________________
[[૧૧૮]
બન્ધછત્રીશી-ભાષાન્તર.
ઉત્પન્ન થનારા હોય તે જ એક નિગોદમાં એટલે પલકમણે રહેલા એક સાધારણ શરીરને વિષે છએ દિશિથી સમણિએ આવે છે. ૧ પુન: જે દિસામયિક એટલે (બે સમયે ઉપજવા વાળ) એકવક્રાગતિએ ઉપજવાવાળા જ છે તે ૩ પ્રતરથી આવે છે, કારણકે વિદિશિમાંથી વક્ર થઈને આવવું પડે છે, અહિં પ્રતા એટલે શું તેનું સ્વરૂપ આવતી ૮ મી ગાથામાં કહેવાશે ૨ છે અને જે ત્રણ સમયે આવીને ઉપજવા વાળા એટલે દ્વિવકાગતિએ આવી ઉપજવા વાળ છે તે છે ( ત્રણ પ્રતર સિવાયના) શેષ લોકમાંથી આવી ઉપજે છે. અહિં શેષ લોકથી એટલે ત્રણ પ્રતર સિવાયના લોકભાગમાંથી આવી ઉપજે છે એમ જાણવું. અહિ ૩ પ્રતની સ્થાપના આ પ્રમાણે છે
૧ “ લેમ ” કહેવાનું કારણ એ છે કે લેકને અન્ત નિષ્ફટ સ્થાનમાં રહેલી નિગોદના સાધારણ શરીરમાં ત્રણદિશિથી પણ છે સમશ્રેણિએ આવે છે. તે ત્રણદિશિથી આવતા છેવો ઉત્પન્ન થવા યોગ્ય સાધારણ શરીરીનું સ્થાન અને ગણવું ઉપયોગી નથી, કારણકે જે ૩ પ્રતર બનાવવાનાં છે તેમાં ૬ દિશિની જ જરૂર છે.
૨ અહિં વિદિશિ તે વિવક્ષિત નિમેદવને આશ્રયિ જાણવી, પરંતુ આકાશ પ્રદેશની રચનારૂપ ક્ષેત્રવિદિશિ નહિં.
૩ શેષલેકમાંથી એટલે દિવક્રાગતિ યોગ્ય છે જે શેષભાગમાં રહ્યા છે તે ભાગમાંથી કારણકે અહિં પ્રસ્તાવ વિક્રાસુધીના જીવો માટે છે, પરંતુ ત્રિવક્રા ચતુર્વક જીવો માટે નથી, માટે નિકૂટ વિગેરે ક્ષેત્રાશ્રયિ વિદિશિભાગ કે જે ત્રસનાડી બહાર રહ્યા છે, તેટલા વર્જ્ય ગણવા. એવી સંભાવના છે, પછી સયતત્ત્વ શ્રી બહુશ્રુત ભગવાન જાણે. ( ૪ પ્રતા એટલે અબરખ સરખું અથવા ચક્કીના પડ સરખું પડ ગણાય તેવાં ત્રણ પડ તે ત્રણuતર અથવા ત્રિપ્રતર ગણાય. એ ત્રણ પ્રતરમાં એક મધ્યપ્રતર ઘંટીના પડ સરખું ગોળ અને ૨ પ્રતરો પુસ્તક મુકવાના ચાપડામાં રહેલાં બે પાટીયા સરખા અથવા બે કપાટ સરખાં પરંતુ લોકાકાશની આકૃતિ પ્રમાણે જાણવાં એ પુસ્તક મુકવાના ચાપડાને (રૂઢ શબ્દ-સાપડાને ) જમીન ઉપર આડે ગોઠવે, અને તેમ ગોઠવ્યાથી ચાપડાનાં બે પાટીયાં બરોબર ઊર્ધ્વધઃ ઉંચાઈવાળાં ( ઉભાં ) થશે તે આકારે બે પ્રતર જાણવાં, પરંતુ એ