Page Text
________________
[૧૨]
પરમાણુ ખણ્ડ છત્રીશી–ભાષાન્તર.
અને તેજ સ્કંધમાંના કેટલાક પરમાણુઓ ચાલ્યા જાય તે મે કહેવાય, માટે તે પરમાણુઓના સંઘાતથી અથવા ભેદથી જે સંક્ષિપ્ત એટલે અલ્પ અવગાહનાવાળે થયેલો સ્કંધ અર્થાતુ પ્રથમ જે અવગાહના હતી તે અવગાહના કાયમ ન રહેવાથી જે અલ્પ અવગાહનાવાળો સ્કંધ થયે, અને તેમ થવાથી જે દ્રવ્ય પરમ એટલે દ્રવ્યનું બદલાવું થયું, અર્થાત સંઘાતથી અને ભેદથી સંક્ષિપ્ત એટલે નાને માટે (સંઘાતથી નાને મેટ અને ભેદથી નાનો) થવાથી જે પૂર્વ પર્યાયને (વિવક્ષિત આકારનો) વિનાશ થયો, અને એ પ્રમાણે પૂર્વ પર્યાયને (આકારનો અથવા દ્રવ્યને) વિનાશ થવાથી તે દ્રવ્યની અવગાહનાનો પણ અવશ્ય વિનાશ થાય છે. વળી એમ પણ ન જાણવું કે સંઘાતવડે પુદ્ગલસ્કંધ (મૂળ ગાથામાં કહ્યા પ્રમાણે સંવરે એટલે) સંક્ષિપ્ત ન થાય, કારણ કે સિદ્ધાન્તમાં તે સંઘાતથી પુદ્ગલસ્કંધ અતિ
૧ આ ગાથામાં સંવિ એ પદના શબ્દાર્થ વૃત્તિમાં “રવાવદિન એટલે લઘુ અવગાહનાવાળે” કર્યો છે. પુનઃ એજ વૃત્તિમાં આગળ “ન તુ બનાવન: એટલે પૂર્વની અવગાહનાવાળો નહિં ” તથા
ઝઘુત્તા ગુફતથા વા પૂર્વરામોજી ત્યર્થ એટલે લઘુપણા વડે અથવા મોટાપણા વડે પૂર્વપરિણામન ( પૂર્વાવગાહનાનો) વિનાશ થાય છે એ તાત્પર્ય છે.” એથી સમજાય છે કે સંવિત્ત એટલે સંક્ષિપ્તાવગાહન એ પદ ઉપલક્ષણવાળું હોય. અને તેથી વધુ અવગાહના અને મોટી અવગાહના, એ બન્નેને વાચક પણ હોઈ શકે છે. જેથી સંઘાતથી લઘુ અથવા ગુરૂઅવગાહના, અને ભેદથી લઘુઅવગાહના પુદ્ગલેની હોઈ શકે છે, તે પ્રમાણે અહિં પણ કહ્યું છે.
૨ અહિં સંઘાતથી સ્કંધ ગુરૂઅવગાહનાવાળો થાય એ તે સહેજે સમજાય તેમ છે, પરંતુ સંઘાતથી સંક્ષિપ્ત એટલે લઘુઅવગાહનાવાળો થવો તે કેમ બને ! તેના ખુલાસા માટે એ વાક્ય ( ર ર સંઘાર સંક્ષિા દળો મવતિ) વૃત્તિકારે કહ્યું છે. શ્રી ભગવતીજીની વૃત્તિમાં પણ એ વાક્ય છે.
૩ સંઘાતથી પુદગલસ્કંધ અતિસંક્ષિપ્ત પણ થાય એ વાત સિદ્ધાતમાં પ્રસિદ્ધ છે, કર્મગ્રંથાદિકમાં પણ પ્રસિદ્ધ છે. પાંચમા કર્મગ્રન્થમાં કમપ્રકૃતિમાં તથા તત્વાર્થસૂત્ર વિગેરેમાં જ્યાં જ્યાં ઔદારિકાદિ પુદ્ગલ
| SR No. | 006019 |
| Book Title | Shattrinshika Chatushka Prakaranam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmvijay |
| Publisher | Lalchand Nandlal Vakil |
| Publication Year | 1934 |
| Total Pages | 304 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 20 MB |