Page Text
________________
પરમાણુ ખ૭ છત્રીશી-ભાષાન્તરસભાવ હેતેજ ક્ષેત્રાધા હોઈ શકે છે, અને એ બે ન હોય તો ક્ષેત્રાધા દેતી નથી. અને અવગાહન અદધા તો કેવળ ક્ષેત્રના સંબંધવાળી નથી, કારણ કે ક્ષેત્રાધા ન હોય (ક્ષેત્ર બદલાય ) તોપણ અવગાહન અદધા તો હોય છે જે તેથી જે તાત્મય આવે છે તે આગળની ગાથામાં કહેવાય છે.
અવતરણ–પૂર્વ ગાથામાં ક્ષેત્રાદ્ધાને અવગાહના અને અક્રિયાના સંબંધ વાળી કહી. અને અવગાહના કેવળ ક્ષેત્રાધા સાથે જ સંબંધવાળી નથી એમ કહ્યું તેનું કારણ આ ગાથામાં દર્શાવે છે. તે સાથે અન્તિમ તાત્પર્ય પણ કહેવાય છે,
૧ આ ટીકાર્થનું તાત્પર્ય આ પ્રમાણે છે –
જે એક વિવક્ષિત ક્ષેત્રમાં ( એટલે અમુક એક ક્ષેત્રમાંજ ) જેટલા કાળ સુધી અમુક પુગલ સ્કન્ધ ટકી રહે તે જ ક્ષેત્રના અંગે તે પુદ્ગલસ્કધની ક્ષેત્રાધા એટલે ક્ષેત્રસ્થાનાયુ અથવા ક્ષેત્રકાળ ગણાય છે, એ ક્ષેત્ર કાળનું પ્રમાણ તેજ પુગલસ્કંધની અવગાહના અને તેજ સ્કંધની (સ્થાનાન્તર ન થવા રૂ૫ ) અક્રિયા એ બે સાથે સંબંધવાળું છે. કારણ કે એ બેમાંથી કોઈપણ એક બદલાય તો ક્ષેત્ર અવશ્ય બદલાઈ જાય છે, અર્થાત અવગાહના બદલાય તે પણ ક્ષેત્ર બદલાય છે, અને અક્રિયા બદલાઈને ક્રિયા થાય એટલે તે પુગલસ્કંધ તે ક્ષેત્ર છેડીને બીજા ક્ષેત્રમાં જાય તો પણ ક્ષેત્ર બદલાય છે, માટે પુદ્ગલોનું ક્ષેત્રસ્થાનાયુઃ અથવા ક્ષેત્રકાળ અથવા ક્ષેત્રાધા તે અવગાહના અને સ્થાનાન્તર ન થવા રૂપ અક્રિયા એ બેના ટકાવથીજ ટકી રહે છે, અને એ બેના અથવા બેમાંથી ગમે તે એકના બદલાવાથી ક્ષેત્ર અવશ્ય બદલાય છે એમ જે કહ્યું તે યુક્ત છે.
એ પ્રમાણે ક્ષેત્રસ્થાનાયુઃ જેમ અવગાહના અને અક્રિયા એ બેના આધાર ઉપર રહેલું હોય છે તેમ અવગાહના એ બેના આધારથીજ ટકી રહેનારી નથી, પરંતુ અવગાહના તે કેવળ અવગાહને ઉપરજ ટકી રહેનારી છે, કારણ કે અવગાહના બદલાયેજ અવગાહનાહા બદલાય એ નિયમ છે, પરન્તુ ક્ષેત્ર અને (અથવા) અક્રિયા બદલાતાં એટલે તે અવગાહના સ્થાનાન્તર થતાં પણ અવગાહના બદલાવાય એવો નિયમ નથી, માટે ક્ષેત્રાધ્ધા ન હોય તો પણ અવગાહન અધા તે હોઈ શકે છે.
૨ નામનX એટલે કારણ—હેતુ–પૂર્વક અન્તિમ તાત્પર્ય,
| SR No. | 006019 |
| Book Title | Shattrinshika Chatushka Prakaranam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmvijay |
| Publisher | Lalchand Nandlal Vakil |
| Publication Year | 1934 |
| Total Pages | 304 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 20 MB |