________________
પુગલ છત્રીશી-ભાષાન્તર,
[૫૭] જાણવું. માટે કાળાપ્રદેશદુગલો અનન્તગુણે થતા નથી, પરંતુ અસંખ્યાતગુણ જ થાય છે ૮
અવતરણ–આઠમી ગાથામાં ભાવાપ્રદેશી પુદગલાથી કાલાપ્રદેશી પુદગલો અસંખ્યગુણ નહિ પણ અનન્તગુણ સંભવે એવી શિષ્યની જે શંકા ૭ મી ગાથામાં દર્શાવી હતી તેને ઉત્તર આપે, અને અનન્તગુણ નહિં પણ અસંખ્ય ગુણજ સંભવે તેને હેતુ દર્શાવે છે, હવે ભાવની અપેક્ષાએ થતા કાળાપ્રદેશી પુદ્ગલો જ પૂર્વોકત રીતે સંભવે એટલું જ નહિ, પણ દ્રવ્યની અપેક્ષાએ થતા કાળાપ્રદેશપુદ્ગલો પણ એજ રીતે સંભવે તે આ નવમી ગાથામાં દર્શાવે છે, एवं तो भावमिणं, पडुच्च कालापएसया सिद्धा । परमाणु पोग्गलाइसु, दव्वेवि हु एस चेव गमो ॥९॥
નાથા–એ પ્રમાણે પ્રથમ જેમ ઉક્તસ્વરૂપવાળાભાવને આશ્રય કાળાપ્રદેશપુદગલે સિદ્ધ છે, તેમ દ્રવ્યને આશ્રયિ પણ પરમાણુ તથા પુગલસ્કંધોમાં કાળાપ્રદેશીપણાનો નિશ્ચય એજ પ્રકારે જાણવો છે કે છે
રોવાઈ—એ પ્રમાણે પ્રથમ ભાવ એટલે વર્ણ, ગબ્ધ ઇત્યાદિ દિગુણ અધિક નહિં, સંખ્યાતગુણ નહિં, અસંખ્યગુણ નહિં, અનન્તગુણ અધિક નહિં પણ વિશેષાધિક છે.
તથા એકગુણરાશિઅપેક્ષાએ સંખ્યાતગુણ અને અસંખ્ય ગુણ એ બે રાશિના સમુદિતસમગ્રપુગલો અસંખ્યગુણ છે, એ અસંખ્યગુણમાં અનન્તગુણરાશિના વિશેષાધિક (એટલે અનન્તભાગાધિક) પુગલો મેળવતાં પણ અસંખ્યગુણપણું જ કાયમ રહે છે, માટે એકગુણરાશિઅપેક્ષાએ સમગ્ર ત્રણે રાશિઓ સમુદિતપણે અસંખ્યગુણી છે, તે એકગુણરાશિરૂ૫ ભાવાદેિશીપુદ્ગલથી ( એકગુણથી ચાવત અનંતગુણ સુધીની ત્રણ રાશિઓના સમુદિતપણે) અનંતગુણસ્થાનકે (વાળા પુદ્ગલ) માં વર્તતા (એક સમયની રિથતિવાળા) કાળાપદેશપુદ્ગલે પણ અસંખ્યાતગુણાજ હોય પરંતુ અનન્તગુણ નહિં,
