________________
[૨૪]
શ્રી નિગોદ છત્રીશી–ભાષાતર. આત્મપ્રદેશવાળો છે તેથી અસંખ્ય આકાશપ્રદેશને અવગાહે છે. (તેપણ અહિં કલ્પના તરીકે દરેક જીવના લાખ લાખ પ્રદેશ ગણવા,) અને એ પ્રમાણે (૧૦૦ જીવના દરેક ના લાખ લાખ આત્મપ્રદેશે ગણતાં) જઘન્યપદમાં (એટલે જઘન્યપદ વિશિષ્ટ એક આકાશપ્રદેશમાં ૧૦૦૪૧૦૦૦૦= ) ૧ કેડ જીવપ્રદેશે અવગાહ્યા છે માટે જવન્યપદમાં જીવપ્રદેશે અલ્પ છે એમ કહ્યું છે.
હવે ૩૫રમાં રહેલા પ્રદેશનું પ્રમાણ કહેવાય છે. Hari બરંવગુત્તા એ વાક્યમાં
એટલે સ્પર્શનાનું એટલે ઉત્કૃષ્ટપદમાં સંપૂણગેળાને બનાવનાર નિગાદેવડે સ્પર્શનાનું જઘન્યપદની અપેક્ષાએ જે અસંખ્યાતગુણપણું છે તે સ્પર્શનાનું અસંખ્યગુણપણું છે, ( અર્થાત જઘન્યપદને જેટલી નિદા સ્પશેલી છે, તેથી ઉત્કૃષ્ટપદને અસંખ્ય ગુણ નિગોદો સ્પશેલી છે) તે કારણથી (એટલે અસંખ્ય ગુણ નિગેદો સ્પર્શવાથી) જઘન્યપદની અપેક્ષાએ ઉત્કૃષ્ટપદમાં અસંખ્યગુણા જીવપ્રદેશે છે.
ઉત્કૃષ્ટપદ તે નિશ્ચય સંપૂર્ણગાળે બનાવનાર એકાવગાહી (સમાવગાહી) અસંખ્યનિગદેવડે સ્પર્શાવેલું છે તેમજ ઉત્કૃષ્ટપદને છોડવા વિના એટલે ( ઉત્કૃષ્ટ પદને પોતાની અંદર રાખીને) વિવક્ષિત પ્રથમ નિગાદની અવગાહનાની અપેક્ષાએ એકેક ( એક બે ત્રણ ઈત્યાદિ ) આકાશ પ્રદેશોની શ્રેણી છેડી છોડીને રહેલી પ્રત્યેકે અસંખ્ય અસંખ્ય નિગોદો વડે પણ સ્પર્ધાયેલું છે, અને તે ઉત્કૃષ્ટ પદ ધારે કે નિશ્ચય ૧૦૦૦ કોડ જીવોએ સ્પર્ફે છે, અને તેમાં પ્રત્યેક જીવના (પૂર્વોક્ત ગણત્રી પ્રમાણે ) લાખ લાખ આત્મપ્રદેશે અવગાહેલા હોવાથી ઉત્કૃષ્ટપદમાં ૧૦ કેડા
૧ સંપૂર્ણ ગોળાને બનાવનાર એટલે જે નિગેની સ્પર્શનાવડે સંપૂર્ણ ગેળા કહેવાય, તે નિગે “ સંપૂર્ણ ગોળાને બનાવનાર ” એમ કહેવાય.
૨ વિવક્ષિત નિમેદની અવગાહનામાં બીજ નિગદ જે તે અવગાહના ક્ષેત્રના એક પ્રદેશને છોડીને રહી છે તે અસંખ્યાત છે, તેમજ બે પ્રદેશ છોડીને અવગાહેલી બીજ નિગદ પણ અસંખ્ય છે, એમ એકેક પ્રદેશની હાનિવૃદ્ધિએ પ્રત્યેક હાનિમાં અને પ્રત્યેક વૃદ્ધિમાં અસંખ્ય અસંખ્યનિગદ અવગાહેલી છે,