________________
[૨૪] શ્રી નિગોદછત્રીશી-ભાષાન્તર. ના કાકાશ અને અલકાકાશ એવા બે વિભાગ પડેલા છે. એટલે કે જેને વિષે એ પ દ્રવ્યોને સદ્ભાવ છે તે લોકાકાશ કહેવાય અને જે કંઈ ક્ષેત્રવિશેષમાં આકાશ સિવાય બીજા ચારે દ્રવ્ય નો અભાવ છે તે એકાકાશ કહેવાય, પ્રસ્તુત પ્રકરણમાં લોકાકાશને અધિકાર છે. એ કાકાશના અસંખ્ય પ્રદેશ છે.
અનંત જીવોનું એક શરીર તે નિગાદ કહેવાય છે. તે નિ. ગાદ બે પ્રકારની છે. સૂક્ષ્મનિગાર અને બાદરનિગદ, સૂક્ષ્મનિગાદ ચૈદરાજલોકને વિષે સર્વ ઠેકાણે વ્યાપ્ત હોય છે જ્યારે બાદર નિગદ પાંચ પ્રકારની લીલકુલ સેવાલ, બટાકા, સકરીઆ ઈત્યાદિ સર્વ પ્રકારનું કંદમૂલ એ બાદરનિગોદાન્તવતી છે, એ બન્ને પ્રકારની નિગાદોની અવગાહના અંગુલના અસંખ્યાતમાં ભાગ જેટલી હોય છે, પરંતુ બાદરનિમેદની અવગાહના કરતાં સૂક્ષ્મનિગોદની અવગાહના અતિ અલ્પ હોય છે. વલી જે અવગાહનામાં એક નિગોદ રહેલ હોય છે તેની તેજ અવગાહનામાં બીજી અસંખ્ય નિગેદો સમાન અવગાહીને રહેલી હોય છે. એવી નિગેદ ચાદરાજલોકને વિષે અસંખ્યાતી છે. તે પ્રત્યેકનિગોદમાં અનંત અનંતજીવો રહેલા છે. દરેક જીવના અસંખ્ય પ્રદેશ ( લેાકાકાશના પ્રદેશ તુલ્ય ) હોય છે,
પ્રશ્ન –જ્યારે જીવના લોકાકાશ તુલ્ય અસંખ્ય પ્રદેશ કહો છો તો અંગુલમાત્ર ક્ષેત્રમાં એ જે પોતાના કાકાશના પ્રદેશ તુલ્ય અસંખ્ય આત્મપ્રદેશને શી રીતે સમાવી શકે ?
ઉત્તર – પિછવના આત્મપ્રદેશે અસંખ્ય છે (લોકાકાશના પ્રદેશ તુલ્ય (જેટલા) છે, છતાં પણ નિગદ જેવી સૂક્ષ્મ અવગાહનામાં પણ આત્મપ્રદેશ સંકેચીને રહેલા હોય છે, અને તેમાં કઈ પણ કારણ હોય તો આત્માને જે સંકેચ વિકાસ સ્વભાવ છે
૧. પ્રદેશ એટલે નિર્વિભાજ્યભાગ. જેના હવે બે વિભાગ થઈ શકે તેમ નથી.
૨. સમનિગોદની અંગુલાસંખ્ય ભાગ માત્ર અવગાહના કરતાં બાદરનિગદની અવગાહના અસંખ્ય ગુણ મોટી હોય છે. બાદરસિંગે અસંખ્યાતી ભેગી થાય ત્યારે ચર્મચક્ષુથી જોઈ શકાય છે.
