________________
શ્રી નિગોદ છત્રીશી–ભાષાન્તર
[૨૧]
પુન: એ ( ૧૦૦૦ કેાડમાંના ) દરેક જીવને લાખ લાખ જીવપ્રદેશે ઉત્કૃષ્ટપદમાં રહેલા કહ્યા છે, (તો ૧૦૦૦ કેડને એક લાખે ગુણતાં એક આકાશપ્રદેશમાં ( ઉત્કૃષ્ટપદમાં ) કલ્પનાએ કહપેલા ૧૦ કોડાકડિ જીવપ્રદેશ અવગાહે છે, તે કારણથી ગાળામાં જેટલા જ છે, તેથી અસંખ્ય ગુણ તેના પ્રદેશે (જીવપ્રદેશ) ગોળામાંના દરેક આકાશપ્રદેશમાં હેય છે એમ કહ્યું. હવે તેમાં ગુણાકાર સંબંધિ રાશિના પ્રમાણના નિર્ણય માટે કહે છે.
ભાવાર્થ-નિગોદાવગાહ જેટલા એટલે અંગુલના અસંખ્યાતમાં ભાગ જેટલા ક્ષેત્રના એકેક આકાશપ્રદેશમાં ગોળાસંબંધિ છવદ્રવ્યોનો અને જીવપ્રદેશનો સમૂહ કેટલો છે ? તે આ ગાથામાં સ્પષ્ટ કર્યું છે. તેથી પ્રથમ કહેલી ત્રણ પ્રરૂપણામાંની આ ત્રીજી પ્રરૂપણા પૂણ થઇ. એમાં સ્પષ્ટતા એ જ છે કે નિગોદાવગાહ જેટલા પૂણ ક્ષેત્રમાં એક નિગોદગત અનંતજીથી અસંખ્યગુણા અનંતજી ( એટલે સંપૂર્ણ અનંત છવદ્રવ્ય ) અવગાહ્યાં છે, અને તે નિગોદાવગાહક્ષેત્રના એકેક પ્રદેશમાં તો તે અનંતજીને પ્રત્યેકનો એક દશાંશ રહેલો હોવાથી (દરેક આકાશપ્રદેશમાં ) અનાજીવદેશ રહ્યા છે, એ અનંતજીવશે પણ ( એકેક જીવદ્રવ્યની અપેક્ષાએ) અનંતજીવક ગણાય, અને પ્રદેશાર્થપણે તો તે દરેક જીવદ્રવ્યના અસંખ્ય અસંખ્ય આત્મપ્રદેશો અવગાહેલા હોવાથી તે એક આકાશપ્રદેશમાં જીવોથી જીવપ્રદેશ અસંખ્ય ગુણ અવગાહેલા ગણાય. કારણ કે અનંતજીવની એક નિગાદ અને અસંખ્યનિગદનો એક ગોળ હોય છે.
અવતરણ–ઉત્કૃષ્ટપદમાં અથવા ગોળાના એકેક પ્રદેશમાં દિવ્યાર્થપણે જેટલાં જીવી રહ્યાં છે, તે જીવદ્રવ્યોથી અસંખ્ય ગુણ જીવપ્રદેશ તે ઉત્કૃષ્ટપદમાં અથવા ગોળાના એકેક પ્રદેશમાં રહ્યા છે એમ કહ્યું તેમાં અસંખ્ય ગુણ શબ્દથી અસંખ્યનું પ્રમાણ કેટલું ? તે આ ગાથામાં કહે છે – तं पुण केवइएणं, गुणियमसंखिजयं भविजाहि ? મu ru, નાવરૂ વાિરા
