________________
પરમાણુ ખ૭ છત્રીશી-ભાષાન્તર. [૩૧] સ્કંધ વધુ આકાશપ્રદેશમાં વ્યાપ્ત થતી વખતે પ્રથમ જે દરેક આકાશપ્રદેશમાં જેટલા પરમાણુઓ અવગાહ્યા ( સમાયા ) હતા તે દરેક આકાશપ્રદેશમાંથી કેટલાક પરમાણુઓ બહાર નિકળી વધુ આકાશપ્રદેશમાં આવ
ગાહે તે ક્રિયાનું નામ વિકાચ, ૫ સંથાર–વિવક્ષિત સંખ્યાવાળા પરમાણુઓથી બનેલા સ્કંધમાં
બીજા નવા પરમાણુઓ આવી મળવા તે, ૬ મે–વિવક્ષિત સંખ્યાયુક્ત પરમાણુઓવાળા બનેલા સ્કંધ
માંથી કેટલાક પરમાણુઓ ચાલ્યા જવા તે. ૭ નાર-ક્ષેત્રને અવગાહના દ્રવ્યો કે ભાવને નાશ અથવા
અભાવ, અથવા વિનાશ ઈત્યાદિ વાચક શબ્દો જ્યાં જ્યાં આવે ત્યાં ત્યાં સર્વથા નાશ કે અભાવ ન સમજતાં કેવળ
પરાવૃત્તિ અથવા બદલાવું ઇત્યાદિ સમજવું. ૮ ક્ષેત્રદ્ધા–વિવક્ષિત પુદગલસ્કંધને એક ક્ષેત્રમાં ટકી રહેવાને
૯ અરજદના–વિવક્ષિત પુદ્ગલસ્કંધને એક અવગાહનામાં
ટકી રહેવાને કાળ. ૧૦ વ્યા–જેટલી સંખ્યાવાળા પરમાણુઓનો બનેલે પુદ્ગલ
સ્કંધ ચાલુ પ્રકરણમાં કહેવાતા અલ્પબદુત્વ માટે સ્વીકાર્યો હોય, તે સ્કંધ જેટલા કાળ સુધી તેટલી જ પરમાણુ સંખ્યાવાળા કાયમ રહે, એક પણ પરમાણુની ઘટ વધ
ન થાય તેટલા કાળ દ્રવ્યોદ્ધા ગણાય, ૧૧ મા –અથવા ગુદ્ધિ એટલે ચાલુ પ્રકરણમાં અલ્પબ
હુ વિચારવાના પ્રારંભમાં જે પુદ્ગલસ્કંધમાં જે જે અને જેટલા સામાન્ય ગુણ અથવા વિશેષ પર્યાયે સ્વીકાર્યો હોય તે સ્વીકારેલા સર્વ ગુણને જ્યાં સુધી નાશ ન થયો હોય અર્થાત તેમાંના કેટલાએક ગુણ અથવા પર્યા અથવા એક ગુણ અને એક પણ પર્યાય જ્યાં સુધી ટકી રહ્યા હોય ત્યાંસુધી કાળ તે માવઠ્ઠા