________________
[૨૦૨] શ્રી નિગોદછત્રીશી-ભ આગળ કહેવાતી વ્યવહારરાશિનિગાદ અને અવ્યવહારરાશિનિગદ એ બે પ્રકારમાંની કઈ રાશિ ઘટતી નથી?
ઉત્તર–મુખ્યત્વે અવ્યવહારરાશિ નિગોદ ઘટતી નથી એમ કહેવાનું તાત્પર્ય છે. કારણકે વ્યવહારરાશિ હંમેશાં સરખી સં
ખ્યાએ રહે છે, કારણકે વ્યવહારરાશિમાંથી જેટલા છો જે વખતે મેક્ષે જાય તેટલા છે તુર્ત અવ્યવહારરાશિમાંથી નિકળી વ્યવહારરાશિમાં આવે છે, જેથી વ્યવહારરાશિ હંમેશાં તુલ્યસંખ્યાવાળી હોય છે અને અવ્યવહારરાશિ દરવખતે ઘટતી ઘટતી રહે છે, અને તે પણ એટલા મોક્ષે જાય તેટલી જ ઘટે છે, એ પ્રમાણે અવ્યવહારરાશિ દરવખતે ઘટતી જાય છે, વ્યવહારરાશિ સમ રહે છે, અને સિદ્ધરાશિ દરવખતે વધતી જાય છે. એ સામાન્યથી વ્યવહારરાશિની સમતા જણાવી. પરન્તુ વ્યવહારરાશિવાળા નિગોદ તો વિષમ સંખ્યા પણ હોય, પુન: સામાન્ય વ્યવહારરાશિની અપેક્ષા ન ગણતાં કેવળ વ્યવહારનિમેદની અપેક્ષા લઈએ તોપણ નિમેદની રાશિ ઘટતી નથી અને સિદ્ધરાશિ વધતી નથી એમ ગણી શકાય. કારણકે વ્યવહાર નિગોદ પણ આગળ કહેવાતા પ્રશ્નના જવાબ પ્રમાણે અનંત ફીટીને અસંખ્યાતી કઈ કાળે થવાની નથી એજ તાત્પર્ય છે. છતાં
ઘટે ન રાશિ નિગોદકી” એ વાક્ય મુખ્યત્વે અવ્યવહારરાશિને વિશેષ સંબંધ કર્યા છે. કારણકે અવ્યવહારરાશિનિગોદમાં એકાને હાનિજ થયા કરે છે, વૃદ્ધિને તે સંભવ જ નથી, અને વ્યવહારરાશિ નિગદમાં તો હાનિવૃદ્ધિ બે ચાલુ હોવાથી અનિયતપણું હોય છે. માટે અનિયતપણાવાળી વ્યવહારરાશિનિગાદની અપેક્ષાએ નિગોદરાશિ ઘટતી નથી એમ કહેવું તે વિશેષ સાર્થક નથી.
શંકા–એ પ્રમાણે દર વખતે નિગાદરાશિ ઘટતી જાય છે, અને સિદ્ધરાશિ વધતી જાય છે, છતાં નિગેદરાશિ ઘટતી નથી અને સિદ્ધરાશિ વધતી નથી એમ કહેવું, એ પરસ્પરવિરૂદ્ધ વદતાવ્યાઘાત સરખું છે, વંધ્યાપુત્રના વર્ણન સરખું, અને દેખીતુંજ વિરોધવાળું છે.
ઉત્તર –હે છજ્ઞાસુ! જૈનશાસનું વચન પરસ્પર વિરૂદ્ધ ન
