________________
[૩૮]
પુદ્ગલ છત્રીશી-ભાષાન્તર. અવતરણ–અહિં ૨૫ ગાથાઓ સુધીમાં અનુક્રમે ૪ અપ્ર
ક્રમ રાશિ
રાશિ
બહુતમાં અસંખ્યગુણ થવામાં જે હેતુ હતો તે જ હેતુ ચારે સપ્રદેશની વિશેષાધિકતામાં છે. તેને પ્રથમ અનુક્રમ આ પ્રમાણે ૧ ભાવાપ્રદેશથી સર્વથી અ૯૫
ભાવાપ્રદેશી ) ૨ ભાવાપ્રદેશથી કાળાપ્રદેશી અસંખ્યગુખ્ય
કાળાપ્રદેશ ૩ કાળાપ્રદેશથી દ્રવ્યાપ્રદેશી અસંખ્યગુણ
દ્રવ્યાપ્રદેશી ૪ દ્રવ્યાપ્રદેશથી ક્ષેત્રાપ્રદેશી અસંખ્ય ગુણ
ક્ષેત્રાપ્રદેશી ૫ ક્ષેત્રાપ્રદેશીથી ક્ષેત્રસપ્રદેશી અસંખ્યગુણ ૬ ક્ષેત્રસપ્રદેશથી દ્રવ્યસપ્રદેશી વિશેષાધિક
ક્ષેત્ર પ્રદેશી )
દ્રવ્ય પ્રદેશી ૭ દ્રવ્યસપ્રદેશીથી કાળસપ્રદેશી વિશેષાધિક
કાળસંપ્રદેશી ૮ કાળસપ્રદેશોથી ભાવસપ્રદેશી વિશેષાધિક
ભાવસપ્રદેશી ) Š અહિં ક્રમરાશિમાં જ્યારે ક્રમે અસંખ્યગુણાધિકતા હોય છે ત્યારે ઉ&મ રાશિમાં વિશેષાધિતાજ પ્રાપ્ત થાય એ ગણિતની સ્વાભાવિક રીતિ છે તે આ પ્રમાણે –
અહિં શ્રી ગ્રંથકતએ આગળ ધાર્યા પ્રમાણે ૧ લાખને જે અંક , લીધો છે તેજ અંકગ્રહણકરીને ૧૭ મી ગાથાની કુટનેટમાં કહ્યા પ્રમાણે સંખ્યાત એટલે ૫ અસંખ્ય એટલે ૧૦ અને અનન્ત એટલે ૫૦ ધારીએ, તે જગતમાં જે ૧૦૦૦૦૦ (એકલાખ) સમગ્ર પુદ્ગલ દ્રવ્યો ( પ્રદેશાર્થપણે નહિ પરંતુ દ્રવ્યાર્થપણે સમગ્રપુગલદ્રવ્યો ) છે તેમાં જે ભાવાપ્રદેશી પુદગલ દ્રવ્યો ૧૦ હેય તે કાળાપ્રદેશી અસંખ્યગુણ એટલે ૧૦ ગુણ હોવાથી ૧૦૦ હેય અને દ્રવ્યાપ્રદેશદ્ર એટલે પરમાણુઓ અસંખ્યગુણ એટલે ૧૦ ગુણ હોવાથી ૧૦૦૦ હોય અને ક્ષેત્રાપ્રદેશી દ્રવ્યો તેથી પણ અસંખ્ય ગુણ એટલે ૧૦ ગુણ હેવાથી ૧૦૦૦૦ હોઈ શકે છે.
એ પ્રમાણે ભાવાપ્રદેશી ૧૦, કાળાપ્રદેશી ૧૦૦, દ્રવ્યાપ્રદેશી ૧૦૦૦ ક્ષેત્રપ્રદેશી ૧૦૦૦૦ પુદ્ગલ પ્રાપ્ત છે.
હવે બીજી વાત એ છે કે જે એકલાખ સમગ્ર દ્રવ્યો છે તેના ભાવકાળ-દ્રવ્ય-અને ક્ષેત્ર એ કંઈ ૪ વિભાગ નથી પરંતુ એ એકલાખ પુગલેને જુદી જુદી રીતે સમજવામાં એ ચાર દાર છે, માટે ભાવત્ર જે
