Page Text
________________
[૩૮] પરમાણુ ખ! છત્રીશી–ભાષાન્તર. વસ્થાન કાળ થોડો છે. અહિં બીજી મૂળગાથામાં) ઢાળ ઈત્યાદિ પદાનો અર્થ સ્પષ્ટ છે. હવે અવગાહનાસ્થાનાયુ: કેવી રીતે ઘણું છે તે કહેવાય છે–અહિં ( ત્રીજી મૂળગાથાન) પૂર્વાર્ધમાં ક્ષેત્રદ્ધાથી અવગાહનાદધા અધિક છે એમ કહ્યું, અને ઉત્તરાર્ધમાં વળી અવગાહનાદ્ધા ક્ષેત્રદ્ધાથી અધિક નથી એમ કહ્યું, તે કેવી રીતે સંભવે? તો કહીએ છીએ કે ક્ષેત્રાધા તો અવગાહનાદધા અને
અગમનકિયા એ બેની સાથે નિયત સંબંધવાળી છે, કારણ કે વિવક્ષિત અવગાહના કાયમ રહેજ તથા પુકલ બીજા ક્ષેત્રમાં ન ગયો હોય તો જ ક્ષેત્રદ્ધાને સદભાવ હોય. અને તે અને જે ન હોય એટલે અવગાહના બદલાઈ ગઈ હોય અથવા તે પુદ્ગલ તે ક્ષેત્ર છોડીને બીજા ક્ષેત્રમાં ચાલ્યો ગયે હોય તે ક્ષેત્રાધાને અભાવ થાય છે, અને અવગાહનાદધા તો ક્ષેત્ર સાથેજ નિયત સંબંધવાળી છે એમ નહિ, ક્ષેત્રાધાના અભાવે પણ (એટલે પુદગલ તે ક્ષેત્ર છોડી અન્ય ક્ષેત્રમાં ગયે હોય તે ત્યાં પણ) અવગાહનાધાન સભાવ છે. હવે એ વાતનું અન્તિમ તાત્પર્ય કહે છે કે ના ઈત્યાદિ (અહિં પ મી મૂળગાથાનો અર્થ વિચારો)
હવે વ્યાપુનું બહુપણું કહેવાય છે–સંકેચ અને વિકાચવડે અવગાહના બદલાવા છતાં પણ વિવક્ષિત પુદ્ગલસ્કંધમાં પ્રથમ જેટલા પરમાણુઓ હતા તેટલાજ પરમાણુઓ દીર્ઘકાળ સુધી પણ કાયમ રહી શકે છે, એમ કહેવાથી એ અર્થ સમજાય કે અવગાહનાને વિનાશ થવા છતાં પણ દ્રવ્યને નાશ થતો નથી, હવે દ્રવ્યને વિનાશ થતાં અવગાહનાને વિનાશ અવશ્ય થાય છે એ વાત દર્શાવાય છે કે – પુદ્ગલોનાં સંઘાતથી અથવા પુદ્ગલોના ભેદથી પુલસ્કંધ પ્રથમની અવગાહનામાં કાયમ ન રહેતાં જે સંક્ષિપ્ત એટલે લઘુ અવગાહનાવાળો થાય છે, અને તેમ થવાથી દ્વાપરમ એટલે દ્રવ્યનું બદલાવાપણું થાય છે, અને તેમ થવાથી એટલે દ્રવ્ય બદલાવાથી નિશ્ચય તેઓની એટલે તે પુગલસ્કોની -દ્રવ્યોની અવગાહનાનો નાશ થાય છે. એ પ્રમાણે શા માટે થાય છે? તેને ઉત્તર કહેવાય છે કે અવગાહનાદધા દ્રવ્યને વિષે અવબદધા એટલે અવશ્ય સંબંધવાળી છે, કયે પ્રકારે અવશ્ય સંબંધવાળી છે? તો કહીએ છીએ કે સંકેચથી અને વિકેચથી અર્થાત,
| SR No. | 006019 |
| Book Title | Shattrinshika Chatushka Prakaranam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmvijay |
| Publisher | Lalchand Nandlal Vakil |
| Publication Year | 1934 |
| Total Pages | 304 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 20 MB |