________________
પુદગલ છત્રીશી-ભાષાન્તર
[૪૭]
દેશી (કાળાપ્રદેશી) પુદ્દગલે અસંખ્યગુણા છે. વળી તેનું કારણ શુ છે ? તેા કહેવાય છે કે પરિણામેા બહુપ્રકારના હેાવાથી (કાળાપ્રદેશી પુદ્ગલા અસખ્યગુણા છે—મતિ અધ્યાહાય: ), uYu
ટીાથે—ત્તો એટલે એ ભાવાપ્રદેશી પુદ્ગલેાથી કાળાપ્રદેશી પુદગલે અસંખ્યગુણા હોય છે તેનું કારણ શું? તેા કહેવાય છે કે-પુદ્ગલપરિણામે ઘણા હેાવાથી. ( એ ગાથાનેા શદા કહ્યા હવે તેનું તાત્પ કહે છે. ) અહિં તાત્પર્ય એ છે કેજે પુદ્ગલવ્યના જે સમયે પ્રથમના વર્ણ –ગંધ-રસ-સ્પ–સઘાત -ભેદ-સૂક્ષ્મ- મદરત્વ વિગેરે અનેક પરિણામમાંના ( સ્વભાવેામાંને ) કાઇપણ પરિણામ ( સ્વભાવ) બઢલાઇને બીજો રિણામ ( સ્વભાવ ) થયા તે પુદ્ગલ તે ૧સમયે તેની અપેક્ષાએ ( તે વની અથવા તે ગધની ઇત્યાદિની અપેક્ષાએ ) ાજથી અપ્રદેશ કહેવાય. તેમાં વર્ણ પાંચ, ગધ ર, રસ ૫, અને સ્પ ૮ એ ૨૦ દેશમાં ( ખુણામાં) પણ પ્રત્યેક પદે . ( દરેક ગુણે ) એકગુણ કાળાદિથી પ્રારંભીને અનન્તગુણ કાળાવણદિપર્યન્ત એકેાત્તર વૃદ્ધિએ પુદ્ગલેાના અનંત ભેદ ( અથવા અનન્ત પ્રકારના પુદ્ગલેા ) પ્રાપ્ત થાય છે. અને તે સર્વે ભેદેશમાંના દરેક ભેદને વિષે જે પુદ્ગલેા એકજ સમયની સ્થિતિવાળા હોય છે ત્યારે તે પુદગલેાજ વાથી પ્રવેશી જુનો કહેવાય છે.
તથા ખાખડ થઇ ગયેલા એટલે સર્વથા છુટા રહેલા ( અ
1 “ એ વખતે જો તે પરિણામ કેવળ એકજ સમયની સ્થિતિવાળા હોય તો ” એમ અધ્યાહારથી વિચારવું.
૨ અહિં ગુણામાં એટલે અશામાં એવા અર્થ નહિં પરન્તુ વર્ણાદિ પરિણામેામાં એવા અર્થ સમજવે, એ પ્રમાણે આ ચાલુ પ્રકરણમાં કાઈ વાર નુ શબ્દ પરિણામવાચક આવશે તો કેાઈવાર અંશવાચક આવશે માટે વાચકવર્ગ કયા અ ટે તે સમ્યક વિચારવું.
૩ એકગુણુ કાલવણ પછી દ્વિગુણ બાદ ત્રિગુણ બાદ ચતુર્ગુણ ઇત્યાદિ અનુક્રમે અનુક્રમે યાવત સંખ્યાતગુણ યાવત્ અસંખ્યાતગુણ યાવત્ અનંત ગુણકાલવણું એ અનુક્રમનું નામ એકત્તવૃદ્ધિ કહેવાય છે, કારણકે ઉત્તરાત્તર એટલે આગળ આગળ એકેકનીજ વ્રુદ્ધિએ દ્વિગુણ ત્રિગુણાદિ પદો છે.
