________________
પરમાણુ ખ! છત્રીશી-ભાષાન્તર. [૧૯]. जम्हा तत्थन्नत्थ व दव्वं ओगाहणार तं चेव । दव्वद्धाऽसंखगुण, तम्हा योगाहणद्धाओ ॥ ए ॥
Tધાર્થ –જે કારણથી તેજ અવગાહનામાં અથવા અન્ય અવગાહનામાં પણ દ્રવ્ય તો નિશ્ચય તેનું તેજ હોય છે, તે કારણથી અવગાહના અદ્ધાથી દ્રવ્યઅદ્ધા અસંખ્યગુણી છે.
રોજાઈ –જે કારણથી તથ એટલે તે વિવક્ષિત અવગાહનાને વિષે અને અન્નક્ય એટલે કાચ અને વિકેચથી થયેલી બીજી અવગાહનાને વિષે પણ દ્રવ્ય તો તેનું તેજ હોય છે, કારણ કે દ્રવ્યના અવછંભ રૂપ જે પરમાણુ સંખ્યા તે દીર્ઘકાળ સુધી અવસ્થિત રહેવાથી તે દ્રવ્ય પણ અવસ્થિત રહેલું (એટલે દ્રવ્ય તેનું તેજ ) ગણાય છે, તે કારણથી અવગાહનાકાળથી દ્રવ્યકાળ અસંખ્યગુણ છે. હવે ભાવાયુ: અસંખ્યગુણ કેવી રીતે છે તે દર્શાવાય છે,
અવતરણ–પૂર્વની ૯ ગાથાઓ સુધીમાં ક્ષેત્રકાળથી અવગાહુકાળ અસંખ્યગુણ. અને અવગાહુકાળથી દ્રવ્યકાળ અસંખ્ય ગુણ કેવી રીતે હોય તેનું સ્વરૂપ કહ્યું. હવે આ ગાથાથી પ્રારંભીને આગળની ગાથા વડે દ્રવ્યકાળથી ભાવકાળ અસંખ્ય ગુણ કેવી રીતે હોય તેનું સ્વરૂપ કહેવાય છે, તેમાં પ્રથમ દ્રવ્યના ટકાવ કરતાં ગુણને ટકાવ અધિક રહેતા હોય તેજ દ્રવ્યકાળથી ભાવકાળ અધિક હોય માટે પ્રથમ તેજ વાત આ ૧૦ મી ગાથામાં દર્શાવાય છે. संघाय नेयो वा, दबोवरमे वि पजवा संति । तं कसिणगुणविरामे पुणाश्दवं न ओगाहो ॥१॥
જાથાર્થ–સંઘાતથી અથવા ભેદથી દ્રવ્યને વિનાશ થતાં
૧ “ દ્રવ્યના અવછંભરૂપ એટલે ( વિવક્ષિત પુદ્ગલસ્કંધ રૂ૫ ) દ્રવ્યને તેજ દ્રવ્યરૂપે કાયમ રહેવામાં કારણભૂત. અથવા દ્રવ્ય એટલે વિવક્ષિત પુદ્ગલસ્કંધ તેના પિંડ રૂપે પરિણમવામાં કારણભૂત.
