________________
[૧૬] બધૂછત્રીશી–ભાષાન્તર पढमो होइ सहस्से, दुसमयया दोवि लक्खमेकेकं ॥ तिसमइया पुण तिण्णिवि, रासी कोडी भवेकेका॥
પથાર્થ–પહેલે (જુગતિક છવ સંબંધિ) રાશિ એક હજારને કલ્પીએ, ત્યાર બાદ બે સમયની ગતિવાળા જીવોને એકેક લાખને રાશિ કપીએ, અને ત્રણ સમયની ગતિવાળા જીવોને ત્રણ રાશિ તે દરેક એકેક કેડ સંખ્યાવાળે કલ્પવારા - રીવાર્થ –હેલા રાશિ એટલે ઋજુગતિએ ઉત્પન્ન થતા સર્વબન્ધકને રાશિ ૧૦૦૦ કહ્યું છે, કારણ કે ક્ષેત્ર અતિ અલ્પ છે. તથા બે સમયે ઉપજવા વાળા જીના બે રાશિ કલ્પવા તેમાં એક પહેલે રાશિ અબધૂકને, અને બીજો રાશિ સર્વબન્ધકને જાણ, એ બન્ને રાશિ દરેક એકેક લાખ પ્રમાણના [ ૧૦૦૦૦૦-૧૦૦૦૦૦ ] કલ્પવા, કારણ કે ક્ષેત્ર ઘણું છે, પુન: જે છ ત્રણ સમયે ઉપજવા વાળા છે, તેના ત્રણ રાશિ થાય છે, તેમાં પહેલો અને બીજે એ બે રાશિ પહેલા સમયના અબધેક અને બીજા સમયના અબન્ધક છે સંબંધિ જાણ, અને ત્રીજે સમયે વર્તાતા સર્વબન્ધક છેને ત્રીજો રાશિ જાણો, એ પ્રત્યેક રાશિ એકેક કેડ સંખ્યા (૧૦૦૦૦૦૦૦-૧૦૦૦૦૦૦૦૧૦૦૦૦૦૦૦] પ્રમાણુના જાણવા, કારણ કે ક્ષેત્ર અતિઘણું છે, હવે એ પ્રમાણે ત્રણે રાશિઓમાં સર્વબધેક જીવો ૧૦૦૦-૧૦૦૦૦૦ અને ૧૦૦૦૦૦૦૦ (એક હજાર, એકલાખ, અને એક કેડ) પ્રાપ્ત થયા જેથી સર્વબન્ધક છે સર્વથી અલ્પ છે, અને અબશ્વક છે એક લાખ અને બે કોડ (૧૦૦૦૦૦-૧૦૦૦૦૦૦૦-૧૦૦૦૦૦૦૦ છે માટે સર્વબન્ધથી અબન્ધક વિશેષાધિક છે, અને સબધકે સર્વથી અલ્પ છે ૧૨ છે
- અવતરણુ–પૂર્વગાથામાં સવબંધક અને અબંધકના અંક દર્શાવ્યા તે અંકની સાર્થકતા યથાયોગ્ય રીતે કરવા પૂર્વક અબન્ધક અને સર્વબન્ધથી દેશબંધક અસંખ્યગુણ કેવી રીતે હોય ? તેને આ ગાથામાં ઉદ્દેશ દર્શાવે છે –
