________________
શ્રી નિગોદછત્રીશી–ભાષાન્તર
[૨૩]
હેય, છતાં પણ અપેક્ષા ન સમજાવાથી પરસ્પર વિરૂદ્ધ લાગે છે, તે અપેક્ષા આ પ્રમાણે છે કે–સિદ્ધરાશિ જે અનંત છે તે સદાકાળ (થોડી થોડી વધવા છતાં પણ) અનંતજ રહેવાની છે, પણ અનંતથી વધી જઈને કઈ ચેાથીરાશિના નામવાળી નહિં થાય, કારણકે જૈનશાસ્ત્રમાં પદાર્થસંખ્યા માટે સંખ્યાત-અસંખ્યાત-અને અનંત એ ત્રણ રાશિ શ્રી સર્વ નિયત કરેલી છે, જેથી સંખ્યારાશિને અભાવ છે તો હવે સિદ્ધરાશિ દરવખતે વધવા છતાં પણ અનંતથી આગળ શું વધવાની હોય ! એ પ્રમાણે નિગોદરાશિ એટલે મુખ્યત્વે અવ્યવહાર નિગેદરાશિ જે કે દરવખતે ઘટે છે પણ ઘટી ઘટીને અનંતકાળે પણ એવી નથી ઘટવાની કે જે અવ્યવહારીનિગદ અનંત છે તે મટીને અસંખ્ય થઈ જાય, એવો કેઈપણ કાળ આવવાને નથી, માટે એ ત્રણ સંખ્યારાશિની અપેક્ષાએ નિગોદરાશિ ઘટવાની નથી તેમ સિદ્ધરાશિ વધવાની નથી એ અક્ષરશ: સત્ય છે. અને વાસ્તવિક રીતે દરવખતે નિદરાશિ કિંચિત ઘટતી જાય છે, અને સિદ્ધરાશિ કિંચિત વધતી જાય છે, તે પણ સત્ય છે.
શકા–કિંચિત કિંચિત ઘટતાં પણ અનંતકાળે નિગદના અનંતછ મટીને અસંખ્ય જેટલા (ઓછા) કેમ ન થાય?
ઉત્તર-ત્રણકાળના સમય કરતાં સર્વ જીવો અનંતગુણ છે. અથવા ત્રણકાળના સમયે કરતાં નિગોદજી પણ અનંતગુણ છે. તો હવે એ કાળ કયે આવે કે જે કાળે નિગાદ છો અનંત છે તે ઘટીને અસંખ્યાત થઈ જાય?
પુનઃ શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર વિગેરેમાં આગળ કહેવાતી અવ્યવહાર રાશિ એટલે અનાદિ નિગદ જે સ્વીકારેલી છે તે રાશિ અનંતકાળ સુધી રહેવાની છે, એ વાત સ્પષ્ટ કહી છે. જેથી તે અનાદિ નિગાદ જે કંઇપણ કાળે અનંત મટીને અસંખ્ય થાય તો જરૂર અસંખ્ય મટીને સંખ્યાત થતાં વાર ન લાગે અને
જ્યાં સંખ્યાત થઈ કે તુત નિલેપ-ખાલી થતાં પણ વાર ન લાગે, અને જે અનાદિ નિગદરૂપ અવ્યવહારરાશિ ખાલી થઈ તો પછી વ્યવહારરાશિ પણ ક્રમે ક્રમે ખાલી થઈ જાય અને તેમ થતાં
