છે તે સ્વયં વિચારે અથવા કિંચિત દિગ્દર્શન પ્રકરણના વિસ્તારાર્થમાં છે ત્યાંથી સમજી લેવ),
_ અથ અ૫બહુત્વ વિચાર છે
પ્રથમ આઠે સ્થાનનો સંક્ષિપ્તઅર્થ દર્શાવીને હવે એ આઠે સ્થાનનું અલ્પબદુત્વ કયા પ્રકારે છે તે વ્યાદિકના અનુક્રમે નહિં, પરન્તુ અલ્પબદુત્વના અનુક્રમે દર્શાવાય છે તે આ પ્રમાણે– ॥१ आवाप्रदेशीपुद्गलो सर्वथी अल्प छ।
કારણ એકેક ગુણસ્થાનવાળાં છે માટે તે આ પ્રમાણે– એકગુણકૃષ્ણવર્ણ, દ્વિગુણકૃષ્ણવર્ણ, ત્રિગુણકૃષ્ણવર્ણ ઈત્યાદિ કૃષ્ણવર્ણનાં અનન્તગુણસ્થાનકો છે, તેમાં એકગુણકૃણવાળા પુદ્ગલ
