________________
પરમાણુ ખઇ છત્રીશી–ભાષાન્તર.
[૩૫]
ठाणाउयस्स'त्ति क्षेत्रस्य-आकाशस्य स्थानं-भेदः पुद्गलावगाहकृतस्तस्यायुः-स्थितिः, अथवा क्षेत्रे एकप्रदेशादौ स्थानं यत्पुद्गलानामवस्थानं तद्रपमायुः क्षेत्रस्थानायुः एवमवगाहनास्थानायुः भावस्थानायुश्च. नवरमवगाहना-नियतपरिमाणक्षेत्रावगाहित्वं, पुद्गलानां भावस्तु कालखादिः-ननु क्षेत्रस्यावगाहनायाश्च को भेदः ? उच्यते क्षेत्रमवगाढमेव, अवगाहना तु विवक्षितक्षेत्रादन्यत्रापि पुद्गलानां तत्परिमाणावगाहिखमिति । कयरे इत्यादि कण्ठयं, एषां च परस्परेणाल्पबहुखव्याख्या गाथानुसारेण कार्या ताश्चेमाः
खेत्तोगाहणदव्वे, भावहाणाउ अप्पबहुअत्त थोवा असंखगुणिया, तिन्नि य सेसा कहं णेया ?
| ઇત્યાદિ ૧પ ગાથાઓ છે અર્થ:–“હે ભગવંત એ દ્રવ્યસ્થાનાયુષ્યને ” એ મૂળપાઠ છે તેમાં સૂઇ એટલે પુદ્ગલકવ્ય તેનું સ્થાન એટલે ભેદ તે પરમાયુદ્ધથક વિગેરે તેનું આ એટલે સ્થિતિ તે દ્રવ્યથાનાયુ: અથવા દ્વિવ્યનું એટલે પુદ્ગલ દ્રવ્યનું પરમાણે અને દ્વથકાદિપણે જે સ્થાન એટલે અવસ્થાન-સ્થિતિ તે રૂપ આયુષ્ય તે દ્રવ્યથાનાયુ: તેનું અલ્પબહુત કહેવાનું છે. તથા વિરાળરૂચા એ મૂળપાઠ છે તેમાં ક્ષેત્રW એટલે આકાશનું જે થાન એટલે ભેદ કે જે પુગલની અવગાહનાથી થયેલો હોય તેવા ભેદનું આશુ: એટલે સ્થિતિ તે ત્રિનામુ: અથવા રે એટલે એક આકાશપ્રદેશ વિગેરેમાં (એક બે ઈત્યાદિ ) આકાશપ્રદેશરૂપ ક્ષેત્રમાં રથાન એટલે પુદ્ગલાનું જે અવસ્થાન તે રૂપ આયુષ્ય તે ક્ષેત્રથાનાગુ: એ પ્રમાણે ( જેમ દ્રવ્યસ્થાનાયુ અને ક્ષેત્રસ્થાનાયુ: ના બે બે અર્થ કહ્યા તેમ ) અવગાહનાસ્થાનાયુ: અને ભાવસ્થાનાયુ: નો પણ (બે બે પ્રકારે ) અર્થ જાણવો, પરન્તુ અવગાહના એટલે પુદગલનું અમુક પ્રમાણુવાળા ક્ષેત્રમાં વ્યાપ્ત થયું છે. અને ભાવ એટલે પુદ્ગલેનું કૃષ્ણત્વ ઇત્યાદિ, અહિં શંકા થાય છે કે-ક્ષેત્રમાં અને અવગાહના માં તફાવત છે? તો તેને ઉત્તર એ છે કે-ક્ષેત્ર તો જે ક્ષેત્રમાં
