Book Title: Kapadvanajni Gaurav Gatha
Author(s): Popatlal Daulatram Vaidya, Kanchansagarsuri,
Publisher: Agamoddharak Granthmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023335/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa', 116 ne parikaranA eka bhAga 5 kaDIyAnI mada. amalI majIda gaurava gAthA + TAMkalAnI derI sthApatya lekhaka : DA, popaTalAla dolatarAma vaidya saMgrAhuka : (lekhakanA putra) Do. amIta, Do. vinoda, paMkaja saMpAdaka : A. kaMcanasAgara sUri prakAzaka : AgameddhAraka graMthamALA, kapaDavaNaja Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa. 1160nA parikarane kaDIyAnI masjIda * 3 o) a ma " ja - 2 2 & 4 Na PF_ _ _ _ ^ FE Pl gaurava gAthA TAMkalAnI derI sthApatya eka bhAga lekhaka : DA. pApaTalAla DhAlatarAma vaidya saMgrAhaka : (lekhakanA putrA) DA. amIta, DA. vineAda, paMkaja saMpAdaka : A. kaMcanasAgara sUri prakAzaka : AgamAddhAraka graMthamALA, kapaDavaNaja amalI masjIda Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : Agama dvAraka graMthamALA, kAryavAhaka : ramaNalAla jayacaMda zAha kapaDavaNaja-387620 prAptisthAna : (1) dIneza nagInadAsa parIkha The. bajAra, kapaDavaNaja (2) Do. amita pI. vaidya DemAI-383330 prakAzana-vara saM. 2511 vikrama 2041 AgamAddhiAraka saM. 35 I.sa. 1984 prathama AvRtti kepI 600, mUlya rUA. 54/ prinTarsa : (1) TAITala ane pheTAo (2) prakAzakIya, pUrti, vaMdanA tathA krieTIva prinTarsa prA. li. AgaLa pAchaLanA phArma 28-29 bhUpendra ke. ThAkora sAgara prinTarsa, navanIta je. mahetA kALIdAsa mIla kampAunDa, rIlIpha reDa, pAdazAha poLa, gomatIpura, amadAvAda-380021 medine Dele, amadAvAda-380001 (3) phArma 1 thI 27 nyu mehana prinTarI harIvallabha bhegIlAla zAha (DemAIvALA) rIlIpha reDa, rIlIpha TokIja pAse, ImpIrIyala resToranTanA bhaMyarAmAM, amadAvAda-380001 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Muttp://www.e. kapaDavaNajanI gaurava gAthA D0 avazeSanI ArAdhanA lekhaka : Do. popaTalAla DI. vaidya Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atara (1) AnaMda (2) vedanA (3) AbhAra (4) abhyarthanA (1) krieTIva prinTarsanA mAlike bacubhAInI salAha anusAra TAITa chApI ApyAno AnaMda. ane bleka sAgara prinTarsavALA navanIta je. mahetAe 28-29 phama, prakAzakIya Adi tathA pUti ane vaMdanAnA pharmo chApI ApyAno AnaMda. (2) nyu mohana prinTarIe 14 mAsamAM AdinA 100 divasane aMtyanA 150 divasa javAdetAM 27 pharmA chApI ApyAnI vedanA. (3) lekhaka, saMpAdaka, AvakAra lekhaka De. raseza jamInadAra-amadAvAda, pro. ramaNalAla zAha-godharA, sahAyaka muni pramodasAgara, nIlAbahena dIneza zAha, dineza nagInadAsa parIkha ane Arthika sahAyaka Adino AbhAra. (4) sAhityakAre, vAMcako, vicArakone zuddhipatraka na ApavA chatAM sudhArI vAMcavA abhyarthanA. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gauravagAthAnA saMpAdaka AcArya zrIkaMcanasAgarasUrijI mahArAja janma-gujarAtanA dharmapremI gAma kapaDavaNajanI zrIvIzAnImA jJAtinA khUbaja jANItA pArekha kuTuMbamAM I. sa. 1912mAM thayuM hatuM. teo zrIe I. sa. 1931mAM dIkSA lIdhI. amadAvAda mukAme I. sa. 1980 mAM AcArya thayA. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIkapaDavaNajanI gauravagAthA avazeSanI ArAdhanAnA lekhaka Do. popaTalAla dolatarAma vaidya janma : kapaDavaNaja tA. 9-6-1913 Do. sana : 1944 avasAna H DemAI tA. 27-6-1981 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya amArI A graMthamALAnI sthApanA parama pUjya gacchAdhipati AcArya mahArAja zrImANeyasAgarasUrIzvarajI mahArAjanI zubha preraNAthI kapaDavaNaja mukAme thaI ane "AgamedhAraka graMthamALA' evuM nAma apAyuM. te amArI A saMsthAe Aja sudhImAM ogasATha dhArmika graMtha prakAzana karyA che. chellAM temAM zrI zatruMjaya girirAja darzananAM traNa vAlyume prasiddha karyA. (57, 58, 59) A graMtha "zrIkapaDavaNajanI gauravagAthAnA lekhaka De. popaTalAla DI. vedya hatA. paraMtu temanA avasAnane lIdhe A kAma temanA suputro che. amitabhAI De. vinodabhAI ane zrIpaMkajabhAIe saMbhALyuM ane chApavAnuM zarU karAvyuM, paNa Do. popaTalAla vaidya, pa. pU. AcArya mahArAja zrIkaMcanasAgarasUri mahArAja sAhebanA bALasahAdhyAyI hatA mane A graMthamAM jainenA aneka purAvAo temaNe pUrA pADayA heI, temanI sAthe avAranavAra patravahevAra cAlate ane te daramyAna jANavA maLyuM ke De. pipaTalAla avasAna pAmyA che, eTale temanA suputro pAsethI A graMthanuM saMpAdanakArya AcArya zrIkaMcanasAgarasUri mahArAja sAhebe lIdhuM ane A graMthane temaNe AraMbha karyo. sau koI A graMthane joI tene Adara karaze e bhAvanA. A graMthamAM jemaNe jemaNe sAtha sahakAra ApyA che, te sarvane ame sAcA dilathI AbhAra mAnIe chIe. graMthamAM je kAMI kSati hoya te sudhArI vAMcavA vinaMti che. saM. 2040 zrAvaNa vada 5 17 ogasTa 1984 kapaDavaNuja, AgamakAraka graMthamALA-kAryavAhaka maNalAla jayacaMda zAha Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI vAta kaMIka kahevuM che? janatA janArdananAM caraNemAM lAMbA samaya bAda, ApaNA vatana kapaDavaNajanA bhavya bhUtakALanI AchI jhAMkhI ane vartamAnakALanI mIThI yAda lokakathA, daMtakathA, vidyamAna sAhityakAronA saMgrahamAMthI le, tAmrapatra, pratimAjInA lekhamAMthI, maMdira-masjidanI bhIMtemAMthI, murabbI nagarajanonI vANImukhe je kAMI prApta thayela, te janmabhUminI gauravagAthArUpe taiyAra karI, jeTalA svarUpe jaDyuM, teTalA ja pramANamAM janatA samakSa rajU karI zake, e paramakRpALu paramAtmAnI kRpA che. te rajU karatAM AnaMdanI lAgaNI anubhavuM chuM ne truTi kSati badala janatA janArdananI kSamA yAcuM chuM. karpaTavANijya-prAcIna karpaTavANijya [kapaDavaNaja kapaDavaMja e samaye samRddha dazAmAM hatuM. arvAcIna yugamAM sAhasa jene zvAsa che, evA samRddha nagaromAM jenI gaNanA thAya che, tevA A nagarane hRdayapUrvaka vaMdana karIe. ( vizvamAM dareka prajA nagara sthaLane pitAne Aga svataMtra ItihAsa hoya che. ItihAsa e dharatI vyaktionI yazagAthA gaurava che. jyAM saMskAra, zUravIratA, Atma samarpaNanI bhAvanA che, tenI yAdagIrI zilAlekhe, staMbha, teraNa ke pratimAo dvArA rahe che. e bhUminAM saMskRtinAM maraNa-saMketa che, prajAmAM pauruSa ane zauryanuM siMcana kare che. itihAsa - ApaNA pUrvajonA saddaguNenI zUravIratAnI zaMkAo paNa thAya, paNa satya dAkhavanAre ItihAsa para zraddhA rAkhI tenuM sanmAna karavuM joIe. e. ' prAcIna vA-mUtie-toraNe vagerenA abhyAsa parathI eTaluM te cokkasa kahI zakAya ke AvAM sthaLanI AsapAsa mAnava vastIvALuM nAnuM moTuM nagara jarUra hoI zake jUnA avaze bhale daTAI gayAM hoya paraMtu kALakRpAe keIka sthaLe dekhAya che temAM navAI nathI. - prAcInatA - ApaNA prAcIna kapaDavaNajanI dharatI prAtaH smaraNIya bhagavAna zrIrAmacaMdrajInAM pavitra caraNethI pAvana thayelI che, tema ja mahAbhAratanA samaye pAMDu putranAM paNa pagalAM thayelAM che. A dharatI para saMte, sAdhuo, zuravI, kavio, kalAkAra, rAjanIti, janatAnI sevAnA bhekhadhArIo, karmakAMDIo, tivuM zAstrIo Ayurveda Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI vAta jJAtAo, janmabhUmathI dhanya bananArA aneka dharmaniSTha kAmagI zreSTi Adioe janma lIdhA che ne yajJamaya jIvana jIvyA che. rASTralaData - sane 1930mAM rASTralaDatanA maMDANa thayAM, kheDA jillAnA kapaDavaNaja tAlukAnA rAmakSetra(lasuMdrA-luNapura)ne mIThAnA satyAgrahanA sthaLa tarIke pasaMda karavAmAM AvyuM. tA. 12-3-1930nA dine rASTrapitA mahAtmA gAMdhIjIe sAbaramatIthI mIThAnA satyAgraha mATe prasthAna karyuM, te tA. 6/4/1930 ne dine lasuMdrA mukAme mANasAInA dIvA pragaTAvanAra pU. ravizaMkara mahArAjanI TukaDI sAthe ApaNA lADIlA saundaryadazI kavi zrI rAjendrabhAI zAhe paNa prayANa AdareluM. tyAre te vakhatanA meyara zrImAdhavalAla nAthAlAla kiAkujI) paNa sAthe gayelA. vyAyAmapraNetA zrIkuberabhAI tathA zrIdhanavaMtabhAI mANekalAla ropha dhArAsaNA gayelA. laDatamAM joDAvA mATe vidyAthIe zALAno abhyAsa cheDI, sainika tarIke joDAyA hatA. zrIparIkSitarAya bhegIlAla trivedI tathA mAre phALe sainikenI javAbadArI AvelI. vaDIle giraphatAra thatA gayA ne laDatane vega saheja maLe paze, tyAre keTalAka leke ApaNuM vatana kapaDavaNaja mATe nirAzA upajAve tevI kSullaka vAte vAraMvAra saMbhaLAvatA, paNa e badhI kiMvadattIo ja rahI, kemake ItihAsa kaMIka juduM ja kahe che. rAtrinA samaye ame bALasnehIo, zrIparIkSitarAya bhegIlAla trivedI, sva. zrI geviMdabhAI aMbAlAla jozI, mu. zrInagInabhAI vADIlAla gAMdhInA eTale besI vatananI vAta karatA, ke zuM A kSullakavAta-AkSepomAM satya haze? AMtaramana to nA ja pADatuM. saM5 - bALapaNamAM mArA pU. pitAzrI sAthe prArthanA bAda ame sarve rajavADA vize, potAnA anubhavo vize, kapaDavaNajanA ItihAsanI AchI jhAMkhI vAte, jainAcAryonI jJAnagoSThI, daMtakathAo tathA lavArIAonI lUMTo, prajA kevI rIte tene sAmane karatI te vize gAmanA dhanAr3hanI jAhojalAlInI vAta vagere vize gharaAMgaNe carcA karatA. te samaye pU. mAstarasAheba zrImahAsukharAma narasiMharAma bhaTTa racita eka nAnakaDI pustikA "kapaDavaNujanuM varNana maLI ane te pustikAo amArA vicArone AgaLa dhapAvyA. tyAre ja saMkalpa karyo ke mahAkALanI kRpA haze te ApaNuM gAma kaDIbaddha itihAsa taiyAra kare. rASTrIya laData samaye gAvA mATe kA-lekhenI nAnakaDI pustikA kAvyakusuma' taiyAra karAvI, tyAre temAM jAhera karavAmAM AvyuM ke kapaDavaNajane ItihAsa kapaDavaNajanI gauravagAthA rajU karavAmAM Avaze. utsAha - gAMdhI-IravIna karAra bAda pharI zALAmAM joDAyA. te samaya daramyAna, pustakonA vAcana mATe vaDIlo pAse haiyuM khelI vAta karI. sva. mu. vADIkAkA (zrI Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA vADIlAla lIMbAbhAI gAMdhI) zrI caMdubhAI hasamukhabhAI gAMdhI, zrIvADIlAla harajIvanadAsa, zrI maNIbhAI vADIlAla gAMdhI itihAsanI vAta kare, temanA jayeSTha putra zrInagInabhAI vakIle kerTamAMthI bembe gejheTiyarsa' lAvI ApyuM. keTenI sAme ja rahetA eka dakSiNabhAI pAsethI jamAbaMdhI vAMcavAne lAbha apAve. kerTa cagAnanAM keTalAMka varNane tathA keTalAMka kathAnako kahevAthI amAre utsAha vadhate. I. sa. 1938mAM naDIyAdanI "mahAgujarAta Ayurveda meDikala kolejamAM praveza meLavyuM. vidvAna AcArya pu. zrIsuMdaralAla nAthAlAla joSInA saMparkamAM vadhu AvavAthI temanA dvArA gujarAtanAM ItihAsanAM sArAM evAM pustakone lAbha maLe. temanA dvArA bee myujhiyamAM tAmrapatro paNa jovA maLyAM. karpaTavANijya zabda pharI vAM. naDIyAdanI DAhI lakSamI lAyabrerI ane kapaDavaNajanI "zrI pU. ha. mahAjana lAyabrerInu sAhitya ane temAM paNa parama sanehI zrImadhusudanabhAI parasottamabhAI trivedIne sahakAra A kAryane AgaLa dhapAvavAmAM pretsAhana rUpa bane. sahAyake - mArA sahAdhyAyIomAM zahera kAjIbhAI zrI badarUdIna mahamadamIyAM tathA kaThAnI masjidavALA amerazAe muslima itihAsanA sArA evA mArgadarzaka banelA. paDozImitra, laDatanA senAnI zrIcaMdulAla mathuradAsa paMcAla sAthe sAthe pharyA ane prAcIna arvAcIna sthaLonA phaTAe lIdhA. paLe paLe kuryA, devasthAne vagere rathaLanI mUrtio ekatrita karI. mAtRbhUminA sapUta paramapUjya prAtaHsmaraNIya AgamadvAraka pU. AcArya zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAja sAhebanAM darzana vaMdanane lAbha maLe. pUjyazrInA ziSya mArA bALasahAdhyAyI, AcArya zrI kaMcanasAgarasUri mahArAja sAhebe kapaDavaNaja aMge je kaMI jaina daSTie mAhitIo, zilAlekhenuM saMzodhana karela te ane mane mArI jarUratanuM tamAma sAhitya AziSa sAthe premathI seMDuM. A graMthanI hastaprata thaDAka samaya mATe kapaDavaNajanA sapUta jainadharma sAhityanA tirdhara AgamaprabhAkara prAtaH smaraNIya pU. zrI puNyavijayajI mahArAja sAhebane mArgadarzana mATe ApavAmAM AvelI, te pUjya zrI gujarAtamAM kapaDavaNaja mukAme padhArelA tyAre AzIrvAda saha parata karelI. gujarAtanA sArasvatemAM sahAdhyAyI AcArya zrI dhIrajalAla prANajIvanadAsa parIkha dvArA mane vallabhavidyAnagaranA vidvAna-purAtatva vibhAganA vaDA Do. amRta vasaMta paMDrayAne paricaya thayuM. teozrIe hastaprata vAMcI, Alabama joyuM ane amArI bhAvanAthI teo zrInA saMzodhanamAMthI jarUrI sAhityane upayoga karavAnI saMmati darzAvI. " sane 150 thI para nA arasAmAM caretara sarvasaMgraha prakAzita thavAno hoI, tenA prakAzaka zrI choTubhAI paTela naDiyAdanI "mahAgujarAta hespiTalamAM maLelA te yA Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI vAta Ave che. mArI nekarI gAma kheDu (ji. vAMsavADA) mukAme thatAM, pAMca varSa sudhI A graMthanuM lakhANuM kAma baMdha rahyuM. janasevAnA saMcAlakoe A kapaDaLaNajanI gaurava gAthAne avazeSanI ArAdhanA rUpe janasevAmAM lekhamALA chApavA zarU karI, mArA kAryane pratsAhita karI. vega Ape. te samayanA janasevA'nA taMtrI bhAI zrI zAMtilAla kaDakIAne mane saMpUrNa sAtha maLela. abhiprAye - rASTrapitA gAMdhIjInuM pUtaLuM kayAM mUkavuM te sthaLa tathA te aMgenI vicAraNA mATe kalAgurU zrI ravizaMkara rAvaLa (padmazrI) tathA zrImAna gIrizabhAI kapaDa- vaNaja padhArelA tyAre A graMthanI hastaprata tathA pheTAonuM Alabama joI temanI khuzI vyakata karate abhiprAya zrI maNIlAla dANanA bagIcAmAM besIne bharakhI Apale, te smaraNa Ape che. pustakAlayamAM sAthe besI vicAronI Apa-le karanAra mitra graMthapAlaka zrImadhusudanabhAI trivedI, zrI Indravadana maNilAla trivedI, zrIharihararAya trivedI ( taMtrI ApaNuM kapaDavaNaja) ane zrIbhaktiprasAda matIrAma trivedI (pramukhaH patrakAra pariSada)ne amUlya phALe bhulAya ema nathI. zrIbhakitaprasAdabhAI tathA kapaDavaNaja tAlukA vikAsa adhikArI sAhebanI snehabharI mamatAthI navANu parathI kapaDavaNajane ItihAsa zarU karavAmAM Avela. sAthe sAthe utkaMThezvara mahAdevanuM varNana mahaMtazrIrAmagIrIjInA svamukhe Tepa karavAmAM AveluM, je sAMje navANI dvArA prasArita karavAmAM Avela. A prata vAMcI jarUrI mArgadarzana ApavA badala mArA murabbIo sarvazrI De. vADIlAla bApulAla desAI, zaMkaralAla harajIvanadAsa zAha, caMdrakAnta maNIlAla parIkha, nagInabhAI vADIlAla gAMdhI ane zrI dhIrUbhAI occhavalAla kAMTAvALAne atyaMta trANuM chuM. samaya maLatAM gujarAta ItihAsa pariSadanA vidvAno saMparka thatAM zrIcInubhAI jagannAtha nAyaka sAheba(AcArya--eca. ke. ArTasa koleja, amadAvAdanA)nA Adeza mujaba prathama De. kAMtilAla phUlacaMda somapurA sAhebanAM sUcane meLavavA prata vAMcavA ApI. utsAhI vidvAnazrI somapurA sAhebane svargavAsa thavAthI thoDA samaya bAda mahArAjA sayAjIrAva yunivarsiTI vaDedarA purAtattva khAtAnA vaDA zrI Do. ramaNalAla nAgajIbhAI mahetA sAhebe prata vAMcI ne karelI. bhAratIya purAtatva sarvekSaNa vibhAganA vaDA zrImAna jhiyAuddIna abdula hai desAI sAhebe sAre sahakAra Apele. gujarAta ItihAsa pariSada'nA vidvAna De. hariprasAda gaMgAzaMkara zAstrI sAhebanI mamatA visarAya ema nathI. mArA kelejakALanA mitra zrI "candra paramArane tathA Do. pre. juvAnasiMga paramArane paNa yAda kau chuM. ItihAsa pariSadanA maMtrI zrI kAntilAla tripAThIe jyAre jyAre jarUra paDI tyAre, gujarAtanA vidvAna saMzodhaka bhAIzrI De. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~ kapaDavaNajanI gaurava gAthA haribhAI Ara. gaudAnI sAheba ke jemane huM kadI bhuluM tema nathI. temanuM sAhitya vAparavAnI saMpUrNa paravAnagI temaNe ekabhAI tarIke jaNAvI meTuM baMdhukRtya karyuM che. samayanA vaheNa sAthe eka suMdara pustaka "Agamajyotirdhara' bhA-1 pU. vidvAn mahArAjasAheba zrI abhayasAgarajI tathA pU. zrIkaMcanasAgarajI mahArAjazrInI kRpAthI prakAzita thayuM. temAM mArU lakhANa "avazeSanI ArAdhanA" tathA kapaDavaNajanA aitihAsika pheTAone sthAna ApI temaNe mArA para kRpA karI che. ApaNA nagara kapaDavaNaja' vize gujarAtanI asmitA" tathA "bhAratIya asmitA" nAmanA pustakamAM tathA kapaDavaNaja lAyansa kalabanA seminAramAM paNa jarUrI neMdha levAI che. AbhAra-mArA A kAryanA AraMbhamAM sahakAra ApanAra mitro-zrI kezavalAla ratanacaMda cokasI, zrImatalAla ratanacaMda, zrIramaNalAla somAbhAI dozI, zrI ramaNalAla vADIlAla devacaMdabhAI parIkha, zrIkasturabhAI maNIlAla gAMdhI (ejIniyara) tathA zrIrasikalAla maNilAla desAI tathA sAthe rahIne kapar3avaNajane kemerAmAM jhIlanAra zrI jayazaMkarabhAI keralAla trivedI, zrIcaMdulAla mathurabhAI paMcAla, zrI mahezabhAI mAdhavalAla trivedI, zrInaTubhAI zAha ane zrIvrajalAla mistrI (gujarAtanA jANItA ATasTa) sahune premathI yAda karuM chuM. zaNagAra sajAvanAra vidvAnamitra zrI cImanalAla zeThano paNa AbhAra mAnuM chuM. vaDIlonI mamatAH kapaDavaNaja sevA saMghane parivAra jyAre jyAre maLe tyAre pUche ke haju keTaluM bAkI che ? kheDuthI jyAre AvuM tyAre vyAyAma maMdiramAM mu. zrI mANekalAlabhAI yAda kare, keTaluM lakhyuM ? vaDIlenI mamatA ane bhAvanA yAda Ave che. kIrtimAna : tamannA hatI. sevAsaMghanI suvarNa jayaMtI prasaMge prakAzana karavAnI paNa thaI zakayuM nahi. paraMtu "kIrtimALIne 11mI gAMdhI jayaMtI dine 51 dIpakenI dIpamALathI dedIpyamAna banAvI zakyo, tene Ananda che. A kAryane potAnuM samajI sahakAra ApanAra gujarAta pepara eziyezananA pramukhazrI ane kapaDavaNajanA dAnavIremAMnA eka zrIvinodacaMdra zeThane tathA nyu mehana prinTarsanA mAlika bhAIzrI harivallabhAI bhogIlAla zAha(DemAIvALA)ne kema bhulAya? keI paNa gAma ke zaheranA ItihAsamAM te ja gAmanA ke zaheranA lADIlAo ke jemaNe gAma ke zaheranA navasurjanamAM potAnI zakita-saMpatti, buddhine upayoga karyo tevA mahAnubhAvonA jIvananI vAte kheLavA no prayAsa karyo che. ke jethI AvatI kAlanI peDhI temAMthI preraNA laI pitAnI zakti-saMpatti-buddhi navasarjanamAM kharce. koIpaNa nAnakaDI dIpata aMdhakArane prakAza Ape che e itihAsanuM satya che, je mAnavIne uccasthAne laI jAya che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI vAta A lakhANanI prata "vallavidyAnagarathI maMgAvI. che. zrI dhIrUbhAI temAM jarUrI bhASA zuddhi kare te bAda chApavA vicAreluM parantu A pratanI keTalIka vigatene upayoga bIje anyanA nAme kema ? te na samajAyuM. jevI mahAkALanI IcchA ! TAIpakepI- DemAI mAre svataMtra dha zarU thayA bAda anya vidvAnone ' vAMcavAmAM ane salAhasUcane meLavavAmAM saraLatA thAya te hetue A hastapratane jaldIthI TAIpa karI sahakAra ApanAra bhAIzrImadhusUdana kedaralAla upAdhyAya yAda Ave e svAbhAvika che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMdanI anubhUti sarjanahAre sRSTinI racanA karI. emAMya tapobhUmi bhAratane tapavaDe tAmravargIya ne siddhi vaDe svarga maya banAvI. sRSTimAM mAnava kulane prakRtine gode khelatAM, ramatAM rAcatAM nUtana racanA racatA ane AkAro upajAvavA mATe buddhi-baLa ApyAM, aMtaramAM amI ApyuM. dharatInA aNuaNumAM cetana ApyuM. himagIrInI zItaLatA ane javALAmukhInI uSNutA ApI. girimALAo sajI ane UMDI khAIonI racanA karI, rAtrine nIrava aMdhakAra ane sUryane vaibhava lakSya. ane A jetA, vicAro, samajate mAnavabALa, eka pachI eka kramamAM, saMkaLAte, racanA racato, vikAsa bhaNI AgaLa ne AgaLa dhapate gaye. eNe nAnI guphAthI mAMDI moTAM mahAlayo racyAM. paththaranA khAmiyAthI devaprAsAdane AkAra Apyo. dharatImAMthI dhAnya sAthe kapAsane paNa ugADI, tenuM phaLa laI jAtajAtanAM vo vaNyAM. ApaNI pAvanakArI bhUmine kapaDavANijya prAgU aitihAsika nAmathI ubaradAvavAmAM AvI. khaLakhaLa vahetAM jharaNAM samuM nirdoSa bALakanA jevuM hatuM, mahora nadInA UMcA TekarA para ArUDha thayela arvAcIna kapaDavaNaja vahelI paroDhanI uSA enI kaMkuvarNa pagalI pADatI viharatI hoya che, keI brAhmaNa mUrti vahelI savAre padmAsana vALIne "gAyatrI maMtra japate hoya ke pachI vahelI savAre "me arihaMtANuM' japatAM ke zrAvaka vaNika pUjAmAM vastro dhAraNa karIne hAthamAM phUla chAba ane akSatanI thALI laIne pUjAnI jANe taiyArI karatA hoya tevuM kayAreka lAge che ! te kayAreka zrI gokulanAthajInA vahelI pareThe maMgaLanAM darzane utAvaLA utAvaLA jatA keI viSNava jevuM dIse che ! AvI aneka kalpanAo AvI gaI. mArI najare mahAra nadInAM bAura maMda maMda malakAtAM cAlyAM. meM mArI garadana pheravI. nagara tarapha cUMTha pheravI te lIlAM lIlAM khetare, pavananA AvA sparza spaMdanathI ramatAM sau khetaro hasI UThyAM, vRkSa para eka nAnakaDuM bulabula pakSI kaMI gAIne adazya thaI gayuM. paNa e avAjamAM eka AkAra pragaTate hoya ema lAgyuM. "jAbu-jAMbu ema e bulabula itihAsanI tavArIkha TAMkI gayuM. jAMbunA vizALa vRkSane lIdhe pahelAM A "jAMbu" nadI tarIke oLakhAtI, je hAla mahavara ke mahInA zubha nAmathI oLakhAya che. jAbu vRkSanI jhADImAMthI vaheNa badalyuM. mAnavIoe e junA sthaLane-ke je rAhanA ArAnA nAme oLakhAtA sthaLane-cheDIne sthaLAMtara karyuM. jUnuM vatana dUra thayuM, navuM nagara racAI gayuM. jemAM ApaNe rAcIe Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI vAta chIe. prAcIna nagaranAM bhagna khaMDere kayAreka mahAranAM nIra sAthe chabachabiyAM kare che. keI ItihAsa premI bhagna khaMDeremAM bhavya prAsAdanI kalpanAne cagAvata ekale-aTUla e vAta sAMbhaLe che, ane TAMcaNa-pithImAM kAMIka TapakAve che, e TAMcaNapathI te A ja gaurava gAthA. ApaNuM vatananA astitvane samaya ulekha kaI daMtakathAmAM kayAMya maLato nathI. purANakALathI ApaNuM vatane zastro saje che, sajAvyAM che. zAstro ugAmyAM che ne prahAra jhIlyA paNa che. puNya pradezanI AchI jAtanAM kiraNane prakAza eNe meLavyo che. puNyaka saMtenA pagale e pAvana thayela che. jainazAsananA dharmadhuraMdhara AcAryonA, muslima elIyAonA, rAjadvArI puruSanA jIvana ane dehane A bhUmie apanAvyA che. hAla paNa saMte, sevaka, vire, zreNIo, sAhityakAra, kavio, kalAkAra, udyoga patio ane cANakyasamA rAjanItijJaene janma Apela che. zilAlekho, tAmrapatro, vastrapaTTo, bhATacAraNonI daMtakathAo ane lokakathAothI kone khabara ke A keTaluM ya prAcIna haze ! aspaSTa hevAlamAMthI satya zodhavuM eTale kAdavamAMthI kaMcana kheLavA jevuM ke madhya dariyAmAMthI matI meLavavA jeTaluM agharuM che. puNya leka bhagavAna zrIraghukulamaNI rAmacaMdrajI ane yudukulanaMdana bhagavAna zrIkRSNacaMdranA yuganAM AchAM ajavALAMne prakAza meLavavAnuM bhAgya A bhUmine phALe AvyAnI kathAo kahevAya che. kALanI khaMjarI bajatI rahI, tema tema ItihAsa tevI gAthA gAte rahyo. guja. rAtanI aitihAsika sthaLa sthAomAM jANavAmAM ApaNuM vatananI kathA-gAthAne paNa sthAna maLyuM che. gujarAtanI pATa para rASTrakuTavaMzanI sattAnAM maMDANa thayAM. mAMDalike mukAyA. dakSiNa paheraveza ke saMskRti gujarAtane pUrNatayA spazI nahi. kapaDavaNathI jaDelAM tAmrapatrothI jANavA maLe che ke karpaTavANijya sAthe 750 gAmaDAM dAnamAM apAyAM hatAM. rAkuTavaMzanI dAnazIlatAno A ja namUnA che. varSo vItyAM ne gujarAtane gauravavaMte cAvaDA ane solaMkIone suvarNa yuga Avyo. A bhUmi kapaTavANijyanA nAme prasiddhi pAmI. vepAra mATenI yegyatA sAbita karI. samayanAM vaheNamAM IslAmanI dhamAM dhatA sAthe savArI AvI. zAMti ane zaurya hatA paNa dhamadhatAthI prajAnA haiyAmAM ArAma na hatuM, Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. kapaDavaNajanI gaurava gAthA | mogalAInI mahattA jALavanAra zaurya. kuneha ane vaphAdArI TakAvanAra namUnA rUpa gauravavantA bAbIvaMzanAM pagalAM A bhUmine jarUra bhAgyavaMta banAvata, paNa ahIM rahetA chellA vaMzaje A bhUmine pitAnI kamanasIbIe gumAvI. marAThA yuganAM maMDANa thayAM, vIra zivAjInA anuyAyIo sattA ane lakSamInA lobhamAM sArI e prajAne raMjADatA AvI pahoMcyA. tophAna, lUMTa ane aMdherathI prajA herAna thaI gaI. e yuga Athamyo. aMgrejonuM zAsana AvyuM, hathiyAre dUra thayAM. zaurya osaratAM prajAne bhAge te viSapAna rahyAM. bhArata AjhAdInA svapnanA zilpIoe eka svAtaMtrya saMgrAma khelyo. bhagavAna mahAkAlanI kaI judI ja ghaTanA banI. aMgreja zAsana sthira thayuM. bhUtakALanA zahIdonA tejapuMjamAMthI navI jyota pragaTI unnatinA zikhare, parade- zIonI dhuMsarI phagAvI devA vizvavaMdya prAtaHsmaraNIya mahAtmA gAMdhIbApue ahiMsaka laData dvArA bhAratamAMthI aMgreja zAsana ane tenI vicAra zreNIne vidAya devA bhAratanI mahAna rAjakIya saMsthA "akhila bhAratIya mahAsabhA" [ Indian National Congress] -dvArA laData ApI. sana 1947 nI 15 mI ogasTe aMgreja zAsakone dUra karI bhAratane svAtaMtrya bayuM ane dezamAM gaNataMtra rAjyanI sthApanA thaI. AjhAda bhAratanA nAgarika tarIke ApaNuM vatananI gAthA lakhavAnI meM je temanA sevI hatI te A graMtha dvArA sAkAra karI. te A gauravagAthA. sau e ne lAbha leze avuM mAnI varamuM chuM. muM. mAI pIna 383330 De. pipaTalAla vaidya Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvakAra (1) je nagaramAM vina yana mahAvidyAlaya hAya ane jayAM itihAsanu adhyApana thatu heya tyAM itihAsanlR adhyApaka kapaDavaNajanA itihAsane AlekhavA kalama na upaDe tyAre vyavasAye vaidya kapaDavaNajanA itihAsa lakhe ane jaina muni e graMthuttu marageATIra saMpAdana- prakAzana kare te e graMthane khasUsa AvakAravA rahyo. bIju, lekhaka sAthe avaleAkanakArane alpa paNa aMgata paricaya hatA ane graMtha sa`pAdaka AcAya zrIkaMcanasAgarajI mahArAja sAthenA vidyAkIya paricaya vikasatA rahyo che, tyAre paNa ubhayanA sayukta sAhasane vinamrabhAve AvakAru chuM. trIjuM, kapaDavaNujanA mane pratyakSa paricaya che. A nagaranI prasa`gepAt mulAkAta levAnuM thatu rahe che. AthI paNa graMthanA AvakAra lakhavAnI prApta taka jatI karI zakatA nathI. bhAtIgaLa peAta ane vividhatA dharAvatA tathA vizALa evA ApaNA dezanAM itihAsa ane saMskRtinAM AlekhanamAM prAdezika ane/athavA sthAnika itihAsAnu nirUpaNa anivAya Avazrvaka gaNAya. AvA itihAsa graMthA jeTalA vizada pramANabhUta ane zraddheya haze teTalA ApaNA dezanA ItihAsa bRhad ane sapUrNa manaze. arthAt rASTrIya itihAsanA nirUpaNamAM sthAnika prAdezika ke nagarIya itihAsanuM mahattva ane enu pradAna viziSTa sthAna dharAve che. A dRSTie gAmegAmanA, jJAtijJAtinA ke sthaLavizeSanA itihAsanu Agavu ane aneruM sthAna svayam spaSTa bane che. A dRSTie jyAre jyAre sthaLavizeSa ke pradezavizeSanA sadaCmAM koI itihAsa lakhAya te tene AvakAravA joie. alabatta, AveA ItihAsa pramANabhUta tA hovA ghaTe. parantu jyAM kazuM lakhANa upalabdha na heAya tyAM AyAzapUrNa saMkalana paNa jo prasiddha thAya teA tene paNa yathAsthAne AvakAravA jeTalu audArya. saMbhava che ke upakAraka thaI paDe. bhArata mATe A muddo atyaMta mahattvanA gaNAya, A bhUmikAnA saMdarbhe ame prastuta graMthane AvakArIe chIe. (3) nagarA prajAsamUhanI AMthika, sAmAjika, dhAmi ka ane rAjakIya pravRtti para pazanAM nAbhikendro che. mAnavInI badhI pravRttio a MgenA vicAranI lAgaNIonI abhivyakti Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA vidhavidha svarUpe zilpa sAhitya vijJAna kalA vagere kSetramAM avakAza pAmIne kendrita rUpa pAme tevA sthaLane ApaNe nagaranA nAmathI oLakhIe chIe. AthI nagaranAM ke pATanagaranAM alaga ane vizeSarUpe thayelAM nirUpaNa ItihAsa mATe AsvAdya ane AvakArya banI rahe che, je vaDe kAMI yuga ke kAlanA saMdarbhamAM tenAM vikAsanuM citra pAmI zakAya che. pratyeka sthaLane potAnA niyama hoya che, je tenA vikAsa ane vRddhine dore che. vastI ane paristhitine gADha saMbaMdha hoya che. A paristhiti saki ane mAnavakRta paribaLa para nirbhara hoya che ane paristhiti tathA samAja vacce saMbaMdha jaTIla hoya che. sAmAjika paribaLanAM udbhava kendra tarIke nagarane oLakhIe teTaluM pUratuM nathI. enI sAthe samAjano abhyAsa eTalo jarUrI che. samAjanuM pRthakakaraNa nagaranA vividha bhAgonI arthapUrNa samaja Ape che. te sAthe vastInA gatizIla pAsAne paNa Avazyaka rIte tapAsavo rahyo. uparAMta rAtri-divasa daramyAna vastInI vadha-ghaTane paNa avakavI joIe. arthAt mANasanI Avana-jAvanane paNa tapAsavI ghaTe. A prakAre paryAvaraNane abhyAsa paNa jarUrI khare. nagara eka jIvaMta prakriyA che; kAraNa mAnavavRttiothI te dhamadhamatuM rahe che. pari NAme te badhAnuM pratibiMba tenAM aMgopAMgamAM jevuM, prApta thAya che. paraMtu nagaramAM upayogI tAva athavA enuM nAbhi kendra che temAM rahetI vasatI ane jIvato samAja. AthI nagarIya samAjano abhyAsa vidvAnone AkarSe che. nagarIya samAja ImArato ane paLenI jaTIlatA vacce jIve che. AthI nagaranuM paryAvaraNa jeTaluM strI ane puruSane sparze che teTaluM ja makAne ane dukAnone. kAraNa jUthe ane vargo, je nagarIya samAjane ghaDe che te, viziSTa vistArone aMke kare che. temanA vyavasAya viziSTa hoya che ane jIvana paNa viziSTa rIte jIve che. Ama zaheranA viziSTa vAtAvaraNanuM sarjana thAya che. A rIte pratyeka zahera vilakSaNa pita dharAvatuM hoya che. AthI ene itihAsa vilakSaNa hoya che. enuM bhaugolika sthAna viziSTa hoya che. A kAraNe zaheranA aitihAsika abhyAsa mATe A abhigama svIkArAya che. moTA bhAganAM zahero parvatamALAnI taLeTImAM ke raNanI dhAre ke dariyA kinAre ke nadI taTe, jamAM kudaratI ke kRtrima pANIne sAro puravaTho hoya tyAM uddabhavatAM hoya che. A saMdarbhamAM A graMthanuM vAcana AsvAdya bane tevuM che. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvakAra * * *** / 1^^^******** (5) nagara jevI mAnavakRta saMsthAo bahu ochI hoya che, jeNe lAgaNInI ane buddhinI saravANI vahevaDAvI hoya. eka tarapha tene mAnavasiddhinI parAkASThA gaNI zakAya; kAraNa nagaramAM mAnavasaMskRtinA itihAsa phare che, takanikI kAzala ahIM vikase che, vicAronI zALAo ahIM khIle che, kalAnA ume ahIM pragaTe che. TUMkamAM, mAnava AtmA ucca zikhare ahIM sara kare che. bIjI tarapha, zahera aneka zaktionuM AkarSaNa che. tenI eka asaramAM te rega ane duHkha Ape che, te bIjI asaramAM mAnavajIvanane sastu ane mUlyarahita banAve che. sAmAnya rIte je sthaLe jIvananI jarUriyAta prAthamika suvidhAo prApta thatI hoya tathA antanuM sarakhuM utpAdana thatuM hoya ke rAjAne puravaTho praryApta rIte maLI raheto hoya ane sthAyI vasavATanI sagavaDa hoya tyAM vividha pravRttio mATe mAnava vasAhate vikAsa pAme che. AvA sthaLe kALAMtare nagara tarIke vikAsa pAme che. dareka nagare potAnI bhUracanA ane jAtio-prajAonI saMskRtine AdhAre potAnA AgavA astitvane vikAsa karyo hoya che. je nagaranuM adhyayana karavAnuM hoya tene pratyakSa paricaya meLavavA mATenAM mUlagata sAdhane tapAsavAM joIe ane tene viniyoga kara joIe. AvAM mUlagata sAdhano dvArA parIkSaNa karavAthI je te viSaya spaSTa rIte samajAya che. nagaranAM saMzodhanamAM tenI bhUracanA sthaLanA purAvastuo ane sAhitya jevAM sAdhanono viniyoga thato hoya che. A sAdhananI sarvagrAhI tapAsa bAda nagaranA bhUtakALa mATe jarUrI arthaghaTana karI zakAya che. A graMthamAM A badhI bAbatone ochAvattA aMze jesa prApta thAya che. keTalAMka nagare dIghAyuSI hoya che ane vaividhyapUrNa paNe emanA dIrghakAlIna jIvanamAM asteyanAM vividha pAsAM anusUta hoya che. prakRtine udaya sthiratA nAza punarsajana je krama cAlyA kare che. A mujaba nagaro paNa uddabhave che, enA vikAsamAM sthagitatA Ave che. chevaTe nAza pAme che ane pachI punavikAsa paNa pAme che. AvA ! vividha tabakkAomAMthI nagara pasAra thatAM hoya che. Ama nagare udgama vikAsa sthigitatA punarudhAra ane vinAza Adine ghaTanAkrama darzAve che, A ghaTanAkramamAM kayAreka sthaLAMtara vinAza jIrNodvAra vikAsanA vividha tabakakAmAM jovA maLe che. Ama pratyeka nagara eka vyaktinI mAphaka vate che. tethI tenuM adhyayana eka viziSTa vyaktinI jema karavuM joIe. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA (6) nagarInA abhyAsa sAmAnyataH likhita dastAvejone AdhAre karavAmAM AvatA hatA. AvA dastAvejo mAnava vasAhatAnA ullekha kare che ane enu AMzika daOna karAve che. parantu tene sArA ke pUrNa vRttAMta ApatA nathI. 14 sAhityanA ullekhA apUrNa heAya che ane tenAthI prApta thatAM AMzika darzanamAM vadhArA kare te rIte nagare ne ceAgya abhyAsa thavA joie. parantu vyavasthita abhyAsa mATe pratyakSa avaleAkananI ane abhyAsanI paddhati amalamAM mUkavI joie. nagarAmAMthI prApta thatAM avazeSa ane paraparAe para AdhArita adhyayana karavAmAM Ave te tenuM zuM thayuM hatuM tema ja tenI AjukhAjunA pradezanI paristhiti vize rasaprada purAvA prApta thAya che. AvA avazeSAnI upekSA thAya che ane sAhityanA daratAvejo vaDe nagAnA itihAsa AlekhavAmAM Ave che, purAvastuvidyA ane sthaLanAmeAnA adhyayanathI sayukta sAmagrI zaherI jIvananAM ugama ane vikAsanI sArI mAhitI Ape che. apUratI sAhityaka sAmagrI upara purAvastue ane sthaLanAmeAnAM adhyayana agatyanA prakAza pheMke che, A graMthamAM Ave prayAsa jovA maLe che. (n) itihAsamAM sAdyaMta yathAtatha varNana apekSita che. A mATe enA mukhya sAdhanamAM AptavAkya arthAt zabdone prAdhAnya ApavAmAM AvyuM che. rAmAyaNu ane mahAbhArata A prakAranA graMtha che. arthAt praznonA samAlenanA uttararUpe racAyelA A graMtheA hovAnuM sUcavAya che. A paddhatinA Azraya laI ne eTale ke praznottara paddhatithI upaniSad ane purANeAnuM sAhitya racAyuM che. heroDoTasa, pazcimI vicArasaraNI anusAra, itihAsanA pitA gaNAya che. enI kArya paddhatimAM kriyAmAM bhAga lenAra leka pAsethI mAhitI meLavavI ane manuSyayatna ane kArya kAraNa bhAvathI tenu' Alekhana kareluM hAi te tenuM mukhya khaLa gaNAya. arthAt kArya paddhatimAM teNe karelI musApharIthI pratyakSa joyelI vastuo tathA sAMbhaLelI sthAonA samAveza che. bhUtakALanI hakIkatA meLavavA mATe likhita sAdhanonA abhAve A bane kArya paddhati vadhu saMbhavita jaNAya che. likhita sAdhanA hoya paNa te tapAsavAnI tAlIma na hAya ke jJAna nahAya teA heraDeTasanI paddhati kAryAnvita thai zake. avaleAkana heThaLanA graMthanA kartA ane sa MpAdakazrI ubhaye itihAsa-saMzAdhananI tAlIma prApta karI na hAya tathA kartA vyavasAye vaidya hAi ane saMpAdakazrI dharmAMcA hoi temaNe Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 AvakAra A lekhanamAM likhita sAdhanAnA zakyataH upayAga karyAM che, nagaranA khUNe khUNAne pratyakSa nihALyA che, daphtarA tapAsyAM che ane kathAo sAMbhaLI che. A dRSTie emanA nirUpaNane heraDATasathI praddhatinA pramANanI nANI zayAya; te A rIte graMthakartA ane saMpAdakazrInuM kapaDavaNajanuM A kAya`` bhaviSyanA zeAdhakane sArI pUrvabhUmikA pUrI pADaze. (<) have graMthanI bAMdhaNI ane nirUpaNanuM avalaleAkana karIe. A gaMthamAM kula agniyAra prakaraNA che ane ekase daza citrothI ene maLyo che. gaMthanu prakAzana maraNeAttara che. gaMthakartAnA avasAna pachI AcArya zrIkacanasAgarasUri mahArAje nimama bhAve enu sa'pAdanakAya' karyu che ane emanA sparza graMthane prApta thayA che te saMpAdaka maheAdayanI noMdhathI spaSTa thAya che. graMtha ATha peIaneA pAkI bAMdhaNI ane citrothI maDhAyelA che. enuM mulya 11-00 che. AvaraNa vaNya viSayane sahaja rIte vyakta kare che. prakaraNa eka--aitihAsika nagara kapaDavaNaja'nuM che. lekhake ahI kapaDavaNajanA atihAsika paricaya ApavAnA saniSTha prayatna karyAM che. parantu lekhaka ItihAsanA vidvAna na heAI A prakaraNamAM kapaDavaNajanA rAjakIya itihAsanu citra spaSTa rIte upasyuM nathI. pariNAme ItihAsanI vigatA kSatipUrNa rajU thaI che. A prakaraNa itihAsanA vidvAn pAse cakAsAvavuM apekSita hatu. lekhakanI itihAsa dRSTinA ahIM puratA paricaya thatA nathI. 'vANijya' e prakaraNa khIjAnuM zIrSIka che. A prakaraNamAM prAcIna dhArI mAgeryAM, prAdezika mAgeryAM vagerenI sa'kSipta carcA AraMbhamAM karI lekhake kapaDavaNajanA udyogAnA vikAsa varNavyeA che. ahIM lekhake vigate ThAMsIne ApI che, tethI A prakaraNanI upa ceAgitA ghaNI che. parantu nirUpaNa paddhatisaranu' hAvuM apekSita che. Ama nahAI va viSayaneA uThAva spaSTa thateA nathI. vepArI mahAjanA ke zreSThIe ke maDaLA vize, khetIvADI vize, dhIradhAra vize vigate Ameja karavI jarUrI hatI. prakaraNa traNamAM 'jaLAzayeA'nu varNana che. paryAvaraNa sAthe jaLAzayeAnu varNana paNa sAmela karyu" che. prakaraNa cAramAM dhArmi ka sthaLe!' vize vigate varNana prastuta karyu che, jethI kapaDavaNajanI dhArmika sthitinA sArA paricaya prApta thAya che. kapaDavaNajanAM lagabhaga badhAM prasthAnA ane dhArmika pravRttionu` varNana ahIM che. A nagasnI AsapAsanAM ane thADeka dUranAM dhAmi`ka sthaLeAnA paricaya karAvye che. A prakaraNamAM vigatAnA anumadha sArI che. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA dharmazALA-upAzraya" e prakaraNa pAMcanuM mathALuM che. A prakaraNa agAunA prakaraNanuM anusaMdhAna che. ahIM dareka dharma ane jJAtinI dharmazALAo tathA kabrastAnene vigate paricaya upakAraka banyA che. paraMtu pRSTha 104 pachInuM bhautika dRSTie sImAvistAra havAmAna, rastAo, kudaratI AkRti, vasatI vagere bAbatonuM varNana zaratacUkathI sAmela thayuM jaNAya che. ahIM A nirUpaNa apekSita na hatuM. prakaraNa cha mAM keLavaNI"nuM sarvagrAhI citra suMdara rIte ApavAne lekhake pramANika puruSArtha karyo che. gAmaThI zALAthI AraMbhI vartamAnamAM upaga Tekanikala keLavaNI sudhInA zikSaNa vikAsane pramANabhUta rIte Alekhe che, jemAM kanyA keLavaNI, dhArmika zikSaNa, zArIrika zikSaNa, graMthAlaye, hastalikhita pratra, sAmayike, chAtrAlaye, vidyArthI bhavane, sabhAgRha. chApakhAnAM, thiyeTara, garabA-utsava jevI vigate Ameja (sAmela) karIne keLavaNInA vyApaka phalakane prastuta karyuM che. A prakaraNa mahattvanuM bhAthuM pUruM pADe che ane nagaranA sAMskRtika citrane nirUpavAmAM upakaraka thaI paDe tema che. Ama A prakaraNanI upAdeyatA svayama spaSTa che. prakaraNa sAtamAM "Arogya ne mudo rajU karyo che. ArogyanI sAthe jAhera svacchatA pANI prakAza bALabagIcA agnizAmaka kendra parabaDI vagere vigate paNa yathAzakti * varNavI che. prakaraNa ATha ane nava, prakaraNa cAra ane pAMcanA anusaMdhAna jevAM che. A be prakaraNemAM lekhake vizeSarUpe jaina dharma ane islAmanuM vigate alaga nirUpaNa ApavAnuM ucita mAnyuM jaNAya che. paraMtu A vize kaI spaSTatA lekhaka/saMpAdake karI nathI. je ke vaNananI upayogitA ane mAhitIne samAveza ItihAsanA nirUpaNane, upakAraka nivaDe tema che. jaina zreSThione ane dAudI vaherA kemane Ameja karelo paricaya prakaraNane viziSTa mahatva bakSe che. prakaraNa daza-A graMthanuM mahatvanuM prakaraNa banyuM che. A prakaraNamAM lekhake kapaDavajanI piLene bhaugolika pariprekSyamAM sAro paricaya karAvyo che. samagra graMthamAM A vistata prakaraNa che. kapaDavaNajanA aitihAsika vikAsane samajavAmAM ane tenAM sAMskRtika valaNone oLakhavAmAM A vigate khUba upagI sAmagrI pUrI pADe che. ahIM lekhake paNa niSThAthI vibhAgavAra, mArgavAra, vorDavAra vigato ApavAno prayAsa karyo che. je prazasya che. bhAvi saMzodhake mATe ane nagaranA vikAsanA alvesTIo mATe A prakaraNa pAyAnI bhUmikA pUrI pADe che. ekAda be kissAmAM vyakti caritronuM nirUpaNa upakAraka nIvaDayuM che, Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvakAra 17. A meLA-utsavo prakaraNa agiyAranuM zIrSaka che. lekhake A mAhitI rasaprada varNanathI pIrasI che. nagaranA sAMskArika citrane samajavAmAM A prakaraNa upayogI bane che. pUrvakAla ane samakAlanI vIgato nirUpI anubaMdhane ThIka ThIka paricaya karAvyuM che. badhA dharmanA utsa-tahevAre ane vyakticitro ItihAsa nirUpaNa mATe ThIka ThIka bhAthuM pUruM pADe che, samagra graMthane upasaMhArathI maDhavAnuM kArya cUkAI gayuM jaNAya che. Ama kapaDavaNajanI gauravagAthA" graMtha eka sAro saMgraha banyA che. have pachI A nagara vize paddhatisara saMzodhana karanArane mATe A nirUpita sAmagrI upakAraka ane hAthavagI banI raheze. lekhapha ane saMpAdaka ubhayanI niSThA ane itihAsaruci A nirUpaNamAM spaSTa vartAya che. jo ke graMthanuM samagra Ayojana saMtulita karavAnI jarUra hatI. parata bhASAzuddhatAne cheka ja abhAva, rajuAtanI nabaLI kaDI, paddhatinI uNapa. prakaraNazIrSakane vaNya viSaya sAthe kayAMka e che meLa, saMdarbho ane pAdadhanI lagabhaga anupasthiti, saMdarbhe ApyA che tyAM paddhati ane vyavasthAnI khAtrI, binajarUrI vizeSaNonuM bAha, kAla ane yuga vizenI aspaSTatA, ItihAsadRSTine ocho aNusAra A graMthane sAro sarvasaMgraha banAvavA mathe che paNa zedhagraMthane AkAra bakSI zaktAM nathI. pariNAma jJAnakoSa paNa thaI zakavAmAM uNuM utare che. lekhakanI prastAvanA ane saMpAdakIya spaSTa nirdeza kare che ke temaNe baMnee maLa sAdhane zakyatA joyAM che, tapAsyAM che; sAdhanaprApti mATe parizrama paNa karyo che. sthaLa tapAsane puruSArtha karyo che ane pratyakSa mulAkAta paNa lIdhI che. paraMtu paddhatinA abhAve karIne ane prApta nirUpita vigate arthaghaTita na thavAthI ItihAsa-saMzAdhananI jJAta paripATImAM graMtha sthAna meLavI zakato nathI. saMcayana ane zakayataH saMzodhananI daSTie A nirUpaNa sAruM che ane upakAraka nIvaDayuM che. saMkalana kyAMka ThIka upasyuM che paraMtu saMkalita citra vigatenuM upasatuM nathI. vigate, hakIkata, sAmagI, nirUpaNu badhuM pracura mAtrAmAM hovA chatAM te saMdarzanane tAkI zakayuM nathI. arthAta A graMtha saMdarzananI daSTie pAcho paDe che. ahIM lekhana ghaNuM thayuM che paNa te saMlekhananI sapATIe pahoMcyuM nathI. bIjI AvRtti samaye AzA che ke A badhI UNapa saMtulita karIne ItihAsanA caturaMgI jJAnane paMcAMgamAgI banAvI levAze. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 kapaDavaNajanI gaurava gAthA paraMtu nagaranA abhyAsa ane enuM ItihAsanirUpaNa gujarAtamAM jyAre hajI AkAra pAmyuM nathI tyAre preraNAstrota tarIke ane sAmagrIgaMtha tarIke A pustakane khasUsa AvakAra rahyo, prazaMza paNa rahyo-evA AzayathI ke itihAsanA zodhake abhyAsIo kSetrakArya karIne AvA abhyAso ApavA pravRtta bane. AthI lekhaka che. pipaTalAla delatarAma vaidya ane saMpAdaka pUjya AcArya zrI kaMcanasAgarajI mahArAja abhinaMdananA adhikArI che. astu. 30 ogasTa 1984 gaNeza-catuthI 2040 saMvatsarI amadAvAda, che. De. raseza jamInadAra Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya huM kema? kapaDavaNajanI gauravagAthAnA lekhaka Do. pipaTalAla vaidya mArA bALasahAdhyAyI hatA, ethI avAranavAra teozrIne saMparka rahete. eTale kapaDavaNajane ItihAsa e AlekhavA mAMge che, evI vAto thatI tyAre e ItihAsane mATe joItA purAvAo levA mAre sahakAra sAdhatA. atre mAre ullekha kare Avazyaka che ke mArA gurudeva pa. pU. dhyAnastha svargata AgaddhAraka AcArya zrIAnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAjanI preraNAthI saMvata 196mAM meM pratimAnA lekhe, hastapratAnI prazastio vagere badhuM levAnuM kArya zarU kareluM. ethI mArI pAse kapaDavaNaja aMgenA aneka purAvAo hatA. mAruM vanana paNa kapaDavaNaja eTale meM paNa judA judA graMthamAMthI maLatA kapaDavaNajanA purAvA ekatrita karyA hatA. AthI temanA te sahakAramAM mArA bhegA karelA purAvAomAMthI kapaDavaNajanA badhA purAvAo jainenA meM temane pUrA pADelA. AvI rIte mAre ane temane (lekhaka Do. pipaTalAla vaidyane) saMparka cAlato. eTale meM temane saM. 2039nA mAhamAM (I. sa. 1983)mAM TapAla lakhI tyAre temanA ciraMjIvI dvArA jANavA maLyuM ke temanA pitAzrI te avasAna pAmyA che, eTale mane thayuM ke A ItihAsanuM zuM? AthI temanA ciraMjIvI Do. amita ane zrI dinezabhAI zakhezvara mukAme mane maLyA ne vAtacItane aMte nakkI karyuM ke have A saMpAdanakArya mATe saMbhALavuM. eTalI vAta barAbara che ke temanA putrone e chapAvavuM hatuM ne presane chApavA mATe ApyuM hatu ne cAra pharmA chapAyA hatA. eTale e badhI chApakAma aMgenI sAmagrI mane soMpI. badhI sAmagrI maLatAM joyuM ke Ane pharI chapAvavuM joIe, eTale navesarathI DemIne badale krAuna ATha peIjamAM chapAvavAnuM zarU karyuM. jeTaluM chapAyuM nahotuM tenI hastaprata parathI TAIpakepI karAvI ane sudhArIne chApavAnuM zarU karyuM. presa aMge : nyUmehana prinTiMga presavALA Do. piopaTalAla vaidyanA atyaMta snehI hatA. AthI paheluM temane kAma sepeluM eTale A navesaranuM kAma paNa temane tyAM ja karAvavuM evuM nakakI karyuM. paNa kharekhara Do. amitanA vicArothI e presane soMpyuM te bhula ja thaI che ane emAM je agavaDa paDI te zabda dvArA raju karavAthI kaze artha nathI. mArI jIMdagImAM aneka presane saMbaMdha thayela che ane pustake saMskRta pAkRta gujarAta chapAvyAM paNa A pahelo presa che ke jene AvI atIzaya muzkelImAM mane mu. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra kapaDavaNajanI gaurava gAthA 8muM' prakaraNa : DaoN. peApaTalAle A graMthanI aMdara 11 prakaraNeA pADavAM che. teoe 1 thI 7 ane 9 thI 11 prakaraNanI siriyala kopI manAvI hatI, paNa jainA aMgenuM AThamuM prayaraNa lakhavAne mATe badhA ja kAgaLA bhegA karyAM hatA paNa tee te prakaraNa saLaMga lakhI zakayA na hatA. AthI e prakaraNanA emanA kAgaLA, mA anubhava ne maLelI mAhitI enA AdhAre zrI je. ke. gAMdhIne besADIne te AkhuM prakaNu lakhAvyuM. lekhakanunAma je. ke. gAMdhI rAkhyu. paNa kharekhara tA lekhakahuM chuM. Do. pepiTalAlanA karatAM koi viSaya vadhAre paNa AvyeA haze ne kAMi viSaya Ache paNu Avyo haze, paNa jaineA aMgenI sa pUrNa mAhitI Ajadina sudhInI AmAM AkhelI che. phoTAo : DaoN. pApaTalAle sthApatyakaLAnA 61 phoTA lIdhA hatA (1). 13 bleka AgamajyAtiSa ramAM chapAyA hatA te pa. pU 5, abhayasAgarajI mahArAja pAsethI maLyA (2). AgantyAdhara bhAga-1mAM chapAyelA phoTA parathI 16 khvAka navA anAvaDAvyA (3). bIjA 14 bleka navA phoTA levaDAvIne banAvyA (4) ane pAMca gAma (godharA-yuNAla-mahudhA kapaDavaNaja-luNAvADA-vejalapura)nA sAdhu-sAdhvInA lisTamAM chapAyelA 4 bleka (5) levAmAM AvyA che, e rIte 108 ane eka TAITala peIja ane eka kIti mALa tAraNa' ema kula 110 phoTAo ahI levAmAM AvyA che. krama : sthApatya levAmAM je je prakaraNamAM je citra naveMbara ApatA gayA ane te nakharA pramANe ane peIja naMbara te ane citranAM zIrSIka (heDIiMga) sAthe ApyAM che, je viSaya AvatA gayA, tyAM tyAM ble!kanu prinTiMga lIdhu, bleAka na khara kapaDavaNajanI A gauravagAthA-ItihAsa-e sadanIya graMtha che. AthI TAiTala upara tIrthaMkaranI pratimAnA (saMvata 1160nA) parikaranA eka bhAga, TAMkalAnI derInuM sthApatya, aSTApadanu* derAsara, kaDiyAdanI masjIDha, amalI masidgha ne rAdhAkRSNamaMdiranI jALI--e rIte citrA mUkIne sadanIya banAvela che. kIti mALa eTale--tAraNa--jenA viSaya aMdara vistArathI lIdhA che, tevA kIti mALanA phulasAIjhanA bleka citronI zarUAtamAM ApavAmAM AvyA che. atre e vAta khAsa kahevI joie ke zrImAn Do. peApaTalAle peAtAnI jiMdragInI eka pacIsI, peAtAnA vatananI khAtara A pustaka lakhavAmAM khacI che. jemAM emaNe peAtAnI Avaka jatI karIne paNa ghaNuM badhuM bheguM karyuM che. aneka vidvAnonA saMparka sAdhyA che. eTalu' ja nahIM paNa lagabhaga sAThe graMthAnA A graMtha AlekhavAmAM upayeAga karyAM che. zrImAn peApaTalAle jemane jemane peAtAnI hastaprata vAMcavA ApI temAMthI keTalAke emAMnA keTalAka bhAgeA lIdhA ne peAtAne nAme chapAvyA paNa che. ema kahIe te cAle ke emaNe A pustaka pAchaLa 40 varSoMthI jIva parAjyeA hateA jevu A phaLa che. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa"pAdakIya 21 A gauravagAthA mAM 1 thI 11 prakaraNA ApavAmAM AvyAM che, jemAM ItihAsavANijya-jalAzaye mazi--dhama zALAo-keLavaNI--AreAgya--jainA ane kapaDavaNaja gAmanA mAge. pALeA jovA lAyaka sthaLA--meLA utsavA vagerenA samAveza karavAmAM Ape che.enI AchI rUparekhA DaoN. raseza jamInadAre 'AvakAra'mAM ApI che. AvakAra' rUpe DA. raseza jamInadAre je lakhI Apyu te ala temanA hArdika AbhAra mAnIe chIe. zrImatI nIlAbena dinezabhAI zAhe keTalIka presa kApI vAMcI ApavAmAM ane chApelA pharamAe joI ApavAmAM sahAya karI che, te badala temane ahIM yAda karIe chIe A gauravagAthAnuM prazna jovAmAM atyaMta kALajI rAkhavA chatAM, keTalIka bhUlA sudharAI nathI ane chapAI gaI che, tethI vAcakone AmAMnI bhUlene kSamya gaNI-sudhArI vAMcavA vinati che. mA--gurjarInA vidvAnA, sAhityakArA, itihAsakArA, sa'zeAdhako zrImAn DaoN. pApaTalAlanA A prayAsane vadhAvI leze. vaLI jyAM jyAM zrIne upayega karavA jevA lAge, tyAM tyAM upayoga karavA huM bhalAmaNa karU chu. Adi sarva koI A graMthanA te amArI bhAvanA che--ke A prakAzanane dhaNuM suMdara ritie sa MzAdhana karIne koI vidvAn pharI prasiddha kare. ane tema karavAmAM teozrIne joItAM khvA-citrA vagere sAmagrI amane jaNAvaze te| anatI tamAma sahAya karIzuM. DA. peApaTalAle ghaNA vidvAna-akSara-mitro vagerenA paricaya karyAM che, te khala te sa` vidvAn akSara, lekhakA, mitronA paNa ame aMtarathI AbhAra mAnIe chIe. amArI A gaMthamALAnA vahIvaTakartAe temAMye savizeSa zrI ramaNalAla jayacaMda zAhune vaLI dInezabhAI nagInadAsa parIkhane temanI sevA badala yAda karIe chIe sa. 2002mAM mArA hAthe dIkSIta thanAra ane kAyama mArI sAthe rahenAra, apramatta vaiyAvaccI munizrIprameAdasAgarajIe AmAM je amUlya sahAya karI che, te visarAya ema nathI. a`tamAM eka e vAta--eka tA lekhaka zrI vidyamAna nathI ane pUnA aDhI prakaraNA chapAI gayelAM hatAM, parantu tenI mULa kApI na hatI. bIjI vAta--te, lekhakazrIe kayA AzayathI zuM lakhuM' che, te huM na samajI zakuM eTale je hatuM te rIte chApavAmAM AvyuM che. AthI A gauravagAthAnA AlekhanamAM koIne purA nyAya na maLyA hoya te paNa saMbhavita che. lekhakazrI taraphathI zakaya tyAM Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthAM sudhI sarva prati samabhAva dAkhavavAmAM AvyuM che. koInA pakSakAra tarIke ke koIne nIcA pADavA tarIke jarAka paNa upaga karyo nathI. tema chatAM koIne kayAMka anyAya thatuM hoya te daragujara karavA vinaMti che. mArI buddhi ane zakti pramANe prayatna karavA chatAM je kaI kSati che te vidvAnoe kSamya ja gaNavI joIe ema IcchuM chuM. mAphI bakSavI joIe. aMte "micchAmi dukaDama" dvArA kSamA prANuM chuM. jaina derAsara, zAMtinagara godharA-389001 AcArya kaMcanasAgara Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNujanI gaurava gAthA avazeSanI ArAdhanA viSayAnukrama prakAzakIya mArI vAta AvakAra sAMpAdakIya viSayAnuM kema 1 etihAsika nagara kapaDavaNaja 2 vANijya 3 jaLAzaya 4 dhArmika sthaLe 5 dharmazALAo upAzraya vagere 6 keLavaNI 7 Arogya vibhAga 8 jene ane kapaDavaNaja 9 poLa 10 meLA utsava pheTAe naMbara 1-116 pUti 1 pUti 2 pUti 3 puti 4 AdhArabhUta graMtha vaMdanA 149 165 193 217 1-36 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. DaoN. pApaTalAla dolatarAma vaidya DI. e. esa. epha (muMbaI) lekhaka DaoN. ratIlAla harIlAla vaidha temanA janma tA. 9-6-13 mAM thayA hatA. temaNe ApIkA dhadhAnI Adhunika jamAnAnI upAdhI meLavI khApIkA dhaMdhAne ujAvyA che. temanA kuTuMbIo AMkhalIArA, gheADAsara, rameAla, DAbhA, khaDAla, punAdarA, lAla mAMDavA, tathA teo pAte khA sTeTanA DhAkAranA rAjyamAM rAja vaidya hatA. zrIpApaTalAla vaidya nImaka laDatanA eka utsAhI ane sakrIya satyAgrahI hatA. 18 varSoMnI vace A rage ragAI abhyAsa cheDayA ane gAMdhI iravIna karAramAMthI pharIthI abhyAsamAM joDAyA. vidyAthI kALa daramyAna temaNe kapaDavaNuja vyAyAma vidyAthI saMdha tathA kapaDavaNaja sevA saMghanA davAkhAnAmAM sevAo ApelI, ane 1932mAM AMdolanamAM joDAi abhyAsa che.DayA, ane A svAtaMtra yuddhanA senAnIe amAnuSI atyAcAra bhAgavyA. 1940 mAM phrIthI abhyAsa zarU karI 1944 mAM DI. e. esa. ek (mu`baI) nI upAkhI meLavI. khAnDu (jI-vAMsavADA) mAM 1945 mAM dAkatarI kArakirdI zarU karI, sAthe sAthe A. si. jela suprITenDara paNa banyA. cheTubhAI purANI, caMdrazaMkara bhaTTa tathA vyAyAma premI zrIkuberabhAi paTelanI preraNAthI kedIone mAnavatAnAM mUlyA zIkhavavA khUba rasa lIdhA. 1950 mAM mahAgujarAta hAspITala naDIyAdamAM Ara. ema. e. tarIke joDAyA. tyAra bAda 1954 mAM DemAI tA. mAyaDamAM peAtAnA svataMtra DokaTarI vyavasAya zarU karyAM. DemAI gAmamAM saMskAramaDaLanI sthApanA karI. tyAMnA keLavaNI maMDaLa tathA lAyabrerI jevI saMsthAonu pramukhasthAna zAbhAngyu DemAinI keLavaNI viSayaka tathA sevAkIya sa MsthAone sArU evu dAna paNa karyu. temanA sevAbhAvI ane kanya parAyaNa dharma patnI sarasvatIbene temanA evA kAryAMmAM sAtha purAvI DemAI ne AgaLa lAvavAmAM sAre evA sAtha ApyA che. temane nATako lakhavAnA paNa zekha hatA. abhyAsa kAla daramyAna temaNe "vIra pratijJA", "sAcA rAhu" tathA yugAvatAra" nAmanAM nATaka lakhyAM ane abhyAsa kALa daramyAna te khaMbhAta, naDIAda ane kapaDavaNaja mUkAme bhajavAyAM paNa kharAM. kapaDavaja gAmanA hajArA varSoMnA kaDI khaddha ItihAsa athAga mahenata karI taiyAra karyAM, je pUjya A. zrIkaMcanasAgara sUrijI ma.e sArA evA Apa ApI bahAra pADayA, Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AbhAra A ItihAsa ke jenI pAchaLa amArA pU. pitAzrIe pitAnuM aDadhu jIvana samarpita karI dIdhu, tene amAsa pU. pitAzrInA bALa sahAdhyAyI pa.pU. A. kaMcanasAgara mahArAjazrIne premALa sAtha sAMpaDaye, jethI "avazeSanI ArAdhanA" ne navuM rUpa maLyuM. amArA pU. pitAzIne ItihAsane janma Ape paNa tenuM pAlaNa piSaNa karyuM pa. pU. kaMcana sAgara mahArAjazrIe ! jeonuM traNa ame kayAreya cUkavI zakIe tema nathI, tevA daivI puruSane amArA koTI koTI vaMdana. amArA pU. pitAzrInA parama mitra pU. madhukAkA, amArA vaDIla baMdhu Do. ratIbhAI ke jemaNe amane haMmezA huMpha ApI. bhAI vasaMtabhAI, zrIdinezabhAI tathA mehane prinTarIvALA harIvallabhakAkAne paNa kema bhUlAya ? amArA pU. mAtRzrI gaM. sva. sarasvatIbena, amArA bena banevI guNavaMtarAya, azekakumAra, praviNakumAra Do. - pendrakumAra, a. sI. jyAbena, a. sau. dakSAbena e. sI. kokilAbena, a. sI. pUrNi. miAbena ke jeoe amArA pU. pitAzrInuM A mahA svapna sAkAra thAya ane ItihAsa prasiddha thAya te mATe utsAhita karyA. amArA davAkhAnane sTApha jeThAkrAkA, ramezabhAI, javAnazIMga tathA amArA kuTuMbIjanee paNa A bhagIratha kAryamAM sahAya karI, jena baMdhuo, AboddhArthamAlA, kapaDavaNajane vaDIla varga, pU. pramAdasAgara mahArAjazrI tathA kriyeTIva presanA saMcAlakonA paNa ame RNI chIe. vaMdanAdi dvArA Arthika madada karanAra detAonA paNa AbhArI chIe. aNajANe koI sthati rahI hoya te kSamya gaNazo. AbhAra saha De. amIta pI. cotha De. vida pI. vaidya paMkaja pI. Tola Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 vimocana prasaMga tAjetaramAM saM. 2041 mAgazara vada 1 ne ravivAra tArIkha 9-1284nA maMgala prabhAte 9=00 samaye mIThAbhAI zeThanI khaDakI, zeTha mIThAbhAI gulAbacaMda jaina upAzrayamAM sthApatyakalA ane prAcIna maMdira-mUtionA jJAtA ane saMzodhaka De. harilAla Ara. gaudAnInA pramukhapade kapaDavaNajanA vatanI ane DemAIne potAnuM karmakSetra banAvI DokaTarI arthe nispRhI sevA arpatA rahelA ajAta zatru De, popaTalAla dolatarAma vighanA ghaNuM varSonA parizrama ane saMzodhananA paripAkarUpa "zrIkapaDavaNujanI gauravagAthA" aNa mola graMthanI vimocanavidhi AcArya kaMcanasAgarasUri mahArAjanA varad haste yojAI hatI. prAraMbhamAM jaina bhakti maMDaLanI bhaginIoe prArthanA ane maMgalagItanI asvara pizagI karelI. vimocana vidhi kAryakramanA pramukha sthAna mATe Do. haribhAI gaudAnInI darakhAsta ane TekA bAda svAgata gIta rajU thayela, tyArabAda svargastha De. piopaTalAla vavanA suputra che. amita vaidyanA varad haste maMgala dIpaka pragaTAvavAmAM Avela, tyArabAda De. ratilAla eca. vede A samAraMbhanA varAyelA pramukhazrI Do. haribhAI gaudAnInuM kulahArathI svAgata karyuM hatuM. jANItA itihAsakAra zrI ramezabhAI jamInadAre temaja vaDodarAnA ema. esa. yunivarsiTInA pro. ramaNalAla nAgarajI mahetAe prAsaMgika preraka ane saMzodhaka pravacane karela, jemAM pre. dhIrubhAI parIkha, zrImanahara prasAda bhAvasAra (kavikalAthI) De. amIta zaidya, De. ratilAla baigha, zrI rasikakumAra rAhI, vADIlAla bA desAI, temaja eDavokeTa zrInagInabhAI vakIla vigere e svargasthanA saMsmaraNo tAjAM karI svargasthane AtmA A TANe aNamela AnaMda anubhavate haze, evI abhisA abhivyakta karelI. aMtamAM pramukha sthAnethI De. haribhAI gaudAnIe svargasthanA saMzodhana graMthane biradAvI potAnA pramukhasthAne thatAM tenA pragaTIkaraNanA prasaMgane hadayanA prAdurbhAvathI abhibhUta karyuM hatuM. tyArabAda graMthanuM vimocana karanAra pa. pU. A. kaMcanasAgarasUri mahArAje AzIrvAda pravacana ApyuM hatuM. aMtamAM AbhAra vidhi zrIabhayadeva sUrizvara jJAna bhaMDAranA pauTha mAstarU karI hatI. samagra kAryakramanuM Ayojana ane uddaghASaNa zrInirUpamabhAI parIkhe karela. kAryakrama samApana bAda bhejana levAyA pachI, kavi kalAthI sAthe che. haribhAI gaudAnI, De. raseza jamInadAra, pro. ramaNalAla nAgarajI mahetA, temaja bAla lekhaka zrIzivam sundarama kacerInA paTAMgaNamAM Avela lADalI bIbI temaja bAdazAhanI daragAhanI mulAkAta laI, temanA didAranA darzana karI kacerInA daravAjAnA taraMganI pheTegrAphI karI hatI. tyArabAda triveNI pArka pAsenA purAtatva kALamAM gaLAtA lekhaMDanI bhaTrIonA TekarAonI mulAkAta laI, jarUrI lekhaMDanA mATI mizrita gaciyAM ekaThAM karI saMzodhana mATe laI gayela. A kAryakramamAM mUgI sevA rUpa mUka sevake pakI zrImalasUdana trivedI temaja zrI dineza parIkhe Adi aMta AdhaH hAjarI ApI hatI. -kavirAjendra zAha Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 vahANavaTI mAtA, sthaLa-dhaDIyA ra navI pAMjarApeALanI jamIna. zeTha jASIrabhAi mahetAe bheTa Apela che. kapaDavaNajanA ajoDa kavi rAjendra zAha che. 3 4 citrakAronI hADamAM ubhA rahenAra kapaDavaNujanA citrakAra sAmAbhAi zAha che, 5 da 7 8 kAmasa koleja vI. ema. pArekhanA dAnathI thaI. huM savAIlAla cunIlAlanA sasarA nahi paNa cunIlAla chaganalAlanA sasarA ema vAMcavuM. 10 kapaDavaNajanI pazcime kayAreka kayAreka jamInamAMthI muslima zikA nIkaLe che, pUrvamAM hindu khajAnA nIkaLe che 28 khAsa sudhArA vadhArA ratnAkara eTale samudra tenI mAtA eTale ratnAkara-ratnAgara mAtA. A kAleja zeTha kezavalAla sAmezvaranA dAnathI thaI. sAyansa koleja zeTha sI. pArekhanA dAnathI thaI. 11 tAraNAnI vadhamAnanA badale teAraNAnI vamAnatA' vAMcavuM. 12 mAdhava sTuDIyAe pahelAM phoTA lIdhelA ne te pachI temanA sTuDIonuM nAma uDDaya sTuDIo thayuM. temane vaidyane phATA levAne mATe saMpUrNa sahakAra ApyA che. vaDhanA chapAyA bAda Avela akisahAya amRtalAla cunIlAla zAhu jayaMtIlAva cunIlAla zAhu DaoN. aravi MdabhAI cunIlAla zAhe indravadanabhAI (rAkeza ke. peryAM.) kanaiyAlAla maphatalAla zAha jayaMtilAla ke. subhASabhAI ke. jayakumAra Ara. zAha kanubhAI zAha rajanIkAMta zAha paMkajabhAi pI. vaidya cInubhAI ramaNalAla zAha cInubhAI sAmAgAi dAsI araviMdabhAi caMdulAla zAhe DA. kumuda jI, gAMdhI amunA kemI amunA kemISTa nezanala sTosa zrI nAthajI meDIkala kRSNa meDIkala kapaDavaNuja kapaDavaNaja kapaDavaNaja kapaDavaNaja DemAI DemAI DemAI DemAI bAyaDa mAyaDa mAyaDa sATheLA DemAI DemAI DemAI (surata) (surata) (muMbaI) (surata) Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA gaurava paheluM - aitihAsika nagara kapaDavaNaja paurANika kapaDavaNaja prAcIna arvAcIna kapaDavaNajanuM astitva kyA kALamAM thavA pAmyuM? kyA cokkasa divase ane teNe vasAvyuM tene ItihAsa athavA te kaI daMtakathA kyAMya maLI nathI. cheka purANakALamAM prAtaH smaraNIya bhagavAna rAmacaMdrajIe pitRAjJAne Adhina 14 varasanA vanavAsanA divasemAM A dharatIne pAvana karelI manAya che. avadhapurI thatAM luNapuramAM mahArAjA dazarathanuM zrAddha karI tene pAvana kareluM. zrAddha mATe bhudevone AmaMtraNa ApeluM paNa pANInuM mahAsaMkaTa hatuM, AthI te samaye svayaM bhagavAna rAmabANa vaDe te saMkaTa dUra kareluM tyArathI A sthaLane "rAmakSetra" kahevAmAM Ave che. "rAmakSetra te ja halanuM ApaNuM lasuMdrA. rAmAyaNa kALamAM zrIutkaMThezvara mahAdeva jAbAlamuninI utkaMThAthI vetravatI(vAtraka) ne kAMThe pragaTa thayA. mahAbhArata kALamAM kedArezvara mahAdevanI sthApanA thaI. paraMtu e kALamAM kapaDavaNajanuM astitva hatuM ke kema tene koI khAsa ullekha nathI. (kAzyapa gaMgA) -vetravatInA kinArA upara A samayamAM RSimunionA Azrame ja hatA. kapaDavaNaja ane tenI AjubAjunI dharatI vallarIthI AcchAdita rahe che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNujanI gaurava gAthA uMcA uMcA vRkSonI gherI ghaTAethI kudarate sau keIne apUrva zAnti maLe tevI sagavaDa karI Apela che. (paDavaNajanI AsapAsanAM jaMgalo, jyAM hiMsaka rAnI pazuonA vAsa hatA. pahelAM A jaMgalene lIdhe keTalAkae tene "heDao vana" tarIke oLakhamAM lIdhela, paNa kharekhara A sthaLa (jaMgala) che......."heDao vana" nathI) gujarAtamAM rASTrakuTa vaMza ane temAM karpaTavANijayane ulekhaH kapaDavaNajathI nIkaLelA tAmrapatronA AdhAre gujarAtane rASTrakuTa vaMzane rAjavI dhruvasena bIjAnA bhAI dantIvarmAne putra akAlavarSa kRSNa hite (vi. saM. 94). akAlavarSanA sAmaMta pracaMDane pitA dhavalappA gujarAtane te samayane daMDanAyaka hate. uparokata tAmra patromAM dhavalappAne gujarAtane daMDanAyaka nImyAnuM lakhe che. akAlavarSanA sAmaMta pracaMDe kheTaka (kheDA), kapaTavANijya, harSapura vagere 750 gAmane mahAsAmaMta, pracaMDa, ane daMDanAyaka tarIke caMdragupta hate. kheDA jille cheDA samaya mATe pratihAra rAjAnA hAthamAM gayele. dhavalape pratihAra mahIpALadevanA hAthamAMthI chatI vi. saM. 966 pahelAM rASTrakuTanA hAthamAM pAcho sepele. akAlavarSe kheTaka maMDaLane vahIvaTa dhavalappAne pele. akAlavarSa mahArAjAe A jillAne bhAga mahAsAmaMta pracaMDane jAgIramAM A heya, agara te tenA pitA dhavalappAne tenI bahAdurI mATe paNa A hAya. akAlavarSa trIje (kRSNa rAja) ke je pRthvIvallabha tarIke oLakhAte (vi. saM. 996-1023). te samayamAM kheDaka maMDaLanA mahAmaMDalezvara rAjA sIyAka hatA ema lAge che. rASTrakuTa rAjAonA amala daramiyAna eka vakhata kardhavANijya (kapaDavaNaja) sudhIne kheDA jillAne bhAga lATa maMDaLamAM gaNAtuM. pAchaLathI rAjyavahIvaTanI daSTie be bhAga pADavAmAM AvyA. eka bhAgane lATa maMDaLa ane bIjA bhAgane kheTaka maMDaLa. tAmrapatro paranA lekhe thINuM " vaMtiH () thI (10) (22) nAnAbha ' () mapatinI mattAnAtha va ladhikRtaviSaikamahattarAta (1) samanuvoSa Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava pa aitihAsika nagara kapaDavaNaja (23) yavastu vaH savidita yathA zrIkheTakaharSa purakAsamUhaetat (1) apTima(30) yaM samadhigatapacamahAzava mahAsAmantapracaNDadaNDanAyakazrIcandragu(35) pte (1) mayA zrIharSa purAdhASTamazatAnta (6) pAti (ka)paTavANijyacatura (1) zIti pataru bIju ''. (16) kApratibadaridvAdazakAnta () pAtivyAvAsamAmaH savRkSamAlAkula: sadaNDadazApa(37) rAdhaH sazImAparyanta (:) sakASThatRNapa taDAgopetaH sabhogabhAga (:) sahiraNyaH caturAdhATano-- palakSita: ghANake palasametaH (samamilikhyate) / AghATantAni abhilikhyante / pUrNata: payoDAmAbho vitkhAvallI ca / dakSiNata: keraDavallIprAmA (a) raluvakagrAmazca / pazcimata (:) nAvA(40) likA apUvallo ca / uttarataH ambAuJca prAmaH (0) eva caturAghATanopalakSitaH vallarikAgrAmaH bhaTTavAstavyavAji madhyandina bharadvAjasagotrasabrahmacArI brAhmaNabrahmabhaTTe vanya (2) sutAya (1) snAtvaudakAtisarga' bapicarUkavaizvadevAtrya pratigraheNa pratipAditaH (1) tadarthama(4) smapradatta dharmAdAya(1) sandheravA gAmibhoktRmiH asyoparAdhApAlanIyo (a) numantagya. (44) zva. (1) pataru trIju (58) hATaka kSitimA (59) rINAM saptamanmAnuga phala / svahastAya zrImadakukasya zrIdhavalappasa(60) nAH / zaka saMvat 832 vaizAkhazuddha paurNamAsyAM mahAvaizAkhyAM purva (11) devabrahmadAyo data: (0) likhitamidaM zAsana kulaputrakeNAmmaiya Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA (dhara) na nainAhityaneti | yadatronAkSaramadhikAkSarA tatsarvaM prabhA() niri caritu mukSyati | ssahastoya zrIdhandraguptasya // (gujarAta aitihAsika lekha bhA-2 pR. 18-119) pataru paheluM pahelA patarAnA zla. 1 thI 18 ane pataru bIju ma mAM zarU thatA zleka 19 A badhA glaeNkamAM rakuTa rAjAonI vIratAnI yazagAthA ane vaMzanuM varNana karyuM che. visamA zlekathI sAbita thAya che ke mahArAjA akAlavarSA 700 gAma bhegavatA hatA. 31 mA zlekaH arthAt 31 mI paMktithI bhaviSyamAM thanArA badhAbhadra nRpatione, mahAsAmantane, amAtyane, lakaranA adhikArIone, jillAnA hAkane ane moTerAone A rAjA jaNAve che ke tamAre jANavuM je-zrI kheTaka, harSapura, ane kAsadrahanAM sADA sAtase gAmamAM jyAre paMcamahA zabdane pAmelA mahAsAmanta pracaMDanA daMDanAyaka zrIcaMdragupta hatA tyAre, meM harSapuranAM sADA sAtase gAmanI aMdara Avela karpaTavANijya rAzImAM rahela sUriddhA dazakamAM AvatuM vyAdhrAsa gAma, vRkSamAlA sahita, daMDanI ane daza aparAdhanI zikSAnI sattA, sAthe, sImA sudhAM, kASTa, tRNa, phUpa, tagADa sameta bhega ane bhAga sahita, suvarNa sahita, cAra sImA sAthe, ghAsatRNa suddhAM, lakhI ApyAM che. sImA lakhavAmAM Ave chepUrve paMtheDA gAma ane vimbAvallI, dakSiNe keraDavallI, gAma ane aradhuvaka gAma, pazcime nAvalikA ane apUvallI ane uttare asvAuca gAma evI catuHsImAthI oLakhAtuM vaOrikA gAma bhaTTanivAsI bharadvAjasatra vAjimAAdina (zAkhA) bhaNanAra, vazvanA putra, brAhmaNa brahmabhaTTa, bali, carU, ane vaizvadeva arthe, stAnaudaka tyAgapUrvaka, dAnamAM ApavAmAM Ave che. mATe ame ApeluM dharmadAna badhA bhAvi rAjAoe, amAruM ullaMghana karyA vagara pALavuM ane mAnya rAkhavuM. paM. 44 thI 58 mAM zrIvyAsa RSie kahyuM che ke dAna karanAra 60 hajAra varSa svarga bhegave che, ane japta karanAra teTalAja varSo naraka bhagave che. te vagere lakhANa che. paM. 59 thI zrIdhavalappAne patra zrI akukane hastadastaka che. zaku saMvata 832 vaizAkha suddha pUrNimAe mahAbaizAkhI tithie pUrve karAyelA devadAna ke brAhmadAnane apavAda rAkhIne dAna karyuM che. nemAdityanA putra kulaputraka ayake A zAsana lakhyuM che. AmAM jyAM akhara unake adhika heya te saghaLuM pramANa che. vyAsa jevA paNa bhUle Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava paheluM aitihAsika nagara kapaDavaNaja che. zrI candraguptane A svahasta (daskata) che. (gu. a. le bhA. 2 pU. 120. 121) A dAna patra gujarAtamAM kapaDavaNaja mukAme prApta thayuM hatuM. A dAnapatro (tAmrapatro) ucAM vALelA kAMDAvALA traNa tAmrapatro para katarelAM che. dareka patarAnuM mALa Azare 11" x 8" nuM che. bIjA jANavAmAM AvelAM dAnapatronI mudramAM zivanI AkRti hoya che, paNa A dAnapatranI mudrA upara garuDanI AkRti che. tethI kRSNa je zaiva nahote paNa vaiSaNava hatuM evuM anumAna thaI zake che. (gu. e. le bhA2 pR. 114) dAnapatramAM varNavelAM gAme paikI nIcenA gAme De. myulare oLakhAyela che. tAmrapatramAMnuM nAma hAlanuM nAma karpaTavANijya kapaDavaNaja vyAghrAsa gAyakavADI vaghAsa pathoDA patharA araluvaka larUjI mUADuM (vaghAsanI dakSiNe) apUballI abula (gu. e. le. bhA. 2 pR. 120) kapaDavaNajanuM kRNa bIjAnA (akAla varSanA) dAnapatrane vaMzavele. kRNarAja 1le athavA zubhatuMga dhruvarAja athavA nirupama goviMdarAja 3 je mahArAjaSaDa zubhatuMga athavA akAlavarSa arthAt kRNu 2 je (gu. a. le. bhA. 2 pR. 114) AthI e siddha thayuM che ke zaka savaMta 832 thI karpaTavANijya e eka anupama hatuM ja (AcArya girajAzaMkara vallabhajI saMpAdita gujarAtanA etihAsika lekhe bhA. prakAzaka :- gujarAta vidyA samA. nA AdhAre A lIdhuM che.) rASTrakuTa vaMzanA mahAnuMbhAve vaiSNava saMpradAyane mAnatA hoya tema jema tAmrapatrathI jANavA maLe che, tema te samayanA bhagavAna viSNunI mUrtie jotAM paNa lAge che. A mUrtio TAMkalAnI DuMgaranA khedakAma karatAM jaDela che. DIka mUrtie muMbaI myujhiyamamAM laI javAmAM Avela. je theDIka-traNeka mUrtio hAlamAM kapaDavaNajamAM che (juo citra naM.1-2) uparokata lakhANa ane tAmrapatranA lekhe para- "karpaTavANu" zabda vAMcatAM khyAla Ave che ke kapaDavaNaja vi. saM. 966-zaka saM. 832 pahelAnuM prAcIna che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke kapaDavaNajanI gaurava gAthAM cAvaDA vaMzamAM kapaTavANijya pradeza gujarAtamAM cApAtkATa(cAvaDA)-vaMzanA amala zarU thayA. tyAre tenA mAMDalIkA prAcIna kapaTavANijyane cAbhAvatA hatA. te samayanA rAjapuruSoe hAla jyAM TAMkalAnI DuMgarI kahevAya che, te sthaLa pAse eka su Mdara sarovara temaja kuLadevI zrI 6(harasiddha) mAtAnuM maMdira baMdhAvela hAvAnA sa bhava che. A TAMkalAnI DherI pAse dekhAtAM bhagnAvazeSA kAI bhavya sthaLanI khAtrI karAve che. Aje DhekhAtA moTA TIMbA pote bhUtakALanA gauravavaMtA smitane chatuM karavAnA prayatnA karatA UbhA rahyA che. jaina sAhityamAM kapaTavANijyanA ullekha H rAjapUta yugamAM varcasva jainAnu hatu. A samayamAM kapaTavANijyamAM zrIvAcakagacchIya pU. AcArya zrIjivadevasurijInA ziSya pU. AcArya zrIjinadattasUrizvarajInA upadezathI e samayanA dhanakubera puNyAtmA zrIgAvadhana zreSThIe zrIna dIzvara dvipanA khAvana derAsaranA jUthanA saMbhAraNArUpe vAsupUjya prabhunuM khAvana devakulIkAsaDunu vimAna jevuM bhavya jinAlaya aMdhAvyuM. I. sa. nA dazamA saikAthI teramA saikA sudhInA gALAmAM gujarAtanA sthApatyamAM ghaNA vikAsa jovA maLe che. A vikAsakramamAM kapaDavaNujanAM paNa sthApatyanI racanA thaela. dharma khAtara zreSThIoe bhaMDArA khullA mukayA hatA. kalAdharAe aMtaramAM jAgatA aramAnAne AkAra ApyA hatA. kapavaNujane saskAra temaja dhabhAvanA pratyenA anurAgane amara anAnyA hatA. A samayanA dhaniSTha puNyAtmA vAyaDA kuladIpaka zrIgAvana zreSThane guNavAna cAritrazIla seADhA nAmanI patnI hatI. temane eka putrI ane cAra putro hatA. zrIgAvana zeThanA e putro ambhaya ane siddha, e bee pitAnI sAthe dIkSA lIdhI hatI. trIjo putra jajjanAga peAtAnI patnI suMdarI sAthe chatrAvallImAM vasavA gayA. tyAM tene suMdarInI kukSie pratibhAzALI e putro thayA. ziSTa ane vIra. jemaNe dharma kAryo karyAM ane nAnA moTA sa MghA kADhayA. ceAthe sauthI nAnA nannaya potAnI patnI sAvitrI sAthe pitAnI gAdI para karpaTavANijyamAM rahyo. temane be prabhAvizALI putro-gApAditya ane kadI nAme hatA. ane bhAIe dhArmika vRttinA hatA. zrIkadI zeThe kaTavANijyanA AMgaNethI zetru Mjaya vagere sthaLeA tarapha sa MghA kADhayA hatA. teo potAnA phrAI 'zrI' bahenanA putra yazeAnAga vagere sAthe ja vatanamAM rahelA. zrIyazanAganAM pavitra--dhArmika patnI pAlIe karpaTavANijyanA AMgaNe vi. sa. 1160 i. sa. 1104mAM zrIcaumukhajInI sthApanA karelI (vAMcA zIlAlekha, juA citra naM. 3) zrIgAvana zreSThInA pautra 'vIra'nA putra yazadeva paNa pUrvajonI zreSThatAne sAcavanAra Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava paheluM etihAsika nagara kapaDavaNaja 9 kapaDavaNajanA vAyaDa kuLanA prathama zreSThI vi. saM. 1000 lagabhagamAM gavardhana.......strI seDhI putrI jajajanAga nAya amya amasya siddha govardhana zeTha sAthe A be putroe dIkSA lIdhI bhANeja yazenAga strIpAlI | strI . sAvitrI strI suMdara (chAtrAvalImAM gayA, hAlanuM chatrapurA) putro ziSTa kapaDavaNajamAM caukhujInI sthApanA karI. vi. saM. 1160 mahAvIra carItra pUNa karAvyuM. vi. saM. 1139 jeTha suda 3 ne semavAra guNacaMdasUri pAse racAvaDAvyuM. ge pAditya kapadI baMne bhAIo kapaDavaNajamAM pheIna dIkarA yanAga sAthe rahyA. sajajana hatA. te samayanA (rAjaputa yuganA) zrInannaya ThAkaranI vinaMtIthI pU. AcArya zrIdevabhadrasurijIe (prAkRtamAM) sarvAga suMdara zrI pArzvanAtha caritranI racanA karI. bharUcamAM A graMtha saMpUrNa thaela.) Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA "zrIguNacaMdra gaNI racita mahAvIra caritranI prazastine blekamAM A pUNyavaMta zreSThIne parIcaya suMdara rIte Apela che. tehiM te pakSuiddho vAyaDakulajazapaDAya sanibhe kapaDavANijajapure, seTrI gevaDhaNe AsI che suMdIsarAvaleyaNa bhavANadaMsaNathaM ca | kArAviyaM sutaMga lAvaNA jiNalaya jeNu che (Agama tirdharamAMthI, pUjya. abhayasAgarajI mahArAja sAhebanI pAsethI saMbhAra) zrIgovardhana zreSThI ane temanA kuTuMbIjanonI udAtta dhArmika bhAvanAne bharapUra ItihAsa zromahAvIracaritra (prAkRta)nI prazastithI jANavA maLe che. A graMtha temanA pautro ziSTa ane vIre te samayamAM pU. zrIguNacaMdraguNa pAse vi. saM. 1139 jeTha suda 3 ne semavAre racAvaDAvI pUrNa karyo che. selaMkI yugamAM karpaTavANijya : pU. AcArya zrIabhayadevasUrizvarajIne janma dhArApurI nagarImAM thaela. pitAjInuM nAma mahedhara ane mAtAnuM nAma dhanadevI hatuM. navAMgI TIkAnuM mahAbhagIratha kArya zAsana devInI saperaNu-sahAyathI teozrIe pUrNa karela. te uparAMta pU. A. zrIharIbhadrasUrijInA paMcAzakanI TIkA, zrIjinabhadrAgaNIkata zrIvizeSAvazyaka bhASya uparanI TIkA vagere kRtione vAra temane jaina zAsanamAM aNamola che. A mahApuruSane samaya vi. saM. 1100 thI vi. saM. 113nne che. vi. saM. 113lmAM sUrIzvarajI kALadharma pAmyA hatA. (vA jJAnamaMdira) zrImAnabhayadepi, zAsanasya prabhAvanA pattane zrIkarNarAja, dharaNe pati zobhitaH " (prabhAvaka caritra pra. lai. 173.) A samayamAM vi. saM. 1148 I. sa. 1092 mAM arabaratAnamAM musAne dIkare aiba nAme thaye. A be pitAnA be ziSya mulAIabadullA ane mulAIehamadane gujarAtamAM mekalyA. teo khaMbhAta AvyA. te ja samayamAM suAba nAmanI tavArIkha) bejA bInamAlama nAmanA mahApuruSe kapaDavaNajamAM banAvelI. A mahApuruSanI kabara "ja mAlamanI masjidanA nAme oLakhAtI Aje mIThAI talAvanA daMravAjA (juo citra naM ) bahAra, naDiyAda javAnA rastAnI jamaNI bAju che. selaMkIonA suvarNa yugamAM sarva dharmanA sate AnaMdathI rahetA hatA. :: Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava paheluM-aitihAsika nagara kapaDavaNaja gurjara bhUmine pratApa bhAratanI daze dizAmAM jyavanInA gheSa pratighoSathI sabhara hatuM. gujarAtanuM saMskAra ghana chUTe hAthe TheraThera veratuM hatuM. gujarAtane siddhi ApanAra gurjaranareza siddharAja jayasiMha, TheraThera pattharane vAcA ApI hatI. kapaDavaNajamAM e svapna daSTinAM punita pagalAM paya, te pahelAMnA kALa tarapha ApaNe eka vAra daSTipAta karI laIe. mahArAjA siddharAja jayasiMhadeve karmakavANijyamAM Agamana karyuM, te pahelAM ane cApotkaTa yuganA kALamAM najara nAkhatAM evI pratIti thAya che ke prAcIna nagarI saMskAra bhUmi hatI. kapaDavaNajanI dharatImAMthI saMskArasvAmIo, zreSThIo, zuravIro ane kalAdhare pedA thayA che ane haju sudhI e saMskAra vAra jALavanAra koIne koI saputenI A dharatI bheTa dhare che. prAcIna zahera karpaTavANijya jyAre samRddhinI Toce birAjatuM hatuM tyAre hAlamAM ApaNe jyAM harIe pharIe chIe, vasavATa karIe chIe, navI navI ImArato racIe chIe, jUnI ImAratone samarAvIe chIe, te sthaLa bhayaMkara jaMgala hatuM evI kalpanA ya paNa ApaNane AvI zake kharI? jana sAhityamAM karpaTavANijayane ullekha I. sa. nA dasamAM saikAthI teramA saikA sudhInA gALAmAM gujarAtanA sthApatyamAM ghaNe vikAsa jovA maLe che. vikAsanA e kramamAM kapaDavaNaje paNa pitAnuM sthAna kaLAmaya sthApatyanI racanA karI nizcita karI lIdhuM hatuM. prajA dharmAnurAgI hatI, dharma khAtara zreSThIoe pitAnA bhaMDAra khullA mUkyA hatA. zrImateo dravya relAvyuM, kaLAkAre e aMtaramAM jAgatAM aramAnene AkAra Ape. bhaktibhAvathI nitaratAM kaLAkAranA ane zreNIonA sAtvika aMtare kapaDavaNajane saMskAra temaja dharma pratyenA anurAgane amara banAvatA sthApatyanI racanA karI. gujarAtamAM e kALe rAjya kSatriyanuM ane zAsana jainonuM hatuM ema kahevuM atizakti bharyuM nathI. TheraThera jinAlaye baMdhAtAM hatAM. emAMnuM keTalAkanuM muslima zAsanakALa daramiyAna masjidamAM parivartana paNa thayuM. keTalAkanuM astitva paNa naSTa thayuM. jyAre keTalAMka e haju enA asala svarUpamAM astitva dharAvI rahyA che. ka. gau. gA-2 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA A yugamAM kapaDavaNajamAM jaina samAja samRddhimAM rAcate hate. vi. saM. 1139 I. sa. 1083mAM navAMgInA TIkAkAra vidvAna jaina dharma zAsana puNyAtmA caMdrakULanA (jemanuM varNana AgaLa karI gayA chIe te) zrIabhayadevasUrie hAlanI zAMtInAthanI piLamAM Avela upAzrayamAM kALa karele. (hAlamAM upAzrayamAM temanAM pagalAM che.) ApaNa vatanane suvyavasthita rIte goThavaNa karanAra je kaI hoya te te phakata rAjakaNuM lADalI bIbI. tene phALe A yaza jAya che. gAmanA rakSaNa mATe keTa killAne sArI ane suvyavasthita karanAra te ja hatI. gAmanA rakSaNa mATe cAre bAju vaphAdAra sainika samA muslimene vasAvyA hatA ane dareka kemanA jJAtinA sarjanane eka sAthe vasAvyA. brAhmaNa, vaNike, jaine, salATa, kaMsArA, vagere jJAtijanone yogya rIte goThavyA ane te rIte ja dareka lattAnAM nAma paNa rAkhavAmAM AvelAM. saMvata 1275 lagabhagamAM jyAre gujarAtanA prasidhdha pradhAna zrIvastupALa ane tejapALa baMne bhAIo delavADAnAM daherAM bAMdhI pratimAjInI pratiSThA vakhate sakaLa saMghane AmaMtraNa Apela tyAre kapaDavaNajanA jaina sajajana saha kuTuMba tyAM gaelA e samaye kapaDavaNaja rAhanA Are hatuM. keTalAka samaya bAda kapaDavaNaja ardhagoLAkAre hatuM. "lADaNI bIbI nAme begama kaI ajJAta kAraNasara kapaDavaNaja AvyAM ane jUnA kapaDavaNajanA sajajonA sahakAra ane nANunI madadathI A cAlu zahera navesarathI vasAvyuM, tema manAya che. chelle marAThA zAsakee kabaje karI lIdheluM. I. sa. 1753-54 dAmAjI gAyakavADe zerakhAna bAbI pAsethI kapaDavaMja jItI lIdhuM ane A zerakhAna bAbI jUnAgaDha tarapha cAlI gaye. ApaNu mIThA talAvanA daravAjAnA nAme oLakhAtA daravAje be pALIyA (rAjapUta) dvAra pALanAM pUtaLAM hatAM. (jue citra na. 4) tethI A kille rajaputa samayamAM baMdhAela hoya ane muslimonA samayamAM sudharAela hoya tema mAnavAne eka kAraNa che. A daravAjA pAse eka mIThA pANInuM sarevara hatuM, te hADA nathI. tyAM rANIe potAnA patinI yAdagIrImAM eka suMdara havA khAvAne bAga paNa banAvela, jene hAla paNa "saradAra bAga" e nAme oLakhAya che. A sthaLe jUnA samayamAM sAruM evuM bAMdhakAma hatuM, je atyAre kaMI ja astitvamAM nathI. A mIThA talAvanA daravAjA pAse zaheranA rakSaNa mATe musalamAnone vasAvyA ke jemanI aTaka "ja" hatI. hAla A lekenI vasti nathI paNa A sthaLa "jaTavADo' kahe che. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava paheluM-aitihAsika nagara kapaDavaNaja dakSiNa taraphanA sarakhaliyA daravAje muslimone vasAvyA hatA. pAse sakhIdAsa zeThe banAvelA kUvAne kAraNe (sakhIdAsane kUvo pAse hovAthI) A daravAje sarakhaliye daravAje kahevAye. A bAjunA rakSaNa mATe mevAtI jAtanA muslimone ahIM vasAvyA. hAlamAM temanI vasti nathI. pUrva taraphane daravAje e aMtisarIyA daravAjAnA (juo citra naM 5) nAme oLakhAya che. pUrva tarapha aMtisara gAma Avela hovAthI te aMtisariyA daravAjAnA nAme oLakhAya che. A bAju rakSaNa mATe beharIma aTakavALA musalamAnone vasAvyA ane temane e bAjunI jamIna inAmI jAgIramAM ApelI. temanI jamInara vAva che. jene "bIDanI vAva" kahe che. A killAne pUrvadaravAje ghaNA jUnA samayamAM baMdhAela tenI khAtrI "mIte sIMkadarI" Ape che. te vatananA gaddAranI tavArIkha. tenuM mAthuM ahiM laTakAvavAmAM AveluM. nadI daravAjo : (juo citra naM. 6) gAmanA rakSaNa mATe jaI" nAmanA musalamAnone lADaNa bIbIe vasAvela, paNa A rakSakoe eka mATe mAtele gheTo khela. AvatA jatA dareka prajAjana vepArI vagerene pharajiyAta A gheTo suMghADatA. prajA A julmathI trAsI gaI, jethI lADaNa bIbIe teone dUra karI sajA karI. temanI jAgIra ( varasI mahera vaccenAM khetaro) laI lIdho ane prajAne trAsamAMthI bacAvela. temanAM ghare nadI daravAjAnI aMdara hatAM je teDI paDAvela. hAla tyAM rAvaLa ane Dabagara prajAnI vasati che. ahIM eka nAnakaDe daravAje banAvela jene "ghAMcI bArI" kahevAmAM Ave che. kapaDavaNaja jUnA kALathI vaseluM che. tAmrapatrothI jANavA maLe che ke te samaye karpaTavANijya nA nAme te pracalita hatuM. prAcIna anumaitrika yuganA nakazA jotAM, tathA jUnA lazkaranA mArgo jotAM karpaTavANijya zabda jaDe che. tAmrapatromAM paNa karpaTavANijya zabda che. gujarAtanA mukhya vyApArI zaheramAM, lazkaronI avarajavaramAM te paNa gaNanAmAM hatuM. AthI A paNa eka mokharAnuM sthAna dharAvatuM hatuM. rAjapUta rAjyanA patana bAda muslima zAsake AvyA. te kahevAya che ke (rAdhanapuranA navAba janAnakhAnAnI) begama lADaNuM bIbI ahIM AvI ane tene navaracanA karI, teNe kapaDavaMjanA zrImate tathA jaina zrIma tene sAthe maLe. prajAne kemavAra vaSavATa karAvyuM. killAnI nava-racanA karI. keTaleka samaya atyAcArane hate te samaye kapaDavaNajathI keTalAka kaMsArA, paMcAle tathA vaherA biradoe A gAma choDI anya sthaLe gayA. kaMsArA-I naDiyAda, visanagara gayA. je haju kapaDavaMja kahevAya che. vaherA birAdare-jUnI vahoravADa kahevAya che te sthaLa choDIne surata tarapha jatA rahyA. paMcAleluhAre)e paNa kapaDavaMja choDeluM. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA A samayamAM AsapAsanI ThakarAtanA jAgIradAra (AMbalIyArA, mAMDavA lavAze, punAdarA, khaDAla, rasa, vagere) pitAnA mANase ekaThA karI, A gAmane lUMTatA hatA. ApaNu gAmanA zrImaMtoe teone rakSaka tarIke uccaka rakama ApavAnI karIne bhakSake nahIM paNa rakSaka gaNIne svIkAryA. saMbaMdha bAMdhyA. prajAne A tephAnIonA hAthamAMthI bacAvI. A ApaNA gAmanA zreSThIonI buddhi zaktine prabhAva hato. nagara zeThanI padavI paNa A jaina zrImatene ja hatI. nadI daravAje "cAmuMDA mAtAnA devaLa pAse luhAra (paMcAla) kemanI vasati hatI. mahAra nadInA kATaDIyA ArA pAse teo khANamAM kAma karatA. kaMIka vanaspatine rasa bhaLavAthI kahevAya che ke loDhAnI cAMdI banatI hoya, tema lAgavAthI ane rAjyane Dara lAgavAthI A prajAe vatana choDI dIdhuM. teoe vaDhavANa, lImaDI, amadAvAda vagere sthaLe vasavATa karelo che. siddha rAjayugaH vi. saM. 1150-119, I. sa. 1094-1143. gujarAtanAM bhAlAM nyAyI rAjamAtA malAdevI (mIlanadevI) bALakumAra siddharAja sAthe tIrthayAtrAe nIkaLyAM, tyAre rastAmAM karpaTavANijya AvatuM. te samaye ardhagoLAkAre A zahera hatuM. je ardhagoLAkAre nadInA sAmAkAMThA upara hatuM ema manAya che. ahIMnA vanamAM taMbu ThekAyA. rAjamAtAnA sainyamane eka adharakSaka vibhudAsa je keDha regathI pIDAtuM hatuM, te baparanI asahaya garamIthI bacavA jaLa zodhatA pAsenA talave gaye. A nAnakaDI talAvamAM snAna karyA bAda teNe joyuM ke pite keDha rahIta bane che. sarva ddhAo tathA zrIrAjamAtA paNa A camatkAra joI tAjuba thayAM. pitAnA vidvAna paMDita kavi caMdrazarmAne pUchayuM ke A camatkAra zAthI? kavi caMdrazarmAe jaNAvyuM ke "mAtAjI A jaLanA bhUgarbhamAM jarUra bhagavAna purUSottamane vAsa hovo ja joIe." rAjamAtAe talAva khedAvI bhagavAnanI pratimAnAM darzana karI devAlaya baMdhAvavA vicAra karyo, paNa pATaNa para mAlavAnI rAja khaTapaTa cAlu che, tevA samAcAra maLatAM rAjamAtA tarata ja pATaNa gayAM. thoDAka samaya baDha rAjamAtAne videha thavAthI talAva dAvavAnuM kAma baMdha rahyuM. A jaLAzaya khedatAM kahevAya che ke H anukrame kaMkune sAthIo, baLatA ghIno dIve, bhasmane gaLe, zaMkha, cakra, gadA, padma ane kAmadhenu nikaLyAM. A badhI vastuo nikaLyA bAda adazya thaI gaI Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava paheluM_aitihAsika nagara kapaDavaNaja A talAvanA bhUgarbhamAMthI bhagavAna zrInIlakaMThezvara, zrI nAraNadeva, zrIguptezvara ane zrI mahAlakSmIjInI pratimAnA darzana thayAM (atyAranA zrI mahAlakSmIjInA maMdiranAM je che te pratimA mULa pratimA nathI.) siddharAja mahArAje A pratimAonuM bhAvabharI rIte pUjana karI sthApanA karI. AsapAsanA vanane nAza karAvyo ane kalA sthApatyanA namunA rUpa kuMDa, kIrti teraNa (juo citra naM 7) tathA batrIza keThAnI vAva (juo citrA naM. 8) ane vadhelA A paththarathI anya be va baMdhAvI. jaMgala nAza thatAM ane jaLAzaye thatAM lekee vasavATanI paNa zarUAta karI. Aje je dhyAta che te selaMkI yuganI yazagAthA gAnAra kalAnA namUnA rUpa "kuMDavAva" (juo citra naM. 9, 10) tenA mukha AgaLa dvAra rUpe gujarAtanI sthApatya kalAnA namUnA rUpa kamAna baMdhAvI che te Aje "kIti teraNanA nAme oLakhAya che. sAthe sAthe eka bhavya batrIsa koThAnI vAva baMdhAvI. jene saMbaMdha kuMDavAva sAthe joDAela che. je batrIsa kahAnI vAve che tenI phakta eka ja kaTho ApaNe joIe chIe. bAkInA 31 koThAo nAza pAmelA che. sauthI prathama keThe hAlanI pIpaLA khaDakI sudhI levA joIe. gaTara khodatAM bhaTavADA, salATavADA vagere sthaLethI avazeSe jatA hatA. batrIsa keDAne eka mATe pathAra ke jenI upara zrImeDhezvarI mAtAnA maMdirathI saLaMga nAnI vahoravADanI khaDakI sudhInI tamAma dukAne eka ja pathAra para heya tema lAge che. A bAMdhakAma karatAM vadhela paththarathI jaMgalamAM maMgala kara ra mahArANIe paNa eka vAva baMdhAvI je hAla pUrva tarapha aMtisariyA daravAjA bahAra harijanavAsamAM 'rANInI vAva (juo citra naM. 11) tarIke oLakhAya che te. temanI eka vaphAdAra dAsI sIMgAranA nAme hatI tenA nAmathI e "sIMgara vAva" (jue citra naM. 13, 14) baMdhAvI, je hAla myunisipala hAIskUla pAse baijanAtha mahAdevanI pachIte che. A vAva baMdhAvAthI, jaMgalAdIne nAza thavAthI ane navANenI sagavaDa thavAthI mahora nadInA sAmI bAju rahelA vatanIoe pitAno mukAma A bAju karyo. gAma A bAju (hAla che tya) I. sa. 1156 ane saMvata 1212 mahAvada-4 thI vikasAvavA mAMDyuM ane zarUAtamAM bhAvasIMganA putra saMbaIdAsa kapaDavaNajamAM AvyA. kapaDavaNaja barobara vasyA bAda kille rajapUta yuganA keI rAjavIe baMdhAvyuM hoya te saMbhava che, paraMtu te keNe ane kyAre baMdhAvyo te sAbita karavA mArI pAse koI Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 kapaDavazujanI gaurava gAthA yogya sAdhana nathI. killAnA eka daravAje mIThA talAvanA daravAje (jyAM saradAra bAga che tyAM) daravAjAnA dvAranA uparanA bhAgamAM banne bAju be nAnakaDAM rajapUta dvArapALanAM talavAra ane DhAla laIne UbhelAM pUtaLAM che. muslima samayamAM kapaDavaNaja : be eka saikA zAMtithI pasAra thayA bAda, avadazAnA Are ubhela rajapUta rAjyanA patana bAda, lagabhaga 13mI sadImAM musalamAnI rAjyane amala zarU thayo. 13mI sadI pahelAM meTA vahepAra karI zreSThIoe dharma mATe khajAnA khullA mUkyA hatA, te samayamAM kapaDavaNajamAM sArI jAhojalAlI hatI. aMdheyuga pahelAM dhanADha0 ane dhArmika purUSae bhavya maMdira ane jinAlayomAM prabhunI pratiSThA karI hatI. dUra paradezamAM paribhramaNa karanAra purUSAthI duradezI vicAra ane vANijya niSNue vatanane vikasAvavA athAga prayatna karI-AdRrI unnatizaMge ArUDha kareluM. A udyoganuM kendra ane dharmAcAryonuM AkarSaNa dhAma hatuM. zreNIonI pratiSThA dUra dUra prakAzita hatI. are ! kene kALanA prahAro sahana karavA paDatA nathI ! - I. sa. 1300 thI I. sa. 1400 nI arazatavaNI aMdhAra rAtrIo kALanI kAtila kAtare kaThina saikAnI tavArIkhe dhIme dhIme kApI. kapaDavaNajanA kapALe A durbhAgI yugamAM humAyunA samayamAM ane phirojazAhanA dharmAdha vajIra jhapharakhAne zAhI jummA masjida bAMdhI. jenuM chatanuM sthApatya che. ItihAsanA vidvAne tene maMdiramAMthI masjidamAM pheravAla ema mAne che. (jue citro na. 15, 16, 17, 18) tevIja rIte dharmAnyatAnA kAraNe amalI masjida (jae citra naM- 19) paNa eka maMdiranuM masjidamAM rUpAMtara thaela che. tenuM sthApatya jotAM ja saMpUrNa maMdira lAge che. I. sa. 1451 mArca mAsanI 11 mI tArIkhe gujarAtanA nirbaLa bAdazAha mahamadazAhane tenA amIree jhera ApI mArI nAkhyo, ane naDIyAda rahetA jalAlakhAna kutabuddhina nAma dhAraNa karI gAdInazIna thayo. mALavAnA sulatAna mahaMmada khIlajIne gujarAtanI uparokta sthitinI jANa thatAM, te gujarAta para caDhAI lAvyo. vaDodarA lUMTI naDIyAda Avyo ane tyAMthI AgaLa vadhIne kapaDavaNajanI yuddhabhUmi para paDAva nAkhyo. gujarAta ane mALavAnAM lazkara kapaDavaNajanI yuddhabhUmi para tA. 22-2-145ra ne bhegAM thayAM. (bIjo mata tA. 10-2-1453 jaNAve Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava pahelu --aitihAsika nagara kapaDavaNaja che.) sulatAna kutubuddhina zAhane tenA madadagAro seharAbanA dIkarA malIka ImAuddIna mitro sahita kapaDavaNajamAM maLI gayA. 15 A samaye cAMpAneranA rAjA gaMgadAsa, ke jeNe baLavA karyA hatA, te mALavAnA sulanAna khIlajI zahane maLI bhemiye anya hate. kutbuddhina khAnapurathI vAMkAneratA raste thai Avela che. te vADAsinorathI iTADInA raste kapaDavaNajamAM kutubazAhane rokavA te taiyAra thayA. kapaDavaNajanA medAnamAM taMbu ThokAyA. traNa mAIla dUra mALavAnA sulatAne pe!tAnA taMbu ThokayA hatA. yuddhanI kALakhaMjarI vAgI. bhiSaNa hatyAkAMDa zarU thayA. kutubuddhina e bAjuthI gherAyA. keTalAka hAthI laI ca MderInA hAkema mujhapharakhAne DAbI bAjuthI hallA karyo ane jamaNI mAjuthI khIlajI zAhunA bhayaMkara mAro zarU thayo. A yu eTaluM bhayaMkara hatuM ke jenu varNana lakhatAM kalama kaMpI jAya. paramezvaranI kRpA ane elIyAnI duvAe kutubuddhina zAhane dhoLakAnA rahIza vIratA ane vaphAdArInA namUnArUpa daravAjIyA nAme eLakhAtA muslima mitrono sAtha maLI gayA ane bAdazAhanI jIta thaI, paNa raNamArce duzmanAne sahArA kutubuddhinanA jAmedAra ghumI rahyo hato. tene gheADA tAphAne caDhatAM jAmedAra paDI gaye. kedI banyA ane kamara paTTo teNe gumAvyA. yudhdhanA vijaya bAda mALavAnA sulatAnane uzkerI lAvanAra caDherInA hAkema mujhapharakhAnane dezadrohI tarIke pakaDI tenI bevaphAi mATe tenu mAthu kapaDavaNajanA pUrva daravAje jiharI sana 855 saphara mAsanI 1 lI tArIkhe ne zukravAre laTakAvavAmAM AvyuM. I. sa. 1453. sulatAna vijaya bAda pATanagara gayA ane I.sa. 1454mAM hojhe kutba" "hAjhI kutba" baMdhAvyuM. je Aje kAMkariyA talAvanA nAme prakhyAta che. kapaDavaNajanA gIrAsadAra hajharata saiyadanI rAjezrI khIkhI maraghAe teNInI bahena sulatAnA mugalI bIbInA putra phatekhAna(mahamada begaDA)ne kapaDavaNajamAM rAkhelA. I. sa. 1460 lagabhagamAM mahaMmada begaDo (phatekhAna) kapaDavaNajanI AsapAsa khIlatI bhavya vanarAjImAM zikAra mATe AvyAnuM kahevAya che. jyAre mahamada bIgaro (begaDo) kapaDavaNaja ArAma karavA rahelA tyAre-mAMDalIkanA bevaphA vIrALa kAmadAra maLelA ane jUnAgaDhanI caDhAI mATe mArgonA bhemiyA manavA taiyAra thaelA. I. sa. 1526nA samayamAM kapaDavaNajane mahamadanagara tarIke oLakhatA. jyAre bahAdurazAha mahamadanagaramAM chAvaNI nAkhIne paDelA, tyAre ImAda-ula-mulkanA trAse bhAgela, tenA amIra saradAro jhamatakhAna khIna pIrU malIka, yusuphe khIna lutphadallA, rAjI mahamada Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA - bIna pharIda ane malIka musuda sarve ekatra kapaDavaNajamAM bahAdurazAhane maLelA. bahAdurazAhane A amIra saradArane sAtha maLatAM kapaDavaNajamAM rahI bharUcane kille bAMdhavAnI AjJA ApI ne DuMgarapuranA rAjAnuM najarANuM meLavI DuMgarapura gayA. ahIM temanA zaitAna amIra saradAre e kapaDavaNajanI AsapAsa gAmaDAM tUTayAM. kapaDavaNajanA jAgIradAra hajharata saiyada (mubAraka sAheba)ne teNI jANa thatAM, temaNe mubAraka zAhanA dharmagurU maulA sahaddInane bolAvI vAtacIta karI ane te ja vakhate mIrAte sikaMdarInA lekhakanA pitA miMyA maMjura sAthe eka patra mubAraka zAha para ravAnA karyo. eka paNa lehInuM TIpuM reDyA vinA saMdhI thaI. hajharata saiyada mubAraka bukhArI (2. ha) sAheba ghaNAja umadA svabhAvanA pavitra purUSa hatA. raNavIra paNa hatA. yuddhanA medAnamAM paNa namAjha paDhavAnuM bhUlatA nahIM. mIyAM maMjura A samayanA ghaNA ja kIrtivAna prabhAvazALI vyakti hatA. hajharata saiyade saMdhI karI, tethI aMdara aMdara padavInI takarAre paDatAM, vaDodarA jatAM saradAramAM be bhAga paDI gayA. hajharata saiyara ane ItamadakhAna eka thaI AgaLa vadhatAM kAvAbAja nAsIra-ula-muke hajharata para ghasAre karyo. A aNacIMtavyA chApAmAM 3000 mANasenA lazkarane upayoga thayo. hajharata sAhebanA pyArA deteM ane sagAM mAryA gayAM. A yuddhamAM ItamAdakhAna potAnA mitra hovA chatAM madada na karI, tethI pitAnuM nAnakaDuM 2000nuM lazkara laI khAnapura mAraphate vAMkAneranA nALAmAM thaI mahera nadI vaTAvI pitAnA nivAsasthAnamAM bharAI gayA. nAsIra-ula-muke have tamAdakhAnane raMjADaDyo. ItamAdakhAna paNa bhAgIne udAra dilanA saiyada sAhebanA Azare kapaDavaNajamAM bharAyo. nAsIra-ula-mulka bIjA umaronA sahakArathI amadAvAda AvI sulatAna ahamada bIjAnI madada lIdhI. hajharata saiyadane khabara paDI ke nAsIra-ula-mulka bIjuM 6000 nuM lazkara laI kapaDavaNaja Ave che. hajharata sAhebe prathama temanA Azare rahela ItamAdakhAnane pUchyuM ke ApaNe azakta chIe te dilhInA bAdazAha AdIlazAhanI madada mAgIzuM? itamAdakhAne hA kahI. saiyada sAheba pitAnA mahelamAM gayA ane temanA putra mIrAnanI pativatA strI bIbI AlamakhAnuna ke je rAjakIya bAbatanI niSyAta hatI tene pUchavA vicAra karyo. AlamakhAnuna gharakhUNe bharAnAra bIkaNa strI na hatI. pativratA, rAjanItijJa, sAdhavI, zatranA dIla kaMpAvanAra, virAMganA mutsaddI hatI. hajharata saiyada sAheba paNa umadA vIra ane strI zaktine pichANanAra bhavya puruSa hatA. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava paheluM-aitihAsika nagara kapaDavaNaja hajharata sAheba-beTA AlamakhAnuna, ApaNuM pyArA vatana para nAsIra-ula-mulka 6000nuM lazkara laIne Ave che, te tuM zuM salAha Ape che? . AlamakhAnuna-bApu, A bAbatamAM huM zI salAha ApuM ! hajharata sAheba-tArI ja salAha levA Avyo chuM. AlamakhAnuna--Apane hakama hoya te khudA pAka mane je vicAra Ape che te jaNAvavuM. hajharata sAheba...bhale ! AlamakhAnuna-hAlamAM ApanI uMmara keTalI bApu? hajharata sAheba-58 varasanI. AlamakhAnuna-Apane mAluma haze ke hajharata payagaMbara sAhebanA vaMzanA mANase 60 thI 70 varSa jIve che, tethI vadhu jIvatA nathI. hajharata sAheba-hA te vAta kharI che, AlamakhAnuna-te keTalI jIMdagI mATe dilhIne pAdazAha pAse jeo che, khabara che ? pAdazAha zuM kaheze? DarIne nAsI AvyA ! te karatA te yuddha kare, je mRtyu haze te kaI aTakAvanAra nathI. nahi to vijayamALa sAthe AnaMdathI pAchA pharaze. hajharata saiyada sAhebe virAMganAnI vANI sAMbhaNuM laDAIne nizcaya karI tarata ja itamAdakhAnane jaNAvyuM ke rathamAM zaiyA karavI ke vijayamALa paheravI eja aMtima nirNaya. ItamadakhAne A samaye paNa vIra paNa bhalA A hajharata saiyada sAhebane yuddha nahIM karavA samajAvavA prayatna karyo paNa hajarata sAhebe tene kapaDavaNajamAM rahevA daI 500 cunaMdA sainika laI taiyAra thayA. jAsUsa dvArA khabara maLI ke nAsIra-ula-mulkanuM lazkara meTuM che paNa rAtre dArU pIne cakacUra rahe che. sUryodaya thatAM pahelAM ja hajharata sAheba A nizAkhora adharmInA taMbu tarapha pitAnA tIkhAra kulakula para savAra thaI dhasI gayA. tenA moTA saradAra samazera-ula mulkane ghAyala karI taMbumAM praveza karyo. nAsIra-ula-mulkane jANa thatAM tarata ja nAbata vagADanAranA ghaDA besI jIva bacAvavA nAsI chUTayo. tenuM lazkara chinnabhinna thaI gayuM. hajharata saiyada sAhebane vijaya thayo. I.sa 1593mAM akabara bAdazAhe pitAnA eka AjamakhAM ughAI nAmanA umarAvane mAMDavA tathA AsapAsanA vibhAgane kabaje karavA tathA vasulAta ugharAvavA Azare 12000-nuM lazkara laIne Avela; pahelAM te te niSphaLa thaI pAchA pharela, paNa pharI 1566 mAM AvyuM. ka. ga. gA-3 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 kapaDavaNajanI gaurava gAthA A vakhate je teNe 1563 mAM lazkarathI A vibhAgane nakaze tyAra karela, te rIte pharI tene A vibhAga sara karavA prayatna karyo ane te niSphaLa gaye. A samayamAM A subA AjamakhAMe lazkara tathA potAnA rakSaNa mATe vAtrakanA kAMThe eka keTa badhAvelo je Aje ajamAvata keTa (jue citra ne 2) tarIke oLakhAya che. vaLI A sthaLe eka gAma jevuM vasAvyuM, jenuM nAma ajamAbAda rAkheluM. ahIM tene kille baMdhAvyuM, hAlamAM killAmAMnA be mALa hayAta che. sAmasAmA pAMca oraDAo che, daravAjo ane kamAne pattharanI banelI che. daravAjAnI AgaLanI bAju be buraje che. temAM pahelAM subAonA bAtharUma hoya tema lAge che. bIjA mALa para javA mATe ITa cunAnI nIsaraNI che. upara cAra oraDA ane vacce khulle bhAga che. kadAca A vibhAga subAonI kacerI ke sabhA khaMDa hAya. trIjA mALa para jatAM kamAne hayAta che. killAnI najIkamAM kUve che, killAmAM keTalI jagAe naLa mUkelA hoya tema lAge che. A gAma ajamAvatano keTa e nAmathI oLakhAya che. ahIM gAmamAM mahAdevamAM eka tapasvI sAdhu garIbadAsanI pAdukAo che. sauyada sAhebanA vijaya pahelAM kapaDavaNajamAM eka sodAgara ghoDA vecavA Avele. saiyada sAhebe udhAra mAgelA. sodAgare prathama te nA pADelI paNa pAchaLathI 2/3 paisA vadhAre levAnI zarate sodAgare ghaDA udhAra ApelA. A ghAoe hajharata sAhebanA vijayamAM mahatvane bhAga bhajavele. hajharata sAheba tamAdakhAna sAthe vijaya bAda amadAvAda gayA tyAre A sodAgara tyAM maLela. rasaiyada sAhebe tenI kiMmata cukavelI uparAMta bheTa sogAde A sodAgarane ApelA. A temanI udAratAne namUna che. amadAvAdathI pAchA pharatAM I. sa. 1558 mAM hajharata sAhebane ItamAdakhAnanA keTalAMka mANasoe mahemadAvAda mukAme dagAthI bhAlAthI vIMdhI nAkhyA. temanA pavitra putra saiyada mIrAna sAhebe A pAka zabane kabaje karI te ja sthaLe daphana karyuM. A sthaLe temane re che. sAthe ja temanA parivAranA paNa rejhA che. baMne rejhA rejInA nAme mazahura che. pachI kapaDavaNaja AvavA nikaLyA. e ItamadakhAnanI icchA kapaDavaNaja hajharata sAhebanA putra saiyada mIrAna sAhebane seMpavAnI hovA chatAM, ImAda-ula-mulkane A vAta na gamI. kapaDavaNajanI jAgIrane Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava paheluM aitihAsika nagara kapaDavaNaja akhatyAra karavA saiyada mirAna sAheba potAnA mANasa sAthe AvI pahoMce te pahelAM ImAda-ula-mulkanA mANasoe kapaDavaNaja kabaje karI lIdhuM. - tyAra bAda IDaranA rAva viramadeve pitAnA bhAI rAyasiMha ane pizInAnA ThAkarane mArI nAkhelA tenuM prAyazcita karavA dvArakA gayelA. temane pAchAM pharatAM phariyAda maLelI ke mAMDavAnA meTA lAlamiyAMne mATe dIkare ke jeNe kapaDavaNaja nivAsa kare che. te eka zrImaMta vaNikanI sauMdaryavAna dIkarIne upADI mAMDavA laI gayela che. yAtrAthI pAchA pharela rAva viramadevane vaNika mahArAjane A vAta karI. rAva viramadeva A vAta sAMbhaLI lazkara laI mAMDavA gayA ane A zayatAna kuMvarano nAza karI kanyA bacAvI lAvyA ane lAlamIyAM je A samaye nAsI gayelA tene "kulAM leNuM" nAmanI guNikA phasAvIne amadAvAda lAvI. temane pakaDI I. sa. 1570mAM temanuM mAthuM kApI dilhI mekahyuM. rAva viramadeva traNa divasa rekAI IDara gayA. .. kapaDavaNajanI cokI tarIke A samayamAM "lAlajI" nAmane kara prajA bhAstI hatI. mAMDavAnA lAlamiyAMnuM mAthuM dilhImAM eka phakIra sAthe thALImAM mukAvI bhIkha mAgavA ravAnA karavAmAM AvyuM paNa mAthAnI sAthe gayelA kapaDavaNajanA sarasvatI putro dilhI gayelA. mAthe dilhImAM ugharANuM kara le che e zabda vAparI sarasvatInI zaktithI mAthuM pAchuM lAvelA. mAthuM pAchuM meLavanAra bAroTane InAmamAM leTiyuM gAma ApavAmAM AveluM. kapaDavaNajamAM bAbIvaMzanI zarUAta. rAjakartA bAbIvaMza bAbIvaMzanA muLa purUSa umAnakhAnane megala samrATa humAyunA samayamAM vaphAdArInA badalAmAM "bAbI" khitAba ApavAmAM Ave. tene samaya i. sa. 1530 thI 1555 lagabhaga. kapaDavaMjamAM bAbIvaza: I. sa. 1654 pachI bAbIvaMza gujarAtamAM Avyo, I. sa. 1669 saMvata 1725 bhAdrapada suda 2 ne budhavArane eka dastAveja sAbita kare che ke A samayamAM kapaDavaNajanA jAgIradAra mIrAjazrI sAheba ane dIvAna mahetA kezavajI karIne hatA. adhI sadI pachInA samaye vaphAdArI ane zauryanA namUnA rUpa bAbI vaMzanAM pagalAM A bhUmi para thayAM, I. sa. 1704-05 lagabhagamAM zAhajAdA mahamada Ajhama gujarAtane subedAra hite tyAre dilhIthI auraMgajheba pAdazAhe patra lakhI vadhu dhyAna ApavA jaNAveluM ke "kapaDavaNaja ane bIjI jagAe kaLI leke dherI raste prajAne lUMTe che." AthI temanA baMbasta mATe thANadAra tarIke halakA nekare karatAM bAbI vaMza jevA kULavAna ane bahAdurane kapaDavaNaja ane AjubAjunA bhAganI vyavasthA saMpavI. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA A samayamAM kadAca saphadarakhAna bAbI hAvAneA saMbhava che. I. sa. 172pa gujarAtamAM pagabhara rahevA hamIdakhAnane pakSamAM laI mahI nadI sudhI kanAjI AvyA. ahIM pIlAjI gAyakavADa temane maLyA. sara khudalAkhAne amaladAronI pherabadalI karI ane tenA dIkarA khAnDrujhAdakhAnane phoja sAthe marAThA lazkara sAme mokalyA. teNe marAThA lazkarane sojItrA pAse harAvI nasADaDyA. khAnDAjhAdakhAna tenA bhAI zAhanavAjhakhAnanI chAvaNImAM Avyo. marAThAo pAchA AvyA. kapaDavaNaja mukAme khAnhajhAdakhAna tathA tenA bhAI e sAthe maLI marAThA lazkarane harAvI TAudepuranA DuMgarAmAM nasADacA. I. sa. 1736 raMgAjI gujarAta ujjaDa karatA dhoLakA pahoMcyo. tyAre amadAvAdanA subedAra ratanasIMga bhaMDArIe raMgAjIne viramagAma nasADyo. A samaye ThAsarAmAM vasatA marAThAoe kALI leAkeAnI madadathI kapaDavaNaja para dhasAro karI kapaDavaNaja hastagata karyuM. kapaDavaNajane navAkhaphAdAra thoDI jhapAjhapI bAda kasabAnInI madadathI nAsI chUTayo. I. sa. 1744-45 marAThA saradAra sAthe zerakhAna bAbIe yuddha karI kapaDavaNajanA kabajo karyAM. zerakhAna bAbIne e patnIo hatI amInA-lADalI. I. sa. 1746 mAM traMbakarA, punAjI, viTTula ane kaulA A trIpuTI (keTalAka gaMgAdhara, kRSNAjI ane phakarUdaulAnAM nAma gaNe che.) je mulakamAM cotha uMdharAvatA hatA. te mulakA dabAvI beThA hatA. AthI raMgajIe zerakhAnanI madada mAgI. zerakhAna naDIyAda, mahudhA lUTI kapaDavaNuja ke jenA marAThA saradAroe kabanne karelA hatA tyAM humalA karyA, paNa temAM teNe hAra khAdhI. tene khabara paDI ke raMgAjI vAsanAra Avela che. eTale rAtarAta punAjI ane phakarUdaulAnI najara cukAvI nAThA, ane bIje divase vADAsinAramAM maLyeA. teoe phakarUdaulA sAthe yuddha jAhera karyuM. A yuddha zarU thatAM phakarUdolAe tApa ane baMdUkathI mAro rArU karyAM. agni prajavalita thayA ane katalathI kALA kera vartAyA. sonerI raMganA dabadabAthI savAranA paheramAM pUrva dizAethI Dhola vagADayu ane nizAna pharakAvyuM. phakarUdaulAnA lazkara sAme lazkara goThavAyAM. yuddhakSetranI raNacaMDI zarU thaI. anne bAjunAM lazkara sAmasAmAM AvI jatAM dhULanA rajakaNe! UDatAM sUrya AMkho dekhAvA lAgyo. yoddhAe cAre page gheADA doDAvatA tuTI paDyA. pahelAM ja humalAthI kasabAnIena pAyA hAlI uDaDyA, ane pUTha pheravI nAThA. Dhola vagADanAranA hAtha heThA paDayA. Dholana cAmaDAM tUTI gayAM. sAhasa ane zauryanA namUnA rUpa zerakhAna bAbI bevaDI hiMmatathI uchaLyo, ane gayelI AbarU meLavavA medAnamAM AgaLa thayo, paNa tenA gheADAne goLI vAgI, teNe lAkha DI khakhkhara pahereluM hovAthI khacI gayo, paNa duzmananA lazkaramAM te gherAI gayo. eTalAmAM tenA bhIstIe tene potAnA ghoDo ApI ravAnA karyo, ane A vaphAdAra bhIstI peAtAnA mAlikane bacAvavA jatAM zahIDha thayA. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava paheluM aitihAsika nagara kapaDavaNaja bahAdurakhAna zerakhAna mubArakhAna mujapharakhAna jApharakhAna zAhabAjakhAna I. sa. 1715 (saphadarakhAna). nAma dhAraNa karyuM seraTha rANapura mahaMmada zerakhAna (khAnajahAna javA makhAna) rAdhanapura 1716 salAbata mahaMmadakhAna 1730 mahaMmada bahAdura (zerakhAna) dalIlakhAna jamAnakhAna bAMTavAnA muLa purUSa 1758 kapaDavaNajanuM chelluM yuddha patnI lADI-amInA saradAra mahaMmada mahebatakhAnajI (jUnAgaDha) A gAdI vADA zinera gaI Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 kAMDavaNajanI gaurava gAthA zerakhAna A khunakhAra yuddhamAM sakhta ghAyala thaye hate. te kapaDavaNajanA killAmAM bharo. tene sahAyaka raMgejI sAthe ja hate. raMgejIe mALavAnA holkarane be lAkha rUpiyA pAchA ApavAnI zarate madada mAMgI. hekara Ave teTalAmAM banne pakSa pitAnI lazkarI taiyArIo karI rahyA hatA. holakara kapaDavaNaja zerakhAna bAbInI madadamAM Ave che te sAMbhaLatA ja phakarUDhIlA ghere uThAvI cAlato thaye. A samayamAM kapaDavaNajane kabaragaMja kahetA hatA. I.sa. 1748 mAM zerakhAna ane vADAsinerane eka musaddI dalapanarAma nAmane nAgara gRhastha vAvasinera gayA ane zerakhAnane samajAvIne jUnAgaDhanuM sUtra saMbhaLavA jUnAgaDha laI gayA. Isa. 1748 zerakhAna bahAdurakhAna nAma dhAraNa karI tenI patnI lADI begama sAthe junAgaDhane navAba Isa 1748 mAM thaye. zerakhAna bAbI keTaleka samaya vADAsinera ane keTaleka samaye kapaDavaNaja rahetA. te bAda jyAre amadAvAda rahevA jatA tyAre tenA mANase kapaDavaNaja ane thAmaNanI vyavasthA karatA. I. sa. 1753-54nA arasAmAM vAtraka kAMDAnI khaMDaNI ugharAvI dAmAjI gAyakavADa kapaDavaNaja AvyuM ane zerakhAna bAbI jUnAgaDha tarapha gayA. A samayathI kapaDavaNajanI bAbI vaMzanI sattAne aMta Avyo ane marAThI hakumatane samaya zarU thaze. A samayamAM paTalAIje meDha vaNikenA hAthamAM hatI te marAThA yugathI kaDavA paTela kezavajInA hastaka AvI. hAla paNa kezavajI paTelanA vaMzajo kapaDavaNajanuM mukhIpaNuM bhegave che. gAyakavADI samayamAM kapaDavaNuja : I.sa 1753, saMvata 1809 thI I. sa. 1816 saMvata 1972 nA vIsa varSonA samamayanI khAsa pheraphAranI keI AdhArabhUta hakIkata maLatI nathI, paNa A gAyakavADI samaya hate. jemAM kapaDavaNaja pavitra vidvAna vaidyarAja taravADI [trivedI) jIvarAma goviMdarAmane zrIkhaMDerAva gAyakavADa sarakAra taraphathI saMvata 1818 nA bhAdaravA vada-8 zanivAre "mIrAMpaDuM bakSIsa ApyAnuM sAta rAjyanA daskatavALuM tAmapatra gAyakavADI amala jaNAve che. [jue phoTA tAmrapatra ] - I.sa 1775 nA arasAmAM haripaMtha phaDakee rAbAne nasADe tyAre rAbAnuM bAkI rahela lazkara ane goviMdarAva gAyakavADa potAnA lazkara sAthe chAvaNI nAkhI kapaDavaNajamAM hyA, rAghabAnuM khaMbhAtanA navAbe apamAna kareluM, te vera vALavA karnala karTija kapaDavaNajamAM goviMdarAvane maLI khaMbhAtanA navAbane namAvI najarANuM lIdheluM. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava paheluM-aitihAsika nagara kapaDavaNaja I. sa1788 lagabhagamAM AtarasuMbAnA rUpAmiyAM ane temane dIkare jorAvarakhAna vAraMvAra kapaDavaNaja para hallo karI lUMTa karatA ane prajAne raMjADatA. gAyakavADa phatesiMhaseve pitAnA saradAra zIyArAma ane hAmidakhAna jamAdArane lazkara laI AtarasuMbA ekalI AtarasuM bAne kabaje lIdhe I. sa. 1795 thI 1809 sudhIno samaya: A samayamAM AMbalIyArAnA sthApaka samara gaDhavI cauhANa bhAthIjI dhAmadanA bhIlenI madadathI kapaDavaNaja ane tenI AsapAsanA bhAgamAM lUMTa karatAM. sAthe sAthe lavADanA ThAkara paNa temanI ToLI sAthe lUMTa karatA. A leke lavaDiyA kahevAtA ane anya keTalA paNa kahevAtA. A ToLIo cIna pIMDhArA jeTalI ja bhayaMkara hatI. A trAsavAdI lUMTArU ToLIonI bhIMsamAM prajA heAna thaI gaI hatI. nirAMte UMgha levAno paNa samaya na hatuM. A keTaDA leke kuhADAthI makAna teDatA, ane prajAnA meM maracAMnA tebarA bAMdhatA, hAtha para kapaDAM bAMdhI tela reDI mazAle saLagAvatA. prajAne mArI pITI jAnamAlanI nukasAnI karatA. jyAre jyAre vRddhonA meDhe AvI vAta sAMbhaLatA tyAre haiyAM hAlI jatAM. A TeLIo mAnavatA viheNa rAkSasa jevA kukarmo karanAra hatI. I.sa. 175 lagabhaga samaya, je bahAranI trAsavAdI TeLIone jumara hate. te ja trAsa prajAnA kahevAtA rakSake paNa karatA hatA. A samayamAM kapaDavaNajamAM navAba kamAluddIna husena baladura jAgIradAra hatA ane desAI rAjArAma khuzAladAsa sarvoparI sattA bhegavatA hatA. aMgrejI amala zarU thatA sudhImAM te gAmanA mukhI karasanadAsane paNa prajA para seTa cAlatuM. A samayane prajA "rAjA yA zekha ane karasanIA kera" nA nAme oLakhatI. - A samayamAM desAI rAjArAma khuzAladAsa rU. 25000 nA AMkaDe gAma letA. A rakame prajA pAse vasula karavA julama thate ane mukhI karasanadAsa kheDUta pAsethI haLa dITha rU. 5 vasula karatA. zrI rAjArAma desAIne prajAnA rakSaNa mATe, bahAranA lUMTArAo sAme ghaNI vakhata sAmano karavo paData. teo eka zUravIra hatA. dhArmika hatA. dazAporavADa jJAtimAM paNa vagadAra hatA. temanA trAsanI eka kathA Aje paNa pracalita che. eka darajIbhAIne tyAM jJAtijanamAM khAMDa jeTalI karela jethI temaNe e darajIbhAIone potAne tyAM * gujarAta samAcAra dainikanA tA. 23-11-83 mAM prophesara epha. ema.baluvALAe "AtaTyubAmAM auraMgajheba" nAmanAM lekha chapAvyo che temAM pUrva taraphane daravAje kapaDavaNajanA nAme hato tema - pratipAdana karela che. temAM saMvata 1644 no ullekha karyo che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA Akho divasa paherA nIce rAkhI zArIrika trAsa Apela" tema kahevAya che. A badhe samaya "mAre tenI talavAra" je hate. savaMta 1885 I. sa. 182lmAM teozrInuM maraNa 80 varSanI uMmare thaela, temane pALIe Dejhara kUvA pAse, talAva pAse hate. hAlamAM pALIo nathI. I. sa. 1803 nA arasAmAM ka cchanA lazkara tathA bhenA sAthIdAra Arao sAthe mejara helemsane kapaDavaNaja mukAme laDavuM paDeluM. kanhojInA lazkarane veraNacheraNa banAvI dIdhuM hatuM. kAbumAM Avela AMbalIyArAnA tAlukadAra bhAthIjIe ANaMdarAva gAyakavADane lakhANa ApeluM. jenA ADa jAmIna kapaDavaNajanA bAreTa sAlamasIMga gumAnasIMga tathA AgaleDanA ThAkora zrIrAmasIMgajI phatesIMgacha thaelA. karAra lekha : savaMta 1864 Ase vada-4 I. sa. 1808 okaTobara tArIkhe thaele. (zrImAlasAkAMta ANuM dezava gAyakavADano sikako che.) lavADanA ThAkara temaja temanA kuTuMbanA ADajAmIna kapaDavaNajanA bAreTa bahecarabhAI dIpasIMga tathA bAroTa viramabhAI becarabhAI thayA hatA. karAra lekha : savaMta 1866 kArataka vada-3 I. sa. 1809 navembara 10 tArIkhe thaela. (zrImAlasAkAMta ANaMdarAva gAyakavADane sikko che.) uparokta tAlukadArene kapaDavaNajanA gIrAsa maLatA hatA te cAluM rahyA. I. sa. 1812 sudhImAM te tamAma tephAnI TeLIo zAMta banI gaI. aMgrejI amala daramiyAna kapaDavaNaja: I. sa. 6-11-1817 lagabhagamAM aMgreja sarakAre habadalAmAM gAyakavADane je megalAI hakako lakhI ApyA tenI avejImAM vijApura gAyakavADane sepe ane gAyakavADa aMgrejone kapaDavaNaja bhAleja soMpe. te samayathI kapaDavaNaja para aMgreja hakumata zarU thaI (1818thI kheDA jillAnA pradezane pUrvAjille ane amadAvadane pazcima jile nAma Apela 1830mAM kapaDavaNajane amadAvAda jillAmAM bheLavela paNa vahIvaTI, musIbata ubhI thatAM 1833 mAM kheDA jillo ane amadAvAda jille astitvamAM Avyo.) I. sa. 1811-12 lagabhagathI lUMTaphATano samaya asta pAmyo hate. chatAM nAnakaDI TeLIo keIka vakhata lUMTa. karavA AvI pahoMcatI. I. sa. 1851 kaMpanI sarakAranA samayamAM dhAmenA keTalAka bhale lUMTa karatA. A samayamAM eka gopALarAva lakSamaNarAva Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gorava paheluM-aitihAsika nagara kapaDavaNaja nAmanA dakSiNI prajApati mAmalatadAra kapaDavaNajamAM rahetA, jyAre A dhAmadanA bhIla temanI TeLI laI musalamAna saradAra tAja bAdazAha sAthe kapaDavaNajane kabaje levA AvyA, tyAre dAdAsAheba (gopALarAva) lazkara laI tenA sAmA thayA. baMne pakSe lImbajA mAtA pAse laDAI thaI. dAdAsAhebane barachI vAgavAthI mRtyu pAmyA. bhale nAsI gayA paNa pachIthI sAhebe AvIne dhAdanA bhIla, tenA saradAra tAjabAdazAha tathA kArabhArIne zedhI kADhIne traNe jaNane A sthaLe phAMsI ApelI. prajAne sudhArA maLatA gayA. lAgatA vaLagatAone khitAba maLatA gayA. ardha sarakArI prajAtaMtra (sthAnika svarAja) maLyAM. prajAmAM zrImatee pitAnI parAkAra vRttithI janatAnA dila para vizvAsanAM Asana jamAvyAM. A samayamAM prajAe thoDAMka trAsanAM varSo pachIthI sukhazaiyA joI samaya palaTAyo, paradezI sattAe pitAnuM pita prakAzanuM karyuM. khulalA cAra lUMTArA ke cAMciyAonI nIti cheDI AMtarika rIte zeSaNanI zarUAta karI. Isa. 1857mAM kaMpanI sarakAra sudhI ahIM kasaba vere levAte hate. tA. 17-3-1890 kapaDavaNajamAM hAla che te kacerI potAnA svataMtra pAkA makAnamAM zarU thaI bahAra arajI lakhanAra bese che, te paNa bAMdhaNI, I. sa. 1890 mAM thayelI. I. sa. 1899 sarakArI kacerInI paDozamAM ane kacerIvALA keTasarahada)mAM samAI rahela jAya kerTa paNa pitAnA pAkA makAnamAM zarU thaI. sarakArI taMtranA mukhI tathA talATIone vahIvaTa sarakhaliyA daravAjAnI aMdara pUrva taraphanA "zerA" nAmathI oLakhAtA makAnamAM zarU thaye. - tA. 2-8-13pa thI kacerIvALI sarahadamAM nyAya karTa tarapha jatAM paNa bAju (kacerInA daravAjAmAM (jIe citra naM.22) pravezatAM jamaNIbAju) leka barDa ophisa zarU thaI. paradezI taMtrathI zeSAI rahela hindIno AtmA akaLAyo. yugAvatAra (mahAtmA gAMdhIjI) tapazcaryA AdarI. prajAtaMtranA pAyA caNavA mAMDayA. pAcamAM mahAmUlA ratno khaDakAyA. vizvavaMza bApunAM punita pagalAM kapaDavaNajanI dharatIne pAvana karavA temanA lADIlA satyAgrahI sevaka kapaDavaNajanA eka cakSu samAna sva. haribhAI desAIe kapaDavaNajanI dharatI para sAbaranA saMtathI-bhAratamAM sUryanAM ajavALAM kapaDavaNamAM phelAvyAM. - sukhazaiyAmAM sUtelI prajAnAM ghena utAravA pUjya bApue prayatna karyo. prajA ekya saha khaDe page taiyAra thaI tana, mana, dhanathI taiyAra thaI. prajAnA sevake e yA-homa karIne saMpalAvyuM. aMgrejI hakumate temane drohI gaNa jelanA saLiyA pAchaLa dhakelI dIdhA. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 26 kapaDavaNajanI gaurava gAthA 100 mAM "nimaka kAnUna bhaMga" satyAgraha zarU thayo. navayuvakee jhaMpalAvyuM. gujarAtanA kAryakare ahIMnA juvALa jvalaMta rAkhavA AvI pahoMcyA. aMgrejI zAsane kemavAdanuM jhera phelAvyuM ane tAbutanA(tAjiyAnA) divase A gAmamAM hullaDa macAvyuM. hinduonA bahiSkAra maMtrathI A ta kAbumAM AvyAM ane eka banyA. A taphAnamAM sarakArI tatve tathA bahAranA muslima tane hAtha hatuM. jyAre A samayamAM bahAragAmanA paNa kapaDavaNajane vatana mAnanAra ane vatana banAvanAra vyAyama zikSaka zrI kuberabhAI paTelane ane anya yuvAnone polIsanI hAjarImAM maraNatela mAra mAravAmAM Avele. rASTradhvajanuM rakSaNa karavA jatAM vatananA lADIlA sainika zrI rAjendrabhAI kezavalAla zAha (hAlamAM rASTrapati erDa meLavanAra gujarAtanA lADIlA kavi) jemaNe kuMDavAva pAsenA caMcaLagAI TAvara (juo citra naM 23)uparathI pharaktA dhvajanA rakSaNa mATe TAvara uparathI pheMkI daI temanA para dhAriyAnA ghA karavAmAM AvelA, maraNatola mAra sahana karI vatananI ane dhvajanI zAna temaNe vadhArI. te kapaDavaNaja mATe gaurava rUpa che. : : : 1. phakhAnarAvaH gujarAtamAM mahaMmada begaDAnA nAme prakhyAta che. 2. mahaMmadanagara : "mIrAte sikaMdarI" nA lekhake eka sthaLe kapaDavaNajane A nAme saMbodhana karela che, paNa tAmrapatromAM, te samayanA jaina pratimAonA lekhe para ane zIlAlekha para "karpaTavANijya" zabda zarUthI ja cAlu che, te pachI tene mahamadanagara zI rIte mAnavuM ? paNa muslima yugamAM keTaleka sthaLe "kabaragaMja" tarIke oLakhavAmAM Ave che. jo ke ahIM sArA pramANamAM kabare che ane jyAre yuddha thayuM tyAre ghaNA vIrenAM maraNa thavAthI maDadAnA gaMja khaDakAyA hatA tethI paNa akabaragaMja" kahetA haze ! 2. AlamakhAnana : pativratA bhavya virAMganAne vaMdana ho ! e saiyada kuTuMbanI te samayanI zobhA hatI. kapaDavaNajanI bhAgya vidhAtrI hatI ane saiyada sAheba deva svarUpa jAgIdAra hatA. 4. bAbI : aphaghAnistAnamAMthI UtarI Avela vIratA ane vaphAdArInA namUnA rUpa vIra bahAdurakhAnanA vaDA vIra usamAnakhAnane humAyu bAdazAhe "bAbI" e khitAba Apele. 5. lADI (lAThI) lADakI : bAbI vaMzamAM anya lANa nAmanI paNa vIra zerakhAnanI begama-lADanI rAjanItijJa, tenI ArAmagAha jUnAgaDhamAM che. A virAMganA tenA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava paheluM-aitihAsika nagara kapaDavaNaja patine gaNI ja madadagAra hatI. kapaDavaNajanI vastI vaheMcaNI temaja vyavahAru goThavaNI tene ja AbhArI che, tema manAya che. te eka sAcI rAjakatra paNa hatI. keTalAka tene rAdhanapuranA navAba mahaMmadakhAnanI patnI gaNe che (bAbI vaMzamAM A samayamAM rAdhanapuramAM eTale I. sa. 1716 nA arasAmAM javAnamakhAna nAmanA bAbI hatA.) jyAre kapaDavaNajanA chellA yuddha vakhate zerakhAna bAbI ke je mahamada bahAdurakhAna tarIke oLakhAtA hatA. temane (lADI) lADalI ane amIna (AmenAha) be begama hatI. kapaDavaNajanA ItihAsanA prathama lekhaka zrImahAsukharAma narasIMharAma bhaTTa mAne che ke : rAdhanapuranA navAbanAM patnI ahIM rIsAIne AvelAM. kapaDavaNaja zahera vasAvIne kille bAMdhela. (zaherakAjhInA daphataranA AdhAre) jyAre mahI kAMThA DIrekaTarI jaNAve che ke kapaDavaNajanA navAba bahAdurakhAnanI begama tenA khAvIMdathI rIsAI ramesa AvIne UbhI rahI. pitAnA raheThANa ane rakSaNa mATe pitAnA kharce kille baMdhAveluM. ramesathI kapaDavaNaja AvatA rastAmAM be gAu upara vola pAse eka vAva che, jene pherapha kahe che. te baMdhAvyuM. tene atyAre bAbInI vAva' kahe che ane jyAM rasane kille baMdhAvyo tyAM mahaMta rahe che. A kille mahaMte baMdhAvela ane lAgaNIne mahaMte rakSaNa ApeluM tema mAne che. A kille vAtrakanA dakSiNa kinAre che. lADIbAbI ke je A samayamAM vaDodarAmAM hatI. tene eka mAnIte suthAra te vakhate vaDedarAnI prajAnI bahena beTIne satAvatuM hatuM. A suthArane tyAMnA desAI zrI surezvare je divase lAherI daravAjAnA medAnamAM pATiyAM sAthe khIlA ThokI jaDI dIdhe, te ja divase lADIbAbI vaDodarAthI nAsIne kapaDavaNaja AvelI. A vakhate zerakhAna bAbI kapaDavaNajane rAjakta hate. ItihAsanI tavArIkhomAM A samaye bAbI vaMzamAM rAjakhaTapaTamAM phAvyo hate. zerakhAna mejamajAmAM masatAna hatuM. te ja vakhate bAbInA khAsa mANasa ImAma mahaMmadIe bahAranI dhamAlanI khabara ApI ke sarakAra keI ajANyA mANasa eka orata laIne Avyo che. AvanAra puruSa hate mazarU mevAsI (gulAmane sodAgara). mazarUnuM nAma sAMbhaLatAM ja darabArIo daMga thaI gayA. tenI sAthe bAI hatI "mana" jenA nAmathI hAla "madane jhAMpe "madana talAvaDI' paNa vaDodarAmAM prakhyAta che. A zerakhAnanuM nAma mahaMmada bahAdurakhAna hatuM. je kapaDavaNajanA vyavasthApaka hatA, te paNa siddha thAya che. temane be putro hatA. jemAM eka jUnAgaDha ane bIje vADAsinera rahyo. bAbIvaMzanAM rAjarANI lADaNa bAbInI daragAha hAlanI kacerImAM pisatAM jamaNI bAju kUvA pAse che. jUnAgaDhavALI daragAha judI ja lADaNI begamanI che. A lADaNIbAbInI daragAhanA dIpa, dhUpa mATe sarakAra taraphathI penzana maLe che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNujanI gaurava gAthA 6. sattAne aMta Avyo ke kapaDavaNajanA mULa ItihAsa zrI. ma. na. bhaTTa jaNAve che ke saMvata 1809 I. sa. 1753 mAM kapaDavaNajanI prajAe rAjapIpaLA jaI gAyakavADa sarakArane araja karI ke "amAre navAba mustakhAM ghaNe ja julamI che, te amArI vahAre dhAo. gAyakavADa sarakAre kaDIvALA khaMDerAvane pheja ApI kapaDavaNaja mokalyA. khaMDerAve mustakhAnane nasADI kapaDavaNaja kabaje karyuM. sAlavArI jemAM I. sa. 1753 mAM kapaDavaNaja para gAyakavADI hakumata zarU thaI, paNa navAbanA nAmamAM phera che. gujarAtane ItihAsa jotAM A kapaDavaNajanuM chelluM yudhdha zerakhAna bAbI sAthe thayela che. I. sa. 1758 mAM zerakhAna bAbI jUnAgaDhamAM maraNa pAmela che. 7. keTalAda A tephAnIo kuhADAthI bAraNAM teDatA tyAre A prajAe A taphAnIone sAmano karavA barAbara bAraNAMnA uparanA bhAgamAM babbe IMTene bhAga khulle banAvaDAvatA ke jethI A tephAnIo bAraNAM teDatA tyAre A TeLAM para kakaDatuM tela A IMTe khaseDIne nAkhatA tathA maracAMnI bhUkI nAkhavAmAM AvatI. A rItanI vyavasthA bArI ane bAraNa upara karavAmAM AvatI. jUnA makAnamAM Aje paNa te jovAmAM Ave che. AkaDo : uccaka rakama ApI gAma kharIdavAmAM AvatuM ane pitAnI rakama varSamAM vadhu napha sAthe meLavavA prajA para julma karatA. chAtI para thaththara mukavAnI lakathA vRddho pAsethI sAMbhaLavA maLatI hatI. rAjArAma desAI A AkaDe gAma letA ane mukhI karasanadAsa mukhapANuM karatA. A samaya "rAjIyA repa"nA nAme oLakhAte. rAjArAma khuzAladAsa desAI janma I. sa. 1749 saMvata 1805 thaye ane sva. I. sa. 1829 saMvata 1885 tha. e dazA piravADa vaNika hatA. amathA pArekhanI khaDakImAM rAjArAma desAInI khaDakImAM rahetA. A samayamAM kapaDavaNajanA jAgIradAra navAba kamAla udyAnasena bahAdura hatA. jyAM rAjArAma desAI sarvoparI sattA bhegavatA. gAma rU. 25000 nA AMkaDe letA. teo dhArmika paNa hatA, khumArIbharyA hatA. vyavahArakuzaLa hovA chatAM, hakumatanA jeramAM aneka vakhata prajAne raMjADatA. garIba darajI temanA bhAIe pitAnA gharanA zubhaprasaMge jJAtibaMdhuone khAMDa seTalInuM jamaNa Apela, temAM temaNe te darajI bhAI para zArIrika trAsa ApyAnA lokakti cAlu che. marAThAyugamAM kuTuMbanA nabIrA. (te tAmrapatrane AdhAre kapaDavaNajanA vahIvaTadAra tarIke) jyAre jyAre bahAra trAsavAdI TeLakIo AvatI tyAre adhArUDha banI cudhe caDhatA. eka vakhata TeLIone bhagADayA bAda saMvata 1885 I. sa. 182mAM teo sarakhaliyA daravAjA bahAra talAva pAse marAyA hatA. tyAM temane pALIo varSo pahelAM Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava pahelu --aitihAsika nagara kapaDevaja 29 hatA, hAlamAM nathI. jo ke A samayane vRdhdho rAjIyA rApa ane karasaniyA kera' tarIke eLakhatA. karasana mukhInA paNa A jamAnA hatA. temanA sATe paNa prajA para cAlatA hatA. teo haLa dITha rU. pu] kara vasula karatA. A prathA i. sa. 1880 mAM mIra sAhebanA Agamana sAthe ja baMdha thayelI. 9 sATA : mukhI karasanadAsanA julmI samaya hatA ane te leAkakathA rUpe "karasana kera" nAme vahonA mukhe sAMbhaLavA maLatA. 10. gIrAsa : rU. 75-9-0 kapaDavaNajanA gIrAsa tarIke AMbalIyArAmAM me mAsamAM mahIkAMThA ejansInI tejorramAM bharAtA. kapaDavaNajanI karelI lUTAnA vaLatara rU. 1125 gAyakavADa sarakArane ApavA paDatA heAvAthI, jahera rU 500 nIramAlInI upajamAMthI rU. 625 nI rakama vasula thatI. kapaDavaNajanA gIrAsa rU. 173-0-0 mAMDavA darabAramAM bharAtA. kaDIvALA 11 aMgrejI hakumata H I.sa 1816-17 mAM aMgrejI sarakAre malhArAvane vijApura paragaNu ApI kapaDavaNaja lIdhuM (zrIma. na. bhaTTa). game tema ho paNa i.sa 1817 thI kapaDavaNajamAM aMgrejI hukumatanAM pagalAM thayAM. ApavAmAM 12 sukhI : I, sa 1827nA kAyadA pramANe mukhIpaNAnI sanada AvI. pahelI sanada tA. 15-5-1848 ne roja mukhI premajI revanadAsane maLI. 13, geApALarAva : kapaDavaNajanA lokapriya mAmalatadAra (jemanuM lImbaja mAtA pAse dhAmeAdaranA bhIle sAthe laDatAM khUna thayeluM) temaNe gApALaparU vasAvyu hatu. agara temanI yAdamAM A parAne gopALaparU' kahevAmAM AvyuM. uzkerAyelA bhIlAe eka mumi zarU karelI) A saradAra, bhIla ApelI. hAla paNa A tAja 14. bhIla saradAra H (agrejI hukumata sAme saradArane khetAja bAdazAha gaNI tenI saradArI nIce lUTa saradAra tathA tenA kArabhArI ema traNane ahIM phAMsI bAdazAhanI daragAha tarIke oLakhAya che. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava bIjuM vANijya vyApAre vasati lakSmI yuga jUnI satya kahANI che ke-gujararASTra sAhasIktA ne vepArI mArgothI zobhatuM anupama gauravavaMtu sthAna hatuM-che. vepArI AlamamAM tenA mArge anukULa hatA. gujarAtanAM vahANe arabI samudra ane pisIphika mahAsAgaramAM pharatAM hatAM. jyAre mahAsAgaramAM gujarAtanAM vahANe mejathI mahAlatAM hatAM, ane anya pradezamAMthI mAla lAvatAM hatAM. anya pradezane joyate anekavidha mAla paradezamAM ravAnA karatAM hatAM. te yugamAM ApaNuM vatana "karpaTavANijyanA nAmathI zebhatuM hatuM. 10 mI sadImAM jyAre bhRgukacchane sarvodaya hatuM, tyAre karpaTavANijaya jamIna mArganuM vepAranuM kendra hatuM. A vakhabhe zrImALa bhRgukaccha ane sepArA gujarAtanAM mukhya vepArI baMdare hatAM anumayaka yuga ane selaMkI yuganA vAhana, temaja lazkarIsamayanA nakazAmAM kapaTavANijya rAjamArga para hatuM. mALavAnA rAjavIone prabhAva vadhe tyAre bhRgukaccha te mAla sthaMbhatha (khaMbhAta trabhAvatI) baMdare javA lAgyo. tyAre paNa karpaTavANijya pitAnA vepArI kendramArgamAM prakhyAta hatuM. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava bIjuM-vANijaya 1 prAcIna gherI rmAga (1) uttara hiMdamAMthI bhalasA-godharA kapaDavaNaja thaI khaMbhAta baMdara tarapha jatA hatA. (2) mALavAnA mukhya pradezamAMthI kizanagaDha-saMtarAmapura luNAvADA-kapaDavaNaja-DaI thaI bhRgukaccha (bharUca) baMdara tarapha jatA hatA. (3) mALavA taraphatI saMtarAmapura luNAvADA kapaDavaNaja thaI kheDAnA mArge khaMbhAta tarapha jatA hatA. (4) uttara gujarAtamAMthI-mahesANA vijApura dehagAma kapaDavaNaja thaI saMtarAmapura-jhAleda dAhodanA raste mALavA pradezamAM jatA hatA. (5) mAravADamAMthI zrImALa bhinnamALa-rANavANA-DIsA pAlanapura-vijApura-hiMmatanagara zAmaLAjI thaIne khaMbhAta ke bharUca baMdara taraphane ghorImArga kapAvaNanA pAdaramAM thaIne jate. prAdezika mArgo A sivAya keTalAka prAdezika mArgo paNa kapaDavaNajanA pAdaramAM thaIne jatA hatA. (1) ahamadAvAda-naDIyAda ke mahemadAvAdathI kapaDavaNa ja thaI lasuMdarAthI cIkhaleDa rAmapurA thaI godharA-dAhoda tarapha asaMkhya vaNajhArAnI peThe jAta jAtane mAla bharIne jatI. (2) vADAsinora vijApura sevAlIA, lasuMdarAno mAla kapaDavaNaja thaI AMtarolI caraDa, badarapura thaI ahamadAbAda jate. (3) kapaDavaNaja AsapAsane kAcA mAla kapaDavaNaja thaI teraNa mArge mahemadAvAda kheDA tarapha jata, ane nAnA AMbalI-bhATerA kaThalAla thaIne naDIyAda jate. sarve vepArImArgonA sAmAnya rIte mIlanasthAna tarIke kapaDavaNaja agatyanuM sthAna hatu. junI vAta kahI jAya che ke kapaDavaNaja sAhasika vepArI zreSThIonAM thANuM brahmadeza, sIAma ane morIzIyasa jevA dUrasudUranA pradezamAM hatAM. 14 mA saikAmAM maLI AvatA usa-sAjIkhAra-cune mahuDAne lIdhe sAbu banAvavAmAM AvatuM hatuM ane A sapheda thavAthI saikAothI prasiddhi pAmela hate. thoDA samaya bAda kAcane taiyAra karI temAMthI anya banAvaTa banAvatA. tenI paNa prasiddhi meLavela hatI. haju A udyoga AbhalA rUpe vidyamAna che. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA kApaDa, vaNATa ane vepAra e te mukhya vyavasAya hato. je dhaMdhAe ApaNA vatanane nAmAbhidhAnane abhiSeka karela che. saMskRta vicArakee, prAcIna vidvAnee karpaTa(kA5Da) vANijaya (vepAra) karpaTavANijaya nAma ApI enI bhUtakALanI khyAtine mahatva ApyuM che. A zubha nAma dasamI sadI pahelAnuM hoI te vakhatanA kApaDanA vepAra mATe sUcaka najadIkanA bhUtakALamAM kapaDavaNaja rAjakoTa ane jAbughoDA pAsethI sonuM maLI AvatuM ema manAya che. levuM paDavaNajamAMthI maLI AvatuM. mahera pAse tenI khANomAMthI nIkaLelA lekhaMDamIzra mATInA moTA TekarA Aje mejuda che. paDozamAM TakalAnI DuMgarI, jyAM prAcina vatananA avazeSo che. ke jyAM TekarAmAMthI megenIjha ghAtu nIkaLe che. jyAM kApaDavaNATa hoya tyAM svAbhAvika rIte ragATa hoya ja. te rIte ragATa kAma paNa thatuM hatuM. jyA dUdha ghInI nadIo vahetI e bhAratanA nadanavADI samA gujarAtamAM jarUrI nAnakaDe dhaMdhe cAmaDAnAM kula banAvavAnuM paNa nAnA pAyA para thatuM hatuM. vartamAnakALamAM ApaNe samRddha dazAmAM chIe. dhAravA pramANe mArgo vizALa thAya che. kapaDavaNajanA ja zreSThIo vizALa draSTithI udyoga vikasAve te zaheranI mahattA ghaNI ja vadhI jAya. uparokta jaNAvela sadIo pahelAMnA mArgonA vAhana tarIke uTe ane mukhyatve piTha para vepAra thato. sukhI mahenatu pramANika vIra ane dAnI vaNajhArAo vepAranA vikAsAvanArA hatA. temanAthI thAya tevAM najIvo kIrtAinA koTaDAM rUpa namunAnI yAdI mUkI jatA. bhAratamAM sau prathama tA. 16-4-1853 nA roja muMbaIthI thANunI 21 mAIlanI 14 Dao sAthenI relve zarU thayelI. hiMdamAM TheraThera pAkI saDake zarU thai cukI hatI. ApaNane A lAbha prathama kapaDavaNajathI DAkora sudhInI pAkI saDakane maLyo. kera bI. bI. enDa sI.AI relve, moTA mApanI gADInuM sTezana thavAthI vepAra te bAjU kheMco. te arasAmAM kapaDapaNuja ane naDIyAdane eka karatI relve nAkhavAnI cejanA hAtha dharAI. I.sa 18lpamAM naDIyAdathI mahudhA sudhIne meTala reDa-pAkIsaDaka thaI. gujarAta relavejha kaMpanIe tA. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava bIjuM-vANijya pa-3-1913 nA roja kapaDavaNaja naDIyAda vacce sAMkaDA mApanI eka relave khullI mukI. tyArethI DAkeranI saDaka temaja te bAju vepArane vALavAnI agatyatA sahaja ochI thaI. relavenI A nAnA mApanI lAInane badale je meTA mApanI thAya to udyoga vadhu vikasavAne saMbhava che. naDIyAda kapaDavaNaja relve mATe mukhya bhAga bhajavanAra zrIbApulAla dAmodaradAsa vakIla tathA IsuphaalI bAkarabhAI tathA anya sada-gRhastha hatA. saharSa nodha letAM AnaMda thAya che ke naDiyAda kapaDavaNaja meDAsA relve e mApanI thaI rahI che tenA mATenA prayAsa karanArane mArA hArdika abhinaMdana. moTA mApanI relve thavAthI vepAra ugane sAre vikAsa thaze. navuM esa. TI. basa sTezana, naDIyAda tarapha javAnA raste DAbI bAju triveNI pArkanI pAse rU. 16,18000 kharce baMdhAI gayuM che. jemAM 22 pleTaphorma-42 dhummaTe, be mALanuM aghatana-AlizAna pleTaphorma taiyAra thaI rahelAM che, jemAM esa. TI. kenTIna tathA cha sTola paNa haze. vartamAna esa. TI. basa sTenDa pAse junuM keTaDuM. (juo citra na. 2che kapaDavaNajathI atyAre keTalAe mArgo para gujarAta vAhana vyavahAra khAtA taraphathI musAphare mATe gADI kAyama cAlu che. ghaNu rastAo pAkA thaI gayA. vAhana vyavahAra ghaNe ja vadhI gaele hoI A saDaka para vAhanothI muMbaI rAjasthAna, dilhI vagere sthaLe mATenI gADIo cAlu ja che. kapaDavaNaja, naDiyAda, moDAsA ane DakaranI saDake eka bIjAne sArI rIte joDAela che. Dakara jatI eka saDakane phaTe lADavela baMgalAthI sIghe bhUtIyA-suNadA AgaLa thaIkavaNujathI miDAsa jatI saDaka sAthe joDI dIdhuM che. A sarva bAjunI saDake vepArI draSTie atyuttama che. Ama meTA vistAramAM saDake hevAthI kapAsa vAvanAra sAhasika kisAnone mAla lAvavA laI javAnI sugamatA paDe che. A sarve saDaka para moTare dvArA vAhana vahevAra cAle che. kapaDavaNajanA udyoga vikasAvavA e udyogapationI pavitra pharaja che. audhogika krAMti kaI paNa deza ke prajAmAM krAMti vinA pheraphAra thayo sAMbhaLyuM nathI, chatAM je thAya te e sthira rahe, e saMbhavita nathI. Aje ApaNe yAMtrika yugamAM pheraphAra karavA jarUrI che, paNa pheraphAra e na have joIe ke kAryamAM navI bharatI AvatAM jUnA kAmadAre rakhaDI paDe. te rakhaDI paDavA na joIe. temane pahelAM apanAvI levA joIe. ka. ga. gA-5 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA kApaDa - sadIo pahelAMnA kApaDanA vepAra ane hAthavaNATanA udyoganI sArI evI sthiti hatI. jyAre videzI kApaDane koI oLakhatuM na te samayanI A vAta che. 34 prAcIna kALathI hAtha vaNATanA udyoga khIlelA hatA. hAthasALAthI kApaDa taiyAra thatu ane te bajAramAM vepArIo dvArA vecAtuM. vaNakara kAma A udyogane TakAvanAra ja hatI. prAcIna samayamAM kAI gAma evuM nahI haiAya ke jyAM vaNakara kAma na hAya : gAmaDe gAmaDe hAthavaNATane! udyoga sajIva hate.. pahelAM hAtha vaNATathI ane pachIthI mIlanu' sutara lAvI potAnI sALe! para vaNu!8 karIne dhotI, rUmAla, pacheDI, cAdarA, sADIo vagere banAvatA. gAmanI eka bAju A lokonA vasavATa rahetA ane te vaNakaravAsa kahevAtA hatA. AkhA kuTuMbanA mANaso A dhaMdhAmAM ja rahetA. kAca :- e eka sadIthI kAcanA udyoge kapaDavaNajane anupama nAmanA Apela che. kAcanA kArakhAnAM kasAravADAnA (hAnI) cakalAthI ge!ravADAmAMthI kasbAmAM jatAM sIsagaravADanA nAme oLakhAtA sthaLe che. bahAra gAmathI je kAI mahemAna AvatA, te A sthaLanI mulAkAta letA ja. pahelAM A sthaLe kahevAya che ke 20-25 kAcanAM kArakhAnAM hatAM. tenA mULa utpAdakanuM nAma nathI paNa 'bhArata kalA pradarzana' la'DanamAM bharAyuM tyAre A kArakhAnA emAMthI prayAga karavA sArU cAra pAMca bhAIo tyAM gaya! hatA. Ima!mamIyAM dAdumIyAM, amIramIyAM, phaijumIyAM ane zerasIyAM, dhroLakAvALA mahamadamIyAM phranjumIyAMne aMgejI sarakAra naraphathI caMdraka enAyata karavAmAM AvyA hatA, evuM jANavA maLe che. e kArakhAnAmAM jayapuranI kALI retI lAvI temAMthI kAca manAvavAmAM AvatA. A samayane kAca lIlA ke AchA kALA raMganA banatA. tethI temAM khIjA rage mIlAvI gherA raMganI banAvaTo banAvatA. samaya jatAM alhAbAdathI retI magAvatA. vaLI temAM zIzIonA bhAMgelA bhUkkAne garama karI e rasa paNa temAM mIlAvatA. kapaDavaNajanI dudhIyA bagaDIe eka samaya pUrva jarmanI, jhekoslovekIA, beljIyama ne jApAnanA mAla karatAM sArI gaNAtI. hAlamAM kArakhAnAM che. tee ramakaDAM, agana bhIsIA, temaja AbhalA (kAcanA gALA jemAM sIsuM reDIne banAvela arIsA jevA manAve che.) A kAcanA gALAne adyAvI teADI nAkhavAmAM Ave che A TukaDAe saurASTra, si Mdha, mulatAna, dakSiNuM haidarAbAda tarapha jAya che. A bAjunI keTalIka komanI strIe sADalAmAM TapakAM rUpe goThave che. khAsa karI te bharavADa phema vadhu vApare che. navA jamAnanI phesanamAM have te pesI gayAM che, Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava khIjuM --vANijya uparAkta cAre bhAIo lagabhaga 1940 I. sa. 1885nI lagabhagamAM thaelA. ahIM traNa kArakhAnAM atyAre astitvamAM che. (1) mahamadahusena amIrabhAI, paradeza janAra. kapaDavaNaja glAsa vasa. (2) kanaiyAlAla pI. zAha mahamada phaijala, rIphAInDa glAsa varkasa. (3) mahamadasIdIka lAlabhAI. sIddIka glAsa vasa. 35 atyAre jUnI paddhatithI bhUtakALanA A bhavya kArIgaronI jhAMkhI thAya che. keTalIka dezI prakriyA bhUsAi rahI che. kArIgaronI kaLA Aje A vijJAna yugamAM vaijJAnika ane TekanAlojIkala jJAnathI bhu sAI che. kAcanA kArakhAnAmAM taiyAra thaelA AbhalA mahuvA-aMdaranA vepArI hAjI mahamada vajIranI peDhI mAraphate mAladIva ane lakhadIva mekalavAmAM AvatA hatA. A peDhI mAraphate ji. surendranagaranA lIMbaDImAM kapaDavaNujanA AbhalA mekalavAmAM AvatA. A TApuo sAthe gujarAtanA vepArI sabadho doDhasA varSothI hoya tema lAge che. A hAjI mahamada vajInA pautra zrIyusuphabhAi hAlamAM perIsamAM hIrA akIkanA moTA vepArI che. (DaoN rilAla Ara. gaudAnInA patrathI AbhAra.) jJAnanI draSTi ghaNI ja pachAta thaI rahela che. kAcanI keTalIka su Mdara cIae bhAratamAM taiyAra thai, tenI paradezamAM nikAsa thatI. te samayamAM bhAratanA kAca udyoga sarvottama gaNAto. * zamazera te zIrAhInI, pratimA bhalI DuDuMgarapurI, AvatAM je Atrasu be tyAM charA, lADhA, charI. vaLI kapaDava'guja kAca sAbu rahI, samIpa racAvajo vaLI, ghara vize varasAda. pahelAM Apa vahelAM Avo.' -dalapatarAma thoDAka samaya pahelAM A kArakhAnAomAM phAnasanA geALA banAvI bajAramAM mUkavAmAM AvelA. A kArakhAnAM kAcanA goLA banAvatAM hatAM. tyAnA kArIgaronI pravRttio ( kriyA ) jAtAM AMkhe ovAthI temanI zaktinA khyAla Ave tema che. A goLAo tathA kAcanI banAvaTa karanAra kAmadAravane sIsagara kahe che. ane temanA vasavATavALA sthaLane sIsagaravADo kahe che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA sAbuH lagabhaga raukAothI kapaDavaNaja kAca ane sAbu mATe prasiddhi pAmela che. kapaDavaNajanA sapheda sAbu devAmAM sarasa. evo A sAbu dUra dUra surata, muMbaI, paradeza vasatA gujarAtIo paNa kapaDavaNajI sAbune vAparatA hatA. A udyoga khelavAnuM muLa kAraNa e ke kapaDavaNajanI AsapAsa teraNA, luNaMdrA vagere sthaLethI sAjIkhAra-usa vagere ghaNuM ja sArA pramANamAM maLI Avate. Aje paNa maLI Ave che. temaja DIyuM paNa maLI AvatuM. Aja paNa keTaleka sthaLe kapaDavaNajI sAbu vaparAya che. A udyoga kapaDavaNajanA sAhasika horA birAdarane hAtha hatuM ane temanA kArakhAnAomAM muslima kAmadAre kAma karatA. teo kArakhAnIyA kahevAtA. temanA lattAne kArakhAnIyAvADa kahevAya che. kapaDavaNajane sAbu zuddha ne dhavAmAM sAre hovAthI suratanA kArIgare rezami kApaDa A sAbuthI deta. (AbhAra sAthe zrI ra. ke. trivedIne utAre, temAMthI vadhu nedha meLavI zakAya che.) prasutigata pramANe varSothI 25-30 kuTuMbe A sAbunA dhaMdhA sAthe joDAyelAM hatAM. moTA bhAganA A dhaMdhAmAM kAmadAra tarIke muslime che. ane anya bIjA ekama paNa che. pArasI, bAreTa ane prajApati, A pArasI sadagrasthanuM pahelAM sarakhalIyA daravAjA bahAra dArUnuM pIThuM hatuM. dArUnA zayatAnane nAzathayA bAda meTarane TrAnsaporTane dhaMdhe zarU karyo. teo pUrve sAbunA dhaMdhAmAM paDelA. vaLI A sadagRhasthAe A dhaMdhAne zarUAtathI hastagata karela. hAlamAM muMbaImAM cAlatI beo sepa phekaTarInA mAlika zrIaubaalI mahamadaalI che. temane dIkare kalImuddIna vienA piI. eca. DI. thaI sAbune rASTIya udhoga tarIke vikasAvyo che. abdula ajhIjha sepa vasa: sasagaravAmAM sAbunuM kArakhAnuM cAle che. bhArata sApa phekaTarI:- bhATavADe. A 194ra lagabhagamAM zarU thaela che. tyAM nhAvA devAnA sAbu banAve che. dhAtuo - mahera nadInA kinArA pAse lekhaMDanA darzana thatAM hatAM. haju paNa A kinArA para lehakATanA TekarA bhUtakALanI jhAMkhI karAvatA. udyamIone pitAnI kathA kahetA, nirAza vadane nIcA namIne UbhA che. pahelAM A leDhAne gALavAne dhaMdhe ahinA luhAra (paMcAla) jJAtinA leka karatA. leTuM gALavAnI bhaThThIo mahera nadI para hatI. leTuM gaLatuM. temAM kaMIka vanaspati bhaLatAM rUpA jevuM banatuM. ApakhudI sattAnA DarathI A luhArakAmanA bhAIo tene tyAga karI gayA. saikA pahelAM Asi. kalekaTara Asabanara sAhebe A sthaLanA lakhaMDane gaLAveluM, paNa kharca vadhAre paDatuM thavAthI, bIje varase e kAma baMdha paDeluM. mATI lekhaMDa sAthe bhaLelI. jethI A mIzra lekhaMDiyA paththara saDake bAMdhavAnA upayogamAM laI Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gorava khIjU vANijya zakAya che. lAkhaDanuM pramANa ochuM hAvAthI vadhu mahenata ane vadhAre kharca karavA chatAM nukasAna thavAne bhaya rahe che. AthI tene gALIne banAvavAnu adha karyuM. lekhaDa bhUlAyuM paNa haju dharatInA peTALamAMthI nijamAM ekasAITa mengenIja nAmanI kAcI dhAtu TAMkalAnI derInI TekarImAMthI nIkaLe che. TekarInI khANene vahIvaTa zIvarAjapura maInsa kupanI (gujarAta kalIka nIkSNa ku.) kare che. A paththarA tADAvI relave mAraphate zIvarAjapura laI javAmAM AvatA. A udyoganI khIlavaNI mATe ane mAlanA upADa mATe kaMpanIe relavenA pATA TekarI sudhI nAMkhela che. (A TekarI prAcIna sthaLa hAI tyAM khAdyakAma karatAM pahelAM sArI evI pratimAo nIkaLela che. ke je muMbaI myujhiyamAM rAkhela che.) -- akIka kapaDavaNajathI 15 mAIla dUra mAjhama naThThImAMthI akIkana! pattharo nIkaLatA. akIkanA paththo, bhegA karAvI sAhasika vaheArA birAdarA tene khaMbhAta sApha karAve che. te khAriyA, AgiyA ane rATeADiyA nAmanA che. khaMbhAta tenuM mukhya kendra che. megala sAmrAjya vakhate paradezI pravAsIoe khaMbhAtanA A udyogane mahattva Apelu che. Aje paNa A udyoganAM khaMbhAtamAM kArakhAnAM che. afINu :- aphINa A bAjunA pradezanI peDhAza nathI, paNa sahAsika vepArIonI bajArU kharIda vecANanA mAla. te mALavA, rAjasthAna tarapha vaNajhArAnI pATho dvArA mAla ravAnA thatA. kapaDavaNajanA zreSThIe A vepAra karatA. A vepAramAM dara pAMca varSanA hisAbe 14 lAkha aphINanI peTIe ahIMthI luNAvaDAnA raste thaIne jatI. A peTIe! ratalAma ujjaina mAravADa ane cIna sudhI pahoMcatI. A zrImaMtAnI nava peDhIe hatI. temAM 400 mANasAnA sTApha kAma karatA. te nava zAkhAe ratalAma, ujjaina, vaDodarA vagere sthaLe para hatI. temAM suprasidhdha vyakti hatAM. kapaDavaNujanAM AjanAM keTalAMka mahattvanA kuTuMbanA pUrvajo A peDhIomAM mahattvanuM sthAna dharAvatA hatA. uparokta zaherAnA nagara zeTha sAthe ApaNA zreSThIo paNa zobhatA hatA. cunA paDhavavA - vADAsinAra taraphathI paththaro meLavI ahIM cune pakavavAmAM AvatA hatA. hAla jyAM myuni. hAIskUla (jUnuM makAna) che tenI pAchaLa dakSiNa tarapha cunAnI bhaTTIe hatI. (navuM makAna myuni. hAIskUla) ane khIjI bhaTTI hAIskUlanI uttara dizAe talAvamAM AvelI zrIlI khajA mAtAnI derI pAchaLa hatI. cunA mukhya dhaMdhA kaDiyA (musalamAna kaDiyA) karatA. hAIskUlanI dakSiNe bhaThThIovALI jamInamAM kUI hatI, je kaDiyAnI kUI tarIke oLakhAtI hatI. E Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 kapaDavaNajanI gorava gAthA cunA pakavavA hAlamAM cunA pakavavAnI bhaTTIe 1. koThI kUvA pAse, (mahAra nadI tarapha) 2. vAMsI jatAM DAbA hAtha tarapha. 3. sAmanAtha mahAdeva jatAM paNa eka bhaTTI che. ITA: kapaDavaNajamAM IMTo pakavavAnA paNa sArA evA udyoga hatA. hAla te cAle ja che. pAkelI IMTanA samUhane IMTavADo kahe che. pAghaDI vaNATa : keTalAka vaheArA kuTue A pAghaDI vaNATanuM kArya karatA ane tene dUra dUra bhAgeAmAM ravAnA karatA. vaNakaro tenuM jhINuM kApaDa vaNI taiyAra karI ApatA. rgATa kAma H jyAM kApaDa vaNatuM ane vecAtu hAya tyAM svabhAvika raMgATa ane chApakAma hAya. khUba jUnA samayathI raMgATa ane chapAI kAma A jillAmAM keTalAka sthaLenu prakhyAtIpAmela hatuM. temAM kapaDavaNaja e paNa jUnA vakhatathI prakhyAta che. sadIothI A kAma cAlatuM AvyuM che. vadhelA taiyAra kApaDane ahIMnA bhAvasAra koma brahmakSatrI tathA muslamAna kAmanA chApakAma karanAra bhAIe raMgAI tathA chApakAmathI zeHbhA ApatA. chApakAmanA kAmathI keTalAka temane chIpA paNa kahetA. bhAvasAra kAma je sthaLe rahetI te bhAvasAravADa tarIke prakhyAta che. mahAra nadInA kinAre (pulanI dakSiNa tarapha) je mahAdevanA ArA kahevAya che, (mahAdevanu nAnakaDu devaLa che), tyAM paNa hAla nAnI nAnI paththarAmAM kacelI (kArelI) kuDIe che. A kuDIemAM raMga ogALI kapaDAM raMgatA. pAse teonI dharmAMzALA hatI. (atyAre khaDera che.) vaNATa, raMgATa, chapAI kAma adha thatAM hAlamAM A bhAIe vepAra tathA nAkarI kare che. sAmAnya gRhaudyoga tarIke keTalAka bhAie haju raMgAI kare che. chApo chApavI, chIMTA banAvavI e kAnA mULa utpAdako gujarAtIo ja che. hiMdamAM A dhaMdhA gujarAtIo dvArA ja khIlyA che. temAM mukhya amadAvAda ane kheDA jillAnA keTalAMka gAmo che. temAM kapaDavaNaja paNa eka che. lAkaDAnAM khImAM para chApa kArIgaro taiyAra karatA. A udyoga mukhya brahmakSatrI, bhAvasAra ane musalamAna. A traNa kemanA bhAIe karatA. temane chIpA tathA raMgareja kahevAmAM AvatA. Aje paNa tee ja A dhaMdhAne TakAvI rahyA che. A samayamAM pAghaDIe bAMdhavAmAM kuzaLa kArIgaro rANA kAmanA bhAI hatA. rANA bhAIonA vasavATa hAla TAvara, kuMDavAva pAse che ane te golavADa kahevAya che. A Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava khojI -----vANijya samayamAM phATelAM rezamI, jarIvALAM kapaDAMne tUNavAnA dhaMdhA tAI jAtanA musalamAnA karatA. teo nadI daravAjA tarapha rahetA. temanI tAInI masjida che. te vibhAgane tAIvADA kahe che. hAlamAM A dhaMdho paNa mRtaHprAya thaI gayA che. 39 cAmaDAMnu kAma : samAje aspRzya gaNelI camAra kema (samAjanu koI aMga aspRzya nathI, koI kAma ke vyaktine aspRzya gaNavuM te mAnavatA vihANuM che) eka jamAnAmAM ApaNA jillAmAM A kAma prAthamika rUpe muelAM DhoranAM cAmaDAM pakavavAnAM tathA tene taiyAra karI cAmaDAMnI banAvaTo taiyAra karavAnu kArya karatI. khetI prAdhAnya ApaNA jillAmAM Dhoronu paNa pramANa sAruM hatuM. atyAre paNa cAmaDIe!nAM kuMDa che. taiyAra cAmaDAmAMthI tenI judI judI khanAvaTo taiyAra thatI. Dabagara nAmanI khIjI kemanA mANase! A taiyAra cAmaDAmAMthI ghI bharavAnAM cAmaDAMnAM kullAM banAvatI, trAjavAnAM pallAM, nagArAM, nAnAM naraghAM, nagArIe, nAnI kuppIe (je tetra dhupela vagere bharavA mATe) batAvatAM. khaLakanAM jotarAM vagere cAmaDAmAMthI banatI banAvaTe taiyAra karatA. A camAra kAme taiyAra karela cAmaDAnA udyoga te calAvatA. ane meAcI lAke pagarakhAM vigere banAvatA. A meAcI kAmanA vasavATa kuMDavAvathI TAvara thaIne sarakhaliyA daravAjA tarapha jatAM che. jene mecIvADA kahevAmAM Ave che. nadI daravAjA tarapha jatAM DabagaravADA che. Dabagara kema jema cAmaDAMnI banAvaTo khamAvatA tema teo chatrIe taiyAra karatA. jene khagariyA chatrIe kahetA. temanI strIe mATInI chANanI kAThIe ane culA banAvatI ane majUrI karatI. AjanI 20mI sadImAM mazInarIthI taiyAra thatI dareka banAvaTathI A jamAnAmAM grAmodyoganA aMta AvavA lAgyA. ka MpanInA taiyAra thatA khuTa, caMpalAnA jayAnAmAM mecIne hastaudyoga kayAM sudhI TakI zake ? Dakhagara kAmanI anAvela chatrIe kANu vApare ? cAmArAnA hAthe taiyAra thatuM cAmaDuM Aje kayAM sudhI TakI zake ? DabagarAnA hAthe taiyAra naraghAM, takhalAM Aje paNa cAle che. AvA udyoga hAlamAM mRta prAya banI gayA che. baTana banAvaTa : sa jogavasatA keTalIka sAmAnya kuTuMbanI aheneA baTana banAvaTanA gRha udyoga karatAM. kapaDAnA TukaDA (cItharA)mAMthI A udyogane sajIva rAkhela te paNa gRha udyoga Aje mRta prAya thayela che. dIvAsaLInuM kArakhAnuM: sTezana pAse jyAM pahelAM jinIMga phekaTarInA avazeSo che, tyAM eka kArakhAnu i.sa. 1935mAM 'hindu IslAma phekaTarA'nA nAme zarU thayeluM. A Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA phekaTarImAMthI "kUtarA chApa" dIvAsaLInI peTIo bajAramAM mUkavAmAM AvelI. kamanasIba ke A dhaMdhe TUMka samayamAM ja baMdha thaI gaye. - patarALAM banAvavAH ahIM keTalIka sAmAnya kuTuMbanI bahene patarALAM, payiA vagere khAkharanA pAnamAMthI banAvatA. je sArA mAThA jJAti bhejana saMbhAramAM vaparAtAM, haju paNa vaparAya che. te gRhaudyoga haju cAluM che, mATIkAma: varasothI mATInAM vAsaNe vAparavAne rivAja hovAthI A udyoga paNa sArI rIte cAlate. mATalAM, naLIo, tAvaDI(kalADa) keDiyAM rAMdhavA mATe hAMDalIo tathA anAja bharavA mATenI moTI keDIo tathA bahAragAma pANI bharI javA mATenA kUMjA (bheTavA) vagere, aMtisariyA daravAje tathA nadI daravAje vasatA prajApati bhAIo banAvatA. gujarAtamAM nAnAmAM nAnA gAmamAM ekAda dharate prajApatinuM hoya ja. vAsaNanuM sthAna have dhAtunA vAsaNamAM samAI gayuM che. tethI A prajApatI varganA keTalAka bhAIo ITe pADavAno dhaMdho karatA, ketraTrAkaTane dhaMdhe karatA. te pachI te bhaNIne nekarIo tarapha vaLI gayA che. caMgIo, nAnA hukakA paNa teo sArA banAvatA. kaMsAravADAnA cakale raiyA gAMdhInI ane vaidhanI khaDakInI vacce sAmI bAjue eka nAnI khaDakIne bheTiyAnI khaTakI kahe che. AnA pUrvajo sAra bheTavA banAvatA mInAkArI kAma-senA cAdInAM ghareNAM para mIna (inemala) caDhAvavAmAM Ave che. ahIM nAnA pAyA para be kArakhAnAM zarU karavAmAM AvelAM. paradezathI AvatA mAla karatAM AvA ghare AMgaNe teyAra thatA mAlane mahatva ApI AvA udyogane jarUra vikalava joIe. hAlamAM nAnakaDAM traNa kArakhAnA che. davAo banAvavAne udyoga, kamasyuTiphula vakasa-ahI davAo banAvavAnuM keI kArakhAnuM nathI paNa Aryuvedika prekiTazanare pitAnA aMgata dhaMdhAonI daSTie davAo banAvatA. gAMdhI kezavalAla kemikasa nAmanI kaMpanIe svataMtra davA banAvavAnI zarUAta karelI paNa tene khAsa leboreTiMjha dvArA prathakakaraNa karela ke dezI davAomAM koI Ayurveda niSNAtanI egya daravaNa paNa maLelI nahIM. A pravRtti paNa atyAre baMdha che. je sAmAnya rIte tene vikAsa thaye heta te Aja tenAM phaLa sArA dekhAta. prajAkIya udyoga gRha sva. pU. sevAmUrti haribhAI desAI e temanAM prathama sva. patnI mahAlakSamI benanA smaraNArthe eka mahAlakSmI udyogagRha 1920 mAM zarU karela. te preraNAnA pratIkarUpe sevAsaMgha dvArA zaktimaMDaLa A udyogagRha calAve che. pahelAM garIba ane madhyama varganI duHkhI bahene daLavA khAMDavAne baMdha karI nirvAha karatAM. A gRha udyoga Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gorava bIjuM-vANijya sajIva paNa rahyo che. A gRhaudyogamAM svamAnabhera bahene daLavA, khAMDavA, kAMtaNa, sIvaNa tathA puNIo banAvavAnuM kAma kare che. A vyavasthA bahenenI saMsthAo dvArA (bhagInI samAja tathA mahilA maMDaLe)sArI rIte cAle che. haLavA khAMDavAnA saMcA- jUnA samayathI DAMgara, kedarA dareka prakAranuM kaThoLa vagere hAthe ja cheDIne bharaDIne taiyAra karavAno rivAja hatuM ane te kArya mahadaaMze rANA kemanA tamAma mANasa karatA. atyAre daLavA, khAMDavAnuM kAma yaMtro dvArA thavAthI te gRhaudyoga baMdha thayo che. A dhaMdhA mATe pahelAM daLavAne saMce. 1. aMtisara daravAjA pAse paTelavADAnA nAke jyAM gujarAtI kumArazALA bese che, che. tyAM eka vAra birAdarane saMce hate. 2. nadI daravAje eka daLavAnI ghaMTI nAMkhavAmAM AvelI. 3. aMtasasyiA daravAje daravAjA pAse harijanavAsanA kUvA pAse eka daLavAnI ghaTI che. 4. mIThA talAvanA daravAjA pAse IlekaTrIka pAvarahAusa pAse eka daLavA khAMDavAnI rAIsamila tathA elamila bAlakRSNa kezavalAle nAkhelI. pa kaMsAravADAnA cale geravADAnA nAkA para eka haMsamila nAmanI prathama ilekTrIka daLavAnI ghaMTI zarU thaelI paNa baMdha thaI gaI 6 sarakhAliyA daravAjA bahAra daLavA khADavAnI vallabha vijayamila zarU thaela. 7 sTezana pAse zrIjayavadana rAIsamila gaMgara khAMDavAnI ghaMTI zarU thaelI. 8 gAMcI bArI pAse eka daLavAnI ghaMTI zarU karelI vastutaH gRhaudyogane sthAne yaMtra udyoga zarU thatAM krame krame kapaDavaMjaNamAM aneka ghaMTIo zarU thaI che. tela udyoga- gujarAtIonA khorAkamAM tela sAmAnya rIte jarUrI che, garIba ke zrImaMtane paNa tenI jarUra paDe che. tevA tela udyogane A sthaLe mahatva che A bAju magaphaLI, tala, dIvelI, kaNajI ane sarasavane pAka thAya che. pachI te samayamAM yaMtronuM prabhutva na hatuM tyAre A telibiyAMne ghANI dvArA pIlIne tela kADhavAmAM AvatuM. tela mATe dareka sthaLe ghANIe cAlatI. je gAmanA ja sutAranI kArIgaranuM pratIka hatuM. gAmaDe gAmaDe suthAra (paMcAla), nAvI, prajApati vagere kema sAthe ghaNI calAvanAra ghAMcI paNa rahetA. Aje che. gau. gA.-6 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA ApaNA gAmanA A musalamAna kemanA vasavATavALA sthaLane ' gAMcIvADA kahevAmAM Ave che. dIvela tela vagere khAvAmAM, tathA dIvela gharamAM dIvA karavAmAM vaparAtuM. dIvelanA ja dIvA ghare ghare mATInA koDiyAmAM karavAmAM AvatA. A ghANI baLada mAraphate pheravavAmAM AvatI. A telanA DabbA ghaNI jagyAe vepArI dRSTie jatA. atyAre A bAju telibIyAMnA pAka paNa vadhatA jAya che ane have A yAMtrika yugamAM A jUnI ghANIonA samaya vahI gayA che. telanI mIlo :- ApaNA vatanamAM lagabhaga chellA keTalAka samayathI telanI milAnI zarUAta thaI. jemAM pahelAM zrI lakSmI oIla mila zarU thaI. tenA yaza sAhasika ane dAnavIra kAMTAvALA kuTuMbane phALe jAya che. jemAMthI Aje hajArA DabA tela taiyAra thAya che. tenA vepAra samagra dezamAM vyApelA che, hAla zrI maphta kAnti oIla mila, zrI jaya bhArata eIla mila (navAgAma), zrI e. sI. keATana InDasTrIjha vagere mile che. 42 jinIga, phekaTarIjha :- lagabhaga i. sa. 1924mAM sauthI prathama gAMdhI kezavalAla chaganalAle atisiyA daravAjA bahAra mANekabAI zeThANInI dharmAMzALAmAM keTalAka sAMcAthI jiMnIga phekaTarI zarU karI. te ekAda varSa cAlyA bAda baMdha thai gaI. sAmAnyathI keTalAka jaina bhAIoe bhAgIdvArdathI 'phrI jinIMga phekaTano zeTha zAmaLadAsa nathubhAInA baMgalA pAchaLanI jamInamAM havA pAse zarU karelI. eka varSe A phekaTarI paNa badha thai gai. kAraNake A samayamAM kapAsanI sheja achata hatI. A samayamAM zrI vADIlAla devacaMda parIkhe sTezana sAme pArkA makAnamAM jinIMga phekaTarI zarU karI. samaya jatAM A paNa 'badhuM paDI. 'A' badhI pharatI jinIMga phekaTarInA samaya bAda kapaDavaNajamAM jinIMga phrekaTarI atasariyA karavAA bahAra karazanapurA javAnA mArge, jamaNA hAthe zeThANInI dha zALAnI lagolaga jamIna para jazavatalAla jayaMtilAla jinIMga phekaTarInA nAme sauthI prathama jIna zarU karyuM. te khAda vatanamAM sArA evA 'jInIga presIMga phekaTarIjha zarU thayA (kapaDavaNajathI moDAsA sudhI kapAsa pedA kare tevI jamIna hoI kapAsanu utpAdana sArApramANamAM che. jyArathI kacchI paTelabhAIenA A bAju vasavATa thaye tyArathI kapAsanI khetI utpAdanamAMvadhAro thayA. ++ jazavaMtalAla jayaMtilAla jinIMga phekaTarInI zarUAta karavAnA yaza zrIdhADIlAla maganalAla zAhu eTale dhADIlAla jainavALA tathya temanA bhAi pAnAcaMdabhAine phALe jAya che. 1. kapaDavaNuMja kATana jinIMga enDa presIMga phekaTarI (moDAsA roDa), * 2. je. Ara. vakhAriyA enDa sansa, 3. ThAsarA jinIMga presIMga, 4. Do. vakIla presIMga phekaTarI (AvaLAvALA aMbIkA jinIMga enDa eli mila). Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava bIjuM-vANijaya 5. mahAlakSmI jinIMga enDa presIMga 6. sI pArekha jinIMga enDa presIMga. jyAM hAla zrI lakSmIcaMda mIThAlAla khaDAyatA chAtrAlaya che, te jagAe vaidhavALA khetaramAM) eka pArasI saddagRhasthane rUne kAMTo hato. phoTogrAphI:- A gAmamAM sauthI pahelAM eTale 50-60 varSa pahelAM phoTo grAphara zrI maganalAla purattama nAmanA bhAI hatA. te bAda zrI somezvara kAzIrAma trivedI nAmanA bhAI hatA. te bAda zrImAdhavaTuDiye zarU thaze ane tenI sAthe Aje. (1) zrI dipaka TuDIo, (2) zrITuDIo cempIyana. (3) zrIDAnDA ArTa TuDIo. (4) kita TuDIo. AIsiTanAM kArakhAnAM I. sa. 1950 thI zarU thayAM. hAlamAM cAra kArakhAnAM tenAM che. 1H- parIkha Aisu keTarI. 2 - blyu skAya AIsa phekaTarI. 3:- sabbIra AIsa phekaTarI 4 - paTela AIsa phekaTarI vagere che. mIThIonAM kArakhAnAM - 1 - nAthubhAI bAvadIna 22 sIdIka 3:- sIgAlA .. 4:- khatrI - 5 - vIracaMdabhAI bhAvasAra 6 - maganabhAI rANA 7:- pipaTalAla gaNeza Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava trIjuM jaLAzayo mahora :- mahavara ke mahera nadI ke jenA taTapara ApaNuM vatana vaseluM che. maherane keTalAka pattharavALI nadI kahe che, paNa kharekhara mahAranA pUlavALAja uvArAmAM, pulanI zarUAtathI 500 phuTa jeTalAmAM ja patthara che. zarUAtamAM ane pachI badhA bhAganA kAMThAnuM taLa mATIvALuM che. kapaDavaNajanI pazcima dizAe utara dakSiNa A paTa vahe che. A nadI janA mahI kAMThA ejansInI hadamAMthI dhAdanA DuMgaramAMthI nIkaLe che, tenA be pravAha che. eka pazcima sAThe baDe bhAI ane bhUtiyA pAse kabheTAnA lATa AgaLa thaIne kapaDavaNaja tarapha Ave che. A phATe dhAmaNI nadInA nAme oLakhAya che. DimAI dhAmaNanA taTa para che) ane bIje phATe dakSiNe ghauMA vagere gAma tarapha pharIne kapaDavaNaja bhege thayela che. kapaDavaNajathI kaThalAla tarapha thaI AgaLa jatAM zeDhIne maLe che. kapaDavaNajanA utara dakSiNa pravAhamAM ghaNuM ja tAMbAnA baccA jevA patthare patharAyelA paDayA che. paththaramAM nAcanI kUdatI A mahera kapaDavaNajanI dakSiNe mahaMmadapurA pAse AvelA ITavADA pAse varasInA AvatA jaLane premathI bheTe che, saMgama thAya che. kapaDavaNajanI prAcinatAnA nAnakaDA purAvA A sthaLethI zedhatAM maLelAM che. (ramaNalAla ena.mahetA) Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava trIjuM-jalAya ItihAsanA vidvAne ane bhUstara zAstrIonI mAnyatA pramANe mahera tathA varasI nadInA kinArA para mahaMmadapurAnI AsapAsa utpanana dvArA maLelI mAhitIthI, pASANayuganA keTalAka ejArenA nakakara purAvAo maLavAthI mAnavAne kAraNa che, ke jUnA azamayuganA samayamAM paNa ahIM vasti haze. keTalAka jUnA TebA paNa jUnI vasAhatanA mahaMmadapurA pAse maLe che. varAsI nadInI jUnI bhekhaDemAM te mATenA staranA saMzodhana paddhati pramANe maLe che. te A rIte .... 1- nadInA hAlanA pravAhanI najIka rAkheDI raMganI mATI. 2 - lAla raMganA jaispara, leTerAITa vagerenA kAMkarA. 3:- kAMpa. 4 - pavanathI uDelI dhULa. 5:- hAlanI jamIna vagere jotAM, tathA mahera nadInA kinArA paranA leha kATane te jotAM-jANuM zakAya ke ahIM lekhaMDa kamavAne udhyoga paNa hate.(sAbhAra neMdha) (mahArAjA sayAjIrAva yunivarsiTInA purAtatva vibhAganA vidvAna che. ramaNalAla ena. mahetA sAhebanA abhyAsapUrNa lekhamAMthI sAbhAra noMdha) I. sa. 1882 mAM Do. jema robarTa busa sAheba nAmanA bhUstara zAstrIe mahera nadInA kinArA paranA hajAre varSanA avazeSo ekaThA karelA ane saMsedhana karela. khAsa karIne gujarAtamAM Ave kATa je dekhAya che, te tyAMnA dhAtu gALavAnA, lakhaMDa gALavAnA udyogone ja A kacare che. ApaNe A kATaDiyA Are lokhaMDanA kATane je kare che. te saMzodhana thayela, paNa Arthika daSTie keIja rIte pivAya tema nahI lAgavAthI, briTiza rAjya vakhateja e kArya baMdha rAkhela. "A kATavALo bhAga e prAcinatAnA purAvArUpa che" mahAramAM samAI gayelI vAMsI maheranA rUpe AgaLa bhATerA kaThalAla thaIne AgaLa naDiyAda tAlukAnA zAMtApura ane vINA gAma pAse banayAnA nAkA AgaLa zeDhInI sAthe maLI temAM samAIne AgaLa mahemadAvAda tAlukAnI sarahada vacce thaI kheDA AgaLa vAtrakanI bAthamAM samAI jatAM, tenA jaLa vauThAnA mahA saMgamamAM moTI bahene sAthe nAmazeSa maLIne kRtya kRtya bane che. maheranI laMbAI lagabhaga 40 mAIla jeTalI che. mahora nadI tAlukAnA lagabhaga aDadhA pradezane pANIne lAbha Ape che. jyAre prAcina kapaDavaNaja rAhanA ArA tarapha hatuM, tyAre A nadIne paTa meTe hate tevuM manAya che. te vakhatanA pulanA maitnAvazeSa pahelAM hatA. hAla prajAnA sukhArthe nadI Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja kapaDavaNujanI gaurava gAthA daravAjA bahAra vANijyanI draSTie mahatvanA gaNAya tevA. putra che (A citra naM 25) AnI pahelAM A kace pula var3ArA birAdaroe kaNastAna javA badhAvelA. pAkA pula pUrva pazcima bAMdhela che, ane A mArgethI varAMsI vaheArAonuM kabrastAna, navAgAma, utka Thezvara, kedArezvara, AMtarasubA vagere sthaLe javAya che. pulanI paDozamAM uttara tarapha prajAne kapaDAM dhovA mATe saraLatA thAya te mATe eka pattharane evArA zrIjamanAdAsa chaganalAla desAi ( vahANa dalAla) taraphathI baMdhAvI ApavAmAM AvelA che. dUra uttara taraphanA eka ArAne hAthIo aro kahe che. pahelA navAkhI samayamAM hAthIe A sthaLe pINI pItA ane khelatA hatA. pulanI dakSiNa tarapha gAma taraphanA pUrva dizAnA ArAne mahAdeva vALA Aro kahe che, tyAM pattharamAM kAcelI kuDIe che, ke jyAM pahelAM bhAvasAra leAkeA kapaDAM raMgatA hatA. tyAM nAnAM khALakonI smazAnabhUmi che. tyA eka nAnakaDI dha zALAnA bhavizeSa paDelA che. kahevAya che ke pahelAM bhAvasAra kAme A adhAvelI, je Aje smazAnabhUmimAM AvatA DAghu ene vizrAmasthAna tarIke vAparavA ApavA nakkI karyu ane TrasTe e bheTa karela che. jene Aje jINoddhAra thayela che. mahAra nadImAM cAmAsAmAM nAcatAM kUdatAM jaLa. mAnavajIvAne batAve che ke, jIvAnI kevI uchALA mAre che., ghUghavATA kare che. paNa pachI. te jIvananI ghaTamALa zarU karatAM pAtAnA kheALAmAM khelanAra kapaDavaNajane ghaNI ja umadA zikhAmaNa Ape che. bahu ja teAphAnI jIna sukAya tyAre zu rahe che? maheranI zikhAmaNa sAnAnI maheAra karatA paNa kiMmatI che. gAjhArA prasa`ga :- lAkone rAhata ApanAra A pula parathI eka gAjhArA divase tArIkha 31-5-1962 nA rAja gujarAta rAjaya vAhana vyavahAranI Azare 90 pesenjara (mANasA) bharelI khasa, je jhera-niramAlI gAma tarapha jaI rahI hatI. DrAIvaranI galatathI basa tume eTalA jaLamAM pulanI rIMga teDIne nadInAmAM paDI. chara mANase karUNa rIte mRtyu pAmyA. AvI bhayaMkara hAnArAta kapaDavaNujamAM kadIpaNa sarjAi na hatI, A karUNatAnuM kAvya - - hRdayabhedaka che. varasa~sI kapaDavaNajanI parizrame vAMsI nadI maheArane maLe che. varAMsI (jue citra naM 26) gAbaTa najIkathI Ave che. A banne nadIe virUdhdha dizAomAM vahana karI kapaDavaNaja pAse alaga alaga vahetI hAvA chatAM mahaMmadapurA tarapha AvatAM saMgama thAya che, ane pachI dakSiNa tarapha AgaLa vadhI zeDhIne maLI pachI vAtrakanA jaLamAM samAI jAya che. vAMsI e vatana gaMgA che. tenA jaNu kI sUkAyAM nathI. te kapaDavaNajathI eka mAIla dUra pizcame vahe che. jharaNA sadA cAluja. jethI AnA pravAha sAmAnya cAlu ja rahe che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava trIjuM-javAzaya 47 A nadInuM jaLa svaccha ane mIThuM che. A pavitra nadInA kinArA para zrImajI maMdira che, tyAM bahAra eka moTI zrI hanumAnajInI pratimA che ahIM mahaMtanI maDhI temaja ImazALA che. temaja tenI pAchaLa mahaMtanA samAdhisthAnane che. paththarano bAMdhelo pagathIyAMvALo evA che. (citra naM. ra7) pagathIyAMvALA ovArAM upara AMbalInA jhADa pAse eka TakerakhAnuM hatuM. (citra naM. 28) te sthaLe eka oraDe ane eka bherU mahaMtazrI mATe dhyAna dharavA zrImAI (tA. bAyaDa)nA vatanI rA. revAbhAI karazanadAsa paTela baMdhAvela janA pagathiyAnA ArAne pharIthI bIjI vyakti taraphathI sudhAravAmAM Avela. zaheranI dakSiNa pazcime jyAM saMgama che, te sthaLe (107 varSa pahelAM) saMvata 1927 vaDodarAnA suvikhyAta zrImad nRsiMhAcAryajI mahArAjanA pagale pAvana thayeluM. e samaye je sthaLe sAmAnya mAnavI Darate hatuM, te sthaLe saMdhyA ke rajanIne samaya e mAnava maherAmaNa mATe umaTeleja rahetuM. A rIte A sthaLe mahotsava jAye hate. A sthaLe saMvata 1982 lagabhaga bannenA saMgamanA pANI para eka prasaMga jAye hate. pU. rASTrapitAnAM asthi kapaDavaNajanA mukasevakadAnevarI sva. zrI mANekalAla choTAlAla desAI lAvelA. tA. 12-2-1948 nA roja te asthi, bhama A sthaLe kapaDavaNajanA gauravasamA pU. zrIzaMkaralAla harajIvanadAsa zAhanA haste padharAvavAmAM Avela ane sarvodaya meLe paNa javAmAM Avele. saMgama kSetrane Aryo pavitra mAne che. tema A pavitra sthAnane pUrva taskanA bhAga para amaradhAmanAM yAtrALuone bhUmidAha devAmAM Ave che. sAmeja eka nAnakaDI besavA mATenI dharmazALA baMdhAvela che. comAsAnA pUra vakhate ke varasAda samaye bhUmidAha devA mATe pataranuM lekhaMDanA gaDara nAkhI chAparU bAMdhela che. tenI paDozamAM tulasI kyAre che. ahiM gAmanA mahApurUSa ane tenI samAdhisthAne che. (juo citra naM. 29) gIranArI mahArAja -jaya gIranArI AzramanA cItraja (juo citra naM. 3) nAmanA AzramanI sthApanA vi.sa 2032 zrAvaNa vada 1 semavAra tArIkha 9-8-1976nA reja zrI ratnagIrI mustagIrI nAmanA mahArAje karI che. teo zabanA agnidAha vidhimAM madadagAra bane che. tathA tyAM sArU evuM maMdira bAMdhavA vicArI rahyA che. tulasI kayAre -saMgama AgaLa tulasIkyAre (citra naM. 31) (1) zrIrAmajI maMdiranA mahaMta zrIrAmadAsajI mahArAjanI samAdhi che. vi.sa. 2018 nA mahAvada 13 ne Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNujanI gaurava gAthA gurUvAra. (2) bhudharabhAi dhanezvaranI trivedI vi.sa. 1848 nA kArataka vada 14 (juA citra na. 32) (3) kakhIra sAheba mahaMtano tulasI kayArA che. (jIe citra naM. 33) re sagamanA pula :- A nadI (saMgama upara eka lokhaDanA moTo pula hatA. je Azare 290,1/2 phuTa jeTalA lAMbe 17,1/2 phuTa jeTalA pahALo ane 40 phuTa jeTalo uMcA hatA. e jamAnAnA briTIsarAe te vakhate kheDA jIllAmAM A moTAmAM moTo pula a dhAvyA hatA. i.sa 1867 svAtaMtra kAMti bAda 1865 thI 1869 lagabhagamAM khAdhavAmAM AnyA. A lAkheDanA pulathI kapavaNajathI naDIyAda taraphanA vahevAra sAcavI zakAtA. anne bAjuene sAMdhanAro A putra. jene 16 thAMbhalA hatA tevA majabuta pulanA gAmataraphanA eka bhAga Azare 56 phuTa lAMbe ane 17,1/2 phuTa paheALA lagabhaga 30 phuTa nIce retImAM meATA kaDAkA sAthe mahA vada ama!sa tArIkha 16-2-1969 nA ravivAranA roja sAMje kalAka 5-15 minITa tUTI paDayA. koIne nukazAna thayela nathI. A pula vANijayanI dRSTie ghaNAja mahattvanA bhAganA che. khasa, gADA ane jAnavaro mAraphate sAro vyavahAra divasa rAtri cAlyA ja kare che. (jue citra naM. 34) navA taiyAra thayela pula tA. 1-8-1975 mAM adhyatana rIte ba MdhAvela. te vAhana vyavahAra mATe khullu mUkAyeA. tenA pAyAnI uMDAi 20 thI 22 kuTa, 80 phuTanA cAra cAra gALA pramANe 320 kuTanI vizALa lakhAI 9 phuTa vyAsanA Azare 27 thI 30 phuTa uMcAinA pulanA thAbhalA, pulanA thAbhalAenA gaDara vacce sentheTika rambharanI erIge, tathA 23 phuTanI pahoLAinA slekhavALA A pula rUA. 9, 17, 364 nA kharce bAMdhavAmAM AvelA che. vATara varkasa vATara varka sa-prathama vAMsInu' svaccha ane mIThu pANI gheraghera pahoMcADavAnA prazna sudhArAinI sthApanA thayAbAda cAra pAMca varSamAM vicAravAmAM Avela, paNa A koyaDA vaNaukela rahyo hatA. te pharIthI sane 1871 mAM pAche gatimAna thayA. dhIre dhIre karatA 1906 mAM hiMdamAM zreSTha mAnava zrIvizva saraiyA, A samaye muMbAi IlAkAnA seneTarI enjInIyara hatA, teozrIe kapaDavaNaja padhArI vATara varkasanI A yAjanA taiyAra karI. sarakAre leka phALAnI rakama josArI ekaThI karavAmAM Avaze, te pacAsa TakA grAnTa sarakrAra Apaze tema jaNAvyuM. rA. ma. vallabharAma cheoTAlAla trivedI tathA anya sajjanAe phALo ekatra karyo. sarakAre sana 1914 mAM pANI puravaThA tathA gaTara yeAjanA sAthe ma Mjura karI. a Mte 1925 mAM sadara cAjanAnuM khAta muhUta karavAmAM AvyuM, tyAre vallabharAma drAlAla trivedI pramukha ane cunIlAla viThThaladAsa vakIla upapramukha hatA. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava trIjuM-jalAyA pANI puravaThA mATe vAMsInA kAMThe paMpIga sTezana zarU karyA. pANI puravaTho maLI rahaze. Ave te tene nikAla kare ja joIe, je te na thAya te gaMdagI thAya ane gaMdakIthI macchara vagere utpanna thAya ane prajAne trAsa bhegava paDe. AthI che. viAva saraiyA DekaTaranI salAha anusAra gaTara yejanA paNa ghAI, te I. sa. 1928 mAM 13 lAkhanA kharce karavAnuM nakakI karyuM. te mATe suejhaphArma tarapha 86 ekara jamIna ekavAyara karI, gaTaranuM cekanuM kareluM pANI ApavAmAM Ave te sAruM evuM zAkabhAjI vagere thaI. zake sApha karyA sivAyanuM pANI najIkanI nadImAM ThalavAya. te vakhate 145 spezIyala pANInAM ane 174 gaTaranA kanekazane keravAnAM hatA, te dhIre dhIre vadhIne 220 ane 174 gaTara jeDANa thayAM. TAMkI : TAMkI gAmamAM uMcAmAM ucI jamIna para karavI, evI yejanA ghaDI. gAma vaccenI TAMkI keI vakhata bhayanuM sthAna thAya, AthI vakIla somAbhAI punamacaMda dezI, Do. vADIlAla premacaMda zAhe vageree A aMge prajA sAthe rahIne mahAmahenata karI, ane te gAma bahAra laI javAnuM nakakI karyuM. te sIMgaravAvanI bAjumAM TAMkIkAma laI javAyuM. pahelAM eka TAMkI gAmanA hisAbe 170000 lITara pANI samAya tevI karAvI ane pachI vastI vadhatAM pANInA vadhArA mATe bIjI TAMkI 180000nI banAvI. banne maLIne 350000 gelana pANInI TAMkIo thaI tyArathI ja gAmamAM pANI purU pADavAmAM Ave che. gaTara le teneja naLa ApavAne, eTale gAmamAM pANInA lIdhe gaMdakInI vAta ja nahIM. gaMdakI nahIM eTale maccharanI te vAta ja karavAnI nahIM. gAmamAM kuvA : kapaDavaNajamAM moTA bhAganI piLomAM nAnakaDA kuvAo che ane te piLanA nAme ja oLakhAya che. temaja zaiDI vA paNa che. AsapAsanAM dhorI mArgo, rAjamArgo para keTalAka dharmAtmAoe janatA mATe vAva baMdhAvelI che. gAmanI AsapAsa taLAve che. tene pANI pIvA mATe havADA paNa bharavAmAM AvatA. 1999 nA me mAsamAM pANInI taMgI A nadImAM AvI tyAre eka muslImabhAInA kuvA dvArA gAmane pANI ApavAnI vyavasthA karavAmAM AvI hatI. kavA thA vAvo rAhanA Ara tarapha khetaramAM 12 moTA kuvA che, gAmanI cAre bAju lAI kuvAo sArA pramANamAM hoI A gAmane pANInI kadI ja takalIpha paDI nathI.. ka. mI. ga-7 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA varAMsInuM vahela akhaMDa cAlu ja rahe che. daMtakathA kahe che ke hAla je vIrapuramAM darIAI sAheba nAmanA camatkArIka pIra thaI gayA. teo eka vakhata bahIyalathI vIrapura jatA hatA, namAjhane samaya thatAM A nadInA kAMThe-kinAre "va" karyuM (namAjha paDhatAM pahelAM hAtha paga devAnI kriyA) pANI pIdhuM, temaNe namAjha paDhIne kahyuM ke he khudA ! tuM A nadIne haMmezane mATe A sthaLe vahetI rAkhaje. A zaheramAMthI tene sukAvA daIza nahIM." chappanIyA jevA duSkALanA bhayaMkura samayamAM jyAre kuvAnA ane nadIonA jaLa sukAyAM tyAre paNa A nadInuM vaheNa akhaMDaja hatuM. hAla paNa A pravAha cAlu ja rahe che. kapaDavaNajathI utaramAM Azare traNa mAIla dura mArgamAM kudaratI jharaNuM che. pANI kuTe che eTale pANInuM vaheNa cAlu rahetuM hoya tema saMbhave che. pavitra purUSanA AzIrvAde ke akhaMDa vahetAM jharaNumAM IzvarecchAe A jaLa akhalita vahyA kare che. siddharAja-selaMkI yugamAM kapaDavaNajane pratiSThA apAvanAra kitI kATaDAM samAna jaLasthatine kaMDavAva solaMkI yuganI kapaDavaNajanI pratiSThAnA pratIka sAmAna A geravavaMtI kSatriyANI meLe zaNagAra sajIne jarULe beThI beThI raNajoddhAnI vATa jotI jotI duraduranI rekhAone AMbatI svapna deLatI deLatI DhaLI paDI. jayAre jAgI tyAre saikAo vinI gayAM tyAre na hate e veza na hatu e gaurava na hatI e AMkhamAM camaka paNa virahanI vedanA vRddhatva, tavALa paNa kharavA lAgyA yauvananI camake rUAba na hatAM, paNa kareLiyAnA jALA jevI karacalIothI jALa guMthAyAM hatAM. AMkhamAM kAjaLanI nahI paNa aMdhatvanI kALAza hatI. A bhavya sthApatyanI kaLA phakta paththaro ane dhuLamAM ragadoLAI rahI che. rezama ke kinakhAbanA paDadA nathI, paNa keTalAka ajJAna mAnavIo AvA sthApatya pAse kacare nAkhe che. saikAothI aDaga ubhelI ativRddha mahArANI A sahana karatI ubhI che. janatA janArdana khyAla kare ene mane bhAva jANe. bhagavAna zrInIlakaMThezvara, nArANadeva, zrI mahAlakSamIjI, zrIguptezvaranI murtioe ApaNane darzana karAvyAM, jenA pavitra jaLathI raktapitane rega maTate kahevAya che. te bhavya Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava trIjuM-jalAzaya vAvanI A vAta che. nagarajane juo enA bhUtakALanI bhavyatA, vartamAnakALanI, zebhAe bhaviSyamAM janatA jenA gauravanI gAthA gAtAM paNa thAke nahIM, tevI A bhavya "kuMDavAva" zilpanI draSTIe subhadraka zreNInA "zivakuMDI kuMDavAva che. jenI laMbAI 1328 co. vAranI che. kSetraphaLamAM che. keI vakhata ekalA aMdhAre pharatA che tyAre kALanA nisAzA saMbhaLAya che kharA ? harizabhAga : hamaNuM saikAo pachI ativRddha A rAjaramaNInA haiyA sthAne thayela harizabAga zebhAmAM vadhAre karanAra banI devatvanAM darzana karAve che. paNa jyAre samagra vAvanI zebhAne vadhAravA mATe kaI sthapatinI salAha laI tenA rakSaNa ane zobhA mATe zuM karavuM jarUrI che, te vicAravA mATenuM namra sucana che. siddharAjanI karAvelI vAvo kapaDavaNajamAM gujarezvara siddharAja jyasiMhanA haste baMdhAyela vAva, batrIsa koThAnI vAva, rANIvAva ane sIMgaravAva, e e samayanI sthApatya kaLAnI yAda Ape che. gujarAtanA A suvarNayuganAM zivamaMdire, jaina maMdire, vA, tala ke anya sthApatyanAM zi kharekhara bhavya hatAM. siddharAja jayasiMhanA samayanAM A sthApatye kharekhara khIlI rahyAM che. "mahAlya mahAyamA, mahAsthAne mahAsaraH yahUta siddharAjane, kriyate tana kenacit kuMDavAvanuM teraNa ane kItIsthaLa teraNaH prAkare devasAmagre, rAjadvAre mahAmRtI | jalAzayAjhe ktayaM, sarvAgreca pratelikam | dargamAM pravezatAM, nagaranA aMdaranA bhAge, devAlaya AgaLa, koI mahatsavanI-meI rAjyanA vijayanI yAdanA smAraka rUpe tathA jaLAzaya AgaLa prateli (raNa) arthAt kIrtisthaMbha bAMdhavA, tema "zila5ratnAkara"mAM kahyuM che. kavAdi: saMvatanA pAMcamA saikAthI devAla najIka nadI ke kaI jaLAzaya na hoya te tyAM snAnAdika kriyAo mATe kuMDa, kuvAo ke vAva baMdhAvavAnI zarUAta thayelI hatI. kaDa kayAM?: selaMkI yugamAM gujarAtamAM baMdhAyela kuMDomAM meherAne suryakuMDa, Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 kapaDavaNajanI gaurava gAtho ziherAne brahmakuMDa-aMbAjIne zakitakaMDa, AbunI taLeTImAM Avela RSikezanA maMdira pAse kuMDa ane kapaDavaNajane kuMDa eTale ke ApaNI kuMDavAva mukhya che. tAnI prathA : navamA saikAthI teraNo bAMdhavAnI kathAne gujarAtamAM vikAsa thayela. jemAM prAcIna zilpakaLAthI samRddha teraNe hatAM, jemAMnA keTalAM tuTI gayAM, keTalAMka hayAta che. karavAvanuM tAraNa ApaNI kuMDavAvanuM toraNa, e taraNa sRSTimAM khAsa sthAna dharAvatuM che. (jIe citra naM. 35) gujarAtanA teramAM 13 teraNe che, zAmaLAjI pAse zrIhariSacaMdra rAjAnI morInuM teraNa, meDherAnA suryamaMdira AgaLanA be bhagna teraNe, AsuDA devaDAnAM be taraNe, manuM nijAma mAtAnuM, zrIlIajA mAtAnuM teraNa, pilundrAnuM sUryamaMdira AgaLanuM toraNa, vaDanagaranuM taraNu, dhumalInuM navalakhA maMdiranuM raheluM toraNa, paMcamahAla jillAnA ratanapura gAma AgaLanA rastezvara mahAdevanAM teraNa, sAbarakAMThA jillAnA vijayanagaranA jaMgalomAM kevAranA suryamaMdiranuM teraNa, vAghelAnA DeralanuM toraNa, te sivAya porabaMdara pAse tathA dhoLakA vagere ghaNA sthaLa para toraNonA tuTelA avazeSe jovA maLe che. toraNAnI vadhamAnatA : A badhA teraNanI sRSTimAM vaDanagara, delamAla ane kapaDavaNajanA toraNe Ajadina sudhI kIrtigAthA gAtA akabaMda ubhAM che, gujarAtanA sthApatyane A eka vAra che. ApaNuM kapaDavaNajanuM toraNa eka suMdara namune che. te viziSTa prakAranuM che. A teraNanA upale mathALe madhyabhAge Avela IllIkAlavaNamAMnI mUrtinA jevuM suMdara zilpa bIje bhAgye ja jovA maLe che. toraNanI racanAH suMdara bhadrazreNInI kuMbhI, uparathI zobhAtAM e ja zreNInA be deDhIA, sthabhe upara Akhu teraNa ubhu che. A deDhIA sthabhe upara pATa goThavAyela che. tenA upara channu ane chajA upara uttara cakra, pAMca IllIkA lavaNa, be tilake ane be makara sukhezI Akhuye teraNu zebhI rahela che. kuMbhI uparathI zarU thatAM bhadramAM sthaMbhanI cAra dizAe parikarane maLatAM gavAkSomAM eka eka devamuti goThavAyela che. A rIte bane raMtha uparanI ATha ATha devamurtiothI teraNane nIcale bhAga zelI rahyo che. te upara paikI devakRtio AmAM dazyamAna thAya che. tenA uparanA TekAnA nIcalA bhAgane jotI cAre dizAnI apsarA ke gAMdhavIonI murtienI nIcalI cAra beThake dekhAya che. tenA upara te nara pakSIonI haroLa, tenA upara hIrAkaNanuM zilpa ane tenA upara azeka Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava trIjI--jala, zaya vakSathI suzobhita stha MbhanI ThekInuM mathALu Avela che. sthaMbhanA AkAra vartuLAkAra banI jAya che. A vartuLAkAra aMdaranA bhAgethI teAraNanI gALa kamAnanuM tAraNIya banI jAya che. bahAranI traNa dizAnI traNa murtie dekhAya che. gujarAtanI teAraNu sRSTimAM kapaDavaNajanuM tAraNa AgalI harALamAM mukAya che. jo A tAraNamAM geraA raMganI AMkhavALA khAze patthara vaparAyeA na hAta te havA-varasAde A tAraNane nukazAna karyuM" hAta. 13 traNa zaNagAra cAkIe kapaDavaNajanI madhyamAM AvelI kuMDavAva ane tAraNa. temAM traNe dizAmAM traNa zRMgAra cAkIo AvelI che. A suMdara vedIbaMdha traNe zRMgAra cAkIe amulya zilpaNana che. (DaoN. harilAla Ara. gaudAnI--sAbhAra) kuMDanI pANI vakhatanI zAlA : A kuMDa kakhaDavaNajanA bhadrasthAne zAle che. jyAre A sthaLa ceAmAsAmAM pANIthI bharAyela hAya. ahIM gAmanA keTalAka sArA evA taravaiyAo cAmAsAmAM tyAM Avela chatrIo para caDhIne taravAnA bhusakA mAravA rokAtA, tyAre keTalAka amArA jevA (te samayanA bALako) te levAmAM tallIna thatAM. bhAdaravA vada 12 reTIyAkhArasa (rASTrapitA pu. bApunI janmajayaMti) jyAre kapaDavaNujanA nAgirakA, kapaDavaNujanA prANa samAna sevA sa Mgha jevI sa MsthA, pagathiye pagathiye dvIpamALa pragaTAve, tyAre ekakeka nAgarika A dIpamALa jhaLahaLatI jyeAta-dIvaDAo jovA umaTatA, te prasaMga kadI bhulAya tevA nathI. eka vakhata kalpanA karo ke pagathiye pagathiye dIpamALa mukatA haze tyAre kevI dekhAtI haze. A vicAre dvIpamALa karavAnA manAratha thayela. zilpamAM kuMDAnA nAme "C ,, 27 ,, zizpazAstramAM kuMDAnI, cAra zreNInu varNana thayela che. jenA nAma "naMdAtmya " ane " parAdha ". gujarAtanA moTA bhAganA kuDA cArasa eTale bhadraka zreNInA che, chatAM ApaNA kapaDavaNajanA ' zIvakuMDa" " subhadraka zreNInA che. A badhA ja kuMDo zilpazAstranA niyame anusaraja baMdhAyela che. bhadraka " subhadraka ,, solaMkI yuganI keTalIka kathAo, zilAlekhA karatAM pASANumAM katarela saundarya kalAnA advItiya namunArUpa che. gurjarasthApatya e kSatriya rAjavIe tathA zreSThIonI kalA sAdhanAne ciraMjIvI rAkhanArA sthA che. sAla'kIenA suvarNa yuganI bhavyatA uttara gujarAta ja ApI zake. madhya gujarAtamAM kapaDavaNaja e yaza kathA kahe che. 1328 cA.vA.nA kSetraphaLanI kapaDavaNujanA madhyabhAge zAlatI kuM'DhavAva jonArane tenI bhavyatAnA khyAla Ape che. ghaNA ja gokhathI zobhatI nakkara pagathiyAthI bAMdhela A suMdara sarovara jenA madhyabhAge nAnakaDI kui Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 kapaDavaNajanI gaurava gAthA zebhe che. AsapAsa beThaka je copAsa pharate parathALa (paTazAla). parathALa upara cekIo baMdhAvavAno rivAja pracalita hatuM. A prakAranI cikIo, saMtenA AzramasthAna maDhIo yAne chatrIo je haju kalAnA namunArUpa che. jyAre kuMDavAva nahi hoya tyAre A sthaLe nAnakaDuM khAbocIyuM haze evuM kaIkanuM anumAna che. jamaNI bAjunI chatrI nIce uMDANamAM kUvA jevuM che: zubhadraka ane zIvakuMDa : selaMkI yugamAM ghaNa kuMDe gujarAtamAM baMdhAyA. jemAMnA Aja ghaNu tuTayA che. keTalA majuda che, temAM kapaDavaNajane A kuMDa "zIva-kuMDa hayAta che. keTalAka kuDe meTA bhAgabhA bhadraka zreNanA che. jyAre "zubhadraka zreNIne A zivakuMDa che. (De. haribhAI gaudAnInA lekhamAMthI sAbhAra :) vaDanagaranA kIrtisthaMbhathI kaMIka aMze kalAmAM ane zRMgAramAM utaratA darajaje havA chatAM, jIvaMta namunArUpa AnI kamAna haju zebhI rahI che. hAlamAM A kamAna yAne kIrtisthaMbha A siddha sarovaranuM mukhya dvAra haze. bhAvikabhakto ane bhude ddhi sarevaramAM snAna karI tarata ja bhagavAna nIlakaMThanA darzana karatA haze. A teraNanI laMbAI pahelAI : A kIrtisthaMbha 12 . kuTamAM samAyela 23 phUTa 10 iMcanI uMcAImAM che, ane kuMbhIo 4 phuTanI jADAImAM che. be bAjunA sthabhe chaju ane teNe kalAnA namunArUpa che. uparanA madhyamAM zivanI tAMDava nRtya karatI pratimA che ane baMne bAju kamaLa upara brahmA ane garUDa uparazrIviSNunI pratimAo zebhe che. zilpakaLAnA cAra : 4 : prakAranA namunAomAM A kIrti sthaMbha utaMgata eTale pahelA prakAranuM zilpa che. A kIrtisthaMbha tarapha jatAM, pagathIyAthI pathALa para jatAM, banne bAju suMdara kalAtmaka mutao che. zivakuMDa ane batrIsa kaThAnI vAvaH A zivakuMDa sarovaramAM pahelA 12 mAsa pANI TakatuM hatuM. siddha purU, saMte A maThamAM chatrIo nIce tapazcaryA karatA. te samaye A bAjunA rahevAsIo keTalAka kapaDA dhetAM ane snAna paNa karatA. lekakathA kahe che ke-adhIM sadI pahelAM keI saMta A chatrI nIce tapazcaryA karatAM hatA. mahAtmA prabhutAnamAM hatA, ane rUtusnAtA bahena tyAM kapaDA dhovA beThelAM. mahAtmAe dUra besavA jaNAvela, paNa haThIlA bahena nahaThakyAM, paNa sAdhu haThayA ane pANI paNa haThayAM. hAlamAM pANI 12 mAsa TakatuM nathI. "kuMDavAva" ane batrIsakoThAnI vAvane saMbaMdha eka ja che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava trIjuM-jalAzaya kuMDanI cAra dizA A sarovaranI bahAranI bAju pUrva dizAe kIti teraNa pAse makAne che. uttara ane pazcime dukAne che. vacce polIsageTa che, dakSiNa bAju mukhya pravezadvAra che. hamaNA thoDA samaya pahelA dakSiNa bAju, jyAM prakhyAta TAvara je pahelA eka nAnakaDo pUrANe TAvara hatuM te para zrIcaMcaLabenanA nAme vadhArIne uccabhAga karyo che (juo citra naM 36) tyAM eka suMdara harizabAga zeThazrIharizacaMdra vADIlAla jAlIvAlAe prAcIna sthApatyane zebhA ApanAra arvAcIna nAnakaDo bAga banAvela che. varSARtumAM pANI bharAyela hoya tyAre A sarovaramAM cAMdaliyAne snAna karatAM ja, kRSNapakSamAM tAralIyAne nAcatA-snAna karatAM jevA, tathA bhAdra vada 12 rASTrapitAnI jayaMti : reMTiyA bArasanA divase sevAsaMghanA svayaMsevaka dvArA pagathiye jalatA dIpake-are pANImAM taratA dIpake jevA, e eka ane AnaMda. A divase gAmanA hajAre AbAlavRddha strI-purUSe A AnaMde dareka varSe mANatA hoya che. batrIsa keThAnI vAvaH selaMkI yuganI eka ja jAtanA paththarathI baMdhAyela A vAvamAM batrIsa keThA hatA. hAlamAM temAM thoDAka keThA che. gAmanI vacce A vAva che. tenA parathALa para zrImeDhezvarI mAtAjInuM nAnakaDuM devaLa che. vAvanI sAme ja salATavADo che. mAnavAmAM Ave che ke A vAvane parathALa vagerenI laMbAInuM mApa kADhavA jatAM uMDApADAnA pravezadvAra sudhInI meTI jeThA sAthe A hevI joIe. jyAre zaheramAM gaTare davAnI zarUAta thaI te samaye, A vAvanA keI purANa avazeSe dekhAyA hatA. vAvane uparano parathALa ane nAnI vahoravADa sudhInI dukAnene je babare joIe te eka ja sarakhI uMcAIe A badhe ja gaLAkAra che, tenA para ja hAlamAM dukAne ane peDhIo che. siddharAja solaMkInA suvarNayugonAM saMsmaraNe tAjA karAvanAra A vAva arvAcIna kapaDavaNajane zebhA ApatI ubhI che. 461 ce. vA. nA kSetraphaLamAM rahela A vAvane myu. e sthApatyanuM rakSaNa karela che. pagathiyAM utaratAM sAmA dekhAtA mALa jevA jharUkhA, baMdha bAMdhela meDIe, haju zebhA ApI rahela che, e keIpaNa pravAsIne AkarSaNa Ape che. sIgaravAvaH kapaDavaNajanI pUrva dizAe vaijanAtha mahAdevanI sAthe ja, hAlamAM yu. pANInI ane TAMkI pAse che. A bhavya vAva gurjarezvaranI mahArANInI mAnItI dAsI sIMgaranA nAmathI A vAva bAMdhavAmAM AvelI. kuMDavAva, batrIsakeThAnI vAva tathA rANIvAvanI bAMdhaNInA ja samayamAM A vAva paNa baMdhAelI ja. jUnA sthApatya tarIke te gaNAya ja. AnA mIThA pANIne jaLapravAhane lAbha janatA letI ApI rahela che. A vAvanI pUrva Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA dizAe kapaDavaNaja myu. hAIskUla, pazcime vaijanAtha mahAdeva, dakSiNa dizAe TAMkI, ane uttara dizAe talAva Avela che. 231 co. vA. kSetraphaLamAM A vAva AveluM che. uttara dizAethI be TeDA badhela che. temAM pagathiyAM utaravAM paDe che. sArI rIte mALa jevI bAMdhaNa che. utaratAM DAbI bAju eka gokhamAM saptamAtRkAnI pratimA che. (juo citra naM. 37) bIjI tarapha gaNezanI pratimA che. (juo citra naM 38) ghaNA leke navarAtrinA garabA paNa ahIM muke che. purAtana sthApatya tarIke tenuM rakSaNa thavuM joIe ne te thAya che. sIMgaravAvamAM saptamAkaH saptamAtRkAonA AvA pATe gujarAtamAM dareka khuNethI maLI AvyA che. "A prakAranA pATe meTAbhAge vanA ke kuMDanA gavAkSemAMthI ane kavacita purANA maMdiramAMthI maLI Ave che. kyAMya kyAMya talAvanA evArA uparanA ghATanI divAlee saptamAtRkAnI murtio ketarAela jovA maLe che. brAhmaNa, vANIyA, luhANa, bhATIyA, brahmakSatrIya, paMcAla vagere temanA keTalAka kuLe saptamAtRkAne pitAnI kuLadevI mAne che. che. haribhAI gaudAna) rANIvAvaH zaheranA purva daravAje aMtisariyA daravAjAnI uttara dizAe zarUM thatAM harijanavAsamAM bahAra je eka sAbAne kuve che, te rIte aMdaranI bAju solaMkI yuganI siddharAja mahArAje jayAre kuMDavAva, batrIsakoThAnI vAva taiyAra karI tyAre te ja patthare ane te ja sthApatyane gaurava ApanAra rANInI vAva baMdhAvI. (juo citra naM 39) hAlamAM A junA sthApatya pratye dulakSa apAyuM che. te junA sthApatya tarIke ja sacavAvI joIe. A vAvanA pANIthI rezamI kapaDAM dhovAtAM hatAM. | siMdhavAva zaheramAM suthAravADAnI tarapha jatAM nAnA bATavADAnI pADozamAM DAbe hAthe eka purANI vAva che. temAM zrI siddhizvarI mAtAjInI AMgI che mAtAjInA nAmathI A vAvane badhA siddhavAvane badale sIMdhavAva kahe che. zaheranI AsapAsamAM keTalI arvAcIna vAve che. bIDanI vAva saiyadanI vAva kApaDInI vAvaH saMvata 1853 mAM zrI mAna gulAbasIga parathamajIe tathA ghelAbhAIe maLIne bAlAzInera jatAM moTI kApaDInI vAva karAyelI. vaherI vAva sarakhalIyA daravAjA bahAra somanAtha jatAM hatI. (hAla te purAI gaI che) je hAla TAuna helanI pAchaLa parIkha AIsa phekaTarInI AgaLa che. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gorava trIjuM-jalAzaya nIzALIyA vAva - kapaDavaNajathI nAnA ratnagiri jatAM jamaNI bAju vaNajhArAonI khyAti ApatI eka vAva che. jenuM kharUM nAma zuM che? te kaI kahetuM nathI, paNa te nizALIyA vAva tarIke oLakhAya che. - jozI viladAsa nattamadAsanI eka baMdhAyela vAva che. vaLI zaheranI ghaNI piLe ke jemAM gaNe sthaLe kuvAo che. zAkhAne kaH aMtisariyA daravAjA bahAra uttara dizAe harijana vAsamAM nAkApara eka meTe kuve che. temAM kaMIka AtmahatyAo thavAthI tene zAkhA kuve kahe che. zivazaMkara mahetAjInI vAva -vAMzIthI deDha gAu pazcime jatAM zIvazaMkara mahetAnI vAta Ave che. cheDeka che. bIjI paNa vAva Ave che. bApujInI vAvaH A vAva pahelAM bhAgelI hatI, tene maganabhAInI vAva kahe che. A vAvane kapaDavaNajanA maDha vakIla bApujI durlabharAme saMvata 1942 mAM chahAra karAvyo. pAse musApharo mATe nAnakaDI dharmazALA bAdhelI. A vAvane bApujInI vAva kahe che, bhAIlA kuI tyAMthI ekAda gAu dura "bhAIlA kuI nAmanuM gAmaDu tathA tathA e nAmanI vAva che. A vAvanuM pANI bApujInI vAva jevuM sArU nathI. loke tene mAhImAranI vAva kahe che. kahevAya che ke keI strIe tenA patine ghAta karIne A vAva baMdhAvI hatI. (agara vAvamAM patinuM khUna karela) AvI kaI paNa sAbitI nathI paNa ApaNe tene "bhAIlA kuI' tarIke ja oLakhIye chIe. havADAH aMtisariyA daravAjA taraphanAM Dhorane cAravA mATe jatAM visAmo zrImANekabAI zeThANInI dharmazALA AgaLa bahAranuM khulyuM cagAna hatuM. jene oDhaNa kahevAmAM Ave che. hAlamAM vasavATa ane dukAne che. dakSiNe kuvA sahitane havADo che. jayAM tene pANIvIvAne havADo bAdhela. kUvAmAM keTalIka bahenee ApaghAta karelAM. hAlamAM A ku havADe purAI gayela che. tyAM pahelAM nAnakDuM jIvana zarU karavAmAM AveluM. menAne koH moDAsAnI saDake purva dizAe jamaNA hAthe chappaniyA kALa samaye menAbahena paTele temanA khetaramAM A kuve badhAvela che. je Aje paNa temanI yAda Ave che. DIjhavo kuvoH sarakhalIyA daravAjA bahAra DAkeranI saDake, gujarAtI prAthamika zALA pAse jyAM cAra raste maLe che, tenI pAsamAM ja eka purANe kuve che, jene Dojha kUvo kahevAmAM Ave che. ka. gau. gA-8 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA sakhI dAna kuvo - sarakhalIyA daravAjA bahAra dakSiNa tarapha jatAM cAra rastAnI paDozamAM gujarAtI prAthamika zALAnI paDozamAM eka juno pho che. je A bAjunA dAnI zeTha zrI sakhIdAse janatAnA lAbhArthe taiyAra karAvela. jethI tene sakhIdAsane kuvo kahe che. keTalAka tene daravAjAnA nAma parathI sarakhalIye kuve kahe che. vaDavALe ko - taLAvo zaheranI pUrva dizAe aMtasaciA daravAjA bahAra prAcIna sIMgaravAvI uttare eka talAva "telA taLAvanA nAme oLakhAtuM meTuM taLAva che. A bALA vasavATa vALAM keTalAMka kuTuMbe pahelAM ahIM kapaDAM dhovA atAM ane kvIe paNa paDyuM . A taLAvamAM pUrva tarapha nAvI kemanA kuLadevI zrIlIMbA bhavAnInuM nAnakaDuM devaLa (derI) che A taLAva ane tenI pAsenA medAnamAM pahelA yuddha khelAyelA. (zrI gopALarAva mAmalatadAre A sthaLe yuddha kheleluM) zaheranI pazcima dizAe mahera ane vAMzI ema banne nadIonAM pravAha che. ane AthI A nadIne daravAje kahevAya che zaheranI dakSiNe sarakhalIyA daravAjA bahAra pheranA raste jatAM cAra rastAnI pAse gopALapurA tarapha jatAM moTuM taLAva che. A sthaLe eka vakhata zahegAro jAheramAM phAMsI apAyela. gAmanA AMkaDAdAra "rAjArAma desAI piLI hatI. hAlamAM te piLIye nathI.) temanA vArasadAre hAlamAM che. mIThe taNAvaH mIThA taLAva pAsene killAne daravAje paNa sI taLAvanA daravAjAnA nAme oLakhAya che. A daravAjA bahAra rAcchata suganAM be aitihAsika (pUtaLathI) A kille rAjapUta yugane baMdhAyele tenI sAbitI Ape che. hAla AnI pAse jyAM rAIsa mIla che. te sthaLe bAbI vaMzanA rAjavIonA AnaMda mATene mATe bAga hatuM. te sthaLa saradRAra bAga tarIke oLakhAya che. hA A bAju killAnI aMdaranI bAju rAIsa mIla sAthe ja vidyuta prasAraNa vibhAga che. A sthaLethI gAmane vidyuta pravAha pahoMcADavAmAM AvatuM. sAthe ja "zrI saMtasaMkirtanabhuvana che. (januM mahAra phIjha pIpata taLAva mera taLAva kukaivAnAM AMbalIAranA raste nAnakaDuM taLAva che, Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAreva trIjuM- dvihIya laMDa satveH senA nA rastA para A taLAve che. raNuM taLAva retnAkaranA raste che. mIra puranA prAcIna zrI somanAtha mahAdevanA devaLa bahAra parathALa, pagathIyA bAMdhela eka suMdaMra teLave che. (paMgathIyAMvALa kuM paNuM eka che.) pUrve atisarIyA daravAjethI DAbe hAthe jatAM eka kazanapurA Ave che tyAM sAthe ja lalluparU nAme eka nAnakaDuM parU che. A jagA pAse eka taLAva che, je keraNakhANanI talAvaDI kahevAtI. tyAMthI khedakAma karatAM keraNa sArI nIkaLatI. sAvatI Teka tAlukAnuM jovA jevuM taLAva kapaDavaNajathI DAkera javAnA rastA para Azare pAMca mAIla dUra sAvalI nAmanuM eka nAnakaDuM gAma che. saMvata 156 Isa. 1902 chappaniyA nAmane bhayaMkara duSkALa gujarAtamAM pahele. A bhayaMkara duSkALamAM AmajanatAne rojI roTI maLe te mATe-"duSkALa rAhata mATe A taLAva bAMdhavAmAM AveluM. duSkALa pure thatAM A bAMdhakAma baMdha paDeluM, paNa pAchaLathI pharI purNa karavAmAM AveluM. I.sa. 1910 lagabhaga sudhI kAma cAlu rAkhavAmAM AveluM. jene kharca 2,32,251-rU. sarakAre maMjura karela. bhavya vizALa kSetraphaLamAM taiyAra karela A taLAva che. A taLAva kheDA jIllAmAM meTAmAM meTuM che. A baMdhanI laMbAI 7550 phuTa che, pahoLAI mathALe 10 phuTa che. baMdhane pANI taraphane DhALa 3 phuTe 1 phuTa ane pAchaLane DhALa 2 phUTe 1 phUTa che. A baMdhane majabUta banAvavA tenI bahAranI bAjue 21 phuTa pahoLe ane 11 phuTa uMce eka pALa banAvavAmAM AvyuM che. pALAnI aMdaranA DhALa upara pattharanuM eka paDI pAtharI te upara moTo patthare besADavAmAM Avela che, taLAvanuM uMDANa 16-86 phuTa che. pANInA nikAla mATenI divAla uMcI banAvavA mATe bArAo nIkane mathALe mUkavAmAM AvyAM che. temAMthI nAnAM bAra mAraphate pANI nIkaLI zake tevI vyavasthA karavAmAM AvI che. pANIno nikAla be bhAgamAM vaheMcele che. ekamAM pAchaLa kuMDI sAthenI 300 phuTa lAMbI divAla che, temAM pa/3 phuTanAM cha bAra che, bIjA bhAgamAM 700 phuTa lAMbI divAla che, tenA upara thaIne pANI vahI jAya che. vadhArAnA pANInA nikAla mATe be thI traNa phuTa Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA UMcI 1000 phUTa eka nIka davAmAM AvI che. je kapaDavaNajanA ghorI mArgone oLaMge che. A sthaLe traNa phuTa pANI paDe tevI kuMDI sAthe divAla che. vaLI nIka chevAya nahiM te mATe rA/3 kuTane sImenTane oTale bAMdhela che. A pANInA AvaraNane vistAra 11 co. mAIla ane pANIne pravAha 167.85 mIlIyana ghanaphuTa gaNavAmAM Avyo che. 36" varasAda paDe tyAre AvaraNanA vistAra jeTaluM pANI paDe. tene 17 bhAga taLAvamAM Ave tevI racanAthI A taLAvanI racanA karavAmAM AvI che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava cihyuM dhArmika sthaLe zrInIlakaMThaH hAla jyAM bhagavAna nIlaka ThezvaranuM sthAna che tyAM prathama jaMgala hatuM. gAma jyAre rAhanA Are mahera nadInA sAme kAMThe karpaTavANijya AbAda hatuM, tyAre A sthaLe jaMgala hatuM. ahIM pahelAM nAnakaDo khADe (taLAvaDI) hatI. jyAre A sthaLe navANe baMdhAyAM, devaLa baMdhAyuM, tyArabAda A sthAna pujA sthAna banyuM, mahAdevanA ghaNAM bANa hoya che, temAM A bANa jadu ja che. zrIbhagavAna nIlaka ThezvaranuM devaLa keNe ane kyAre baMdhAyuM tene ullekha maLatuM nathI. hAla je devaLa che te navuM che. A devaLanuM pravezadvAra be bAju che. dakSiNa taraphathI pravezatAM prathama pAMDu piya babruvAhana (baLIyA kAkA)nuM nAnakaDuM dhAma che. khakeH TAvara pAsenA bajAra raste Avela pUrva taraphathI nAnI bArI jevA praveza mArge jatAM meDAbaMdhI nAnI dharmazALA che. jemAM thaIne maMdiramAM praveza karI zakAya che. dharmazALA sArI sthitimAM heI tyAM abhyAgate temaja keTaleka samaya ahIM saMte, saMnyAsIo paNuM vAsa kare che. mahAdevanuM liMga paNa hAla bhUgarbhamAM ja che. gurjarezvaranA samayamAM kuMDa vAvamAMthI nIkaLela sarva pratimAo, A sthaLe ja hatI tema manAya che. dharmAdha yugamAM A devaLa aTavAyuM. tenI te samayanI vyavasthA zAstra niSNAta dharmapremI corAzI mevADA (joSI) kuTuMbane soMpAyela. A yugamAM joSI kuTuMba liMga sivAyanI Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA tamAma pratimAo pitAnA makAnamAM laI gayelA. tene vahIvaTa hAlamAM rAdhekRSNa aMbAzaMkara trivedInA kuTuMbanA kare che. jyAre gAmamAM anAvRSTi je prasaMga lAge che, tyAre hindujanatA praNAlikA pramANe mahAdevajIne akaLAvavA zrInIlaka Dezvara bhUgarbhamAM havAthI A sthAnane pasaMda kare che. pATapUjya zrIzAdApIThanA jagadagurUe zeDo vakhata mukAma karI, A sthaLa pAvana karela che. A sthaLe dhArmika pravacane karavAmAM AvelAM. eka mataH jyAre A sthaLa jaMgala hatuM tyAre keTalIka vakhata kapaDavaNajanAM Dhora caravA AvatAM. A sthaLe mahAdeva che. te keInI jANamAM na hatuM. eka vaNikanI gAya dudhanI dhArA karatI ane te vaNikane tyAM dudha ApatI na hatI. A kAraNa kheLavA vaNika ane gevALe tapAsa AdarI. tapAsatAM niyata pramANe A sthaLe dudhanI dhArA karatAM najare nihALI. A sthaLamAM kaMIka camatkAra che ema samajI banne jaNe maLIne khodANa karyuM, zrIliMga hAtha AvyuM. A liMganI sthAjano vaNike karI. (AvI lekakathA gujarAtamAM ghaNe sthaLe hoya che.) bIje mata : jyAre gurjarezvare khAvAnuM khedakAma karAvyuM je sthaLe kuMDavAva che te khaDe) tyAre A liMga, zrI nAraNadeva, zrI mahAlakSamI tathA zrIgupatezvaranI pratimAo hAtha lAgela. A matane moTo bhAga mahatva Ape che. zrInArAyaNadeva : kuMDavAvanA ItihAsa sAthe saMbaMdha dharAvatI zrIviSNu bhagavAnanI pratimA, te zrInArAyaNahevanI pratimA kapaDavaNajanA vatanI ane hAla maMdiranA nAme jenA nAmanI khaDakI che, te zrIrasIkalAla desAI jyAre vRddhAvasthAe pahoMcelA hatA. lakSmI hovA chatAM tene saupayoga karanAra ke piMDa mUkanAra putra nahIM hovAthI, zrIviSNu bhagavAnanI dareka prArthanA karatA, putra prApti thaI. temaNe A maMdira baMdhAvavAnI zarUAta karI. A samayamAM bharUcanA zrImati lalubhAIne paNa viSNu bhagavAnanI upAsanAnA phaLarUpe putra prApti thaI hatI. temaNe paNuM A devaLa baMdhAvavAmAM madada karelI. desAI kuTuMbe A samaye rAjya sAthe saMkaLAyelAM hatAM. A devaLanI bhavyatAnuM kAraNa rAjyAzraya che. zrImalhAvarAva gAyakavADanAM dIkarI gajarAbAnA lagna samayamAM rasIkalAla desAI tathA anya desAI kuTuMbanA sabhyoe sAre sahakAra Apela, tethI zrInArAyaNadevanA maMdiranA bAMdhakAmamAM zrImahAvarAva gAyakavADe paNa madada karelI. tathA pUjana vigere vidhi mATe rUA. 50 pacAsa varSAsanarUpe zrIjozI Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava -Armika sthaLo kuTuMbane bAMdhI ApelA. A devaLa saMvata 1846-48 mAM pUrNa thayela evuM manAya che. kapaDavaNajamAM mahattvanuM sthAna dharAvatuM hindu maMdira che, (jue citrana, 70) tenuM pravezadvAra uttarAbhimukha che. A maMdira jatAM raheje 200 varSane khyAla Ave che. zrInArAyaNadeva bhagavAnanI pratimA pUrvAbhImukhe che, vacce meTe ceka che. jemAM tulasIkayAre che. je viSNu bhagavAnanA babara sanmukha che, ane sAme ja zrIguptezvara mahAdevanuM nAnuM devaLa, A maMdiramAM ja samAyela che. zrIguptezvara, mahAdevanI pratimAnI padharAmaNI zrImaMchArAma jIvaNajI jozIe karelI. ahIM eka viSNuvRkSa pipaLe che. jyAM aneka hinduo bAdhAo mAne che. maMdiramAM meDAbaMdhI beThake che. pravezadvAranA uparanA bhAga para tathA oTalAo para oraDIo che. jenAM bhADAM dharmAdAmAM vaparAya che. zrInArAyaNadevanA maMdira tarapha jatAM harahaMmeza ApaNane bhAvika bhakto najare paDe che. zrAvaNa mAsa, pavitra mAsa, hiMDoLAnA darzana eTale bhaktonI bhI. savAra-sAMja darzana TANe mAnava maherAmaNa ubharAela heya. tyAM darzana karI sIdhA zrIgokulanAthajInA maMdira tarapha darzanAtura bhakto deDatA ja heya. zrInArAyaNa maMdira zrI nAraNadeva maMdiranuM kSetraphaLa 4015/4000 corasaphuTa Azare che. tene vahIvaTa Aja paNa corAsI mevADA brAhmaNa eTale jotizAstranA niSNAta kuTuMbanA ja kare che, A jozI kuTuMbanA sabhya AsapAsanA rajavADAmAM tiSa ane karmakAMDa mATe niSNAta tarIke prakhyAta hatA. (A vidvAne suvarNayuganA vidvAnonA vaMzajo che) . zrI mahAlakSmIH aitihAsika kuMDavAvamAMthI nikaLela pratimAomAMnI eka (hAlamAM che te navI pratimA che. zarUAtamAM A pratimA paNa jozI kuTuMbanA gharamAM ja hatI. A gAmanA sadagRhastha maMdira ane pratimAne padharAvI (I.sa. ke saMvata maLela nathI) sthApanA karelI. A pratimAjI pUrvAbhimukhe che. devaLanuM pravezadvAra pazci taphanuM che. tenuM kSetraphaLa 1802 1800 corasaphuTanA Azare che. tene vahIvaTa ane pUjana vidhi hAla zrImALI brAhamaNanA paMcane hastaka che. devaLanuM pravezadvAra meDAbaMdhI che, tyAM gujarAtI kanyAzALA bese che. zrIkaLanAthajIH baiSNavemAM moTA maMdiranA nAme prakhtAta evuM zrIgokuLanAthajInuM maMdira che. te sthaLe prathama piravADa vaNIka paMcanI dharmazALA hatI. te rU. 1000/-nI kaMThI ApI paMca pAsethI zrI rAjArAma desAInAM suputrI zrIacaratabahene lIdhI hatI. A maMdiramAM pravezatAM jamaNA hAthe eka kuve che. temaja 2 oraDIo baMdhAyela che. zrIgokuLanI gAdInA pAdapUjya zrIlakSamaNalAlajI mahArAje saMvata 1911 poSa vadI 4 zanivAre ahIM AvI zrIhAkerajInI sthApanA karelI. praDha maMdiranI vyavasthA eTale rAjaga: maMdiranI bahAra moTA parathALa para Aja dukAne bhADe Apela che. devaLanI pAchaLa eka sArI gauzALA che. zrIkRSNa Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA bhagavAnanI priya kAmadhenuonuM ahIM gya bhaktibhAvathI uchera thAya che. A maMdiranuM kSetraphaLa ghaNuM ja moTuM che. paNa devaLanuM kSetraphaLa 1674/1771 corasaphuTa Azare che. tene vahIvaTa. pahelAM vaiSNava maMdira geravADAmAM hatuM. paNa zrIacaratabahene saMvata 1909, I.sa. 1854mAM A devaLa baMdhAvyuM. saMvata 1910mAM prabhune padharAvaDAvyA. zrIlakSamaNalAlajI mahArAjazrIe saMvata 1912mAM lIlA samApta karI. (kapaTabheda vRtAMta). zrIlakSamaNalAlajI mahArajazrIne janma divasa zrAvaNa suda 10ne hoI maMdira taraphathI bhajanakirtana eka varSe rAjArAma desAInA vArasa desAI harilAla kezavalAla ane De. bApulAla kezavalAla vALAne tyAM ujavAya che. keThAnuM maMdira : zrIparamanivaya zrIbenarajI. gujarAtamAM cAMpAnera bhAMgyuM. te bAda tyAMnA meTA zrImaMta gRhastha pipaTazA pAMjarazA pitAnA kuTuMba sAthe kapaDavaNaja AvIne vasyA. temane tyAM temanI bhAgyavAna pavitrabhAryA purAMbAInA putra viSNubhAI hatA. saMvata 1946nA caitra suda ne zrIgokulanAthajI prabhu gokaLathI gujarAtamAM dvArakA javA padhAryA. amadAvAda thaI uvArasada ane jheranIramAlI thaI kapaDavaNaja zrIkRSNadAsa travADIne tyAM padhAryA, je sthaLa hAla bhudharabhAInI havelInA nAme oLakhAya che. A samaye Ape zrIkRSNamardana, kRSNazAmaLa ane viSNujIbhAIne zaraNe lIdhA ane bhagavaddeya peMDA, bhagatane prabhue pitAnA karyA jyAre zrIgosAMIjI viSNubhAIjIne tyAM padhAryA tyAre AjJA karI ke tere ghara lIlA upagI ratanake prAgaTaya hAyagA, yAke jatana karIe." te bAda rasIka ramajJAcha zrIbenarAjane janma thayele, temane janma saMvata 1647nA piSa suda 13 (eka junA graMtha pramANe saMvata 1664 banne matamAM 17 varSane gaLe banAvyo che. temanuM bALapaNanuM nAma ratanabahena hatuM. hAla jyAM temanI sevA birAje che. (kaThAnuM maMdira). e temanuM janma sthaLa che. temanA pati zrI rasabhata ratanajI verA hatA (ArA aTaka brAhmaNa tathA vaNikenI paNa hoya che = vaheranAra-kharIdanAra-vepArI). bena rAjenuM prathama prAgaTaya gaDhA durgAvatInuM hatuM, bIju prAgaTaya saMtadAsa dhare ane trIju prAgaTaya kapaDavaNajamAM A benarAje kapaDavaNaja mandiramAM birAjatA zrI vRjadulhajI svarUpa pAse sarakhA Asane birAje che. maMdiramAM bIjI jeDa che, te kRSNa zAmaLa pArekhanA vaMzaja dalasukhabhAInI vRddhAvasthAe temanA suputra gavaradhanadAse padharAvelI che Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava ethuM dhArmika sthaLo benajIrAjane bAlyAvasthAmAM pitAnA svarUpanI smRti AvatAM bhaktibhAvathI zrIgokulezajI darzana javA tamannA thaI vIrahanI vedanAmAM mAMdA paDyAM. A samAcAra laIne kAsada gokuLa gaye. rAjabhaga samaye kAkada gekuLa pahoce. tene utthAna samaya pAtra samaye patra lakhI Ape ane zrIbenajIrAjane svapanamAM sAkSAta zrIjIe AjJA ApI ke have vilaMba nahIM thAya. bIjI bAju kAsada A zrIjIne patra laIne AvyA che. tene sAme maLavA (kRSNapurA) kasanapurA padhAryA, pAseja vAva hatI. tyAM kAsadane maLayA, prabhunA hastAkSane patra vA. A vAva Aje paNa zrI benacharAjanI vAva tarIke oLakhAya che. Aje paNa AgaMtuka vaiSaNa A vAva para kIrtana, gheLa, maMgaLa gAya che. ane manoratha paNa kare che. zrIbenajIrAjanA prAgaTaya sthaLamAM sevA. saMvata 1700 mAM temanA pitAzrI viSNu bhAIthI zarU thayela. tene mahadavarya zrInAgaradAsabhAI meTA bhAI zrIvallabhadAsa bAdarapuravALA kulakuMvara bahena tathA bhAvanagarI zrI kezavadAsa vagere bhagavadIoe apanAvI che. kapaDavaNaja zrIkaThAnA maMdiramAM zrIviSNujIbhAInA vaMzaje hAla sevA kare che. zrIbanIcharAjane sevya pAdukAcha zrIutsavalAla sAMkaLacaMda parIkhane tyAM birAje che. savAso varSathI kevaLadAsa dalasukhabhAI tathA temanA putrI parazanabahena ne pachI temanAM bhejAI IcchAbahena ane te pachI IcchAbahenanAM suputrI kamaLAbena zrIbenajIrAjanA janma sthaLanI sevA kare che. bahAragAmathI AvanAra bhakatone satkAre che." (anugraha saMvata 2017 aMka 11 mAM thI sAbhAra) chellI avasthAmAM gokulamAM vasIne prabhunI sAnidhyamAM lIlAmAM padhAryA hatAM. kahevAya che ke nijadhApa jatAM kuLane Dhagalo thaI gayela. Aje paNa temanA janma divase piSa suda 13 nA roja bharUca tathA bArIA vagere sthaLethI aneka vaiSaNavo padhArI kIrtana bhajana dvArA temanI smRti jANave che. vAvaDI para jaIne paNa bhajana kirtana kare che. zrIharSada mAtAjIH kapaDavaNaja jayAre rahanA ArA tarapha hatu, tyAre e kalAnI derI garInA nAme oLakhAtA sthaLe jayAM junA rASTrakuTa vaMzajonA avazeSe gaNI zakAya te sthaLe A devInuM sthAna bhavya devAlayamAM hatuM. A sthaLe junA rajaputa yuganA bhAgyA tUTatA avaze ane khedakAma thatAM prAcIna pratimAo paNa tyAM nikaLelI. (je muMbAI myujhIyamamAM ravAnA karela) hAlamAM bhAgIne jene nAza thayela che, tevuM eka sarovara pUrva dizAe daSTigocara thAya che. ane uttaramAM vahetI mahera nadIne pravAha dekhAya che. Aje ka, gau-vA-9 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNanA gorava gAthA paNa A muLa sthAnaka para dara varSe durgA aSTamI se suda 8 nA ja keTalAka darajI bhAi jAya che. Aje paNa dara kAmamAM purohita (gera) A maMdiranI pUjA kare che. kaMsAravADAnA cale 200 thI 300 ghare kaMsAra bhAIomAM hatAM, ane teo TAMklAnI DuMgarIthI A patimAjI lAvelA, zeTha zrIzAmaLabhAI nathubhAInI piALamAM maMdiramAM lAvela. hAla keTalAka tene harSadapaLa paNa kahe che. dara varSe durgASTamI para hama havanadi kriyA paNa ghaNI ja dhAmadhumathI thAya che. zaheranI hindu janatA utsAhathI bhAge le che. A devaLanuM pravezadvAra dakSINAmukhe che. zrI mAtAjInI pratimA pazcimAbhimukhI che. zaktinI AvI pratimA A vibhAgamAM che. A devaLa zrIaSTApadajInA bhavya chavAlayanA pazcAtAre che. devaLanuM kSetraphaLa 387-375 corasa phuTanA Azare che. tenI pujA vigere dhArmika kriyA ciMtAmaNajInI khaDakImAM rahetA gora kare che. zAsthI A zahera vasyu tyArathI ja A zAsthadevIne vAsa che. lama pachI varakanyA prathama ahIM darzana mATe AvatAM caramAM pUjana kare che. * zrI aMbAjIH bhaDakaNanI khaDakImAM pravezatAM jamaNA hAthe gRha maMdira jevuM A maMdira che, tenuM pravezadvAra pUrvAbhimukhe chemaMdiramAM pravezatAM sAme pazcimAbhimukhe zrI jagadaMbA aMbikA, sarasavaMtI, zrIkAmukSA, ane zrIviSNalakSmIjInI pratimAo che. pravezatAM jamaNe hAthe zrImahezvaranI pratimA ane be hAthe zrIvAyuputranI pratimA che. zrI durgAnI sthApanA dezI chaganalAla muLajIbhAI nAmanA sadagRhastha karI che. tene vahIvaTa tathA pujanAdi vidhi vagere kArya naTavaralAla maNIlAla bhAIzaMkara trivedI kare che. ' zrI rAdhAkRSNanuM maMdira : bebIkuI pAse nAnakaDuM maMdira che. zrIgaMgAzaMkara dharmazALA maMdira, zrImeTuM rAmamaMdiraH moTA suthAravADe doka saikA junuM A maMdira che. (juo citra . 4) savaMta 82hnA AsudI 15 zanivAra tA. 9-10-1813 nA roja InAmadAra brahmabhaTTa pathubhAIe A devaLa baMdhArthI zrIrAma-lakSamaNa jAnakIjI ane hanumAnajInI pratimAonI sthApanA karelI. A devaLamAM pravezatAM jamaNI bAju zrIgaMgezvara mahAdevanI sthApanA che. gulAbasiMha kAkucha bAreTe gaMgezvara mahAdevanI sthApanA ane devaLa baMdhAvela. je zrIpathubhAInAM bhAI gelAbhAIe karAvelI. A devaLamAM keTaleka bhAga meDAbaMdhI che. jemAM cAluM mahaMta pujArI rahe che. A maMdiranAM dvAra be che. eka uttarAbhImukhe ane bIju pUrvAlimukhe che ane pratimAo pazcimAbhimu che. tene vahIvaTa inAmadAra brahmabhaTTa muLajIbhAI vahelAbhAinAM kuTuMbIo Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava zuM-ki samA zrI svAminArAyaNa maMdira zrIraghunAthajI maMdira sAme mahelavADanA daravAje pesatA DAbA hAthe zrI svAmInArAyaNanuM bhavya devaLa che, A devaLa kapaDazvagujanA agragAra mutsaddI rAjezrI bhudarabhAI dhanezvabhAIe baMdhAvela. A devaLamAM zrI hanumAnajInI pratimA jovA jevI che. maMdiranuM kSetrapha 4050/4025 corasaphuTanA Azare che. zrInIlakaMTha mahAdevanA phaLIyA pAse jamaNI bAju rAjamArga para eka bIjuM zrI svAmInArAyaNanuM maMdira che. tyAM kukta A saMpradAyanAM bahene ja lAbha le che. vanitA vizrAmaH A eka prAdukA maMdira uDApADA (hanumAnavALI khaDakI) sAme hatuM. A vizrAma maMdiranI sthApanA zrImanumAdhavA tIrtha mahArAje savaMta 1965mAM citra suda 11ne guraghare pharela. A sthaLe keTalIka dhAkSika bahene dharma maLatAM. hAla A sthaLane caNI levAmAM AvyuM che. zrIrAmajInuM maMdira (rAmajI maMdira) : paTelavADAnA kAjA sAme maDha brAhmaNanI dharmazALAnI pAse ja zrIraghunAthajInuM maMdira che, te paNa meDAbaMdhI che, tenuM pravezadvAra pazcimAbhimukhe che. zrIrAmalakSmaNa ane jAnakIjInI pratimAo pUrvAbhimukhe che. pravezatAM jamaNI bAju bahAra gokhamAM zrIvAyuputranI nAnakaDI pratimA che. A maMdiranuM kSetraphaLa 92/00 corasaphuTa Azare che. maMdiranI pUjana kiyAdi vidhi zrIrAsI (bhaTTa) mevADA (jyotiSaniSNAta) kuTuMbanA kare che. pratimAnI sthApanA padmavibhuSaNazrI tathA a.sau.leDI. kusumananA zubha haste karavAmAM Avela che. (tA. 14-3-68 saMdeza samAcAra pramANe.) rAmajI maMdiranA jIrNoddhAra mATe sArI rakama ekatra karavA keMgarejI mahArAjane vinaMtI karI rAmAyaNa pArAyaNanuM tArIkha 278-71 thI tArIkha 4-9-71 sudhI Ayojana thayuM hatuM. zIkheravADiyA hanumAna? kyAre kardhvaguja rAhanA ArA tarapha hatuM tyAre A sthaLe jaMgala hatuM. ahIM kheranAM jhADa hatAM, tema manAya che. kudaratanI agamya kaLA sthaLane jaLa ane jaLane sthaLa manAve che. jaMgalamAM paNa saMgala sthAna banAve che. zrIhanumAnajInI svayaMbhu camatkArIka pratimA che. A nAnuM devaLa kaMsArAvADAnA cakalethI thoDe dUra suthAranI nAnI khaDakI pAse che. hAlanuM devaLa navuM baMdhAvela. tenuM kSetraphaLa 171/170 co. phuTanA Azare che. temAM zrIrANapatIjInI pratimA che. pUjana vidhi tapodhana kuTuMbanA kare che. zrImIra maMdiraH nadI daravAje moTA kuMbhAravADAmAM kabIrapaMthI saMpradAyanA be maMdire che. temAM eka maMdira jenuM pravezadvAra pUrvAbhimukha che, te golA (rANA) Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA kemanuM che. ahIM eka kabIrapaMthI brahmacArIjI rahe che. teozrI sArA vaidya che. tenuM kSetraphaLa 1143 cerasa phuTa Azare che. bIjuM maMdira nadI daravAje jatAM rastA para che. jenuM pravezadvAra pUrvAbhimukhe che ane pAchaLa paNa dvAra che. A meDAbaMdhI maMdira che. A maMdiranI vyavasthA nAvI komanA paMcanA hastaka che. jenuM kSetraphaLa 148 corasaphuTanA Azare che. A maMdiramAM nAnakaDuM pujA sthAna baMdhAvela che. tenA sva.mahaMta rAmadAsanA celA zrIcaMdradAsa sAhebanI pratimA che. mahArAjazrInI gAdInuM pujana paNa thAya che. A mahaMtazrInuM samAdhisthAna varasI nadI tarapha jatAM khetaramAM jamaNI bAju che. zrI cAmuMDA mAtA: nadI daravAjethI moTA kuMbhAravADA tarapha jatAM luhAra zerI pAse zrImAtAjInI nAnI DerI che. zrIverAI mAtAH thIsIdhavA mAtAjI : zrIsIMdhavAvamAM zrImAtA che. zrIgaMgAzaMkaranI dharmazALAnI pAchaLa A prAcIna vAva che. tene vahIvaTa tathA pUjanavidhi vigere thAya che. sAme ja suthAranI dharmazALAnI bhIMtane aDIne nAnakaDI derI che. jemAM pratimAnI sthApanA che. sIMdhavAvamAM mAtAjInA sthAnane punaroddhAra zeTha zrI aMbAlAla choTAlAle. karAvela che. kilA bahAra zrIjanAtha mahAdeva : aMtisariyA daravAjA bahAra zrImANekabAI zeThANanI dharmazALAnA agni khUNe, sTezana javAnA mArge jamaNA hAthe, zrIvaijanAtha mahAdevanuM bAMdhela kevaLa che. pravezatAM DAbaMdhI dharmazALA che. A dharmazALAne khulle parathaLa cAre bAju che ane devaLa vacce che. pAchaLanA bhAgamAM mIThA pANIthI bharapura etihAsika sIMgaravAva che. A prakhyAta sIMgaravAvanI pUrve rAjamArga sAme kapaDavaNaja myu. mAdhyamika zALA che. uttare eka moTuM taLAva che, ke jemAM zrIlIMbA mAtAnI derI che. dakSiNe bAju gAmane naLa dvArA pANI purU pADanAra be meTI TAMkIo che. zaheranA pharavA janAra tathA bhAvikane zrIvaijanAtha mahAdevanAM darzana thAya che. A devaLa adumbara jJAtinA dharmiSTha purUSa AzArAma ANaMdarA sa. 1945 I.sa. 1589 mAM baMdhAyela. temanA pitarAI bhAI narabherAma parasottamadAse maMdiramAM pesatAM jamaNI bAjunuM bAMdhakAma karAveluM ane DAbI bAjunuM bAMdhakAma jaina jJAtinA dhamika mahetA kALIdAsa jIvaNadAse pAchaLathI karAvela. A bhAvika tripuTInA vaMzajo hayAta che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava ethe--dhArmika sthaLe zrI mahAdevajIne jIrNoddhAra 2007 nI sAlamAM thayeluM che. saMvata 193-94 I.sa. 1937 lagabhagamAM maMdiranA pUrva temaja uttara bhAganI hada rekAyela che. (1) uttara bhAge zaheranA bhAvikee potAnA svajananA mathe oraDIe baMdhAvI zrIbhagavAna vaijanAthanA caraNe bheTa karela che. oraDIonA bhADAM dhArmika kAryamAM vaparAya che. A dharmazALAnuM kSetraphaLa Azare 20628/20600 corasaphuTa che. jemAM 1152/ 1150 corasaphuTanA Azare devaLa che. devaLanI sAme pAse ja eka pIpaLAnuM cotarA upara jhADa che. A cotarApara zrIvAyuputra bajaraMganI pratimA che. devaLanI dakSiNa taraphanI meDAbaMdhI oraDI tathA nIce bAMdhela Azana che. tyAM AvanAra sAdhu saMnyAsIo mukAma kare che ane A sthaLe dhArmika pravacana kare che. devaLanA pagathiyAM caDhatAM parathALa para naMdI tathA uttara dakSiNe be nAnakaDI derIo bAMdhela che. jemAM uttara taraphanI derImAM dakSiNamukhe zrIvAyuputranI pratimA che, ane dakSiNa taraphanI derImAM uttaramukhe zrIgaNezajInI pratimA che. aduara jJAti kapaDavaNajamAM bahu ochI vastI dharAvatI jJAti che. te kapaDavaNajamAM vizAnImAM (jaina) jJAtinA purohita gaNAya che. teo zretrIya che. temanA raheThANanA sthaLane zretrIyavADo (gAmanuM uMcAmAM uMcuM sthaLa) kahe che. A kuTuMbanA yuvAne sarakArI nokarImAM uMcA hoddA para che. daravAjAmAM pesatAM zarUAtanA bhAgane vahIvaTa jaina kemanA hAthamAM che. jyAre bAkIne bhAga maMdira temaja dukAne (ke je bhADe ApavAmAM AvI che, tene vahIvaTa moDha brAhmaNa kema kare che. kulle 12 dukAne che. eraDI vagere baMdhAvanAranAM nAma saMvata 1994nI sAlamAM A zivAlaya tathA dharmazALAnA nIbhAvArthe nIce mujabanA bhAvike e dukAne baMdhAvI che. 1. trivedI kezavalAla semezvara 2. trivedI maMgaLadAsa cunIlAla 3. vaidya prANalAla delatarAma 4. trivedI kedaralAla kezavalAla 5. trivedI dalasukharAma cunIlAla 6. trivedI harivallabha delatarAma 7. zeTha aMbAlAla choTAlAla 8. zeTha aMbAlAla jayacaMdadAsa 9 paTela sAMkaLacaMda desAIbhAI 10. trivedI goradhana bApujI 11. trivedI jhaveralAla surajarAma 12. senI amRtalAla vallabhabhAI zrIlibajA mAtA: eka prAcIna mahAzakita che. jene ullekha dvavAzrayamAM che, A deva rakSaNa karanArA manAya che, keTalAka A liMbAmAtAne pitAnI kuLadevI mAne che. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 kapaDavaNajanI gaurava gAthA tenuM selaMkI kALanuM maMdira delamAlamAM che, ane nAvIenI liMbAnuM maMdira pATaNamAM che. A pratimA "sarvamaMgalA devInI pratimA jevI che. aitihAsika sIgaravAvanA izAna khUNe talAvamAM nAnakaDI derI che. te navI kemanI kuLadevI che. A pratimA A sthaLe che, tenI khabara vaidya zaMkaradAsa bhukhaNadAsa tathA temanA bhAI zrIjIvaNadAsane svapna dvArA thatAM, A sthaLanI jamIna gAmanA mukhI pAsethI meLavI, saM. 1875nA vaizAkha su. 5 gurUvAra tArIkha 29-4-1818nA roja. dhArmika vidhithI A sthaLe derIne jIrNoddhAra saMvata 1922 A suda 2 budhavAra tArIkha 10-10-1866mAM karavAmAM Avela. A sthaLanuM cogAna Azare pa05 cerasakuTa che. chatAM temAM derI khUbaja nAnI che. sAthenuM khetara A vaidya kuTuMbane vaidyakiya dhaMdhAmAM khuza thaIne ApeluM. je zrI mAtAjIne caraNe arpaNa karela che. jenI Avaka mAtAjInA homa havana jhiyAdImAM vaparAya che. A vaidya kuTuMba pitAnAM kuLadevI tarapha saMjogavazAta niSkrIya che. e zekanI vAta che. Aso sudI 8 durgASTamI dazerA ne caitra sudI 8 zrIliMbaja jotI vakhate ahIM navI kemanAM A bAla, vRddha, bahene vigere Ave che. havana dhArmika kriyAo thAya che. pahelAM eka sAdhu rahetA, samaya jatAM jaMgala jevA sthaLe keI rahetuM nahIM. jugArIo tathA asAmAjIka tatvenA aDDa jAmatA. hamaNAM eka bhAI daza varSathI rahe che, jethI keIne tyAM jaIne besavAnuM mana thAya. A nAnakaDI derInI pAchaLa eka meTe kUve che. te zaidya dolatarAma vallavarAmanI saMyukata peDhIthI zaidya jeThAlAla dalatarAme saMvata 2004mAM tene taiyAra karAvyuM. A sthaLane vahIvaTa vaidya kuTuMbanA sabhya kare che. lekhakanuM kuTuMba) zrIkAlakAjIH keTalAka kapaDavaNajIothI ajANa evI eka nAnakaDI derI gareDa jatAM rastAmAM zaherathI pUrvamAM Azare eka mAIla dUra che. A bAjunA khetaramAM janAra kheDUta devInAM darzana karyA vinA AgaLa vadhatA ja nathI. hAlanI derI nAnI che, chatAM januM zikhara ke jenA bhagnAvizeSa paDela che. te jotAM lAge che ke A devaLa pahelAM kaMIka meTuM hovuM joIe. ahIM eka maTe vaDa hate. pAzamAM khAkharA hovAthI keTalAka kheDUte tene khAkharI mAtA kahe che. dara varSe caitra suda 8 tathA Aso suda 8nA roja havana vigere kiyA temaja bhavAI paNa thAya che. zIlAthIkhatrIjIH aMtisariyA daravAjA bahAra IzAna khUNe zrImANekabAI zeThANInI dharmazALAthI kAnaparu (vaiyabapura) javAnA mArge kapAsanuM jIna, telanI mIla ane talAva Ave che (keraNakhANanI taLAva). A taLAva pAse nAnakaDuM lallurU che. jamaNI bAju khullu hanumAnajInuM sthAnaka che. A sthaLadhI kasanaparU zarU thAya che. jyAM dharmavIra zahIda zrIbhAthIkhatrI mahArAjanuM nAnakaDuM devaLa che. gujarAtamAM ghaNAkharA sthaLe-gAmamAM A dharmavIranI Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garave cothuM-dhArmika sthaLo daherI che. sarpa vigere jherI jamavAmAM jhera A sthAnake utAravAmAM Ave che. dara nUtana varSe (kArataka suda 1nA divase) dareka kemanA bhAvike darzanArthe Ave che. jenA zarIramAM bhAthIkhatrInI chAyA lAge che, te temane pujArI phakata pANI chAMTIne sarpaviSa utAre che. nUtana varSe jene mahArAjanI asara lAge che, te dareka jAtanAM Ayudha khele che ane varSa phaLane sAra paNa kahe che. khatrI: ThAkora vagere kema mULa rAjaputamAMthI utarI Avela che. kSatriI zabdane badale khatrI bele che) bhAthIkhatrIne bhagavAna nahIM paNa mahArAja kahevAmAM Ave che. phAgavela temanuM zahIda sthAna che. (vAMco phAgavela) saMta punita saMkIrtana bhuvanaH A saMsthAnuM prabhu kIrtana bhuvana. gujarAtanA narasaiyA samA pUjya punita mahArAjanA AzISa meLavela ziSya zrI naraharIbhAI trIkamalAla pArekhanA prabaLa phaLanA eka pratikasamuM A saMkIrtana bhuvana, tA. 27-8-66 saMvata ra0rara zrAvaNa suda 12nA reja bhAratanA suprasiddha, rAmanAmanA prakhara pracAraka mahAprabhu, caitanya samA saMta ziromaNI zrI prema bhikSujI mahArAjanA zubha haste AzIrvAda saha A saMkIrtana bhuvananuM uddaghATana karavAmAM AveluM. gujarAtanA saMtanA nAme je saMsthA che te, (saMsthAnuM uddaghATana bhAratanA saMta ziromaNInA zubha haste thAya te paNa Izvara kRpA samAna che.) gujarAta ane bhAratabharamAM "zrI rAma jaya rAma jaya jaya rAma"ne mAna jApa maMtra A bane tee janatAnA haiyAmAM utAryo che. A AzramamAM pU. punita mahArAjazrInuM paNa tela citra padharAvela che. A AzramamAM darareja khUba bhAvathI pUjana kirtana tathA garIbone reTI vigere apAya che. sAmAjIka, dhArmika tathA tabIbI rIte janatAne sahAyarUpa thAya che. rAmanAma benka cAlu che. ahIM eka cetare che. je kapaDavaMjanA yuvAna tathA lekasevaka evA zrIparikSItarAya bhegIlAla trivedIe, pitAnA mAtuzrI parazanabahenanI smRtimAM, janatAnA lakhelA rAmanAmanA maMtronA bhaMDAra para e cehare saMvata 2023nA A surda 10ne gurUvAre tArIkha 12-10-67nA roja karAvela che. tathA ardhA eTale zrInaTavaralAla kezavalAla trivedIe karAvela che. zrInaraharIbhAIe A saMsthAnI sAthe ja pitAnuM jIvana samarpaNa karela che. A sthaLe eka junI mahAvIra TokIjha hatI. tenuM kSetradaLa 180 corasavAra che. A saMsthAnA vahIvaTa TrasTIo dvArA cAle che. ahIM nIrUbahena surezacaMdra desAI "satsaMga haila" che, A AzramanA vikAsamAM zrInaraharIbhAI bhagata uparAMta (1) zrI choTAbhAI goviMdabhAI paTela (ra) zrIbhIkhubhAI premAbhAI paTela (3) zrI ukAbhAI khuzAlabhAI paTela (4) zrI DAhyAbhAI bhIkhAbhAI paTela vagere sajajoe tane mana ane dhanane sAtha Apela che. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA prajJAcakSu : bhAratanA pAdapUjaka ceAgezrvara gaMgezvarAna dajI mahArAje bhagavAna vedanI sthApanA karI, vedanuM masta sa MzAdhana karela che. 72 : DArkaranI saDake zrIrAmadeva mahArAjanu madira ahIM... e ma Mdira sI.ena, hAiskula pAse che, jenA vahIvaTa tyAMnA mAravADI kAmanI vyakitae kare che. jenA aNuAddhAra I.sa. 1967mAM thayA. tyAMthI AgaLa relve phATaka pAse khIjuM ma Mdira che. je ghaNu purANuM che. jenA jINAdvAra tyAMnI mAravADI kAmanI vyaktio dvArA karavAmAM Avela che. 1981 mAM tenA jIrNoddhAra thayA. tyAM pratimAnI sthApanA 2038mAM bhAdaravA suda 7nA rAja kapaDavaNaja myunisipAlanA pramukha zrIpunamacaMda khAlAla paTelanA hAthe thaI. zrImATA hanumAnajI : zaheranA dakSiNa (sarakhalIyA daravajA) daravAjA bahAra zeTha sukhIdAsanA kuvA che, tenI pazcime vIsA nImAvaNika (jaina) zeTha mIThAbhAI gulAlacaMdanI baMdhAvela dharmazALA che. A dharmAMcALAmAM eka devaLa che. jemAM zrImoTA hanumAnajInI sAta phruTanI pratimA che. A pratimA gAma leka taraphathI padharAvela che. jyAre marAThA yugamAM killA pAse khAie khAdAtI hatI, tyAre A pratimA nadI daravAjA vaccethI nikaLelI manAya che. keTalAe samaya pahelAMnI A pratimA haze. dara varSe Aso vada 14 kALI caudasane rAja zaheranI aneka hindu naranArIe darzanArthe Ave che. A dharmazALAnuM kSetraphaLa 1029610290 co. phuTa Azare che. A dharmazALAnI bahAra hijaDA (pauyA) rahe che. : sakhIdAsanA kUvA H hAlamAM A kuve sarakhalIyA kUvAnA nAmane che. gujarAtI mukhya zALA pAse samarAvelA che. 'sakhIdAsanA kUvA'e nAma bhUlAtAM ApaNA sarakhalIyA daravAjAnA nAmathI sarakhalIyA kUvA e nAme eLakhAya che. sakhIdAsa zeTha jaina hatA, temanA vAraso hayAta che. A bAjunA tamAma leAkeA A pANInA upayAga kare che, ', zrIcheTezvara mahAdeva : DAkAranI saDakanA raste " zrIvinAda vyAyAma gRha (kapaDavaNaja sArvajanika vyAyAma maMdira) ane zrI caMpakalAla navacetana vidyAlaya vaTAvI, zrI hari chAtrAlaya tarapha javAnA mArge jamaNA hAthe zrIcheTe siddhanAtha mahAdevanu devaLa che. A mahAdevanI savata 1959nA phAgaNa mAsamAM sthApanA mathurA nivAsI sva. kaMdoI TAlAla gyAsIrAme karela. tyAM hindu janatA mATe nAnakaDI dha zALA zeTha zrI gokaLadAsa vallabhadAse saMvata 1992 i.sa. 1936mAM baMdhAvI che. sva kaDhAI choTAlAle A devaLanA vahIvaTa hindu TrasTI maMDaLane soMpelA che. sArA evA cAka, beThakA vagere che. tenI paDozamAM Do. bApunagara sosAyaTI, harikuMja sosAyaTI, umiyA nagara, tathA nArAyaNa nagara vagere sAsAyaTIe che, Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava ceAthu dhArmIOka sthaLA zrIberajI mahAdeva : mIThA tAvanA daravAjAthI nIkaLI sIdhA dakSiNa mAge naDIyAda tarapha jatI saDaka oLaMgI jatAM sAmeja zrIkuberajI mahAdevanuM devaLa najare paDe che. zrImahAdevajInI sthApanA kacAre thaI te khabara nathI. Anu kSetraphaLa 3388 ce. kuTanA Azare che. teno vahIvaTa suthArapaca kare che. ahIM mIThA pANInA kuvA che. ahIyA kula 10 AraDIe Avela che. 03 A devaLamAM zrIvizvakarmAnI pratImA paNa che. jenI sthApanA baizya brAhmaNu suthAra paMce karela che. saMvata 1999 nA vaizAkha suda 3 zukravAre karelI A pratImAnuM mukhAraviMda dakSiNa dizAe che. jaina samAja kArataka suda 15 nA roja A sthaLe paTa jIhAravA jAya che. ane dhArmika kriyA karI sAkaranuM pANI Aroge che. A pavitra zetru Mjaya tinuM sucana che. va mAnamAM tenA vahIvaTadAronA nA kahevAthI paTa tyAM baMdhAtA nathI. have jainA paTa jIDAravA temanAthajInI vADIe jAya che. TI. bI. mATe bhuvana A bhuvana sva. jamanAbahena phulacaMda kuberabhAI desAI TresTa taraphathI sa MvaMta 2016 I. sa. 1960 mAM mAMdhavAmAM AvyuM. A bhuvanamAM kapaDavaNujanI myunisipalanA sTAph mATenA kavATarsa che. A bhuvanamAM cAra rUmo che, ane bAju eka sTorarUma tathA be jAjarU che. zrIseAmanAtha mahAdeva : zaheranI dakSiNa dizAe Azare eka mAIla dura mIrAMpura karIne na!nakaDuM imAmI gAma che. tyAM zrIsAmanAtha mahAdevanu prAcIna devaLa che. A devaLa saMvata 1900, I. sa. 1844 nI sAlamAM samarAvavAmAM Avelu. zrIrAjezrI bhudarabhAi jhaverabhAI temaja puNAzaMkara trIkamalAla trivedIe A devaLa baMdhAvavA jahemata lIdhelI. prathama A mahAdevanI sthApanA karavAmAM AvelI. A sthAna ghaNu Mja ramaNIya che. kapaDavaNujanA brAhmaNa (bhadru kuTu MbanA mahAzaye dara varSe zrAvaNa mAsamAM pUjanavidhi mATe nivAsa kare che.) zrAvaNu suda 11 nA rAja zrImahAdevajInA varagheADA zaheramAM karI atisurIyA daravAjA bahAra zrIvaijanAtha mahAdeva Ave che ane tyAra bAda te vikharAya che. zrAvaNa vada 8 janmASTamIne divase ahI meLe! bharAya che. temAM vepArI vargo, kadAI, kAchIyA, paTele hATalA vagere potAnI dukAnA zaNagAre che. zrAvaNavada 7 thI zrAvaNa vada 9 sudhI meLA rahe che. AsapAsanI karSIka janatAnI sArI ThaTha jAme che. te samaye A sthaLe kapaDavaNajanI ka. go. gA.-10 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNujanI gaurava gAthAM pAlIsa asamAjIka tattvAthI prajAnA rakSaNa mATe Ave che. te uparAMta gAmanA grAmya rakSakadaLanA sabhyA vyavasthA jALave che. 74 zrImahAdevajInA maMdira bahAra jamaNI bAju eka ramaNIya taLAva che. jyAM sA moTA parathALa ane pagathIyAM pattharanAM baMdhAyelAM che. mandiramAM upayoga karI zakAya tevA eka taLAvanI pALa upara kuvA che. devaLanI sAme keTalIka nAnI derIo che, temaja samAdhI sthAne che. kezavAzrama : 1. zrIlakSamIrAma kevaLarAma zukala 2. zrIdurgAzaMkara zukale. kezavAzrama taLAvanA Aza kapaDavaNajanA zeTha za MbhulAla gaNezajI taraphathI khaMdhAyela che. pAchA pharatA jamaNA hAthe kapaDavaNajanA zeTha zrIharilAla mahAsukharAme temanA sva. pittAzrIna! smArthe eka pagathiyAvALI nAnI suMdara vAva saMvata 1982 nA caitra vadI amAsa, (I. sa. 12-4-1926) ne somavAre khullI mukI che. somanAtha sAthenu mIrapura kapaDavaNujanA vaidha zrIjIvaNujI trivedInA kuTuMbane inA~ mamAM ApavAmAM Avela. tenA itihAsa -- mahamadapurA : zrImAna mahAvarAva gAyakavADanA samayamAM, 1859 mAM kapaDavaNujanA suprasiddha brahmabhaTTa kuTuMbanA gulAbasiMha kAkujInI dhIradhAranI peDhI hatI. marAThI yugamAM temanI jAheAjalAlI hatI, jethI teozrI gAyakavADa sarakArane, zrI luNAvADA mahArAjAne tathA vADAzinoranA navAbane muzkelInA samayamAM Arthika madada ApatA. AnaMdarAva gAyakavADe tene sahakAranA badalAmAM sagama nadInA pula pAse Avela mahaMmadapurA gAma InAmamAM Apela. tathA vaphAdAra vyakti tarIke mazAlanI pratiSThA Apela. saMvata 1834 i.sa 1778 mAM zrImAna kAkujI, luNAvADAnA mahArAja dipasiMga mATe mAnanIya ane vaphAdAra vyakti hAi, temane vakhatapara (pAnApara tathA jInu muvADu) ema e gAma inAmamAM ApelAM. (luNAvADAnI japtI uThAvavA madada karelI) (dIpesiMganA samaya i. sa. 1757 thI 1782) savaMta 1853mAM zrImAna gulAmasiMga parathamajIe tathA dhelAbhAie maLIne vADAzinAra jatAM meATI kApaDInI vAva karAvela. saMvata 1962 nA samayamAM eka rAjavIne zobhe tevAM temanA kuTuMbamAM lagno thayAM hatAM. samasta kapaDavaNujanA nAgariko bhojanamAM sAmela hatA. luNAvADAnA mahArAjA, vADAzinAranA khAkhI ane AsapAsanA rajavADAnA sau sabhya kuTu e bhAga lIdhela. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava ceAthuM-dhArmika sthaLe saMvata 1866 mAM traNe bhAIoe suthAravADAnA aMkezvara mahAdevanI sthApanA tathA saMvata 1870 mAM zrIrAmajI maMdira (juo citra naM. 42) baMdhAvI zrIrAma-lakSamaNa jAnakIjInI pratimAonuM devaLa banAvaDAvyuM. maMdirane meTI 65 vIghA jamIna vyavasthA mATe bheTa Apela. kapaDavaNajanA A gauravazALI kuTuMbamAM gAmanI zobhArUpa lazo, zALAnA prasaMge tathA maraNanA prasaMge vagere e jamAnAmAM bhavya rIte ujavAtA hatA. dAna teTalAM ja thatAM. temanA vArasadAremAM zrImuLajIbhAI vAlAbhAI InAmadAranA putro hAla hayAta che. zrIThAkorajInuM mandira zaheranI pazcime Avela kapaDavaNajanI gaMgA samAna varazInA ghATa para eka mahaMtanI maDhI temaja mandira che. A maMdiramAM zrIrAmacandrajI sItAjI tathA zrI lakSmaNajInI pratimAo che. temaja bahAra zrIvAyuputra birAje che vAMzInA ghATa para jyAM junuM TakorakhAnuM hatu, (juo citra na. 28) teja sthAna para eka oraDI bAMdhelI che. jyAM prabhu upAsanA mATenuM zAMntInuM sthAna che. A maMdiranI maDhImAM rahetA saMte mahaMte sevA tathA khetI ane gAmanA varga para AdhAra rAkhI prabhu pUjana kare che. varazInA junA ghATane jIrNoddhAra sevA saMgha dvArA varazI ghATa phaMDa dvArA thayela che. eka mahanta zrIbAbA vanamALIdAsa A gAdI para AvI gayA. jemanI mukti jevAnuM ApaNane mana thAya. baLavAna zarIra 6 phuTa uMcAI, bhavya kAyA lalATa. je 1857nA svAtaMtratA yuddhanA vIremAMnA eka 110 varSanI uMmare kapaDavaNajamAM kalAsavAsI banelA. zaheramAMthI varasI jatAM jamaNI bAju Tara varkasane baMgala tathA tyAMthI te mArge pANI vibhAga khAtAnuM kArakhAnuM che. tathA cAlu saDake te tarapha jatAM jamaNI bAjunA khetaramAM, eka nAnakaDI derI Ave che. kabIra paMthI mahaMtanI samAdhI sthAna che. temanA pagalAM che. mandiranI pAchaLa eka sAmAnya dharmazALA che. tathA sAme mahaMta temaja tyAMnA karSakane rahevAnA makAno che. varAMsInA ghATanI dakSiNa dizAmAM eka samAdhI sthAna che. saMvata 1999 mAM zeTha maganalAla narasIMhadAse A raNacheDachanA siMhAsane TAiTasa jaDAvyAM che. samAdhI sthAne 1. varasInA ghATanI dakSiNe samAdhi sthAne che, tyAM saMvata 2004 zAke 1870 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gArava gAthA jayeSTha kRSNa pakSe 4 zukavAre tA. 17, karAMcInA gosvAmI prahalAdabhAthI utamabhAthI samAdhIstha thayA tenuM che. tyAM liMganI sthApanA che. maMdira ane dharmazALA pAchaLa pazcime 3 samAdhI sthAna : 1. bAbA zrImahArAja gaMgAdAsajI ke pagale. je saMvata 1948 nA phAgaNa vada 4 budha bAbA vanamALIdAsane banAvelAM pagalAM che. 2. suMdarajI vanamALIdAsajInuM maraNa saMvata 1932 varasa mItI mahA sudI pa ne vAra ema. 3. pagalAM kAyama che. (lekha nathI, paNa te kalyANadAsanA hevAne mata che. 4. maMdiranI jamaNI bAju samAdhI bAbA vanamALIdAsanI che. je mahaMta 1857nA svAtaMtra saMgrAmanA vIra sainika hatA, sADA pAMca cha phuTanI uMcI kAyA, pahelavAnI zarIranA prabhAvazALI. A mahaMtane atyAranA ghaNuM vaDIlee joyelA, temanAM darzana karelAM. temanuM maraNa 1908 mAM thayeluM. temanI samAdhI sthAna pAse hanumAnajInI mUrti pahelA eka oraDI pAse hatI te temanI derI pAse sthApita karI che. muLa ka kalyANadAsa, suMdaradAsa, gaMgAdAsa, vanamALIdAsa, gIradharadAsa, rAmakRSNa, hAlamAM che. zrImoTA ratnAgIrI mAtAjI : zaherathI Azare 5 mAIla dUra DAkoranI saDake : jatAM 4 thA mAIle jamaNI bAju vaLAMka letAM zrI mAtAjInuM nivAsasthAna che. hAla tyAM javA mATe pAkI saDaka che. pahelAM A sthaLa lokenI jANamAM hovA chatAM jaMgala jevI * jhADI havAthI A sthAne keI javA khAsa hiMmata karatuM nahIM. kerA saMvata 1908 nA jeTha mAsamAM I. sa. 1882 nA juna julAImAM kapaDavaNajamAM kolerA (viSucikA) zarU thaye. ane janatA A rogathI trAsI uThI. rega phelAtAM prajAmAM hAhAkAra vartAI rahyo hate. divasa ugatA. zaba dekhAvA lAgatAM smazAnamA 30-40 agnizaiyAo najare paDe. karUNa haiyA phATa rUdana saMbhaLAtAM. nadIghATo chAtI phATa karUNa haiyAphATa hAyapITathI kakaLatAM. audya kuTuMba tathA sarakArI rAhe aupaccAra cAlu hatA, paNa rega phelAte gaye. svacchatAnA siddhAMte apanAyA. prajAnA keTalAka varge davAo levAno InkAra karyo. pazuone zahera bahAra mokalyAM. pheraphAra na dekhAtAM lekee ujANIo karI naivedha dharyA, havane Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gorava thadhArmika sthaLo thayAM, bhuvAe dhuNyA, nAcyA, zrIphaLa homAyAM, chatAM kALanI khaMjarI vAgyA karI, bhISaNatA vadhI, te be mAsa cAlI. zrIratnAkara mAtAjIne paramabhakata kAMkaDI gAmane brAhmaNa zaheramAM AvyA ane rega nivAraNane mArga sucave, gAma loko bhegA thaI zrImAtAjInA sthAne ujANIe jAya ane gAmanA mukhI mAtAjIne pAye lAgI savAmaNa tAMbAnI nebata karAve ane jarIyAne nizAna temaja vastra dharAve te cAra divasamAM rega zAMta thAya. brahmavAkya mAthe caDhAvI prajAe mArga svIkAryo ane zAMtI thaI tyArathI A jaMgalanA devI maMgaLakAraNa mA tarIke manAyAM. Aje ghaNuja bhAvike tyAM jAya che. temAM khAsa bhaktakuTuMba zeTha zrI maganalAla narasIMhadAsa zAhanuM che. temanA svargavAsa pachI temanA suputro khAsa sagavaDe havane vagere kriyAo karAve che. devaLanI sAme eka moTo ceka che ke jemAM havanAdi kriyAo bhAdrapada su. 12 se thAya che, ahIM meTe meLo bharAya che, tyAre bhavAI paNa thAya che. hAla gujarAta rAjya vAhana vyavahAra taraphathI gADIonI sArI vyavasthA karavAmAM Ave che.) devaLanI sAme sabhya kuTuMba rahI zake tevI sukha sagavaDavALI sAdhana sahitanI dharmazALA zeTha maganalAla narasIMhadAsa taraphathI baMdhAvI che. A dharmazALA meDAbaMdhI che. sAthe bIjI cAra meDAbaMdhI mAlIkInI oraDIo che. temaja pazcima mukhe paNa sAmA bhAgamAM pAkI bAMdhelI oraDIo che. mAtAjInI dakSiNa temaja utare cotarA che. ceharA para zrI bajaraMganI nAnakaDI daherI che ane lagabhaga pAchaLa tulasI kyAre che. je jAnakIdAsa nAmanA mahaMtanuM samAdhi sthAna che. jene gherA 7,550 phuTa che, pAse eka kabutarakhAnuM che. A devaLamAM ArasanI goThavaNI che. pratimA pAse be gaNIonI pratimAo che. te svayaMbhu che. lokakathA mAne che ke, "A pratimAne pUrNa DuMgaramAMthI bahAra kADhavA khodatAM pratimA nIce utaratI gaI, jethI khodavAnuM baMdha kareluM, jethI phakata atyAre mAtAjInuM mukhAraviMda bahAra rahela che. mAtAjInI AsapAsanAM maraghA keI corI gayela, paNa keTalA kane vAghanuM svarUpa jevuM dekhAtAM muraghAM pAchA mukI gayelA (A TekarI para varakhaDIyAnAM jhADa vadhAre pramANamAM che.) meLA vakhate lokone jamavA mATe AmaMtraNa hoya che. dharamasa paDe che. jene jamavuM hoya te jamI zake che." Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA A devaLa bhegIlAla ratanajI zAhe baMdhAvela, temaja cogAna zeTha maganalAla narasI. hadAse baMdhAvela che. A muLa mAtAjInI akhaMDa jyota nAnAM ratnAgIrI (ratnAkara) mAtAye laI javAmAM AvelI. mAtAjInA sthAnakathI 150-200 phuTe mIThA pANIne kuvo che. kapaDavaNaja tAlukAnA tathA anya sthaLanA pravAsI yuvAne ahIM AvI AnaMda pramodamAM mahAle che. zrInAnAM ratnAgiri mAtAjI (ratnAkara) zrIseminAtha mahAdevanA agni khUNe ane zaheranA dakSiNa khUNe sarakhalIyA daravAjAthI sIdhA ekAda mAIla dUra zrInAnA ratnAgIrI mAtAjI bIrAjela che. sIdhe raste jatAM relve lAInanA pATA oLaMgI jamaNI bAju zrImanAtha javAne rasta ane sIdhe mArga ratnagirine che. mArgamAM jatAM eka purANI vAva Ave che. keI kahe che ke-kaI puNyAtmA vaNajhArAnI A kIta che. A TekarI para eka kuve che. je zrIchaganalAla amathAlAla vahANadalAlanA smarNArthe temanA putro taphathI saMvata 1991 mahAsuda 5 tArIkha 8-2-1935 samarA. A kuvAnuM pANI pAcana zakti mATe sAruM che. pujArIe paDozamAM nAnakaDo bagIce banAvavA keziza karelI che. zrImAtAjInA devaLanI jamaNI bAju eka dharmazALA che. tyAM mahaMta rahe che. ujANI nIkaLanAra sarva A dharmazALAmAM bhejananI vyavasthA kare che. maMdiranA bAMdhelA cogAnamAM homa havanAdi kriyAo thAya che. A TekarInAM havA pANI sArA hoI Arogya dhAma che. zaheranA zrImaMta varge oraDIo baMdhAvelI che, te sarve mAtAjIne samarpaNa karela che. tene tehIvaTa phakata vahIvaTadAre kare che. darekane A oraDIono lAbha maLe che. A sthaLe dara varSe bhAdrapada zukala 12 thI cAra divasa sudhI rAtrI divasa meLo bharAya che. hoTale, kaMIo tathA anya nAnA vepArIo potAnI dukAne cAlu rAkhe che, cAre divarAtre ahIM bhavAI ramAya che. lokonI rAze ane divase avara javara rahe che. maMdiranI chabI bAju eka cetare baMdhAvela che. jyAM pakSIo dANe pANIthI kilela kare che. maMdiranI jamaNI bAju oTalA para oraDIo tathA te sAthe dharmazALA che. maMdiranI pAchalI bAju nAnuM mahAdevanuM eka devaLa che. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava cothuM-dhArmika sthaLe zrImAtAjInI mukhya pratimAjI A sthaLethI nikaLelAM che. pratimAjInI sAthe ja navA pratimAjInI sthApanA karavAmAM Avela. dara ravivAre ane maMgaLavAre zaheranA aneka naranArI vRMda darzanArthe jAya che. A devaLane cagAna baMdhAvavAnA kharcamAM eka muslImabhAIne paNa hAtha che. jeo A mAtAjInA upAsaka hatA. A sthAnakanA vahivaTamAM pahelethI ja zrI kapaDavaNajanA dAnavIra dharmabhuSaNa zeTha harizacaMda jAlIvAlAnA sva. pitAzrI vADIlAla cunIlAla hatA. hAla te ja saMbhALI rahyA che. teo eka mahAna zakita upAsaka che. bhavAI- meTA tathA nAnA ratagiri mAtAjInA sthAna para bhAdaravA suda 12 thI cAra divasa sudhI bhavAI thAya che. bahAragAmanA nAyaka bhAIo tathA anya bhAIo bhavAI kare che. hAlamAM teo sArA saMvAdo, nATaka vagere griAma kare che. je IcchAvA yogya che, paNa saM. 2000 pahelAM zaramanI vAta che ke mAtAnA sthAne bIbhata bolI, Arya saMskRtine DAgha lagADatA hatA. te samayanA bhavAInA agresara vyavasthApaka zrImaNIlAla bhAIzaMkara trivedI tathA zrI maganabhAI bAbarabhAIne A asabhyatA dUra karavA jaNAveluM, temaNe vacana ApeluM ke havethI bAbhya vaNIne pratibaMdha thaze. have sArI rIte vartAya che. vahivaTadAre puratI dekharekha rAkhe che. zrI raNachoDajInuM maMdira : kapaDavaNajanI eka bAju Avela gopAlapurAmAM eka nAnakaDuM devaLa temaja dharmazALA che. ahIM eka kuve che. jenuM pANI sArUM gaNAya che. ArIte prajAne ghaNokhare bhAga A kuvAnuM pANI vApare che. (naLa AvatAM pahelAM) somanAtha ane ratnAgirinA rastAnA joDANa para adhuruM devaLa che, je eka lallubhAI kAchIyA paTela nAmanA bhAIe zarU karela paNa temanuM maraNa thavAthI adhurUM ja rahyuM. maMdiranI dharmazALA pAchaLa pazcime traNa samAdhi sthAna: 1. bAbA mahArAja zrIgaMgAdAsajInAM pagalAM. saMvata 1948nA phAgaNa vada 4 budhavAra bAbA vananALIdAse pagalAM banAvAyAM che. 2. suMdadAsajI caraNa vanamALIdAsanA saMvata 1942 varasa mItI mahA sudI che ne semavAre padharAvyAM. 3. pagalAM che. lekha nathI, paNa kalyANadAsanAM hovAno mata che. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA nAgarI lIpImAM lekha varasI ghATanI dakSiNe je samAdhI sthAna che. te saMvaMta 2004 zAke 1870 jeTha mAse kRSNa pakSe 4 zukravAra tA 17 siMdhI karAMcInA gausvAmI prahalAdabhAtha ujajaDa bhAthI samAdhiSTha thayA che. (lIMga sthApanA che.) 4. maMdiranI jamaNIbAju bAbA vanamALIdyAnI samAdhI che. je mahaMta 1857nA svAtaMtra saMgrAmanA vIra sainika hatA. pa thI 6 phuTa jeTalI uMcI kAyA, pahelavAnI zarIranA prabhAvazALI mahaMtane atyAranA ghaNu vaDIlee dIThelA, temanA darzana karelA, temanuM maraNa savaMta 1980mAM thayeluM. svAtaMtrya saMgrAmanA I. sa. 1857nA svAtaMtra sainika. eone niSphaLatA maLatAM bhUgarbhamAM cAlyA gayA, jaTAdhArI banI prabhunAM caraNomAM jIvana samarpita karela. te mahArAjazrI kSatriya hatA. sattAvALI viratAbharI vAte jarUra karatA. temanA samAdhI sthAna pAse eka erI pAse hanumAnajInI mUrti pahelAM hatI, te temanI derI pAse sthApita karI che. (A vAta Dabala thaI te e rAkhI che.) mULa : " kalyANadAsa, suMdaradAsa, gaMgAdAsa, vanamALIdAsa rAmakRSNa gIradhArIdAsa (hAla che) AsapAsanA jovA jANavA lAyaka sthaLa: teraNa: u. a. 22 58, 72 59 pU. re. kivadaMtI ke rUpAlathI eka bhAI kALIdAsa paTela ahIM AvelA ane teraNa bAMdhI vasavATa karelo. tyArathI teraNA nAma kahevAyuM. (800 varSa pahelAM) A gAmamAM parama bhakta zrI raNachoDalAla thaI gayA. kahevAya che ke divALIne samaya hato ane mRtyunI taiyArI thaI. temaNe yamadUtone divALI bAda AvavA jaNAvI mRtyune bhAvela. ahIM raNachoDajInuM maMdira che. tyAM sagavaDa sArI che. vyavasthA bhagatanA kuTuMbanA ja mANase kare che. zrIraNachoDajI bhagatanI TepI ane temanA keTaleka sAmAna ahIM jovA maLe che. jIjJAsue vadhu jANavA "raNachoDajI bhagatanI vANI" nAmanI temanA bhajananI pustikA vAMcavI. pU. gAMdhIjI A gAmamAM padhAryA tyAre tene teraNagaDha jaNAvela. pU. raNachoDajI bhagatane samaya saMvata 1809 lagabhagane. te samaye A khaDAla ThAkara sAhebanA tAbAnuM gAma hatuM. eka vakhata bhagata pUjana vidhimAM hatAM, tyAre kaIbrAhmaNa gaurIbahena temane tyAM ghareNAMne DAbale mUkI gayelAM. je pazinA eka sainIe tarata ja uThAvI laI saMtADI dIdhela. e DAbale bAIe pAcha mAMgatA nahi maLatAM bAIe tyAM khaDAla ThAkarane jaNAvatAM bhagatane rAjanI DelImAM besADayA, paNa ThAkurane vaNikanA Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava zuMdhArmika sthaLo 81 rUpamAM bhagavAne cora ane muddAmAla je jyAM saMtADela te batAvavAthI ThAkare corI karanAra senIne gIraphatAra karI bhagatanI mAphI mAMgela. bhagate tarata ja khaDAla cheDI DAkera jaI nivAsa karavA vicAryuM, bhagata dara pUname DAkora jatA. rastAmAM teraNa gAme rahetA, paTela vallabhajI rAmajIbhAIne tyAMja mukAma karatA. A vakhate khaDAla cheDIne DAkera jAya che te jANa thatAM, bhagatane teraNAmAM ja rahevAne bhakta vallabhajI tathA gAma lokee Agraha karyo. zrI raNachoDa bhagata teraNAmAM rekAyA. rAte bhagavAne svapnamAM Adeza ApyuM ke ahIM ja mukAma kare, ane mArI mUrti amuka sthaLe daTAyela che te bahAra kADhe, prANapratiSThA kare. zrIvallabhajI vigerene A vAta karatAM badhAe khedakAma karyuM, ane tyAMthI zrIbhagavAna lakSmInArAyaNa, garUDajI, tathA hanumAnajI vagerenI mUrtio maLI. A sthaLe saM. 1780mAM pratimAonI sthApanA karI. zrI raNachoDa bhagatanA jIvanane eka prasaMgaH kaThalAlanA eka utsavamAM bhAga levA gayelA. te vakhate temaNe banne hAtha bhegA karI kaMIka masaLatA hoya tema karatAM temanA hAtha kALA thayA, vaDodarAnA brAhmaNa yuvAnee puchatAM temaNe jaNAvyuM ke dvArakAmAM bhagavAnane caMdara masAlathI saLagyuM hatuM tene bujhAvyuM che. A vAtanI tapAsa karavA yuvAne dvArakA gayA, tyAMnA pujArIe jaNAvyuM ke A divase toraNAnA bhagata raNachoDajI ahIM hatA ane temaNe A saLagele caMdara bujhAvI bacAvI lIdhuM che. A yuvAne pAchA pharyA, teraNA jaIne bhagatane vaMdana karyA. teraNA bhagatanA pagale pAvana thayuM. dhanya banyuM. A vAta smaraNIya che. bhagatanA vArasadAro sukhI che. A devaLamAM ghaNI ja prAcIna mUrtio che. pIThezvarI mAtAjI zakti paeNDanI mukhya devI, mahiSAsura mardInI. AvI bhavya pratimA bIjA keI sthaLe nathI, jenI UMcAI 6 phuTa nA IcanI che. prAcIna devaLa hAlamAM navesarathI bAMdhavAmAM Avela che. A pratimAo prAcIna zilpa ane saMskRtinI zobhA che. jemAM mahiSAsura mardInI catuM bhUja mUrti, mahiSAsura mardInI achabhUjA mUrti, zrI pIThezvarInI dazabhUjA mUrti, umA mahezanI mUrti, beDiyAranI mUrti, mahiSAsura mardInI (aMbA svarUpa) rUSirAja, vAzarI mAtRkA-umA maheza, IdrANI mAtRkAsaMbhavanI raunda mati, tapa karatA brAhmaNanI mUrti-narasiMha bhagavAna, viSNu tathA bhairava vagere pratimAonAM darzana A sthaLe karI zakAya che. la. haribhAI Ara gaudAnInA lekhanA AdhAre. sAbhAra) che. gau. gA-11 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra kavaSNunI gaurava gAthA vAMco " mahAgujarAtanAM zilpa-sthApatya " pIDezvarI mAtAnuM maMdira. pIThAi : u. a. 22"-54 pU. rU. 72"-56 kapaDavaNajathI 11 mAIla Azare dUra A gAma che, tyAM zrIpIThezvarI mAtAjInu maMdira savata pAMcamA chaThThA saikA jeTaluM purANu lAgatu che. A prAcIna devAlaya che. dara varSe bhAdrapada suda 8 (durgASTamI) e moTo meLA bharAya che. A meLA vakhate kapaDavaNaja, kaThalAlanA vepArIonI dukAneA maMDAya che. bhAvikAnI mATI bhIDa hAya che. A devaLa pIThAI gAmanI bahAra eka moTA cogAnamAM ghaNA pagathiyAvALA parathALa para baMdhAyela che. pagathiyAM caDhatAM parathALa para DAbI bAju e yuga jUnI pratimAe che. temaja AgaLa caDhatAM jamaNI bAju ge!khamAM zrInRsihajInI pratimA zyAma pattharanI che. devaLanI jamaNI bAju pravezatAM DAkhI bAju zrIgaNapatijI tathA zrImahAdevajInu devaLa che. prAcIna sthApatyarUpa bhItamAM pratimAo che. temAM eka bAju zrIzaMkarapAva tInuM tAMDava nRtya ane khIjI bAju zrIrAdhAkRSNanI pratimAo che. DAkhI bAju vAyuputranI nAnI moTI pratimAo che. zrIpIDezvara mAtAjInI pratimA " thI chaNA phUTanI DAbI bAjue che ane jamaNI bAjue dazabhUjA vagere deva devIonI pratimAo che. zrImAtAjInI pratimAne kAI puruSavarga aDakI zakatA nathI. (aDakatA nathI). tene keTalAka loko kaLazI (seALa) che.karAMnI mA kahe che. prAcIna samayamAM A devaLa vizALa hatuM, kahevAya che ke tenA savAranA dhajAne paDachAce sarasavaNI ane sAMjanA paDachAyA kaThalAla sudhI paDatA. sarasavaNI tAluke mahemadAvAda gujarAtanA mUkasevaka pU. ravizaMkara mahArAjanI janmabhUmi. kaThalAla tA. kapaDavaNuja pU. ApujInA sAnidhya sevaka zrInaraharibhAI dvArakAdAsa parIkhanI janmabhUmi. muslima yugamAM saMvata 1317 adyAuddIna khIjInA samaye A devaLanA dharmAMdhatAnA pApe nAza karyAM. A pattharothI kaThalAlamAM masjiDha bAMdhavA prayatna karele paNa masjida tUTI paDatAM, chevaTe A pattharA maheAra nadImAM nAkhI devAmAM AvelA. je Aje maujuda che. zrImAtAjInA maMdira nIce eka bhoMyaruM' che, ke je sadaMtara baMdha rahe che. tenI dhArmika kriyA ane kapaDA kharcanA rUA. 35- dara varSe varSAsana tarIke kapaDavaNaja kacerImAMthI maLatA hatA, Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava ceAthu --Ami kasthaLA zrIpIThezvarI mAtAjInA hasta, caNu, nAsikA ane asthi para pratimAo che tema kahevAya che. tene leAkakathA--da takathA kahe che ke vaDathalamAM eka brAhmaNu kumArikA mAtAjInI pUjaka hatI. te khALAnI pAchaLa dharmAMdha sainiko paDyA, paNa bALA mAtAjInA zaraNe gaI. mAtAjIe tene pIThamAM samAvI dIdhI, tethI pIThezvarI kahevAyAM. nAsI gAmA alavA : kapaDavaNajathI pAMca mAIla dUra Azare 500 varSa pahelAM alImaDu maDha nAmanA maleke vasAvelu tema manAya che. 13 daMtAlI : kapaDavaNajathI daza mAIla dUra Avela che. u. a. 23"-5 ane pU rekhAMza 73"-8. poravADa vaNIka vaMzane InAmamAM maLela che. mahaMmadapurA : kapaDavaNajathI eka mAIla dUra Avela che. uttara akSAMza 23"-0 ane pUrva rekhAMza 73"-4 para che. mIrAMpura : kapaDavaNujathI eka mAIla dUra Avela che. u. a. 23"-0 pU. re. 73-4 para che. bAlAzInAra javA AvavAnA meina roDathI bhAthIkhatrI mahArAjanuM maMdira cAra rlIMga dUra Avelu che. bhAthIkhatrI mahArAjanI muLa aTaka (sUryavaMzI) rAThoDiyA rajapUta. je vakhata AtA kAlakAnI ANuthI mastaka nIce Avyu, e vakhate lehInA chAMTA jamIna upara paDelA ane e chAMTAnu le!hI jamInamAM utaryu ane nAgadevanA zIza upara paDyuM, eTale nAgadeva ekadama jamIna upara AvI gayA ane elyA "ela ela kALA mAthAnA mAnavI je mAge te Apu." te vakhate bhAthIkhatrI mahArAje varadAna mAgI lIdhuM ke satya yugamAM te nahIM paNa kaLayugamAM je mANasane koI jAtano DaMkha mArelA hoya tenu jhera utarI javA mATenu huM varadAna mAMguM chuM." phAgavela :-sarpaviSa caDhelA mRtyunA mukhamAM javAnI taiyArImAM paDelA pANImAtra A bhAthIkhatrInA sthAnake pahAMcI haste mukhe pAchA pharyAnI aneka satya kathAo dRSTAMtA che. davA karatAM daivI zakti AgaLa mAthu name che, ane vacanasiddha dhama zahIdonI zahAdatanI zaktinA khyAla Ave che. pUrvAbhimukhe A pratimA che. nAnakaDuM cogAna che, nUtana varSe kArataka suda 1 paDavAnA divase ahIM meLA bharAya che. kSatriya (bAraiyA) ane anya lokonA moTo samuha ahIM bhegA Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA thAya che. jyAM temanuM mastaka laDhatAM dagAthI duzmane kApevuM te sthaLa 1 thI 1 mAIla dUra che. tyAM eka mIThA jaLane kUve che. phAgavela - u.a. 22"--55 pUrva rekhAMza 72-12 che. phAgavela AvanAra pravAsI A pratimAnA darzana karI pAvana thAya che. je sthaLe zahIda thayelA e sthaLe mATI lAla dekhAya che. je khAkhara para lehInA chAMTA paDayA te sthaLa haju te pAna para chAMTA hoya tevuM lAge che. (A lekakathA hajU kahevAya che.) pUjya zahIda bhAthIkhatrI mahArAjane ItihAsa (AkhI kathA chapAyela che. mArI potAnI lakhelI te umerI che.) Azare deDhase varSa paranI A daMtakathA che.-phAgavela gAmanA eka takhubhA nAmanA sukhI gharamAM jamInadAra jevA kisAnanA tyAM akaLabA nAmanA pativratAnI kukhe bhAthIjI ane hAthIjI nAmanA be bhAIo janmyA hatA. temanA kuLa devI zrIkALIka hatA. A bane bhAIo pitAnuM moTu gaudhana laI jaMgalamAM carAvavA jatA hatA. temane eka kheDAjI karIne zevALa paNa hatuM. A bhAIo zIkAranA paNa zokhIna hatA, AmalI agIyArasane divasa hatuM, ane teo eka suvaranI pAchaLa paDayA, te suvara AtarasuMbA tarapha bhAgele, tyAMthI AMbalIyArA tarapha gayela, suvarane zIkAra karI pAchA pharelA paNa AtarasuMbAmAM rahetA sIMdhInI eka dIkarIe temanA para ALa mUkeluM. (pavitra puruSa para zayatAnanA humalA hoya che ja) A sIMdhI veranI dhUnamAM hatuM, bhAthIjInuM lagna dudhAyalamAM thayeluM. gAmamAMthI jAna taiyAra thaIne gaI. thaDAka mANasa ane gaudhana carAvanAra kheDAjI govALa sivAya kaI ja na hatuM. A samayane lAga laI A sIMdhIoe gaudhana para humalo karI, gIdhana vALI javAnI taiyArIo karI, govALa kheDe A khabara kahevA lagna mAMDave pahoMcI gaye. A sthaLe te lagnanAM maMgaLa gIto gavAtAM hatA, pahele maMgaLaphere pharI lI hato. bIje maMgaLaphere pharavAnI taiyArI hatI, tyAM gaudhana luMTayAnI, marAyAnI khabara maLI. kSatrIya lehI vIra bhAthIjI tarataja varamALA teDI hathiyAra laI gaudhana bacAvavA taiyAra thaI gayA. pitAnI mAtAe hathiyAra laI lIdhAM. tyAre vIra puruSe gaudhana bacAvavA ane duzamana sIMdhIone saMhAra karavA gaMgeTI ane arNinA tIra kAmaThAM banAvI deDI gayA. sIMdhIone sAmane karI gaudhana bacAvI pAchA pharI rahyA hatA. sIMdhIo bhAgI gayA hatA, paNa eka sIMdhI eka jhADa pAchaLa chupAI rahyo hato. jeNe pAchA pharatA vIrane zIracheda karyo. zUrAtana para caDhelA dhaDanA hathiyAre A sIMdhIne vadha karyo. havAmAMthI mastaka mAtA kAlIkAnI ANathI nIce AvyuM. bahenI, mAtA ane sarvenAM haiyAM raDI UThayAM. mAtAe patA putrane AziSa ApI. tyArathI temanA sthAnake viSadharanAM jhera utare che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava zuM dhArmika sthaLo bIje mata - zahIdanuM lehI tyAMthI nikaLelA nAgadeve pIdhu, saMteSa thavAthI nAga varadAna Ape che ke-TheraThera tamArI derIo baMdhAze ane jherI sApanA paNa jhera utaraze. eka mata - temanuM mastaka kapaDavaNaja kacerImAM lAvavAmAM AveluM ane te mastaka phAgavelanA bAreTa lAvelA, jethI te bAroTa kuTuMbane Aje paNa lAge male che. A satya kathA vIra zahIdanI mIDhaLabaMdhI pratimA gujarAtanA ghaNA gAmaDAmAM jovA maLe che. A pratimAnA pUjana karanAra pujArI ghaNuM vrata niyama pALe che. jherI jAnavaranA bhoga banelAone temanA sthAnake lAvavAmAM Ave che. tyAre A pujArI game tyAM hoya tyAM tene khabara paDe che, ane tyAMthI te sthAnake deDI jAya che. sApa karaDelA dadane lImaDAnA pAnAvALuM pANI chAMTI jheranI asarathI dUra karI de che. ghaNA dardIo bacI jAya che. - vijJAna yugamAM AvA satya najare jevAthI pratyakSa sAbita thAya che. (phAgavela gAmamAM darzana karavA janArane tyAM sArI sagavaDa maLe che. nAnakaDI uMmazALA paNa che. temanA bhAI hAthInuM bahoLu kuTuMba hAyAta che. temanA patnI vaidhavyanI tyAgamUrti tarIke jIvI gayAM). A satya kathA 150 varSanA arasAmAM banela che. kedAranAtha : zrIutkaMThezvaranI uttaramAM 3 mAIla Azare dUra bhayAnaka jaMgalamAM zrIkedArezvara mahAdevanuM sthAna che. A mArge bAvaLanA jhADo, jaMgala ane lapasaNI jamIna che. lekamAtA vAtraka nadI A sthaLe eka mahArANI samAna gauravavaMtI dekhAya che. ThIka UMcAIvALI TekarInI khINamAM vanazrInI kuMDamAM bhagavAna kedArezvara vIMTaLAIne birajyA che. eka nAnakaDuM nAjuka jharaNuM uMcANathI AvI bhagavAna kedArezvaranA pAdaprakSAlana karI gaumukhI mAraphata vihAra karI chabachabIyA karatuM AgaLa jAya che. A zobhA jotAM himAlayanA devadAra ane anAranA vRkSa sivAya kAzamIrasamuM sauMdarya dhAma lAge che. A sthaLanI naisargika zebhA benamUna che. gujarAtanA tIrthadhAmamAM kudaratanI kaLA ane sauMdaryadhAma samA A kedArezvaranI sAme eka nAnakaDI dharmazALA che. ahIM nAnakaDI jhAMjharI upara eka dharmazALA amadAvAdanA zeTha bhagubhAI caMdulAle punAdarAnA ThAkora sAhebanI madadathI baMdhAvela che. kedArezvara e dvApara yuganuM smaraNa hoya tema kahevAya che. sanyAsIo ane paramahaMse mATe parama AnaMdanuM sthaLa che. - A prakRti sauMdarya manahara sthaLe zrAvaNa mAsamAM meLo bharAya che. mahAzivarAtrIe paNa meLo bharAya che. sApane Dara che. ahIM mahaMta dharmazALAmAM rahe che. A sthaLe Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA zivaliMgane vIMTaLAIne jharaNuM vahe che. sanmukha paNa jharaNuM vahe che. A DuMgaramAMthI pragaTelAM jharaNAM akhaMDa abhiSeka karatAM hovAthI A jaLapravAha mahAdevajInI pradakSiNA bAda gaumukha dvArA bahAra Ave che. akhaMDa jaLapravAhavALuM sthaLa A "jalalUta" kahevAya che. uttara gujarAtanA sauMdaryadhAma bAlArAma mahAdeva jevuM kudaratI lIlAothI sauMdaryavAna evuM A sthaLa che. zivAzrama: AMtrolImAM paramahaMsa zrIsvAmI zivAnaMdajInA pavitra vicAronA vahana mATe A Azrama temanA bhakto taraphathI cAle che. hAla tene vahIvaTa tenA TrasTIo kare che. paramahaMsa zivAnaMdajI svargavAsa saMvata 1996 A vadI 14 maMgaLavAre thayela. temaNe lakhela "asTAMga yoga" nAmanuM pustaka TrasTIo taraphathI bahAra paDela che. zrI kAmanAtha mahAdevaH zrI utkaMThezvara mahAdeva sAme Azare be traNa vAMsa UMcI eka TekarI che. je zrIzivAnaMdanI TekarI nAme oLakhAya che. tenA upara bhagavAna kAmezvara mahAdevanuM devAlaya che. je amadAvAdanA jAdAbhagatanI piLanA paTela purasottamadAsa jeThAbhAI bilADIvALAnA pautra zeTha kahAnadAsa jamanAdAse baMdhAveluM. te saMvata 1930 thI temanA dIkarA zeTha manasukharAme saMbhALeluM. temanA nAnA dIkarA pA. dAmodaradAsa mAnasukharAme saMvata 1961 mAM jIrNoddhAra karI sudharAveluM. temane voTa baMdhu pA. aMbAlAla manasukharAme yAtrALuo mATe sAdhanasagavatAvALI dharmazALA rUA. 25000- nA kharce saMvata 1987 mAM baMdhAvelI che. sArI sagavaDatAvALI dharmazALA tathA kUvo che. janatA mATe khullI mukI tene nibhAva tathA vahIvaTI kharca pote ja kare che. A zivAnaMdanI TekarI para caDhavAnI ghaNI ja agavaDa hatI, te lakSamAM laI moTAbhAI zeThazrImatIlAle pagathIyAM pagathAra kR baMdhAvI ghaNI sArI evI sagavaDa karI. A sthaLe vAtrakane vegIle pravAha cAlu ja rahevAthI dhakkAthI A sthaLanI avAranavAra marAmata cAluja rAkhavI paDe che. zeTha zrImetIlAlanA suputro zrIdarIyAprasAda, zrI jayaprasAda, zrI jayendraprasAda tathA zrI baLadevaprasAda taraphathI saMvata 2015 mAM vahIvaTa lIdhA bAda ghaNuM sAruM evuM kharca karI A sthaLane vikasAvavAmAM amUlya phALo Apela che. A sthaLa ane A kuTuMba mATenI satya ghaTanA utkaMThezvara mahAdevanA nadI kinArAnA pagathIyAne aDIne vahetA jaLapravAhanA kinArApAse vAghajIpura javAnA rastAnI DAbI bAjunI UMcI TekarI upara eka nAnakaDI jhUMpaDI bAMdhIne vIrapura AzramavALA siddha svAmI zivAnaMdajI rahetA hatA. temanI siddhiothI AkarSAI ghaNA sajjano darzana ane satsaMga mATe AvatA. ahIM jAdAbhakata (amadAvAda)nI Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava guM-dhArmika sthaLe piLanA zeTha purasattamadAsa jeThAbhAI AvatA, temanA putra jamanAdAsane putra nahi hevAthI te ciMtAmAM rahetA. zrIpuratama zeThane svAmIjI pratye aDaga zraddhA ane bhAva hatAM. svAmIjI temanI bhAvanA kaLI gayelA, temane svamamAM darzana ApyuM. zeTha jAgyA ke jarUra "khADAvALAne tyAM khoTa nathI." bhagavAne ja A svAmIjIne mAruM duHkha dUra karavA mekalyA che. zeThe saMkeca dUra karI pitAnI IrachA svAmI zivAnaMdajI samakSa rajU karI. svAmIjIe samAdhi bAda jaNAvyuM ke tamAre tyAM putrane janma thaze. mithuna rAzimAM janma thaze. sAta jagAe - mahAdevanI sthApanA karaze. zrI jamanAdAsane tyAM mithuna rAzimAM putrane janma thayo. temanuM nAma kAnadAsa rAkhyuM. prathama A vizALa TekarI para bhagavAna kAmezvaranI sthApanA karI. jyAM svAmIjInI jagA hatI tyAM ja A zivAlayanI sthApanA karIne temaNe zivAlayane tamAma vahIvaTa vagere pite saMbhALI lIdhe. Aje A kuTuMba suMdara rIte vyavasthA saMbhALI rahela che. A pavitra sthaLa para pUjyapAda zrIzivAnaMdajInA brahmalIna thayA pUrve kapaDavaNaja tAlukAnA AtrolI gAmanA zivAzramanA saMsthApaka pUjyapAda brahmaniSThasvAmI zivAnaMdajI ke jeozrI veda, upaniSada, vedAMta, purANa, yoga, Ayurveda, jyotiSanA UMDA abhyAsI evA mahAvidvAn dayAsAgara saMta A sthaLe kAmezvara mahAdevamAM rahI tapazcaryA karelI. - jAbAla Azrama : bhAratanI bhavya tapobhUmi ghaNA ja vidvAna saMte, maMDaLezvare ane pAdapUjya zrI jagadagurUnA pavitra pagalAMthI A dharatI pAvana banela che. A bhUmI mahApuruSanI tapazcaryA bhUmi ke jyAM naisargika saundarya che, jevuM zAMta vAtAvaraNa che tevuM ramya sthaLa paNa che. janArane Atma zAMti lAge che. kheranAtha mahAdeva : utkaMThezvara mahAdevanI pazcime be eka phalIMga dUra jaMgalamAM zrIkheranAtha mahAdevanuM sthAnaka che. A sthAna ghaNuM dUra che. A sthaLe vastI nathI, vetravatIne sAme pAra rahevAthI varSARtumAM bhAvike vetravatI pAra karavI ane darzana karavA e durlabha che. A sthaLe bhUtakALanA ghaNA yAnI bhasmanA bhaMDAra che. kheranAtha mahAdevathI 300 kuTa dUra bhasmanI khANa che. yuga junI saMskRtinA yonI yAdIrUpa A bhasma bhAvikene Aje paNa lalacAve che. A araNyamAM zrImahAmuni jAbAlinA samayamAM tapavana hatuM, tene khyAla Ape che. nadI taraphanA UMcA ane bhavya DuMgarALa bhAgamAM A tIrtha che. A liMga vRkSanA mULa jevuM hovAthI te "mudabhava tIrtha kahevAya che. eka nAnakaDI dharmazALA ane bhUtakALanuM bhaMyarU che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaMjanI gArava gAthA utkaMThezvarathI 1 mAIla dakSiNe bilezvara, vAghajIpurathI agni khUNAmAM bilInA vRkSanA juthanA mULa pAse bilezvara' mahAdevanuM sthaLa che. A mahAtI paNu samakAlina che. lagabhaga asta vyasta che, tenuM astitva paNa nAbUda thaI jaze. A svarUpa vRkSanA mULa pAse hAvAthI te mulastha' kahevAya che. re nikulezvaraH-- ThezvarathI 4 mAIla dUra dakSiNe AtarasubAthI ardhuM mAIla dUra nikola gAmanI bahAra nakulezvara athavA niSkulezvara mahAdevanu sthaLa che. je 'grAmastha' kahevAya che. mahAlakSmI mauna madira :--yAgAzrama sacAlita mahAlakSmI mauna ma Mdira sva.zrI rilAla bhAIca MdabhAInA smaraNlRthe temanA suputra zrIrajanIkAnta je eka prabhumaya jIvana gALanAra alagAro jIva che, temaNe A mauna maMdiranuM nirmANa karela che. vyavasthA nadInA kAMThe naisirgaka vAtAvaraNamAM sapheda gaLAkAra ghummaTavALA mauna mandiramAM koIpaNa sAdhaka sAta divasa zAMtithI rahI zake che, aMdara goLAkAra rUma che. saMpUNu havA ujAsavALA A rUmamAM khArUma, jAjarUnI vyavasthA che. khahAra IlekiTraka belanI che. sAdhakane niyata samaye khArAka, chA, nAstA ApavAmAM Ave che, rUmamAM nIce zivaliMgAkAra rUma che, jyAM cAre bAju havA ujAsa che. saMpUrNa vyavasthAvALu AvuM advitIya mauna maMdira gujarAtamAM A prathama che. ("vikramasiMha paramAra"nA lekhanA AdhAre sAbhAra). cAgAzrama utkaMThezvaranI uttare vetravatInA kinAre eka bhavya Azrama che, je sArA evA puSpo, vRkSo ane AlIzAna makAnAthI zobhe che. A yAgAzrama vadaniya jaina muni zrItrileAkacaMda (svastha) mahArAje zarU karela. eka mahAna yAgI, vidvAna tapasvI hatA. ceAgAzrama eTale tapobhUmi jJAna gaMgAnuM sthAna, sevAnu kendra A yAgAzramanu khAta mUhu` sane 1940 mAM mu. zrImANekalAlanA hAthe thayelu. udghATana vaDodarAnA zrImAn mahArAjA pratApasiMharAva gAyakavaDanA yuvarAja zrIphatesiMharAva gAyakavADanA zubhahaste tArIkha 28-11-41 saMvata 1998 nA mAgasara suda 10 nArAja zudine thayu hatu. A AzramamAM sAdhu sAviSTa tathA atithio mATe rahevAnI sagavaDa che, rasADA vibhAga tathA gauzALA paNa che. A sivAya Arogya tathA tattvajJAnanAM dhArmika pustakAnuM pustakAlaya che. A yogAzramane lAbha dareka dharmonA anuyAyIe lai zake che. AzramanI vyavasthA TrasTI maMDaLa kare che. kapaDavaNujanA suprasiddha sevAsa MghanA kAryakaro mahArAjazrInA vakhatathI Ajadina sudhI A Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava evuM dhArmika sthaLe AzramanA TrasTamAMnA che. munizrIne kalAsavAsa vi. saMvata 1999 nA zrAvaNa vadI 3 tArIkha 18-8-1943 nA roja thayela. temanI samAdhinA smArakanI vidhi nagarazeTha zrIkasturabhAI lAlabhAInA zubhahaste tArIkha 15-4-1956 ne ravivAre savAre nava vAge gAzramamAM karavAmAM AvelI. trilocaMdra muni sva. trilekacaMda munizrI kacchanA vatanI hatA. ghaNe samaya temaNe Abu parvata para sAdhanA karelI. temaNe Azrama mATe zirahI mahArAja pAsethI jamIna paNa meLavelI, paNa temane AdhyAtmika preraNuM nahI maLatAM pAchaLathI A sthAna para AvelA. kahevAya che ke temane A sthaLe IzvarI preraNA maLI. vedanA zabdo kAnapara saMbhaLAyA ane zabdo saMbhaLyA ke "je zabda kheLa cho te A che tethI temaNe A sthaLa pasaMda karyuM. temanI draSTi sarvadazIya hatI, pite jaina yogI hovA chatAM sarvadharma abhyAsI hatA, ane sarva dharma pratye mamatA rAkhatA hatA. svAmI AtmAnaMda munie gItA darpaNa" (hindI jevuM mahatvanuM 554 pRSTanuM pustako lakhI A gAzramanI ktimAM vadhAre karyo che. Azrama mATe Azare 10-12 vIghA jamIna bArIyAnA zeTha zrIzaMkaralAla cheTAlAla zAha mahArAjazrInA caraNe dharelI. gujarAtanA A pratibhAzALI jaina vegI pUjya trilekacaMdajI ghaNA sthaLoe vihAra karyA bAda, A sthaLane pavitra vetravatI upara maharSi jIMbAlIna tapabhUmine pitAnA tapasthAna tarIke pasaMda karyuM. temaja aneka vicArazreNIne saMte ane gIonA saMparkamAM AvyA. baMgALanA pracalita rAdhAsvAmI saMpradAyanA mahAna saMta zrI kirAnaMda svAmI sAthe paNa temane sAro saMbaMdha hatA. svAmIjI siddhapuramAM omakAra svAmInA AzramamAM rahI, Ayurvedika siddhio dvArA janatAnI sevA kare che. - A tapobhUmimAM kahe che ke pU. zrItrilokacaMda mahArAjane prAtaH samaraNIya maharSi jAbAlInA pratyakSa darzana thayelAM, vaLI keTalAkane jAbAlI SinA darzana thAya che, tevuM kahe che. (vAMcakenA vicAra para) cAgAzrama khAte ughATane H (1) zrI choTAlAla lallubhAI vizrAMtibhuvana taiyA zrI ArogyanivAsa, (2) trileka kapura svAdhyAya maMdira tathA (3) zrI dhIrajabahene mANekalAla desAI annapUrNA gRha. A traNe saMsthAone uddaghATana samAroha tArIkha 27-4-1972 nA roja TrasTI zeThazrIvidabhAI parIkhanI darakhAstathI zeThazrIThAkarazIbhAI parIkhanA pramukhasthAne che. gI. go.-12 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA thayuM hatuM ane sAMje zeThazrI ramaNabhAI paTele (baMsIghara miva amadAvAda vALAe) dIpa pragaTAvela. A AzramanA bhavya makAnamAM jJAnamaMdira, graMthAlaya, gauzALA, atithigRha, sAdhakagRha, kU ane suMdara bAga vigere che. A AzramamAM bhAratanA vidvAna parama pUjyapAda jagadguru zaMkarAcArya, zrIbhAratI, kRSNatIrthajI, mahArAjazrI pU. trilekacaMda mahArAjanA saMparkamAM AvelA. A sthaLe vaDodarA zreya sAdhaka AcArya zrInarasiMhAcArya bhagavAna paNa rahelA. bhakta sevaka sAdhake e samAraMbha goThavele. narmadAtaTanA nArezvaravALA parama pUjya paramahaMsa zrIraMga avadhUta mahArAja paNa A sthaLe padhArelA. teozrIne maharSi jAbAlInA darzana thayAnuM kahevAya che. zrI pU. svayaMti tIrthajI mahArAja, pU. svAmI mAdhavatIrthajI mahArAja, pU, zrI zAzvatAnaMdajI, pU. AtmAnaMdajI, pU. vijJAnAnaMdajI, pU. kevalAnaMdajI, pU. AnaMdamayImA, pUjyapAda nArAyaNasvAmI, pU. zrIharibuvAmunI, zrIsaMtabAlajI vagere aneka saMta mahaMtee A sthAnane pAvana karela che. gujarAtanA vidvAne, sAkSare, kavioe paNa A sthAnanAM darzana karela che. uparokta saMtemAM svAmI zrIvijJAnAnaMdajI pote DokaTara hevAthI temanA tyAMnA vasavATa daramyAna hajAre dardIonI cikitsA davA ane sAravAra karelI. zeTha zrI caMdulAla mAdhavalAla vAnaprasthAzrama : vRddhAzrama : (gharaDAMghara) vAnaprasthAzrama : A sthApaka zeThazrI bhagubhAI caMdulAla(amadAvAdavALA )nI janma tArIkha 16-3-1909, svargavAsa tArIkha 26-8-1966. zeThazrI bhagubhAI nAnI uMmarathI jayAre jyAre A sthaLe bhagavAna utkaMThezvaranA darzane Ave tyAre tyAre vicAra karatA ke A sthaLe rahevAnuM hoya te ? A manovRttie eka samaye mahAdevanA sthaLa vaccenI khADAvALI jamIna upara keTale meTe kharca karI temanA pitAzrInA nAme suMdara vizALa makAne baMdhAvI, suMdara bAga jhU vagere taiyAra karI, sAdhakone rahevA mATenA oraDAo, bhejanazALA, raDuM vagere taiyAra karela che. A bhavya kuTuMbanA saMskArI suputro pitAnA kuLadevatA tathA Azrama tarapha haMmezA taiyAra rahe che. zrIbhagubhAI zeThanAmAM temanA pitAzrI zeThazrI caMdulAla tathA pU. mAtRzrI bhAgIrathI bahenanAM saMpUrNa guNe dIpAvelA hatA ane temanA patnI a.sau. zAradAbena kuTuMbanI sArIe saujanya mUrtirUpa hatAM. gAme gAma ane zahere zahere mahAdevanA daherAM hoya che, keIpaNa gAma mahAdevanA maMdira vagaranuM A bhArata dezamAM nahiM hoya, tyAM A mahAdevanA daherAmAM liMgarUpe Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava dhArmikasthaLe zaMkara ane gekhamAM mahAzakti mAtArUpe pArvatInAM darzana thAya che. A umA maheza pratyeka navA lagna karanAra pati-patnInA AdarzarUpe che, ane emanA AzIrvAdathI ApaNu dAMpatya jIvana paNa bharyuM bharyuM rahe evI umeda sAthe pratyeka nara ane nArI jIve che. premabharyA, AnaMdabharyA, bhaktibharyA ane zraddhAbharyA jIvana AvAM hoya che. A kalpanAnuM sarjana nathI, A bhAvanAnuM sarjana che. A mahAzaktinuM jagata upara zAsana calAve che, ane A sarvazaktimAna vibhUti sarvatra astitvamAM che. nirmaLa premI hRdayemAM emanAM darzana thAya che. AcArya vinobAbhAve : tIrthonI pavitratAnuM A ekaja kAraNa nathI banI rehatuM ke tyAM prAcIna kALamAM RSimunio nivAsa karatA hatA, e tIrthonuM mahatva eTalA mATe che ke, Aje paNa tyAM evA bhAgyavAna mahAtmAo vase che. jemanI pAsethI lokone sanmArge uMce javA mATenuM mArgadarzana maLI rahe che. (rASTrapati rAdhAkRSNana sarvapallI) . devaDuMgarI : vAtrakanA vahetA pANInI vacce kudaratI nahIM paNa kArIgIrInA namunArUpa che. sIsAnA pAyA ke kayI rIte caNelI A derI jaLamAM aDIkhama UbhI che. devaDuMgarI para mahAdeva ane devInI pratimA che. (keTalAka mahAmunI jAbAlInA samAdhisthAna tarIke mAne che. paNa te satya hoya tema lAgatuM nathI.) comAsAmAM vAtrakanA pANI devaDuMgarIne jyAre pakSAla karatAM jAya che, tyAre nAvikene tyAM javuM bhAre paDe che. gujarAtanuM nisarga ramaNIya dhAma utkaMThezvara : kapaDavaNajathI sAta mAIla dUra vAghajIpura nAmanA nAnA gAmaDAnI pAse bhagavAna pinAkinanuM kalAsadhAma samuM kSaNabhaMguratAnA zikSAgurUrUpa retAyuganI yazagAthA kahetuM kAzyapa gaMgAnA pavitra taTa para eka bhavya purANa prasiddha utkaMThezvara bhagavAnanuM zivAlaya che. zrAvaNa mAsamAM ahIM zrIharI omanA uccArothI havA pavitra bane che. pujAmAM jatA AvatA bhakto-bhudevane jotAM ane maMdiramAM prasaratI rugavedanI rUcAo bhAtanI bhavya saMskRtine khyAla Ape che. tIkhI tejadhAra talavAra karatA paNa harahara mahAdevanI jya gheSaNAthI uchaLatI zrIharIomanA pavitra uccArathI saMskRti sajIva rAkhanAra A devapUjA che. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA bhAratatrI pavitra suramya saritAnA taTe zIvAlayanI zobhA ane te paNa saMdhyA samaye pUNendu khIlelAM hoya ane jhAlaranA jhaNakAra, are AstInA sumadhura sUre daMbhI ane ghaMTArava saMbhaLAtAM Arya saMskRtinAM darzana thAya che. A pavitra bhUmi para kAzyapagaMgA (vetravatI) tenI nAnI bena jhAMjharInI AMgaLI pakaDI AnaMdathI khelatI nAcatI AgaLa vadhe che. pUrNimAnA divase banne bahenanA saMgama sthAne naisargika zaktinA darzana thAya che. vAtraka ane jhAMjharI e hAlanAM nAma che. vAtraka ane jhAMjharInAM mULa nAma vetravatI ane jhAnDavI che. A bhAvanA vAMcchuM vetravatIe mahAmunI jAbAlIne AkarSI ane upaniSadho lakhAyAM. A araNya ane saritA taTa mAhAmunInuM nivAsa sthAna banyuM. jaMgalamAM maMgala karanAra zrIutkaMThezvara bhagavAnanuM devaLa 108 pagathiyAMvALuM cunAnA meTA parathALa para bAMdhela che. pagathiyAM caDhatAM jamaNI bAju eka gekha che. jemAM zrIjagadaMbAnuM sthAna che. ahIM kapaDavaNaja temaja AjubAjunA gAmaleke pitAnA bALakanI bAdhAo uttarAve che. zrIutkaMThezvaranuM pravezadvArA pUrva dizAnuM che. devaLanI DAbI bAjue Azare 15 hAtha uMce eka nAno gekha che. jemAM zrIjAbAlInI pratimA che. zrImahAmunI jAbAlI kAzIthI A lIMga lAvelA ema manAya che. jAbAlInI utkaMThAthI svayaM darzana pragaTa thavAthI utkaMThezvara kahevAya che. pApanivAraNArthe dara vyatipAtanA divase ghaNA bhAvike ahIM AvI janavidhi kare che ane dara varSe zrAvaNa vadI 10 thI bhAdrapada suda 2 sudhI ahIM bhaMDArA paNa cAle che. dara varSe mahA vadI 14 mahAzivarAtrIne pavitra divasa eTale bhavya meLe. jyAM mAnavIonA samUhanuM zreSTha yAtrAdhAma dekhAya che. bAra varSe jyAre siMhasthanuM varSa Ave che, tyAre te be lAkha uparAMta yAtrALuone samudADha jaNAya che. bhAvike mAne che ke te divase kAzIthI jarAyana dhvajA AvIne (AkAza mArge) te zikhara para camatkArIka rIte caDhe che. (A kathArUpa kahevAya che) zrIutkaMThezvara bhagavAnanI jaLAdhAranI vacce be hAtha UDe kUve che. jemAM gAyanI kharI je lIMgane AkAra che. devaLanI paDozamAM ghaNA bhAvika zrImaMtee ereDIo baMdhAvI che. devaLane coka vaDodarAnA prakhyAta zeThazrIlallubhAI bAdarabhAIe baMdhAvyo che ane devaLano jIrNoddhAra amadAvAdanA zeThe karAvyuM che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava cAthu --dhAmi kathaLA bimAro mATe A paMcagInI ke sImA samAna che. A ramaNIya sthAna. jhAMjharInI paDozamAM sAmAnya rIte iMsaka prANIonA Dara hatA, have manuSyanA vasavATa ane vadhu avarajavaranA pariNAme koI prakAranA Dara nathI. chatAM kadIka JarI tarapha hiM saka prANI pharatu maLI Ave che. 3. zrIutka Thezvara mahAdevanI AjubAjunI rAjakIya vyavasthA : pahelAM gAyakavADI asaladAro (AtarasukhAmAM) karatA hatA. meLA vakhate keTalAka asAmAjIka tattvA ahI jugAranA aDDA jamAve che. A devaLamAM zrIgaNapatIjI, zrIhanumAnajI tathA zrIkhaLIyA kAkAnAM dhAma che. noMdha : vetravatI: vetravatI. vAtraka vRtranI urphe kAzyapagagA je mA Iya purANa pramANe pAritrArya nAmanA pahADamAMthI nIkaLe che. padmapurANa pramANe kAzyapaRSinI lAkhela gaMgAnA judA judA phAMTAomAMnA A eka phAMTA che. sAbhamatI (sAkharamatI) hAthamatI, vetravatI Adi gujarAtanI pUrvAMtaramAM vahetI nadIoe kAzyape lAvelI gagAnA phAMTA kahevAya che. (padmapurANu a.3 mANDeya purANu a.54 gujarAtI bhASAMtara) DuMgarapuranA dakSiNa taraphanA DuMgaromAMthI nIkaLI mahIkAMThAnI naiRtya koNamAM megharaja mAlapura ane mAMDavA AgaLa thaine kheDA jaI ne vauThAnI pAse sAbaramatIne maLe che. zrIutkaMThezvara : lIMganA DhekhAva UMTanA paganA taLIyA jevA hAvAthI te uMTaDIyA bhagavAnanA nAme keTalAka mAne che, gaNezu paNa kahe che. zrImahAmuni jAmAlIne vetravatInA vegIlA nIranuM nimaMtraNu maLyuM. A bhUmi zrIAkAranA uccArothI vizuddha khanI, vetravatInI vizALa ane vimaLa taTa abhaMga vanarAjI ane hiMsaka vanamAM ahiMsAnA Adeza detAM mahAmunie maMtrInI ArAdhanA AdarI, upaniSa racyAM. araNyamAM mahAtapa AryAM. dhAnyakaNu khAvAmAM mahAmunine hiMsA jaNAI. paurANika kathA kahe che ke kAyAne nibhAvavA gajarAjanI kAyAmAMthI nirvAha puratu mAMsa levA mAMDyuM. (kahevAya che) peAtAnI jIMdagI lakhAya ane gajarAja mare nahIM e rIte jIvanakrama zarU karyAM. eka samaye AdAvarI taTanA RSio himAcaLane caraNe jatAM mahAmunizrI jAkhAlInA atithi anyA. RSiene jANa thaI ke mahAmuni mAMsAhArI che, temanA AtityanA khullI rIte anAdara karavAnI azakata hAI naveA mAga kADhayeA. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 kapaDavaNajanI gaurava gAthA RSioe bhejana samaye jaNAvyuM ke ame eka pahere taiyAra thayeluM dhAnya jamIe chIe. trikALajJAnI mahAmuni jAbAlIe raSienI manebhAvanA jANI, dhAnya ugADyuM, mahAmunine mana koI vikaTa samasyA na hatI. jaTA pachADI jAnhavIne janma Apyo, (AjanI jhAMjharI) jAnhavInA jaLa pharI vaLyAM. mATInA thara para dhAnya ugI nIkaLyuM. RSio muMjhAyA. bIjuM bahAnuM zedhI kADhyuM. RSioe jaNAvyuM ke zrIkAzI vizvanAthanA darzana karyA vinA ame ane grahaNa nahIM karIe. zrI jAbAlIe dhyAna dharyuM. dharatInA peTALamAMthI zrImahAdevajInuM mastaka bahAra AvyuM. RSie stabdha banI gayA ane mahAmuninA caraNamAM ALoTayA. RSionI utkaMThAthI pragaTa thayelA zrImahAdeva utkaMThezvara kahevAyA. gAmaDAnI janatA temane uMTaDIyA mahAdeva tarIke oLakhe che. Aje paNa zrI utkaMThezvaramAM mahAdevanuM mastaka bhAga, zrI kAzI vizvanAthamAM kaTIbhAga ane zrI pazupatinAthamAM caraNa bhAga hevAnuM manAya che. zrI utkaMThezvaranI yAtrA karyA vinA kAzI vizvanAthanI yAtrA apUrNa gaNAya che. kAzI yAtrA karI triveNI saMgamamAMthI lAve gaMgAjaLa zrIutkaMThezvarane caDhAvyA pachI ja gaMgAjaLane upayoga karavAmAM Ave che. Aja paNa haradvAranA kuMbhameLA samaye gaMgAsnAna karanAra yAtrALuo "jya utkaMThezvara no dhvani kare ja che. keTalAka kahe che ke mahAmuni jAbAlI A liMga kAzIthI lAvelA, ane ahIM sthApanA karI. temaNe ahIM nivAsa kare. mahAmuni jAbAlInI pratimA kapaDavaNajanA vatanI sva. jhaveralAle karAvelI. jemaNe sanyAsa lIdhele, temanuM samAdhi sthAna varasI raNachoDajInA maMdira pAchaLa AmalI e AgaLa che. pratimAnuM AdisthApana kapaDavaNajanA vayovRddha vidvAna purANI vaidya amRtalAla gIradhArIlAlanA zubha haste thayela che. zrIutkaMThezvara bhagavAnane caDhAvela jaLa ke dUdha kyAM jAya che te tapAsatAM tuM nathI. kahevAya che ke te jaLa kAzImAM maNakaNukAnA ghATa pAse nIkaLe che. A tapAsamAM tyAM pAse nadI para piolIsa (paheregIra) goThavIne AMbalIyArA (bhAthIjInA AMbalIyArA) sTeTanA sva. rAjanI jAlamasIMha ThAkora sAheba temanA rAjavaidya dolatarAma vallavarAma (lekhakanA pU. pitAzrI) temaja DemAInA vatanI sva. zrIgaNapatarAma nathurAma Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garava thuM-dhArmika sthaLa mahetA vigerenI hAjarImAM bhagavAnane dUdhathI pakSAlana karavAmAM Avela, paNa vAtrakanA jaLa pravAhamAM kaI sthaLe dUdhane pravAha dekhAyela nahIM (lekhakanA pitAzrIe kahelI vAta) prAcIna yuganI A akaMlakathA che. zrIutkaMThezvaramAM bhAvikenI--yAtrALuonI sagavaDa khAtara hAlanA gAdIpatizrI pU.mahaMta zrIrAmakuMvaragIrI narmadAgIre A sthaLethI dhUNI dhakhAvI ghaNe vikAsa karyo hate. zrIutkaMThezvaranA devaLanI sAme zrIjagadaMbA aMbAjInuM sthAnaka che. tathA DAbI bAju tarapha pU. mahaMtajInuM gAdInuM sthAnaka che, tenI sAthe ja annapurNA mAtAnuM devaLa che. kheDA jillA paMcAyata taraphathI eka sArI sagavaDatAvALu vizrAMtigRha bAMdhavAmAM Avela che. sAthe bAtharUma tathA pANInI vyavasthA karavAmAM mahaMtazrIne amUlya phALo che. 1. pANInI TAMkI sva. mIstrI amathArAma amIcaMdanA smathe temanA suputra lahamIcaMda amathArAma tathA zrImuLacaMdabhAI amathArAme baMdhAvI che. (asAravA, amadAvAda) 2. pANInI parabavALI rUma zeThazrI maphatalAla gagalabhAInA cI. zeTha navInacaMdrabhAI taraphathI baMdhAvela che. 3. zrIdhanajIbhAIne puNyArthe temanA pitAzrI nagInadAsa harajIvanadAsa rahevAsI amadAvAda sarasapura, sALavIvADa temaNe parabaDI baMdhAvI sa. 1985 jeTha suda 2 ravivAra 4. pU. maMhatazrInI gAdI ke jyAM akhaMDa dhUNI cAlu che te beThaka zrImaMgaLadAsa jamanAdAsa paTele baMdhAvI Apela che. (nAnI sALavIvADa, saradArapula, amadAvAda) 5. gAdInI pAsenI be jamaNI bAjunI oraDIe gAma kaThalAla samastanI che. 6. gAdInI pAsenI oraDIe dalavADI zrI amaranAtha mANekalAla jeThAlAla taraphathI baMdhAvI Apela che. saMvata 2019 7. savAse geLanA paTela bhAIo taraphathI oraDI bAMdhavAmAM AvI saMvata 2014. jyAre tenI uparanI eka oraDI zrImAbhAI harIbhAI paTela narasiMhapuravALAe baMdhAvI che. 8. amadAvAdanA amarAIvADInA zrImAna paTela zIvAbhAI gaNezabhAI tathA zrIcheTAlAla gaNezabhAI taraphathI rUma baMdhAvI ApI. saM 2012 mAM gAdIne arpaNa karI. amadAvAda amarAIvADInA zrImAbhAI parasotamadAsa tathA jUnA vADajanA paTela raNachoDabhAI trIjovanadAsa taraphathI saM 2023 mAM rakama bheTa ApI. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDavaNajanI gaurava gayA 1. gAdInI beThakanA uparanA mALe H amadAvAda nAnI sALavIvADanA paTela brijalAla trikamalAla ramaNaltha paTela mulacaMdabhAI trikamalAle eka rUma sa. 2014 mAM baMdhAvI Apela che. 2. saM. 2014mAM paTela mulacaMdabhAI kuberadAsa (sarasapura amadAvAda)nA smaraNArthe temanA patnI vIjIbahene rUma baMdhAvI Apela che. 3. sva. chaganabhAI goradhanabhAI tathA paTela joItAbhAI jIvAbhAI toraNavALA taraphathI saMvata 2015 mAM rUma baMdhAvI. 4. DemAInA paTela nAraNabhAI zAmaLabhAIe rUma baMdhAvI, sadagRhasthane utaravA mATe arpaNa karI. 5. gAma bAvaLAnA cInubhAI sAMkaLacaMda zera dalAla, DhAlanI piLa amadAvAdavALAe bAI gaMgAnA smaraNArthe rUma baMdhAvI. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava pAMcamuM dharmazALAo upAzraya vagere upAzraya zeTha mIThAbhAI gulAlacaMda saMvezI upAzraya : zrAvaka upAzraya kapaDavaNajanA nagarazeThanA kuTuMbanA udAra caritra dAnezvara zeTha zrImIThAbhAI gulAlacaMdanA suputra karamacaMdanAM supatnIoe vaDIlanA nAme potAnI milkatamAMthI dharmAdA vi. karatAM potAnuM rahevAnuM makAna jaina saMghanA caraNe dharI saMghanA dharmakAryo mATe arpaNa karela saMsI sAdhuonA ahIM cAturmAsa thAya che. zrAvake paNa ArAdhanAnAM kAryo kare che. teonA nArA A upAzrayamAM che. A khaDakInuM nAma "mIThAbhAI zeThanI khaDakI che. (jue citra na. 42) zeTha vrajalAla harIbhAI zrAvikA upAzrayaH A upAzraya jATanA upAzrayanA upanAmathI paNa belAya che (zrAvikA upAzraya). zrIcaumukhajInA derAsara pAse dalAlavADA nAke Avela zeTha zrIvrajalAla haribhAInA nAmane zrAvikA upAzraya che. jene dvAra zeTha zrImIThAbhAI kalyANacaMdanI peDhI taraphathI vi. saM. 2018 mAM be lAkhanA kharce karavAmAM * Avela che. sAdhvIjIono mukAma (cArtumAsa), ahIM hoya che, (ja, citranuM 4) paMcane upAzraya (zrAvakene) : heLI cakale zrI zAMtInAtha prabhunA jinAlaya pAse (DhAkavADImAM) A upAzraya che. jyAM pU. sAdhu bhagavaMte cArtumAsa rahe che. A upAzraya purANe che. lagabhaga 18mI sadImAM A sthaLe pU. upAdhyAya zrIsakalacaMdajI mahArAja kAryotsarga dhyAnamAM UbhA hatA. pAchaLa Avela prajApatinAM gadheDAM na bhUke tyAM sudhI ka. go. vA.-13 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 kapaDavaNajanI gaurava gAthA ubhA rahevAne abhigraha karela. saMjogavasAt gadheDAM laIne prajApati bahAra gayela. prAtaHkALe niyata samaye gadheDAM bhUkyAM nahi ane pachI be traNa kalAke AvyAM. bAda meDAM bhUkyAM. pU. upAdhyAya mahArAjane kayetsarga laMbA. A samayamAM teozrIe sattara bhedI pujAnI racanA karelI. (pramunA guNagAnanI je racanAo thAya che tene eka prakAra). vartamAnamAM tene jIrNoddhAra karIne suMdara banAve che. (juecitra naM 44) zrAvikA upAzraya : DhAkavADImAM zrI zAMtInAtha prabhunA jinAlayanA antargata zrImANeka zeThANInAM zrI RSabhadeva bhagavAnanA derAsara najIka zrAvikA upAzraya che derAsarane lAgIne). (juo citra naM 45) lohaDI pisALano upAzraya : zrIcaumukhajInA derAsara pAse ane zrAvikAonA upAzrayanI pAchaLa A (lahuDI posALane) upAzraya che. jyAM lagabhaga saMvata 1933-34 I. sa. 1877-78 lagabhagamAM eka saikAnA samaye eka mahAna tyAgI, tapasvI, maMtra taMtranA mahAna upAsaka, yatijI parama pujya zrIrAmavijayajI mahArAja sAhebane tyAM vasavATa hatuM. mArA pujya pitAzrIe AyurvedazAstra ane sAthe sAthe ti6 jJAnane abhyAsa temanI pAse kareluM. te dAtA saddaguru ane saphaLa AzIrvAda ApanAra siddha puruSa hatA. temanI siddhione upaga saMkaTa samaye bhAvika puNyAtmAonI muzkelIo dura karI nirmaLa mArge vALavAne hate. pitAnI zaktithI kaMcanathI dura hovA chatAM kaMcana varasAvI zakavAnI zaktimAna siddhayati hatA. paisAne vahIvaTa upaga anya vyaktionA satkAryo agara jIrNoddhAramAM karatA. bIjI cIjo lAvatA tyAre vepArIne pitAnA Asana nIcethI jarUrI nANAM laI levAnI sucanA ApatA, tyAre mAlanI ja kiMmata nIkaLatI. savAre temanuM Asana sApha saphAI karI pAtharanArane nANuM maLatuM nahiM, paNa yatizrI Asana para bese tyAre jene je kaMI joIe teTaluM ja te Asana UMcuM karavAthI maLatuM. AvI aneka zaktio ane siddhionI vAtenAM smaraNa maLe che. (juo citra na. 46) . - Asanasiddha yaugika zakti viralavibhutIomAM ja hoya che. mArA pitAzrIne ApelA ArzIvAdanA phaLa maraNanI aMtima ghaTI sudhI meM joyAM che, jANyAM che. bhaMDAre, pAMjarApoLa, dharmazALAoH ApaNA gAmanA vizA nImA vaNika samAjanA dAnavIra zeThIyAo, ke jemanA nAme ApaNuM vatana dhArmika sAmAjika kSetre ghANe ja pragati karI rahela che. A gAmanA nagarazeTha paNa jaina kemanA ja. 'hArA birAdare ke anya kemanA dAna pravAha karatAM A kemane dAna pravAha ja hatuM. temAMye nagarazeThanA kuTuMbane kapaDavaNajanI dharatI kadI ja bhUlI zake tema nathI. nagarazeThanI zeThAI dharma tathA gAmanA nAgarike taraphanI teonI bhAvanA e eka A gAma mATe jarUra AzIrvAda rUpa hatI. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava pAMcamuM dharyazALAo, upAzraya vagere pAMjarApoLa ApaNe ApaNA samAja ke manuSya mATe prayatna karIe chIe, paNa muMgA prANIonA rakSaNa mATe keTalAka dharmavIra dAnezvarIe pitAne dAnane pravAha cAlu rAkhela che. ApaNA gAmamAM zeTha zrImIThAbhAI gulAlacaMde, aMtisarIyA daravAje jatAM kaAnA sAme kaAnI majIdanI pAse eka meTI pAMjarApoLa moTA kSetraphaLathI baMdhAvelI hAlamAM che. te meTI kSetraphaLavALI jamIna para che. paraMtu samaya jatAM tene gAmanI bAjumAM vizALa bhAgamAM sa. 2011 mAM navI bAMdhavAmAM AvI. AjanA kuzAgra buddhivALA vahIvaTadAro tathA gAmanA dAnezvarImAMnA sva. zrI cImanalAla DAhyAbhAI tathA sva. vADIlAla jhaverabhAInA prayAsothI zrIbenajIbu prasutigRhanI prAsenI vizAbha jamIna kharIdI. vaLI zrI cImanabhAIe maphatanA bhAve lekhaMDa ApI navesarathI A pAMjarApoLane UbhI karAvI. tene vahIvaTa vartamAnamAM jayaMtilAla vADIlAla parIkha vigere TrasTIo kare che. (juo citra naM. 47) kheDAM DhoranI pAMjarApoLa keTalI jarUrI che, te kadAca AjanA yuganAM keTalAMkane mAluma nahIM hoya, paNa A deza je khetI prAdhAnya che. ahiMsA parama dharmavALo deza che. jene sadA pazupAlananI jarUra che. te dezane vRddha ane apaMga herene, gharaDAM mAbApane sAcavavAnI pavitra pharaja jeTalI ja A paNa eka pavitra mAnavatA bharI pharaja che. AvI A zeTha mIThAbhAI gulAlacaMda khAMDA hera pAMjarA piLa che. dharmaLa e - ApaNu gAmamAM dharmazALAo che. tathA atithi yatImakhAnAM che, musApharakhAnAM kahe te paNa che, Ama janatAnA hita mATenI dharmazALA kahevAya. tevI ekAda be vahorA birAdarenI pitAnI jema mATenI paNa che. jaina keme paNa potAnI alaga vyavasthA karela che. anya kemoe paNa pitAnI dharmazALA kahevAya tevI vADIo bAMdhela che. jeno upayoga keIka vakhata temanI jJAtinA sArA mIThA prasaMge bhejana Adi vidhi mATe thAya che.' zrImANekabAI zeThANInI dharmazALA -(ju citra naM. 48) kapaDavaNajanA pUrva daravAje (aMtisarIyA daravAjA bahAra) DAbI bAju kazanapurA javAnA rastA para eka meTI dharmazALA :- nagara zeTha kuTuMbanA zrI lallubhAI metIcaMda zeThanAM vidhavA patnI zrImANekabAI zeThANI. je bAI ghaNuM ja kuzAgra buddhinAM dharmiSTa zeThANI hatA. temaNe pitAnI tamAma milakata jaina dharma tathA Ama janatAnA ja hita mATe kharcelI che, vizALa kSetraphaLavALI A dharmazALAmAM DAbI bAju mIThA pANIne kuve che. sAme zrI jagadaMbAnuM maMdira che. moTA teniMga daravAjA vALI. moTA bhavya meDAbaMdhI baMgalAmAM kapaDavaNajanI AsapAsanA darabAre, rAjavI tathA anya mahaMte A meDAbaMdhI dharmazALAmAM utaratA. tenI Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 kapaDavaMsunI gaurava jAthA bIjI bAju uttara tathA pUrva tarapha sArA baMgalAo jevA bAMdhelA rUme che, nIcenA bhAgamAM sArI prajAnA paNa musAphare utaratA. A sthaLe yAtrA, saMdhanA utArA, upadhAna vagere dhArmika karyo, temaja sAmAjika kAryo paNa thAya che. bahAranI bAju sAmAnya sAdhu phakIre vagere lAMbA samaya sudhI tenanA mukAme rAkhatA hatA. atyAre tenA vahIvaTadAre tene Arthika haSTie vikAsa karI rahyA che. A dharmazALAnI pAchaLanA vizALa cogAnamAM bhagavAna zrIemanAthajInuM derAsara paNa temaNe ja baMdhAyela che. A pavitra dharmiSTa zeThANuM je je sthaLe jatAM tyAM je temane keIpaNa prakAranI takalIpha dekhAtI te te tarataja dura karatAM. temaNe keTalAka sthaLe dharmazALAo baMdhAvela tema kahevAya che. zeTha mIThAlAla gulAlacaMdanI dharmazALA : kapaDavaNajanA aneka saputemAM jemane bhulAya tema nathI tevA, keTalAka hiMdu-vahorA vagere aneka dAnavIre che. jemAMnA zeTha (nagarazeTha kuTuMbanA) mIThAbhAI gulAlacaMda. temanA nAmanI dharmazALA che. A samayamAM vepAra mATe Dakera, naDIyAda bAjunA nAnA moTA sAmAnya koTinA vepArIone utaravAnI, tathA anya A bAju AvanAra garIbo mATe eka sArI evI dharmazALAnI jarUrIyAta dekhAI ane tarata ja sarakhalIyA daravAjA bahAra ratnAgiri mAtA tarapha javAnA rastA taraphanA cAra rastA para, jamaNI bAju e dharmazALA karAvelI atyAre mojuda che. marAThA yugamAM kapaDavaNajanA killA bahAra khAIe khedatAM zrI bajaraMgabalinI eka meTI 7 phuTanI pratimA nIkaLela, te hanumAnajInI mUrti A dharmazALAmAM padharAvelI che. gAmanA meTA bhAganA hiMdu bhAI bahene A vada 14nA (kALI caudasanA) ' ja dazanArthe jAya che. Aje keTalAka tene hanumAnavALI dharmazALA paNa kahe che. A dharmazALAnuM kSetraphaLa 1026/1290 co.phuTa che. havADImAM jaina dharmazALA zrI zAMtInAthajInuM eka bAju derAsara ane eka bAjunA upAzrayanI aDoaDa paMcanA lAbha mATe zrImANekabAI zeThANIe dharmazALA bAMdhelI. je Aje jaina samAjanA sArA evA jamaNavAra Adi prasaMge tene upayoga kare che. (A dharmazALAmAM panIyA duSkALa vakhate zrI vADIlAla lIMbAbhAI gAMdhI taraphathI garIbone khIcaDI rodhIne, temaja keruM anAja paNa Avela.) hAlamAM A dharmazALA navesara banAvI che je AgaLa kahevAze. A dharmazALAmAM yuvake dIvALInA tahevAramAM pAvApurInI racanA karatA hatA. janatA jevA jatI hatI. zrIkhaDAyatAnI dharmazALA : zrIbhadrakALI mAtAjInA nAnakaDA devaLathI kaDIyAvADa tarapha jatAM, mALInA makAne pAse DAbA hAthe sArI evI vADI zAha occhavalAla chaganalAla cokasI tathA zAha manasukhalAla cArasI taraphathI tathA anyonA sahakArI sAthathI Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gerava pAMcamuM-zALAo, upAzraya vagere vizAkhaDAyatA paMcanI vADI saMvata 2033 mAM taiyAra thaI che. temanA paMcanA upayogamAM levAya che. zrIperavADanI dharmazALA : saMvata 1923 jeTha vada 10 gurUvAra tA 28-6 1867 nA roja kapaDavaNajanA rahevAsI rAjArAma khuzAladAsanA vidhavA patni zrIacaratabahene zeThavADanI pADozamAM pite karelI dharmazALA paMcasamastane dastAveja karIne arpaNa karela che. (temanA dastAvejanA AdhAre) zronAgarabrAhmaNanI dharmazALA suthAranI dharmazALA : zrImALInI dharmazALA relave sTezana para kAmazALA : savaMta 171 mAM parIkha vallabhadAsa zAmaLadAsa tathA vizA muLajIbhAI kezavatsala tathA occhavalAla maganalAla parIkha, kevaLadAsa harajIvanadAsa taraphathI A dharmazALA baMdhAvAmAM AvI. jemAM bahAranI bAjue sAta jeTalI rUme AvelI che. ahIMyAM eka kahe che. tyAM zrI maNIlAla sAMkaLacaMda baraphIvAlAnI yAdamAM zrImatI kamaLAbena maNIlAle pANInI . yakI sa. 2034 caitra suda 1 nA roja arpaNa karI che. A dharmazALAne vahIvaTa gokuleza maMdiranA hAthamAM che . AhmaNanI zALA gAmanA eka sArA evA saputa zrIbhudarabhAI dhanezavara trivedI, temanA samayamAM eka pratiSThita vidvAna vyakita hatA. rAjavIonA salAhakAra hatA. kahevAya che ke temane AmAM mahatvano phALe hate. lAMbI zerInA raste batrIsa koThAnI vAva tarapha jatAM pahelavADAnA pravezadvAra sAme zrI rAmajI maMdIgnI pAse, uMcA parathALa para bAMdhela meDAbaMdhI sArI evI dharmazALA che. moDha brAhmaNa samAja sArA mAThA prasaMge jamaNavAra kare che. tathA gAmanA keTalAMka utsava, pradarzana, vyAkhyAne. vagere prasaMge jAya che. temAM sAre kuve che. pahelAM A dharmazALAnA meDA para saMskRta zikSaNa mATenA vargo paNa cAlatA hatA. DojanAtha mahAdevanI dharmazALA: A dharmazALA jyAre audumbara: (trIya) - jJAtinA dhamiSTa zrIraDA bhagatanA vArasadAra zrIAzArAme devaLa baMdhAvyuM tyAre baMdhAvela. saMvata 1949 mAM vAva pAsenuM makAna temaNe bAMdheluM. maMdiramAM praveza karatAM jamaNI bAjo bhAga temanA sagA bhatrIjA bhAI zrInarabherAma parasettamadAse tathA DAbI bAju bhAga jaina jJAtinA dharmiSTa mahetA kALIdAsa jIvaNadAse baMdhela. A dharmazALAnuM Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 kapaDavaNajanI gaurava gAyA kSetraphaLa 20628/ra0600 co. phuTa. nIlakaMTha mahAdevavALI dhazALA: sarakArI musApharI baMgale gAmanI pazcima tarapha nadI daravAjAnI bahAra sAme ja suMdara makAne (kvATarsa), pANI, vizALa jamInavALe musApharI baMgale che. sarakArI amaladAre ja A sthaLe pitAne mukAma rAkhe che. muslIma musApharo mATe: kaI khAsa prabaMdha nathI, chatAM temanA keTalAka sthaLoe teo utare che. vaLI keTalAka phakIre jevA musAphare jyAM phakIrane (taka) hoya che tyAM mukAma kare che. vahorA birAdaranuM yatImakhAna kaccha kaDavA pATIdAra vADIH kapaDavaNaja zaherane pANI puru pADanAra TAMkIonI paDezamAM suMdara vyavasthAo sAthenI eka suMdara vADI kacchI bhAIoe baMdhAvI che. ' zrIpathIkAzrama : hamaNAM ja kApaDa bajAranI zarUAtamAM eka pathikAzrama bAMdhavAmAM Avela che. te phakta jaina bhAIo (musAphare) mATe ja che. amaradhAma hinduoH A saMgama sthAnane pavitra mAnatA Avela che. lekamAtA (nadIo haMmezAM pavitra che. kapaDavaNajanA saMgama sthAne pUlanI pUrva dizAe hinduonAM zaba bALavAmAM Ave che. zabanI rAkha-asthi paNa keTalAka ahIM ja padharAvI de che. comAsamAM zabane khullAmAM citA para suvADavAM, te karatAM citA bujhAya nahIM, zabane AMca Ave nahIM, nadImAM pura Ave , AvI paDanAra AphatothI bacavA mATe sAme TekarI para (uMcANa para eka patarAnuM chAparuM bAMdhela che. tyAM pAse eka nAnakaDI dharmazALA phakta DAghuonI rAhata mATe bAMdhelI che. (baMdhAvanAra puNyAtmAnuM nAma jANavAmAM AvyuM nathI.) A sthaLe traNa samAdhi sthAne che. 1. bhudharabhAI dhanezvaraH rAjezrI bhupabhAI dhanezvara caturvedIne janma saMvata 129 bhAdaravA suda 11 ne maMgaLavAra smazAnanI (DAghuone besavAnI) dharmazALA. (juo citra naM. 49). 2. rAjagAdIH meTA rAmajI maMdiranA mahaMta zrImadAsajInI samAdhei che. vi.saM. 2018 nA. mA vada 13 ne gurUvAra 3. kabIra saMpradAyanA mahaMta : zrIkabIrapaMthI mahArAja jaganadAsa parasurAmanuM sthAna. saMvata 1949 nA kArataka vada 14 ne zanivAra. (juo citra naM. 5). Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava pAMcamu --dha zALAo, upAzraya vagere dha zALA pAse A mahApurUSanI bhasma gALavAmAM AvatI. ahIM tulasI kayAro che. samAdhI sthAnamAM eka saMpurNa prazastI (lekha) kAvya che. te vasatalikA cha MdamAM che. temanI zeTha zAhukAra ane gAmamAM cANAkya jevI buddhi khaLe dhaNI ja pratiSThA hatI. gAyakavADImAM mazAla chatrInu mAna hatu. vADAzinAra, luNAvADA ane saMtarAmapuranA rAjya sAthe temane sArA saMbadhe hatA. utkaMThezvara, mADhabrAhmaNanI dharmazALA, raghunAthajInuM maMdira, bhudharabhAinI dharmazALA ane zrIsvAmInArAyaNanA maMdiranI pAchaLa temanA saMpurNa hAtha hatA. temanI mIThI yAda rupe bhudharabhAinI khaDakI ane bhudharabhAinI havelInA nAme oLakhAtuM mATu makAna temanI kitinI yAda Ape che. (jue citra na, 51) sagama : paDozanA khetaramAM jainAcAryanAM e samAdhi sthAna che. 103 mALako mATe : bALako mATe agnidAha devAnI jagA mahAra nadInA pulanI dakSiNa dizAe mahAdevanI derI che, tyAM eka kUvA jevuM che, te kAThI pAse bALakAne dahana karavAmAM Ave che. varAMsI pAse H -- A nadInA navAgAma taraphanA AsapAsanA hindu zabane A sthaLe khALe che. keTalAka garIba varganA lAke zaheranA daravAjA bahAra Avela talAvAnA kinArA pAse paNa agnidAha de che. hindu milana ma Mdira : A nAmanI eka saMsthA je kapaDavaNujanA dhArmika utsAhI varganA hAthe upasthita thaela che. te saMsthA taraphathI A amaradhAmanA yAtrIo mATe jarurI tevAM kapaDuM' (kaphana), dorI, lAkaDuM vagere sAmAna ochA kharce ane garIbone maphata paNa ApIne ghaNuM ja umadA kArya karela che. je cAlu che. lAkaDAM jevA samAna pahelAM dareka sagA vahAlAM potAnI sAthe uMcakIne lai jatA, te khale have saMgama pAse A sa MsthA dvArA pahoMcADavAmAM Ave che. daragAhI A zaheranI AsapAsa keTalAMka sthaLoe daragAhe mAluma paDe che. khAkhI vazanA chellA vArasadAronA samayanI paNa haze. saurA maNAvadaranA bAbI vaMzanA navAkha zrIkamAluddIna khAnanu avasAna ahIM thayela. teo zrIvADAzinAranA chellA navAkha sAhebanA anevI thatA hatA. temane be putro paNa hatA. vADAzinora navAba sAhebanAM mahena ahIM avasAna pAmela. teo baMne jaNanI kharA paNa ahI che. (mANAvadaramAM navAba sAhebanI sAravAramAM lekhakanA moTAbhAI rAjavaidya tarIke hatA. temane sAravAra karI hatI, teo lakavAmAM sapaDAyA hatA.) Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNujanI gaurava gAthA sarathA rAbeH mahApurUSa, saMtA ke elIAnI kabaro para samaaArasa ghummaTadAra ImArata khAmavAmAM Ave che, jene mArae kahe che. masjIda ke makae sAthe ja hAya te tene rejo kahe che. 14 idugAh H mahAra nadI oLaMgI pazcime vahAranA kabrastAna tarapha jatAM DAmA hAthe eka IdagAha Ave che. jyAM jyAM muslIma vastI hAya che, tyAM IgA khamanAvavAmAM Ave che. makka. zarIphanI dizA tarapha eka sAdI divAla karavAmAM Ave che, A divAla (iMgAha) sAme ja nimAjha paDhavAmAM Ave che. A IdagAha (divAla) vizALa medAnamAMja hAya che. jayAM hajAro muslIma birAdaro sAthe ja namAjha paDhI zake che. (juo citra na. para) vaheArA bhirAdarAnu brastAna : kapaDavaNajamAM vaheArA birAdaronuM kabrastAna jovA dareka lalacAya. te kabrastAnamAM mahAna vyakitaonI chaSmI vagere che. kabrastAnamAM rastA khaMdhI goThavaNI che. temAM Avela suprasidhdha chIe : (jINo, citra nAM 53, 54, 55) pravezatAM DAbA hAthe 1. chatrI-saiyada alIkhIna samauna"nI che. 2. chatrI--A ImAM traNa daragAha bhegI che. (a) zekha mehayuddIna mahamadaalI' vaphAta tA. 11 mI jula hIjarI 19(0)92 (ba) lekha nathI. (ka) me lAimIyAM pherIna, yusuph" vAta tA. 23 mI saphara hIjarI 1072. 3. chatrI : jemAM traNa sAthe daragAhe che. zekha najamuddIna mu. IbrAhImajI. 48. chatrI : (meATI chatrI) saiyadI mehamadIna kAjIkhAna sAheba. A meTI chatrInI pumAM parathALa para mullAM sAhebAnI daragAhe che. (1) mullA aIhusena (2) mullA abdula haiyAma pa. chatrI : saiyadI khAnajI khIna ehmada. (A daragAha krUra putramAM che.) 6. chatrI : saiyadI ibrAhIma murahAnuddIna sAheba. cha. chathvI : pAMca daragAhA che, jemAM traNamAM lekha nathI. e mAM che. te (1) zekha dAsAbhAi kAsamajI sana 1131 (2) zekha munImajI jIvAkhAna khAnajI sane 1131. pAse junA kUvA che, te samarAjyeA che. 8. chatrI : traNa daragAha bhegI che. (lekha nathI.) 9. chatrI : gaNu daragAha jemAM mIyAM sAheba IsuphaalI mumanajInI chabI vacce eka dhAbA badhI bhavya beThaka che ane uttaramAM sAmAna rAkhavAnI AraDI che, Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava pAMcamuM dharmazALAo, upAzraya vagere 105 mukhya re saiyadI ja bI maleka sAhebane bhavya reje che. je zeTha sulemAnajI IsuphabhAI nabubhAI taraphathI saMvata 1961 kArataka suda 4 ne zukravAre baMdhAvyuM che. dura jamaNI bAju TekarA para keTalIka daragAhe che, ane vacce eka chatrI che. 10. chatrI H je saiyadI naruddIna bIna IdarIsanI che. (vahorA birAdaranuM kabrastAna maherane pula oLaMgI utkaMThezavara vADI saDakanA jamaNA hAthe che.) kabrastAne : aMtiparIyA daravAjA bahAra zeThANInI dharmazALAnI pazcAtA zrIneminAthajInA maMdiratI pazcatathI zaruM thaI talAva sudhInA kSetraphaLamAM A kabrastAna Avela che. jyAM pIranI daragAha paNa che. tyAM eka phakIrane takIye che. kabrastAna kahevAya che. luhAranuM kabrastAna : kazanapurA tarapha jatAM A kabrastAna Avela che. . malakenuM kabrastAna : kacchamAM vasatA malakanuM kabrastAna A sthaLe Avela che. ahIM kAlu saiyadanI daragAha che. kaDIyAnuM kabrastAna : jUnuM ane navuM hAlamAM nadInA kinAre che. . sIsagaranuM kabrastAnaH A kabrastAna nadInA kinAre Avela che. ahIM eka rejo paNa che. ghAMcInuM kabrastAna sulatAnapuranuM kabrastAna kasAIonuM kabrastAna hajAmenuM kabrastAna kAkA mAInuM kabrastAna : kATaDIyA ArA sAme Avela che. mIrajhAnuM kabrastAna : musAphara baMgalAnI pAchaLa. jaTAvALAnuM kabrastAna : kuberajI mahAdeva pAchaLa. IsalA purAnuM kabrastAna : bhegelika dRSTie sImA vistAra tathA AhavA vagere bhAratane bhUmI pradeza je bhavya ane guNIyala gujarAnA nAme oLakhate temAM kheDA jIllAne A tAluko (kapaDavaNajo. tenuM mukhya zahera kapaDavaNaja. te ApaNuM vatana. uttara akSAMsa 232 ane pUrva rekhAMza 734 mAM che. ka. go. gA-14 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA purva dizAe amadAvAda jIllAnA dazakei tAlukAnI tathA vADAzinAra rAjyanI hada che. pazcime mahemadAvAda tAlukAnA ane vaDodarA rAjyanI hada tathA mahIkAMThA ejansI AvelI che. 106 vistAra : purva pazcima 30 mAIla (vaDadalAthI mIrajapura) ane uttara dakSiNa 17 mAIla (alavAthI kaThalAla) che. kSetraphaLanI dRSTie kheDA jillAmAM kapaDavaNuja tAluko moTA che. tenu mukhya zahera ApaNu vatana kapaDavaNuja che. jamIna kALI che. temAM kapAsanA pAka thAya che, ane je je sthaLe retALa che, tyAM magaphaLI thAya che. jyAM jyAM kyArI jamIna che, tyAM sArI evI DAMgara thAya che. 1. dalAlavADA junAmAM junA nadIthI 42 mITara uMcAI mAM che. ra. ghAMcIkhArI mahArathI 36 mITara uMcAimAM che. 3. myu. eksiAnA vistAra 40 mITara uMcAimAM che. 4. hanumAnapurA nIcalA levale che. sImAH zaheranI pu tathA agni khUNe vADAsinAranuM khAkhI vaMzanu navAkhI rAjya. dakSiNe somanAtha mahAdeva tathA ratnAgiri mAtAnuM devaLa ane DuMgarI. naiRtya khUNe zrIkuberajI . mahAdeva tathA pazcime tathA uttare mahAra nadInA patharAyela paTa che. vistAra : pahelAM rAjavazenA samayamAM mukhya nagarane hu MmezA killAthI rakSavAmAM Avatu. I TA pattharo cunAthI paheALA ane uMcA tliA AdhavAmAM AvatA. ApaNA gAmanA skliA kayAre baMdhAyA tenA yeAgya samaya jaDatA nathI, chatAM tenA uparanA bhAga jotAM lAge che, ke rAjaputa yugamAM badhAela A killA muslImayugamAM pharI taiyAra thaela DAya tema lAge che. jummA masjIta tathA tenI pAsenA rAgaDhInA killA ullujara khAna ke je pAchaLathI mujhaphrazAha 1 lAnA nAme gujarAtanA sulatAna anyA. teNe I. sa. 1404 nA mArca eprilamAM jyAre te A bAjunA pradhAna hateA te samayamAM baMdhAyela DAya tema mAnavAne kAraNa che. (bhAratIya purAtattva sarvekSaNa) kapaDavaNajanA killA baMdhAtAM koIka mandiranA kadAca nAza thayA hAya. marAThA yugamAM khAIe khAdatAM eka bhavya hanumAnajInI 7 phuTa uMcI pratimAM nIkaLelI. je hAla (hanumAnajInI murti che te paNa DAya) sarakhalIA daravAjA bahAra zeTha mIThAbhAI gulAlacanI dhazALAmAM mojuda che. te AgaLa kahI gayA chIe. kapaDavaNujanA cAra daravAjA, pAMcamI ghAMcI khArI / sau soMpIne sAthe rahetA, e saunI alIhArI 5" Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gerava pAMcamuM--dharmazALAo, upAzraya vagere 107 ApaNuM vatana tenA eka pUrva bhAga tarapha junA bAbIvaMzanA rAjavIonI yAdI tAjI rAkhatA navAbI rAjyane paNa jue che. pAsa de jenI rakSA kare che. te zaheramAM AvelAM maMdIra, majIda ane jinAlaya, navAM bhavya makAne ane prAcIna sthApatya tathA avazeSo jotAM tenI prAcIna tathA arvAcIna bhavyatAne khyAla AvI zake tema che. vistAra : zahera sAmAnya goLAkAre gaNI zakAya. keTane pharate gherAve che. keTa rAjaputa yugane pattharene bAMdhela che. muslima zAsanamAM tene punaH taiyAra karela che tema lAge che. A zaherane cAra daravAjA tathA eka nAne daravAje jene bArI kahevAmAM Ave che. 1. purvadizAe aMtisara daravAje. 2. dakSiNa dizAe sarakhalIye daravAje. * 3. naiRtya khuNAmAM mIThA talAvane daravAje. 4. pazcima dizAe nadI daravAje. 5. vAyavya khuNAmAM ghAMcI bArI (nAne daravAje). A zaheramAM judI judI kemanI maLIne 30,748 hajAra lekanI vastI che. (lekhakanI dhanAnAM samaye) 1953 thI gaNatAM A zahera vistAra harikaMga sesAyaTI ane voTara varkasanA vistAra sAthe maLIne 1030 ekara eTale 1,610 corasa mAIlane che. 1. zaheranA killAnI sAthe sAthe sArI evI UMDI cAre bAju pAkI bAMdhela khAIe paNa hatI. A daravAjAnA pheTA jotAM ja mAlama paDe ke daravAjA bhavya hatA. tenAM kamADo paNa teTalAM ja meTAM hatAM. dareka daravAje daravAnane besavA mATe uMcA oTalA hatA. mIThA talAvanA daravAjAnA tathA sarakhalIyA daravAjAnA uMcA oTalA amArI najara sAmenA che. nadI daravAje je atyAre nAne dekhAya che te jamIna uMcI AvavAthI nAne dekhAya che. pahelAM muslIma vaMzanA rAjya amala daramyAna A sthaLethI gajarAje mahera nadInA hAthie Are pANI pI jatA hatA tema kahevAya che. Aje te aMtisarIyo daravAjo, mIThA talAvane daravAje nAmazeSa paNa nathI. sarakhalIye (dakSiNa) daravAje e eka pavitra sthaLa banI gaela che. A sthaLe pUjaya rASTrapitA sva. mahAtmA gAMdhIjInI pratimAnuM mukhAviMda zahera tarapha che. (juo citra naM. 5) A tarapha zaheranA sAta bAjunA rastAone sumeLa thAya che. - rASTrapatInI pratimA : 1. A pratimA mUllI mUkavAnI kriyA bhAratanA relave pradhAna zrI lAla bahAdura zAstrInA | zubha haste tA. 7-4-1953 nA thaela. teozrI te pachI bhAratanA vaDApradhAna thaelA. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 kapaDavaNajanI gaurava gAthA 2. pu. mahAtmA gAMdhI sthAnika smAraka samitie A pratimA taiyAra karAvI kapaDavaNaja zahera sudharAIna arpaNa karI hatI. 3. zilpakAra : zrI zAMtilAla kApaDIyA hatA. nIceno lekha : rASTrapitA mahAtmA gAMdhIjI (zrI mohanalAla karamacaMda gAMdhI) janmasthaLa parabaMdara, janmatithi 2-10-1869, saMvata 1925 bhAdaravA vada 12. puNya tithi tA 30-1-1948 saMvata 2008 piSa vaDha 5, sthaLa dilhI. - zrI harilAla mANekalAla desAI kapaDavaNajanI jAhera pravRtionA AtmA zrIharilAla mANekalAla desAI. janma kapaDavaNaja bhAdaravA suda 11 saM 1937 tA. 4-9-1881. avasAna bharuca, aSADa vada 5 saM. 1983 tA. 19-7-19raM7. A pratimAnI anAvaraNa vidhi pujana mahAtmA gAMdhIjInA parama anuyAyI AcArya zrIvibA bhAvenA zubha haste karAvavAmAM AvI hatI. sa. 2005 tA. 16-7-1949. sevA saMgha kapaDavaNaja. zilpakAra kAntibhAI bI paTela mu. serA. (juo citra naM 57) sAta rastA 1. zaherathI nIkaLatAM batrIsa kaThAnI vAvathI dakSiNa taraphano raste. 2. zrIcaMcaLabAI TAvara (kuMDavAva) thaI mecIvADamAM thaI dakSiNa taraphano raste. 3. kAchIAvADamAM thaI dakSiNa tarapha javAnA raste. 4. nagarapAlikA tarapha jate hospiTalathI dakSiNa taraphano raste. uparanA cAra rastAnA madhyabiMdupara gAMdhIjInI pratimA che. zrIharibhAInI vinaMtIthI 8 me 1921 mAM pu. bApu kapaDavaNaja padhArelA. pa. pU. gAMdhIjInI pratimAthI pUrva dizAe sTezana taraphane raste 6. pratimAthI pazcima tarapha zeTha jAbIrabhAI mahetA hospiTalane raste. 7. pratimAthI dakSiNa tarapha ratnAgiri javAno rasto. gAMdhIjInI pratimAnuM sthaLa : sArAe gAmane nakaze, sthaLe, joyA bAda A sthaLanI pasaMdagI karanAra ApaNA gujarAtanA suprasidhdha kalAgurU padmazrI ravizaMkara rAvaLa tathA amadAvAdanA vidvAna ATITekaTara zrI gIrIzabhAI desAIe sevA saMghanA kAryakaronI sAthe rahIne pasaMda karela che. te samaye pujya zrIkalAgurU zrI ravizaMkara rAvaLe A pustakanI hastaprata tathA pheTAenuM Albama joIne AzIrvAda ApelA) teoe jUnAM sthApatyanA phaTAo joIne ghaNuM ja saMtoSa vyakta kare. A zaheranI racanA jotAM ApaNane ghaNe sthaLe cAra rastA bhegA thatA jovA maLaze. A zaheranA kilA sAthe tene aDIne ubhela zahera sudharAInuM bhavya makAna (juo citra naM 58) ane te pAchaLano killAno dekhAva (juo citra naM. 59) ApaNane saheja Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava pAMcamuM-dharmazALAo, upAzraya vagere bhUtakALanI bhavyatAno khyAla Ape che. jyAre zahera sudharAIe tenI zatAbdi ujavI tyAre zaheranI ronaka jovA jevI banelI. pheTA jevA te vibhAga vAMcave havAmAna sImAvistAra tathA AbehavA: bhAratane bhUmipradeza je bhavya ane guNIyala gujarAtanA nAme jANItuM che. temAM kheDA jIllo-teno uttarabhAga je mALa pradezanA nAme oLakhAya che, temAM kapaDavaNaja tAluke che. tenuM mukhya zahera kapaDavaNaja (ApaNuM vatana) che. te uttara akSAMsa 23-2 ane purva rekhAMza 73-4 para AveluM che. kheDA jIllAmAM ApaNu tAlukAnI sarahade amadAvAda jIle, sAbarakAMThA jIle, mahemadAvAda tAluke, naDiyAda tAluke, ThAsarA tAluke ane bAlAsInora tAluke AvelA che. ahIM je jamIna kALI che, temAM kapAsa thAya che. je retALa jamIna che tyAM magaphaLI thAya che. jyAM kayArI jasIna che tyAM sArI evI DAMgara thAya che. havAmAna pavana : mArcathI okaTobara naivanya khUNAthI pavana Ave che. navembarathI mArca sudhI IzAna khUNAmAMthI pavana Ave che. navembarathI mArcanI havA khuzanumA rahe che. tathA taMdurastIne mAphaka Ave che. mArca eprilamAM sukI havA hoya che, te ukaLATa kare che, jUnathI okaTobara sudhInI bhInI tathA jarA bhAre havA hoya che. unALe saheja vadhu paDatI garamI rahe che, ane ziyALAmAM vadhu paDatI ThaMDI paDe che. varasAda 76 se.mI. jeTale sAmAnce paDe che. 15mI jUna pachIthI varasAdanI zarUAta thAya che, te julAI ogasTa sudhI rahe che. comAsAnI khetIne kharIpha pAka kahe che. unALAnI khetIne rakhanI pAka kahe che. ziyALAnI khetIne harInI pAka kahe che. ' A kudaratI aNadhArI Aphato A Aphate gujarAtane AvarI lIdhela, tethI tenI asara ApaNA gAmane paNa thAya te svAbhAvika hoI"dhI che. plega : saMvata 1957ne phAgaNa mAsa I. sa. 1901. ApaNA vatana para pleganA bhayaMkara rogano kALa paMjo paDe. bhayaMkara bhISaNatAmAM bhAgyazALI kuTuMba bacyuM haze.' (ghaNe ja cepI roga che.) jyAM eka zabane bALIne AvyA na hoya tyAM bIjAnA zabane baLavA javA taiyAra ja rahevuM paDe. keTalIka nAnI TuMkI jJAtiomAM bALanAra paNa nA maLe tevI paristhiti sarjAI hatI. A karUNatAnI jyAre vRdhdha vAta karatA tyAre ApaNane tenI kalpanA paNa na Ave tevI bhayaMkaratA vartAI hatI. A samayamAM janatA pitAnAM makAne game tema mukIne gAmathI 1-2 mAIla dura chAparAM bAMdhIne jatI rahI hatI. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 , kapaDavaNajanI gaurava gAthA dukALa : plegane paMje dura thaye tyAM janatA duSkALanA paMjAmAM sapaDAI hatI. kALa devatAe paNa maryAdA oLaMgI hatI. A samayamAM garIba janatAnA zabane bALavAnA lAkaDAM na maLatAM. tethI te nATe myuke sarakAra taraphathI smAnamAM eka bhaThThI taiyAra rAkhavAmAM Avela ke jemAM ghaNAM ja zaba ThalavAtAM. pleganAM judAM judAM avarUpa : A roganA jaMtuo uMdare paranA cAMcaDAthI phelAya che. cAMcaDanA DaMkha mAraphate tenAM jaMtuo zarIramAM dAkhala thAya che. be thI ATha divasa e jhera rahe che. ane guptAvasthA pachI 104 thI 106 DigrI sudhI tAva caDhe che. nADIne-zvAsane vega paNa vadhI jAya che. pachI gAMTha dekhAya che. ane kAladevane paMje pharI vaLe che. plega : jene marakI kahe che. tenA pAMca prakAra che. 1. gAMDI plega 2. phephasAMno plega 3. rakataviSa lega 4. magaja plega 5. AMtaraDA plega. - A rega marelA uMdare para beThela cAMcaDanA DaMkha dvArA anyanA zarIramAM praveza thAya che. jethI jAMghanA muLamAM, bagalamAM, gaLAnA bhAgamAM gAMTha nIkaLe che. meTA bhAganA daradIo aThavADIyAmAMja maraNane zaraNa thAya che. saMvata 1997-98 mAM pharI A roga pAche. dekhAyo hate. pleganA daradIone rahevA mATe taddana alAyadI oraDIe sarakAra taraphathI baMdhAI hatI. je kuberajI mahAdevanI - paDosamAM hatI. duSkALa : mizane ehamadenI neMdha pramANe I.sa. 155tmAM gujarAtamAM bhayaMkara duSkALa paDyuM. jemAM anAja mATe lokee dharma vece, pitAnA bALake vecyAM. saMvata 1687 I.sa 1631-32 gujarAtamAM "sanyAsIA" nAme bhayaMkara duSkALa paDyuM hatuM. mIzane sIkaMdarI bAdazAhanA mata pramANe te e bhayaMkara duSkALa hatuM ke roTalAnA TukaDAnI khAtara bALake vecAyAM hatAM. kaMIka abhakSa khANa lIdhA. kutarAnuM mAMsa paNa lIdhuM. kaMIka ApaghAta thayA. kaMIka raste taraphaDIne muvAM. kALa khaMjarI vAgatI hatI. kutarA ane DheranAM mAMsa vecAtAM hatAM. I.sa 1681-82 mAM pharI duSkALa paDe. savaMta 1775 I. sa. 1718-19 ne duSkALa paMtare" kahevAya. rU. 1) nA 4 zera maThabAjarI hatAM. rU. 1 mAM bALake vecAyAnA kissAo neMdhAyA hatA. saMvata 1787 I.sa 1731-3ramAM barobara 100 varSe A bIje "satyAzIo' nAmane lIlIye duSkALa paDaze. 14 divasa eka dhAre muzaLadhAra varasAda gujarAtanA kapALe athaDAye. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gArava pAMcamuM dharmazALAo, upAzraya vagere 111 sAruM e gujarAta pANImAM DubatuM dekhAyuM. comAsuM puruM thatAM leke tAvamAM meleriyAmAM) paTakAyA. keTalAka mRtyunA bhaMga banyA. saMvata 1803 I.sa 1747 A "sileka' eTale traNanI sAline dukALa gaNAya. te paNa bhayaMkara hate. pazunA mAMsa khAIne jIvana vitAvela dharmiSTha mANasee jhADanA mULa pAna khAIne samaya vitAvela. | saMvata 1847 Isa 1790-91 A duSkALa "suDatALA" nA nAme oLakhAze. A * kaMIka kapa samaya hate. A samaya bALake vecAyAnA tathA bALake choDI dIdhAnA kissA paNa neMdhayA che. saMvata 1868 I.sa. 1812 ativRo ane tIDa paDelAM. savaMta 1869 Isa 1813 agaNatare kALa tathA mahAmArIne rega dekhAya hate. savaMta 156 i.sa 19001 A "chappanIyAnA" nAme bhayaMkara duSkALa Ave. chappanIyA kALe ane paMcAvananA pleganA samayamAM gujarAtanI mukhya bhUmine cusI lIdhelI. bhUkhanA trAse mAnavI ane hera rastAmAM ja taraphaDatAM. peTa mATe keTalAka dharmabhraSTa thayA. keTalAka hiMduo A samaye khristI paNa banI gayA. saMvata 2028 I. sa. 1972 duSkALanI tathA I. sa. 1973 ativRSTinI asara tAlukAne thayelI. dukALa, ativRSTi, anAvRSTi, regacALe e pApanI athavA zuM aghAra karmonI zikSA haze? saMvata 1956 I. sa. 1902 chappanIya duSkALa vakhate sarakAra taraphathI tathA zrImate taraphathI sArI evI sahAya lekene maLelI. sarakAre jAhera bAMdhakAma zarU karI lokene paisA ane anAjanI sagavaDa ApelI. kapaDavaNajamAM A samaye keTalAka zrImate temaja chappaniyA zeThanuM virala birUda meLavanAra sva. gAMdhI vADIlAla lIMbAbhAIe paNa prajAne sArI madada karelI. kaMsAravADanA cakale raiyA gAMdhInI khaDakImAM rahenAra rahIyA gAMdhInA vaMzaja lIMbAbhAI gulAlacaMda gAMdhInA jekaputra zrI vADIlAla lIMbAbhAI gAMdhIe pitAnuM sarvasva jevuM vecIne prajAne taiyAra khIcaDI jamADatA. je khAnadAna kuTuMbe maphata anAja levA taiyAra na thatA temane 4 pAIe anAja ApatA. e paisAthI bIju anAja lAvIne vAparatA. keTalAka sArAM kuTuMbe zeTha zrI maNIbhAInA halAmAM tathA zeThANI zrImANekabAInI dharmazALAmAM taiyAra khIcaDI jamIne pAchalA daravAjethI ravAnA thatAM. pu. zrIvADIlAla kAkAnA suputro Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNujanI gaurava gAthA hAla hayAta che. A vakhate kahevata hatI. cAra rokA, cAra rahIAka era Adama gAMdhInA gheyA, siku mata cheDA mAre bhaiyA. A badhA gAmaDAnA vepArI hAvAthI jhanunI hatA. asAmAjika tattvo.temanAthI A cakalAmAM DaratA hatA. (temanA meTA putra vakIla nagInabhAI vADIlAla gAMdhI 1960-61 mAM gujarAta * vidhAna sabhAnA virodha pakSanA netA hatA.) 112 A gujarAtamAM paDelA duSkALanI asara kapaDavaNujane thayelI hAvAthI ja tenI nedha levAmAM AvI che. kapaDavaNujathI pAMca mAIla dura sAvalInuM vizALa talAva paNa chappaniyA dukALanA samayamAM baMdhAyela che. kAlerA : saMvata 1938nA jeTha mAsamAM I. sa. 1882 nA jUna-julAI mAsamAM phAlerAe A ApaNA zaherane jhaDapI lIdhuM. pleganA jeTalA pralayakArI samaya hateA. savitA sUryanArAyaNanAM darSoMna thAya ke zakha najare paDe. polIsa akhastathI rogIone mahAra kADhavAmAM AvatA. ghaNA ja upacAro thayA, paNu rAga zAMta thayA ja nahIM. kaMika bhuvA dhuNyA chatAM kaMi ja zAMti dekhAI nahIM. DuMgaramAM vasatAM evAM zrIratnAgiri mAtAnI kRpAthI A rAgathI zAMti thaI. (vAMcA ratnAgiri) kelerA : tene gujarAtImAM mahAmArIvisUcikA kahe che. A rAga phATI nIkaLe che, tyAre te bhayaMkara thaI.hajAro mANasAnA bhAga le che. jhADA ulaTI A rAganAM mukhya lakSaNa, pAtaLA cokhAnA dhAvAmaNu jevA - jhADA ulaTI thAya che. hAthapagamAM goTalA vaLe AMkhA uMDI UtarI jAya ane cahero levAI jAya che. heDakI zarU thatAM ja daradI e cAra kalAkamAM mRtyune bheTe che. AvA roganA phelAvA thatAM pahelA tyAM dareka nAgarikane rasI ApI devAmAM Ave che. (rAga pratirodhaka" rasI ApavAmAM Ave che.) dharatIka 5 : (dharatIkaMpanA je AMcakA gujarAtane sparza karI gayelA. temAM je thADI AchI asara kapaDavaNajane thayelI tenI noMdha :) saMvata 1776nA jeTha vada 9 ne i. sa. 1819 nA saMdhyAkALe gujarAtamAM thayela dharatIka panA AMcakAthI kapaDavaNaja ane ThAsarAnA kuvA 10-10 phuTa UMDA thai gayelA. saMvata 1878 cheM. sa. 13-8-1821ne roja baporanA 2-41 miniTa ane 30 sekanDanA haLavA AcakA hatA. saMvata 1899 Aso suda 5 zanivAra i. sa. 1741nA roja pAchalI ghaDIe dharatIkaM panA haLavA, AcakA hatA. saMvata 1924 zrAvaNa vada 8 I. sa. 1767 dharatIka Mpa tathA relanA anubhava thaye hateA, Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava pAMcamuM dharmazALAo, upAzraya vagere * saMvat 1994 phAgaNa suda 13 ne somavAra tA. 14-3-1938 savAranA 6-20 vAge 12 thI 15 sekaMDa dharatIkaMpane AMcake hate. A AMcake uttara hiMda sudhI hatA. tA. 13-12-67 nA roja savAre ka. 4-20 mi. be haLavA AMcakA lAgelA. AmAM keyanAne paNa dharatIkaMpanI asara thaI hatI. maMgaLavAra tA. 16-3-70 rAtre 11-45 mi. dharatIkaMpane haLavo AMcake hate. tIDane upadrava: saMvata 1974 Isa. 1878 saMvata 1960 I. sa. 1904 . saMvata 1961 I. sa. 1905 saMvata 1985 I. sa. 1929 tIDanA upadravanI ahIM khAsa asara thaela nathI. jaLapralaya: saMvata 1687 mAM bhayaMkara jaLapralaya thaele. saMvata 1983 mAM ativRSTi thaela. saMvata 1983 aSADa suda 11 ne ravivAra tA. 10-7-1927. bhaDalI vAkaya "zani, ravi ne maMgaLA, je peTe jadurAya, cAka caDhAve medanI, pRthvI pralaya thAya A bhaDalI vAkayathI prajA zeka sAgaramAM DUbelI hatI. aSADa vada 11 ne ravivAra tA. 24-7-1927 ne gujarAtane jaLapralaya. A bhayaMkara jaLapralayamAM sAta sAta divasa sudhI sUrya bhagavAnanAM darzana paNa durlabha thayAM. sAta divasa sudhI varasAda (akhaMDa muzaLadhAra) vIjaLInA bhayaMkara kaDAkA, pavananAM tephAna tA. 27 thI 30 sudhImAM vadhu mAjhA mUkelI. nadIoe paNa mAjhA mUkI. taLAve paNa tUTayAM. janatAne nAne nIcale thara - gharabAra vinAne thaI gaye. avAja thAya ke "e paDyuM" evI bUma paDe. kapaDavaNaja myunisipAliTIe garIbo mATe zALAonAM makAne khullo mukAyAM. dhanikee ane vidyArthIoe yuvAnee khullI tathA gupta madada karI. sevAsaMgha jevI saMsthAo vagere janatAnI madadamAM deDI gayI. gujarAtanAM keTalAMka gAmaDAM taNAyAM. kapaDavaNajanI baMne che. gau. ga 15 . Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 kapaDavaNajanI gaurava gAthA nadIoe mAjhA mUkI, chatAM zaherane vadhu nukasAna karI zakyAM nathI. A relanA samaye yuvAnee garIba mATe anAja, kapaDAM vagere ugharAvI pharajo adA karelI. dukhamAM tamAma bhAIoe sAthe rahI mAnavatA batAvI hatI. saMvata 1924 zrAvaNa vada 8 tA. 11-8-1868 maMgaLavAra, saMvata 1927 zrAvaNa suda 15 tA. 13-7-1871 somavAra uparokta varSomAM baMne nadIomAM rela AvelI. ane saMvata 2001 bhAdaravA vada 1 thI 3 sudhI sakhata varasAda paDele tA. 24-9-4pa ne semavAra. kapaDavaNaja zahera sudharAinI sthApanA tA. 7-5-1893 thI zarU thaI tyArathI Aja sudhInuM janma-maraNa pramANu te beThuM che. zahera sudharAinI sthApanA tA 7-5-1863 thI zarU thaI, tyArathI adhikArIo tathA prajAmAMnA sadagRhasthamAMthI 14 sabhyonI nimaNuMka thatI. zahera sudharAIne vahIvaTa koTanI dIvAla puratuM maryAdita hatA. te pramANe vahIvaTa zarU thayuM. I. sa. 1901 thI ji9lA sudharAInA kAyadA pramANe vahIvaTa zarU thaela che. junA vistAranI sAthe hAlamAM killA bahArane vistAra paNa vaye. je I. sa. 1943 mAM harikuMja sosAyaTI, varAMzI veTara varkasa vistAra gaNate. A vistAra 1030 ekara eTale Azare 1.610 ce. mAIla che. vistAra haju vadhI rahela che. kapaDavaNajanI vastI gaNatarI bhAratamAM vastI gaNatarInI zarUati I. sa. 1863 thI zarU thaI te samaye kapaDavaNajamAM Azare 10,000 nI vastI gaNAtI hatI. te bAda I. sa. 1872 mAM 13982 hatI. te bAda 1883mAM 14282 hatI. I. sa. 1883 mAM 14282 nI vastI hatI, te bAda thato vadhAre ? I. sa. 1891 vastI 14805 I. sa. 1981 ) 15405 I. sa. 1911 ) 13127 sa. 1921 13982 1931 15931 sa. 1941 20075 I. sa. 1951 22312 I. sa. 1961 27053 baI sa. 171 30748 I. sa. 1981 4. rU5178 $ $ $ Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava pAMcamuM dharmazALAo, upAzraya vagere kapaDavaNaja zahera sudharAi zatAbdi mahotsava mAMthI vastI gaNatrI sAthe ja janma-maraNanI noMdha jarUrI che. maraNa 1863-64 neMdha thatI na hatI 1873-74 noMdha thatI na hatI 1883-84 458 1893-94 513 1903-04 1913-14 487 192324 59 1933-34 725 1943-44 859 1953-54 872 1961-62 1022 1981-82 2146 489 651 885 376 513 422 507 404 366 273 (jJAti vAra cAlu vastI neMdhavAnI lekhakanI IcchA hatI paNa meLavI zakyA nathI.-saMpAdaka) Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava-chaThThuM keLavaNI sarakAra dhAma aura gajhebanA (mogala) samayamAM kapaDavaNujanA vArasAgata kuTuMbanA eka akhadura rasula kAjhI khatIma tarIke vasatA hatA. temanA vaDavAo paNa kapaDavaNajamAM zahera kAjho tarIke hatA. akhadura rasula kapaDavaNaja choDIne temanA pIra zAha abdula majI sAthe (je auraMgajhebanA lazkara sAthe joDAIne dakSiNamAM gayelA.) dakSiNamAM ahamadanagara gayelA. tyAM kAtro tarIke nImAelA. kAjho amadura rasulanuM maraNu tA. 4-9-1918nA rAja ahamadanagara thayeluM. temanA dIkarAne tyAM kAtro tarIke nImavAmAM Avela. te paNa ghaNA ja vidvAna hatA. sArA evA pustaka lakhelAM. jemAM dasturu AI ulemA' areSIka bhASAnuM suMdara pustaka che. (bhAratIya purAtattva sarvekSaNa' nA AdhAre, sAbhAra.) kapaDavaNujanA purAtana keLavaNI ItihAsa vyavasthiti maLI zakayA nathI, chatAM khAkhI vaMzamAM dhArmika zikSaNu, munazIjI ane melavIjI dvArA urdU zikSaNa ApatAM. gujarAtI jJAna paDyAjI mAraphata apAtuM hatuM. pahelAMnA (mAlavI--pa'DayA) zikSako vidyAthI one putrathI adhika mAnatA. A zikSakoe koI paNa jAtanA pramANapatro meLavela na hAvA chatAM Adarza anubhavI zikSakA hatA. A gAmaThI zALAonA saMbaMdha sarakArI zALAo thatAM te sarakArI zALAe sAthe rahetA. A guruone tyAM sarve vidyArthIe zrIkRSNa-sudAmAnI praNAlika pramANe sAthe Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava chaDaThuM -- keLavaNI Ana MdathI kAma karatA hatA. A zALAonI phI ane zikSakAne thatI Avaka gujarAtI zALA patranI kavitA vAMcatA samajAya che. bhaNavA janAra vidyAthI muTThIbhara anAja (aveta) lai jatA. dAkhala phI ru. 1aa- tA. bALakane zarUAtamAM zrI bhale 1 thI lAkaDAnI pATI para kaMku ke retI nAMkhI zIkhavatA. ApaNA gAmamAM AvI gAmaDI cAra zALAe hatI. A zALAomAM te samayamAM mukhyatve dhaMdhAne upayAgI zikSaNa AMka-palAkhAM, mukha gaNita, vyAja tathA dezI nAmu zIkhavavAmAM AvatuM. AjanA 65-70 varSanI uMmaranA sajjane teozrInAja vidyAthIe che. gAmaThI zALAe H 17 1. zrInArAyaNa devanA maMdira pAse zrIbhadrakALI mAtAnA devaLa sAme H mArA pUjya guraca sva. zrIchaganalAla vrajalAla paMDyA. jeozrInA zubhahaste A akSarajJAna meLavyuM che. mArA e vibhUtine lAkhA vaMdana. A zALA hevajI paMDyAnI nizALanA nAme oLakhAtI. 2. khatrIsa koThAnI vAva pAsenI bhItama, pU. zrIdazarathalAla parasottama nAraNajI bhaTTa. 3, bhudarabhAInI havelI pAse, zrIse.mezvara bhudarabhAI bhaTTa, nIlakaMTha mahAdevanI khaDakI sAme. 4. sIMdharAva mAtAnI DerI sAme sutharavaDAnI dharmAMzALA pAse zrIdazarathalAla purasottama vanamALI mahetA. uparokta cAre AcAryo visanagara rahetA hatA. AvI cAra gAmaThI zALAo! zALAe kAjI sAheba bhaNAvatA. have te! nagara gRhasthe hatA. te moTA nAgaravADAmAM hatI. tevI ja muslimonI masjimAM urdU madresAe paNa sarakAra mAnya banela che. eka kAvya "paMDyAnA poSaNa mATe, pAkAM sIdhAM nIta AvI paDe / dANAnI muTThI dararoja, ziSyA lAvI nizALa caDe ! chUTIe paisA ne sIdhu, vAMdhA vagara hatuM. maLatuM ! moTAnA suta nizALe Ave, bhAgya bhalu gurunu bhaLatuM 5 nija suta nizALamAM bese, tA nizALa garaNuM managamatuM zakti pramANe karAvI sau, dAna daI gurune iMdhananI Apatti na maLe, dUdha dahIM AvI kerI, rAyaNa, sItAphaLa, maLatAM jhaTa maLatu / maLatAM / jhADe phaLatAM / Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 kapaDavaNajanI gaurava gAthA amuka bhaNatara eka rupiye, hasate mukha AgaLa karatAM ! chokarAM mAMge chuTTI, mahetAcha mAMge pAghaDI. (gujarAta zALA patra I.sa. 1878 me mAsanA aMkamAMthI) darareja bhaNavA jatAM aveta laI javAnuM. tathA mahinAnI cAra rajAo. 11 su. 11 vada tathA su. 15 tathA vada 30. A cAra divasa vidyAthIne ghera jatAM ane guru tarIke brAhmaNa tarIke pAkuM sIdhuM laI jatA. paise 1 dakSiNa ApatA. zrImaMta, paTela ane vaNika vidyArthIo taraphathI sIdhu maLatuM. paTela tathA kAchIA taraphathI zAkabhAjI maLatAM. jenI tIkho maLI che te A pramANe prAthamika zikSaNa tA. 1-11-1830 hAla jyAM kApaDa bajAra che tyAM kaThAnI masjida ane janarala neTIva lAyabrerInI sAme A zALAnuM makAna prathama kapaDavaNaja nagarapAlikAnuM hatuM. tenI pAchIthI harAjI thatAM zrIocchavalAla dAmeradAsa vakIle vecANa lIdhuM. tyAM A zALA besatI ane te samaye gokalA bApAvALI zALAnA nAme oLakhAtI. ahIMthI zikSaNanI zarUAta thaI. I. sa. 1-10-1865 mAM zeThavADAnI pADozamAM brAnca skUlanI zarUAta thaI. I. sa. 5-1-1887 kApaDabajAramAM prAthamika zALAnI paDozamAM kanyA zALAnI sthApanA thaI. I. sa. 1-10-1880 saiyadavADAmAM uzALAnI sthApanA thaI. uparokta zALAonA phaLarUpe hAlamAM cAlatI zALAo che. mukhya zALA : zALAnI sthApanA tA. 18-8-1886mAM thaI. A zALA zarUAtamAM kapaDavaNajanA lokalADIlA dharmapriya nagarazeTha zrI maNIbhAI zAmaLabhAInA paTelavADAnA nAke AvelA meTA makAnamAM (meDAbaMdhI DelAmAM) meDA para besatI. hAlamAM kumAra zALA tA. 1-11-1861 pitAnA svataMtra bhavya makAnamAM bese che. jenA 20 ma che. medAna tathA bAgabagIcAo banAvela che. je 6492 ce. vAranA kSetraphaLamAM sarakhaliyA daravAjA bahAra sakhIdAsanA kUvA tathA DojhavA kUvAnA vacce pUrva pazcima tathA uttara dakSiNa jAhera rastA para samAyela che. brAncazALA: mukhyazALAnI zAkhA hAlamAM che. eka zALA aMdhArIyA vaDa pAsenA makAnamAM besatI hatI. (ahIM pahelAM ghaNuM ja maTe vaDa hatuM, enI vizALatAnA lIdhe Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gorava yUDuM -LavaNI A sthaLe aMdhAru rahetuM. tethI te aMdhArIyA vaDanI jagA tarIke oLakhAtI. hAlamAM vaDa nathI.) bIjI zALAnI zAkhA maTI vahoravADa pAse Avela rAjezrI bhudharabhAInI havelInA nAme oLakhAtA makAnamAM bese che. trIjI zALA kaMsAravADAnA cakale mahetAnI ophisanA nAme oLakhAtA zrIgaMbakalAla mahetAnA makAnamAM besatI hatI. aMtIsarIyA daravAjA bahAra karazanapurA javAnA rastA para DAbI bAju prA. zALA dAnavIra zeTha zrI jAbIrabhAI mahetAnA dAnathI zaru thayela che. sudharAInI sthApanA bAda sudharAIe I. sa. 1864mAM prAthamika keLavaNInI javAbadArI hAtha lIdhI. A vahIvaTa sane 1982 sudhI sudharAI hastaka rahyo. ane pachI 1923 dhI kheDA jillA kala barDa pAse gaye. te bAda kheDA jillA zALA maMDaLane hastaka vahIvaTa gaye. Aje paNa jillA zALA maMDaLa A vahIvaTa kare che. bIjI keTalIka javAbadArIo sudharAInA zIre rahe che. kanyA zALA tathA zAkhAo : prathama tA. 5-1-1877 bajAramAM kanyAzALAnI zarUAta thaI. kanyAzALA naM. 1 zrI zeTha maNIbhAI zAmaLabhAInA DahelAmAM (paTelavADAnA nAke jyAM pahelAM kumArazALA besatI teja makAnamAM) bese che. jyAM bALAone vinaMphayulara phAInala prAthamika zALAMta parIkSA mATe taiyAra karavAmAM Ave che. kanyA zALA: (zAkhA naM. 1) kuMDavAva sAme zrI mahAlakSamIjI mAtAnA beThA ghATana maMdiranI AgaLa meDA para besatI hatI. brAMca kanyA zALA : 1. baMdhAvanAra zeTha zrIIndravadana harIlAla chaganalAla desAI jemane janma tA. 3-9-31 ane deha vilaya tA. 25-3-40 mAM thaye hate. temAM anya oraDA baMdhAvavAmAM sva. zeTha zrIocchavalAla dAmodaradAsa parIkha tathA baLadevabhAInI yAdamAM temanAM patnI tArAbahena baLadevadAsa parIkhe baMdhAvela. zrImAna kAMtIlAla semezvara gajajare temanA pitAzrI sva. semezvara jeThAlAlanI yAdamAM oraDe bAMdhI ApavA dAna kareluM. pANInI oraDI zrI dhIrajalAla occhavalAla zAha taraphathI sva. ratIlAlanI yAdamAM bAMdhI Apela che. A zALAnA kula 7 oraDA che. A kanyAzALAnI sthApanA 1-4-1904 mAM thayela hatI. teonuM navuM makAna 1955 mAM khulluM mukAyuM. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 - kapaDavaNajanI gaurava gAthA jhAMpalI poLa : brAMca zALA naM. 2H Isa. 1957 saMvata 2013. A zALAne ATha oraDA ane eka ephIsa rUma che. A zALAnuM nAma parIkha dvArakAdAsa amathAbhAI prAthamika zALA. sva. parIkha dvArakAdAsa amathAbhAInA dharmapatnI tathA parIkha kezavalAla dvArakAdAsa, parIkha harIlAla dvArakAdAsanA patnI zrIrUkSamaNIbahena tathA parIkha mANekalAla kezavalAlanA patnI zrImaNIbahena tathA parIkha vADIlAla mANekalAla tathA parIkha rasIkalAla occhavalAlanA smaNArthe temanA kuTuMbIjanoe A zALA baMdhAvI. parIkha occhavalAla kezavalAla, zrIparIkha zaMkaralAla harilAla tathA zrI jayaMtIlAla mANekalAle pAchaLathI be oraDA baMdhAvI Apela che. vaLI zrIzaMkaralAla harilAla parIkhanI yAdamAM temanA patnI sva. kamaLAbahena tathA zrImaNalAla sAMkaLacaMda baraphavALAne paNa sAre sahakAra maLe. dhI kapaDavaNaja TAuna ke. e. IlekaTrIka sITI ese. lI. paTelavADA brAMca zALA naM. 3H jemAM mukhyadAtAonI zubha nAmAvalI : kapaDavaNaja myunisipAlaTI prAyamarI skula. sane 1980 mAM zrI cunIlAla bhegIlAlanI yAdamAM temanA vidhavA zrIsavitAbahena haste zrI vinubhAI kAzIrAma trivedI-zrI ajItabhAI maNIlAla zeThanA smaNArthe zrI jayezabhAI tathA kuTuMbIjano taraphathI-zrIpara parivAra, haste hIbahena rAjArAma paTela taraphathI-zrItejumala Ara. hAsavANI taraphathI-cI. gopAlabhAInA janma dine tArIkha. 22-9-8-zrIharilAla maganalAla vaidyanI yAdamAM suputrI zrIdhanubahena vaidya tathA jAsudabahena vaidya taraphathI-zrI aMbAlAla ane zrI sAMkaLacaMda desAInA smaNArthe zrIzanAbhAI sAMkaLacaMda tathA zrInaTavaralAla sAMkaLacaMda, zrIjIvIbahena aMbAlAla desAInA taraphathI-zrI jeThAbhAI mAdhubhAI taraphathI-sva. zrI jhaverabhAI lAlajIbhAI paTela uttarasaMDAvALAnA smaNArthe zrI bhAnubhAI esa. paTela taraphathI-zrI sva. kezavalAla kevaLadAsa gajajaranA smaNArthe zrIjayaMtIlAla ke. gajajara (enjiniyara) taraphathI-zrI pIpala ke. e. beMka li. taraphathI-zeTha zrIharizacaMdra vADIlAla jAlIvAlA taraphathI.-zeTha zrI jAbIrabhAI badarUddInabhAI mahetA. kapaDavaNaja nagara prAthamika zALAmAM saMvata 2028 I. sa. 1972mAM eraDA naMga 12 tathA 1 ophisa rUma che. mukhyadAtAonI zubhanAmAvali mesarsa maphatalAla kAMtIlAla oIla mIla taraphathI zrIgAMdhI kezavalAla vADIlAlanA smaNArthe zrIgAMdhI kAMtIlAla vADIlAla taraphathI-zrI zAha aMbAlAla choTAlAlanA smaNArthe zrImatalAla aMbAlAla zAha taraphathI-zrIlakSmIcaMda mIThAlAla taraphathI-zrIharajIvanadAra khuzAdhadAsa parIkha taraphathI zrI zaMkaralAla zAmaLadAsa tathA zrInaTavaralAla zAmaLadAsa taraphathI Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava hRkeLavaNI 121 zrIumalAbena harIzacaMdra jAlIvAlA taraphathI-zrI bhAnubhAI zaMkaralAla taraphathI-zrI bhIkhAbhAI prabhudAsa (anArAvAlA) taraphathI-paTela zrI harageviMdadAsa mathuradAsa taraphathI sva. zrI hAjI- mahamada yAkubabhAIne smaNArthe abdulasatAra hAjImahamada taraphathI-zrI zaMkaralAla kezavalAla paTela (zaMkara vilAsa hoTela) taraphathI-zrI aMbAlAla desAIbhAI paTela(lAvALA)nA smaNArthe zrI punamacaMda aMbAlAla taraphathI. muslima kanyAzALA : goravADAmAM kaAnI paDozamAM zeThanA DahelAmAM muslima kanyAzALA naM. 1 besatI hatI. zrIIcchAbena maNIlAla pItAMbaradAsa parIkha kanyAzALA kanyAzALAnuM bhavya makAna mIThA talAvanA daravAjA pAse bAMdhavAmAM AvyuM che. jenuM uddaghATana vatana hAla siyA cANakya sara caMdulAla mAdhavalAla trivedInA dharmapatnI zrImatI leDI kusumabena trivedInA varada haste tA. 29-157nA roja thayela. kapaDavaNajanA e.sI. parIkha kuTuMba te dAna pravAha cAlu ja rAkhela che. kapaDavaNajanA dAnavIro ane niHsvArtha vatananA sevakanA caraNe mastaka jhuke che. A zALAne eAraDA naMga 12 che. zALAnA makAnanuM kSetraphaLa moTuM che. muslima kanyAzALA vagere ? madresA ahamadIya ? meTI vaheravADamAM pitAnA svataMtra bhavya traNa majalAnA makAnamAM bese che. jene vahIvaTa vihAra bIrAdare kare che. mukhya vahoravADAmAM A zALA che. vahAre bIdanI bahena-dIkarIo bhaNe che. moTI vahoravADanA lIdhe kapaDavaNaja (choTI bee) nAnI muMbaI kahevAtI. 0 madresA aMjumane IslAma I. sa. 1908nI sAlamAM bhADAmAM IslAmapurAmAM eka nAnakaDA makAnamAM zarU karavAmAM Avela. A zALA paisA na hoya paNa tamannA hoya te suMdara kArya thaI zake tene eka suMdara dAkhale rajU kare che. A zALAnA bhavya makAna uddaghATana tA. 2-7-1957 maMgaLavAre janAba phajhalehusena saraphaalI phatehI zeThanA zabha hastaka karavAmAM Ava. saiyada alI ahamada sAhebanI preraNA ane namratAnuM A pratIka che. kanyA keLavI bALa keLavaNI pachI prAthamika keLavaNI mATe prAthamika kanyAzALAo cAlu che. jemAM zALAMta parIkSAo mATe bALAone taiyAra karavAmAM Ave che. mAdhyamika zALAomAM saha zikSaNa hevAthI tyAM meTrika sudhIne sAmAnya abhyAsa kare che, kapANijamAM kanyA che. gau. gAthA-16 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 kapaDavaNajanI gArava gAthA keLavaNInA prakhara himAyatI sva. zrIvADIlAlabhAIe temanA pujya mAtRzrI gajarAbAnI puNya smRtimAM "gujarAta mahilA vidyAlayanuM meTA dAnathI suMdara AlIzAna makAna kapaDavaNaja maMDaLane bheTa ApyuM. teozrIe eka "gajarAbAI mahilA TrasTa" paNa keLavaNI maMDaLane sepyuM che. jemAMthI bahenone sIvaNa aMgenuM kapaDavaNaja bhaginI sevA samAja dvArA jJAna apAya che. sarakAra taraphathI vividhalakSI tAlIma yojanA dAkhala thatAM gRhavijJAne viSaya zrIca. naM. vidyAlayamAM dAkhala karAye. zrIvADIlAla manasukharAma pArekha, janma-i.sa. 13-11-1887 savaMta 1944 nA kArtika vada : dahetsarga-I.sa. 9-1-1961 saMvata 2017nA piSavada 7 jemanuM hRdaya janakalyANa mATe sadAya Adra rahetuM. jemaNe lokahItanA kAryomAM pitAnA tana, mana ane dhanane vividha samadaSTIne udAra hAthe sadupayoga karyo hate. jemaNe saMskAra ane keLavaNI maMDaLanI pravRttine AraMbhathI, samajyA, satkArI ane pivI. maMDaLanuM adhyakSapada svIkArI tene gaurava ApyuM. jemane strI keLavaNI mATe utsAha ane prema "zrIgajarAbAI mahilA vidyAlayanI sthApanAmAM mUrtimaMta thayuM che. te saujanyazIla kapaDavaNajanA nAgarika saMtane premapUrvaka aMjali apa, keLavaNI maMDaLa kRtArtha thAya che. (teo zrIvADIlAla saMtanA nAme ja oLakhAtA.) gajarAbAI mahilA vidyAlayanuM AlIzAna makAna bahenanI unnati mATe vidyA ane saMskAranuM dhAma banI rahela che. - A makAnanuM khAtamuhUrta kapaDavaNajanA cANakya supati zrI caMdulAla mAdhavalAla trivedInA zubhahaste 157mAM karavAmAM Avela. ane uddaghATana gujarAtanA viduSI keLavaNIkAra zrImatI haMsAbena mahetAnA zubhahaste 196ramAM karavAmAM Avela. A uddaghATanane zubha divasa mu. zrIvADIlAlabhAIne jevAne sAMpaDyuM nahi. keLavaNI maMDaLe temanI pratyenA sneha ane Adara vyakta karavA pravezadvAra sAme ja sadgatanI ArasanI pratimAM mUkIne temanuM RNa adA karela che. . kapaDavaNajanA sakhI gRhastha zeTha zrI kIkAbhAI cAMdubhAI kAnamavALA taraphathI ghaNuM moTI sArI rakama A saMsthAne dAnamAM maLela che. sakhI gRhasthanuM dAna ane prajAne prema, vaLI pasInAnu bhavyapratIka A zALA Aje paNa ApaNe sTezana roDa para jatAM joI zakIe chIe. A saMsthAne chellA keTalAya varSathI tenI unnati mATe saphaLa saMcAlana karanAra zrIalI ahamada sAhebane kaI ja bhule tema nathI. A temanA preraNA ane puruSArthanuM phaLa che. ' . nadI je nagInA masjidamAM eka madresA cAle che. tenuM saMcAlana zeTha phIphAI cAMdA masA aMjumane IslAma kapaDavaNaja kare che, Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 gaurava cha keLavaNI kacerInA daravAje jamaNI bAjuM eka svataMtra makAnamAM urdU zALA cAle che. ghAMcIvADe eka zekhula islAma nAmanI urdU zALA sulemAna hAjI ahamadabhAInA saMcAlana nIce cAle che. madresA mohamadIyA nAme eka uzALa cAle che. aMtisarIyA daravAjAnA kaA sAme kaAnI masjidanA meDA para eka udmazALA zaherI kAjI zrIbadarUdIna calAve che. bAlamaMdira sevA saMgha taraphathI bALa keLavaNInI pravRtti cAlu hatI. tA. 4-61936nA roja mAnanIya khera sAhebanA zubhahaste te ughADavAmAM AvyuM. I.sa. 1936mAM zrIocchavalAla jhaverI taraphathI temanA maMjusaravALA pUjya gurujInI (zrImugaTarAma mahArAjanI) smRtimAM mugaTa bAlamaMdira mATe sAruM dAna ApyuM. I.sa. 1945mAM sevAsaMghe A kSetranuM saMcAlana kapaDavaNaja keLavaNI maMDaLane eNpyuM che. zrImugaTalAla maMdira sevA saMgha parivAranA sabhyoe A saMsthA zarU karI. prAtaH smaraNIya gujarAtanA saMta maMjusaravALA zrImuguTarAma mahArAjazrInA nAmathI A saMsthAnuM nAma rAkhavAmAM Avela. saMsthAnuM uddaghATana muMbaI IlAkAnA vaDApradhAna nAmadAra zrIbAlA sAheba khera sAhebanA zubhahaste tA. 4-6-1996 reja karavAmAM Avela. teozrI kapaDavaNajanA sevA saMghanA cakSusamAM tyAgavIra haribhAI desAIne parama mitra hatA.) A bAlamaMdiranI sthApanA muMbaI nivAsI zrItArAmeDikane sahakAra hatA. A bAlamaMdira mATenA prayatnazIla puruSamAM zeThazrIocchavalAla aMbAlAla jhaverI tathA kapaDavaNajamAM saMtanA lADIlA nAme oLakhAtA dAnavIra zrIvADIlAla manasukharAma pArekhane keI bale tema nathI. (muMbaI bATalIya ku. nA kAryakara) jemane mATe phALe che. saMsthAnA zarUAtanA pAyAmAM zrIyazaMkarabhAI jIvarAmabhAI trivedI tathA temanA dharmapatnI zrIsavitAbahenanI sevAo bhUlAya tema nathI. A uparAMta zAradA bAlamaMdira che. je zAradA keLavaNI maMDaLa hastaka che. vaLI saMskAra bAlamaMdira che. je saMskAra keLavaNI maMDaLa hastaka che. temaja InDiyana reDakoDa bAlamaMdira che. je reDakrosa sesAyaTI hastaka che. zrIjaDAvabahena zizugRha? jIvananA pAyArUpa bAlazikSaNamAM dAnavIra zeThazrIcImanalAla bApAlAla pArekhe temanAM. sva. mAtRzrIjaDAvabahenanI puNya smRtimAM meTA. dAnathI AlIzAna zizugRha taiyAra karyuM che. je Aje keLavaNI maMDaLanA hastaka che. : A AlIzAna zizugRha nagarapAlikA sAme che. jenuM uddaghATana tA. 4-4-1937 nA roja Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNujanI gaurava gAthA prakhyAta udyogapati dAnavIra zeTha zrIaraviMdabhAI maphatalAlanA zubhahaste karavAmAM Avyu hatu, zrIjAkhIrabhAI tathA pUjya jaDAvakhAnA tailacitranI vidhi thaI hatI. zrIaraviMdabhAI tathA a.sau. husenAmAInA citranuM udghATana leDI zrIkusumabene karela. jyAre bIjA lattAmAM 'muguTa khAlamaMdira' paNa cAlu che. keLavaNI maMDaLe eka kizora ma Mdira paNa zaru karela paNa te kheDA jIllA zALA maMDaLane suprata karela che. 124 keLavaNI maMDaLe sAce ja khAla maMdira, prAthamika, mAdhyamika tathA ucca keleja keLavaNI sudhInuM kArya saphaLatA pUrNAMka taDakA chAMyA sAthe paripUrNa karela che. bAlamaMdira : zrI jamanAdAsa che. brahmakSatrInA dIkarI cA. zrI bahene potAnI bhAvanAthI eka zizu maMdira kasAravADAnA cakale vaidyanI khaDakImAM zaru karela. harijana zALA : eka rijana zALA, mazInarI(khristI saMpradAya)nA Azraye eka zALA atisarIyA daravAjA bahAranA harIjana vAsamAM cAlu karI hatI. tyAM eka harijana zikSakabhAI somAbhAI nAmanA (jemane kumArazALAmAM eka samayamAM bahAra besIne abhyAsa karela.) sAmAbhAinA prayAsathI ja A zALA zaru thayela. rASTrIya zALA : I. sa. 1921 nA yugamAM rASTrapitAnA pratApe dezanA dareka khuNe khUNe rASTra sevako taiyAra thaelA. jemAM pUjaya haribhAi desAInuM sthAna prathama hatuM. pU. bApunA teozrI madadanIza maMtrI tarIke rahelA. temanA prayAsathI pU. bApu 1921 nA me mAsamAM kapaDavaNaja padhArelA. kapaDavaNajamAM rASTriya zALA zaru thaI. temAM kapaDavaNujanA Do. kezavalAla DholatarAma trivedInA suputra zrIsArAbhAi ane khahAragAmanA zikSakeAmAM zrIsalADakara ane zrIbhaDasAvaLe tathA anya sajjanAnA sahakAra hatA. prathama gAMdhI jyaMti ujavavAnI zaruAta karI. laDatanA juvAla maMda thayA. zALA paNa baMdha thaI, paNa saMskAranuM khIja pAyu. jenA phaLa Aja prajA cAkhe che. mAdhyamika zALA : (myu. hAiskUla) tA. 5-11-187ra nA zubha divase A zALAnI zaruAta thaI. thoDAka samaya khAda vidyArthI A ochA thavAthI A zALAne rAtrizALAnA rupamAM pheravI. I. sa. 1982 mA tene punaHjIvana mahyu. tyArathI te sAcI rIte kapaDavaNajanuM vidyA maMdira banyuM. zALAnI zarUAta ghaNI ja agavaDo sAthe zarU karI, paNa tene sakriya ane saphaLa anAvavAmAM, vatananA lADIlAonA ghaNAja umadA phALe che. zarUAtamAM zrImANekabAI roThANInI dhama zALAmAM zrIlallubhAI khemacaMdabhAinA makAnamAM, zrIbhogIlAla kevaLadAsa DhesAInA Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava cha -keLavaNuM 125 makAnamAM, zrIdelatarAma jayazaMkara trivedInA makAnamAM, zrIharIlAla zaMkaralAla trivedInA makAnamAM zrIvADIlAla maganalAla zAhanA jInamAM, zrIzAmaLadAsa nathubhAI zeThanA baMgalAmAM. ema uparokta sthaLamAM jajabhADAthI zALA pitAnuM kAma karatI hatI. varSonA duHkhanA kaThIna prasaMge prasAra karI. I. sa. 1913 citrakalA hala tathA tenI AsapAsanA be helathI zarUAta karatAM, AgaLa anya hola baMdhAvA mADyA. vikAsanI zarUAtanA te samayanA mukhya myu. pramukha sva. saM. ba. valabharAma cheTAlAla trivedIne phALe jAya che. teo zrIkapaDavaNajanA cANakya ane eka cakSu hatA. e bAjunI zALAnI pAMkha te samaye gAmanA keTalAka dAnavIrenA sahakArathI baMdhAI gaI. tevI ja rIte sAmenI pAMkha paNa baMdhAI gaI (jemAM jUnI pAMkhamAM paNa oraDA che. jemAM citrakaLA hela tathA vijJAna hela che. sAmenI navI pAMkhamAM paNa oraDA che. jemAM aneka dAtAonA nAme hela baMdhAyela che.) - jyAre zALA samiti pahelI racAI tyAre kamiTInA ceramena zrIgyAsudIna amInadIna hatA. zALA zrI mAdhavalAla zaMbhulAla zeThanA makAnamAM besatI hatI. A zALAnA utkarSamAM- zikSaNa saMsthAonA utkarSamAM jeTale phALe zikSaNa zAstrIone heya che, eTale ja balka vadhu utsAha zikSaNa premIone hoya che. tethI ja AvI saMsthAone vikAsa ApaNe joIe chIe. zarUAtamAM AcArya zrI chaganalAla cunIlAla mahetA. jemaNe 23 varasa AcArya rahI saMsthAnA vikAsamAM ghaNe agatyane bhAga bhajavyuM hatuM. te bAda zrImAna harilAla dAdaradAsa gAMdhIe zALAnA vikAsamAM ghaNo ja bhAga lIdho hate. sva. nagarazeTha zrI premAbhAI kevaLabhAI, sva. rA. ba. vallabharAma choTAlAla trivedI, sva. zeTha mAdhavalAla zaMbhulAla trivedI, sva. cunIlAla viTThaladAsa desAI, svamANekalAla harilAla vakIla, sva. maganalAla jayacaMdadAsa zAha, zeTha kIkAbhAI mahamadaalI beTI, sva. zeTha kezavalAla viladAsa desAI, sva. zeTha rA. sA. baLavataMrAya haragoviMdadAsa bhaTTa, sva. zeTha caturabhAI aMbAlAla trivedI, zrImAna aMnatarAya chaganalAla trivedI, mAnada mejisTreTa zrImAna saimAbhAI punamacaMda dezI vakIla, zrImAna pramodarAya caMdulAla parIkha (sIvIla jaja), zrI De. ramaNalAla vADIlAla zAha, zrIkAMtIlAla cunIlAla desAI vakIla (hIraka mahatsava vizeSAMkamAMthI) A hIraka mahotsava tathA A saMsthAnA priya AcArya sva. zrIharIlAla dAmodaradAsa gAMdhInA tailacitranI vidhi tA. 28-2-54nA roja muMbaI rAjyanA upazikSaNa pradhAna zrIIndumatIbahena cImanalAla seTha bI. e.nA zubha haste thayela. A utsavane saphaLa banAvanAra zALA samitinA ceramena zrI cImanalAla geradhanadAsa zAha vakIlanA phaLa rUpe temanA sAthIdAre ane nAgarikenA sahakArathI sArI rIte thayela che. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 kapaDavaNajanI gaurava gAthA A zALAmAM I. sa. 1937thI bahenone paNa dAkhala karavAmAM Avela. Aje ghaNuM sArI saMkhyAmAM bahene bhaNe che. A zALAmAM keTalIka viziSTa pravRttio paNa dareka saMsthAonI mAphaka che. - zrI kevaLadAsa harajIvanadAsa candraka, zrI DAhyAbhAI bhAIlAlabhAI desAI candraka, vASaka InAme, vakatRtva harIphAIe. ramatagamata, megejhIna, krikeTa, velIbela, samAjasevA, vidyArthImaMDaLa vagere. - A zALAnA (amArI vidyArthI avasthAmAM) vidyArthIo krikeTanA medAnamAM kAyama ramatA. junIara kalaba hAIskUlanA cegAnamAM ane siniyara kalaba sTezana jatAM cAra rastA pAsenA medAna upara ramatA. (hAla A sthaLe myu. gAMdhI udyAna zebhe che.) samaya AgaLa vadhatAM zALAmAM vidyArthIo vadhatAM vadhu oraDA bAMdhavAnI jarUra paDatAM zeTha zrImaNalAla pItAMbaradAsa parIkha taraphathI maTI rakamanuM dAna maLatAM bIjA vadhArAnA oraDA raMgabhuvana vagere baMdhAyAM. kapaDavaNajanA vikAsamAM dAnezvarIe chuTA hAthe lakSamIne upayoga karyo che, kare che. teTaluM ja nahi paNa ApaNuM vatanane niHsvArthe, bhAvanAzIla ane vinamra zreNIo ane sevake sAMpaDayA che. A zALAmAM AcAryagaNa mATe-(vidyArthI ane zikSaka) kapaDavaNajamAM bAlakavinA upanAmathI jANItA zrIviSNuprasAda maganalAla paMDayAnuM kAvya ApaNane AcAryanI yAda apAve che. - aMjali rUDI rIte sItera zarado vitAvI, ane kAnuM ajJAna hete haThAvI ! alaukika jyoti ure te jagAvI, ghaDyuM bAlake bAlikAonuM bhAvi ..1 che anerI amArI tuM che jJAnavADI, malyA "bUca" "gAMdhI samA bhavya AvI puraMdhara atyaMkara zAhe bhALI, desAI "jozIe kIdhI rasALI ....2 che mIThI chatrachAyA taLe hArI re te, huM batrIsa varSothI AnaMda lete ! bhaye sAta varSo sudhI jJAna lIdhuM che te paccIsa bIjA lIdhuM jJAna dIdhuM 3 che Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava hRkeLavaNI gaNI prANa zuM priya mADI sadAye, sadA unnati kAja hArI mathyA je karI sevA sArI suvikhyAta kIdhA, harilAla gAMdhI taNI bhavya siddhi 4 smaruM huM sadAye gurudeva gAMdhI, bhUluM kema maiyA tane huM kadApi ? gurucamAM ne maLI mAtA tArA, hajAre praNAme hamezAM hamArA ...pa (viSNuprasAda maganalAla paMDayA) A zALAnA pratibhAzALI vidyArthIoe vatananI zobhAmAM vadhAre karyo che. divase divase e tarapha zaheranA vicAravaMta ane pragatizIla nAgarikenuM dhyAna derAyuM tathA zahera sudharAInA kAryadakSa sabhyoe pratiSThita dAnavIne saMparka sAdhyo. zALAone vikAsa thaye. zahera sudharAIne zALAnA vikAsa mATe zeTha maNIlAla pItAMbaradAsa dvArA sArI rakamanuM dAna ApavAmAM AvyuM, ane zALAnuM nAma "zeTha ema. pI. myu. hAIskUla" kapaDavaNaja rAkhavAmAM AvyuM. tenuM uddaghATana punyavAnanA zubha haste karavAmAM AvyuM. A zALAmAM : 1. zrIIcchAbena maNIlAla pustakAlaya, 2. zrIsamaratabena somAbhAI sabhAgRha, 3. zrI dhIrajabena bAlasaMgrahAlaya. 4. zrI lakSmIcaMda mIThAlAla vANijya vibhAga, 5. zrIIcchAbena maNIlAla parIkha raMgabhuvana A rIte uparanA vibhAge astitvamAM AvyA che, zrI caMpakalAla navacetana vidyAlaya zrIkapaDavaNaja keLavaNI maMDaLa saMcAlIta saMsthAonA ItihAsamAM pUrva bhUmikA. ' A maMDaLanI sthApanAne uddeza gAmanA yuvAnomAM rASTrIya bhAvanA, Adarza yuvAnamAM sarvAga suMdara ghaDatara thAya. vatanane ane dezane sahAyabhUta bane tevA nAgarika ghaDavAnI bhAvanA. pU. haribhAI desAIne "parivAra" vatananA sevAbhAvI yuvAnanA maNakAnI mALA, eja keLavaNI maMDaLa, amArA e samayanA yuvAnenI tamannA paNa pU. haribhAI desAInuM avasAna tA. 19-1-1927 nA reje thayuM. temanA svapnAnuM saMgaThana sevAsaMgha' nA rUpe pragaTa thayuM. che raSTrIya bhAvanAnA sahRdayI sevaka zrI caMdrakAntabhAI zrI zaMkaralAla ha. zAha-zrImehanalAla e. parIkha-zramaNalAla gI. zAha-zrIkuberabhAI da. paTela-zrIjayazaMkara che. trivedIzrI mANekalAla cho. desAI-zrI mAdhavabhAI nA. paTela-zrInaTavaralAla jhaverI vagerenA manamAM Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 kapaDavaNajanI gaurava gAthA pa . kAyama ciMtane cAhyuM hatuM. temAMnA keTalAka bhAIo zrI mehanalAla aMbAlAla parIkhanA zeThavADAnA makAnamAM tA. 7-6-1940nA bhegA thayA ane te divase ja "keLavaNI maMDaLa" nI sthApanA thaI temAM prathama AcArya tarIke pratibhAzALI ane rASTriya bhAvanAvALA zrI zAMtilAla da. bhaTTa prathama joDAyA. saMsthAnuM udghATana zrIyut paTela (vilakanyA vidyAlayanA AcArya)nA zubha haste tA. 13-6-1940 nA roja zrImaganalAla narasIMhabhAInI vADI (jyAM te samaye mugaTa bAlamaMdira besatuM) te vADInA meDAupara 1 thI 5 dhoraNathI zaru karyuM. DAka vidyArthIothI zaru thayela A zALA je saMsthApakanA ucca Adarza bhAvanAenA suma bIjamAMthI vizALa vaDa vRkSa mAphaka vikasI rahela che. * kapaDavaNajanA dAnavIra pArekha kuTuMbanA zeTha zrI caMdulAla pItAMbaradAsanA suputra sva. caMpakalAlanA maraNArthe moTuM dAna jAhera karatAM A zALA zrIcaMpakalAla navacetana vidyAlayanA nAme pitAnA svataMtra makAnamAM zarU thayela che. A makAnanuM khAta muhaMta gujarAtanA mukasevaka zrI pU. ravizaMkara mahArAjanI AziSathI ane tA. 13-3-194ra ane uddaghATana tA. 9-6-1946 sva. zrIbALA sAheba kheranA varada haste thayeluM. samayanI sAthe sAthe maMDaLanA praNetAoe saMsthAne aMgabhUta alaga alaga zikSaNa viziSTa zALAo zarU karela che. zrI zAmaLadAsa amIcaMdabhAI hunnara udyoga zALA sva. zAmaLadAsa amIcaMdanA kuTuMbIjanee yuvAnoe bauddhika tAlIma sAthe udyoganuM zikSaNa apAya e zubha AzayathI moTI rakamanuM dAna zrIyuta priyakAMtabhAI occhavalAla parIkha taraphathI saMsthAne makAna bAMdhavA maLatAM protsAhana vadhyuM. zrIzAmaLadAsa amIcaMdabhAI hunaraudyoga zALAnA makAnanuM khAtamuhurta zrI sva. pU. dAdA mAvalaMkaranA zubha haste sane 1945 mAM karavAmAM AvyuM. A pragatizIla parivartanathI 1951 mAM TekanIkala skulanA mATe A makAnane upayoga thaye. ucca keLavaNI mATe kolejanA sAyansanA vargo mATe paNa upayoga thaye. vaLI bhaviSyamAM koI audyaugika pravRtti ahIM thaze. zrI pI. naM TekanIkala hAIskUla zeTha zrI caMdulAla pItAMbaradAsa parIkha taraphathI TekanIkala hAIskula" mATe moTI rakamanuM dAna maLatAM zrIcaMpakalAla navacetana vidyAlaya sAthe 'zrIpItAMbaradAsa naMdalAla TekanIkala hAIskUla" zarU karI. Arthika javAbadArI hAlamAM gujarAta sarakAra hastaka che. uddaghATana gujarAtanA sarvocca netA muMbaI rAjyanA (te samayanA) gRhapradhAna mAnanIya zrI morArajIbhAI desAIne zubha haste eprila 151 mAM thayela. TeknIkala hAIskulanA astitvathI A najIkanA Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava cha6-LavaNI 129 bhaviSyamAM inDasTrIala TreInIMga InsTITyuTa" temaja "pilITekanIka" zarU karavAne gujarAta sarakAre nirNaya karela che. jene mATe ratnAkara mAtAnI TekarIo para jamIna maMjura karela che. zrImaNalAla pItAMbaradAsa parIkha kemasa skUla vividhalakSI abhyAsakramamAM kapaDavaNajanA vidyArthI bhAI bahenane vANijya vyApArI zikSaNane lAbha maLe te daSTie zeTha maNIlAla pItAMbaradAsa parIkhanA saujanyathI suMdara makAna bAMdhavAmAM AvyuM. jenuM udghATana tA. 29-957 ravivAranA roja zrImAna caMdulAla mAdhavalAla trivedInA zubha haste thayuM hatuM. A zALAmAM gAmanA tathA bahAragAmanA vidyArthIo sAruM evuM TAIpIMga zIkhavAno lAbha laI zake che. vahIvaTa zrIkapaDavaNaja keLavaNI maMDaLa saMbhALe che. - zrIcaMcaLabena raMgabhuvana : vidyAlayanA paTAgaNamAM eka suMdara epana thiyeTaranI racanA mATe zeTha caMdulAla pI. parIkhe temanA sva. bahena caMcaLabahenanI smRtimAM dAna Apela che. vidyArthIo mane raMjana mATe A raMgamaMDapane upayoga kare che. zrIIcchAbahena caMdulAla pArekha kRdhIzALA : I. sa. 1961 thI khetIvADI zALAne abhyAsakrama zarU karavAmAM AvyuM che. zrIIcchAbahena caMdulAla pArekha taraphathI dAna maLatAM A zALA mATe jamIna ane makAne paNa thayAM che. bhaviSyamAM sAre vikAsa thAya tema che. zrI jamanAbahena lalitakalA varga : mAnavajIvanane sarvAgI vikAsa e zikSaNane mukhya udeza hoya che. hRdayaMgama bhAvene sparza karatI, prema jagAvatI, aMtarAtmAne AnaMda ane preraNA ApatI lalitakalAnuM paNa jIvanamAM anekhuM sthAna che. keLavaNImAM lalitakalAne abhyAsakrama zarU thatAM A vibhAganA uttejana mATe zeTha zrI caMdulAla pArekha taraphathI temanAM sva. bahenazrIjamanAbahenanI puNya smRtimAM A vibhAga mATe dAna ApavAmAM Avela che. zrImANekalAla harilAla vakIla pustakAlaya : sva. zrI mANekalAla . vakIlanA suputro taraphathI vidyAlayamAM pustakAlayanI sthApanA mATe dAna ApavAmAM Avela che. zeThazrImaMgaLadAsa raNachoDadAsanA TrasTIo taraphathI eka bRhada pustakAlayanI yojanA mATe dAna apAela che, zrIzAradA maMdira : eka samaya para zrImANekabAI zeThANInI dharmazALAmAM I. sa. 1921 mAM rASTriya zALAnA pagaraNa zarU thaela, jyAre zahera sudharAInAM hAIskUlamAM mane ka, go. gA-17 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNujanI gArava gAthA thaelA nahI. te samaya para A dharmazALAmAM keTalAka vargonA vidyAthIone zikSaNa ApavAmAM Avela. A dharmAMzALAnA makAnanA keTalIka vakhata vidyA maMdira tarIke upayoga thaela che. A sthaLa-zrImANekabAI zeThANInI dhazALAnA makAnamAM kapaDavaNajanA keTalAka yuvAnAe mAnasika ane zArIrika keLavaNI lIdhela 130 i. sa. 1963 mAM ahI navAgAmanA vatanI kapaDavaNujamAM zikSaNa meLavela bhAvanAzIla yuvAna zrIgIradharabhAI parasottamabhAI paTele tana, mana ane dhananI bhAvanAothI mAdhyamika zALAnI zarUAta karela. nAnA ratnAgiri tarapha javAnA rastA para zrIgIradharabhAI taraphathI bakSIsa karela jamIna para 'gItAbhavana' mAMdhavAmAM AvyuM. jyAM 1. zrIamAlAla oTAlAla prAthamika vibhAga zAradAma MdiranuM makAna banyuM. ane 2. zrIlakSmIcaMda mIThAlAla kAMTavALA mAdhyamika vibhAga zAradAmaMdiranuM makAna banyuM. navuM makAna tA. 1-3-76nA khullu mukavAmAM AvyuM. A makAnanuM udghATana vedAMtaAcAya zidAnaMdajI mahArAje karyuM. ucca zikSaNanI saMsthAonI zarUAta : rASTriya sarakAre krUrajIyAta ane maphata zikSaNa tarapha pagalAM bharatAM zikSaNanI vyApakatA vadhavA mAMDI. zikSaNa tarapha zALAe tathA mAdhyamika zALAo paNa gAme gAma sthapAvA lAgI. ucca zikSaNanI bhUkha vadhavA mAMDI. vidvAnA, zrImaMtA tathA sAmAnya prajA paNa A mATe vicAratI thaI. ghaNI mATI javAbadArI, lAkhAnA vahIvaTa mATe kAryadakSa vahIvaTadArone paNa vicAra karavA paDe, tevuM A kaparuM kArya hAvA chatAM i. sa. 1961 mAM Asa ane sAyansa koleja mATe moTA dAna keLavaNI maMDaLe meLavyAM. zAha kezavalAla somAbhAI ArTasa koleja ane pArekha pradharsa sAyansa kolejanI sthApanA karI. A ane kAle (mahA vidyAlayA) zrIcaMpakalAla navacetana vidyAlayanA makAnamAM besatI, DAkoranA raste harIku ja sAsAyaTI pAchaLa saMsthAnA vizALa makAnA taiyAra thatAM, ane saMsthAonAM zikSaNa kArya zarU thayAM. I. sa. 1964 mAM vI. ema. pArekha komarsa koleja paNa tyAM ja zarU thai. bahAragAmanA vidyArthIo mATe suMdara chAtrAlaya taiyAra thayuM. kolejanA vidyAthIe mATe ena.sI.sI. lazkarI tAlIma pharajiyAta hAvAthI tAlImanuM kendra sadbhAgye kapaDavaNaja kolejane maLela che. keLavaNIkSetra kapaDavaNaja zaheranI ghaNI ja suMdara prasaMzAjanaka pragati thaI rahela. keLavaNI maMDaLanA nAnA jharaNAthI sAgara sudhInA pravAha dRSTi gocara thAya che. te keLavaNInA mahAna upAsaka gauravasamA mu. zrIzaMkaralAla harajIvanadAsa zAhane phALe che. niHsvAtha sevakane dhanikAe ghaNA ja sAro sahakAra ApyA hatA. A dAna meLavavAmAM zrIMnagInabhAI vADIlAla gAMdhIne bhUlAya tema nathI, Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava bhra-keLavaNuM kelene mATe jarUrI vizALa jamIna (26 ekara jamIna) zrIratnAkara mAtAjInI paDezamAM pasaMda karavAmAM AvI ane gujarAta sarakAre A jamIna keLavaNI maMDaLane phrI grAnTathI ApI. maMDaLe bIjI daseka ekara jamIna kharIdI ramatagamatanA medAna mATe tathA peveliyana mATe bIjI sarakArI jamIna maMDaLane nemInala renTathI 15 varasanA paTe ApelI che. pArekha bradharsa sAyansa keleja ane zAha kezavalAla semAbhAI ArTasa kolejanAM ghaNuM ja meTA kharce AlizAna makAne baMdhAyAM, ane kelejanI zubha zarUAta thaI. tenuM udghATana I. sa. 1961 tA. 15-6-161 nA zubha dine gujarAta rAjyanA te vakhatanA zikSaNa pradhAna mAnanIya zrI hitendrabhAI desAInA zubha haste karavAmAM AveluM. te divasanA atithi vizeSa pU. zrI ravizaMkara mahArAjanA AzIrvacana maLelAM. tyAra bAda sane 1964 tA. 5-4-164 nA roja zrIvADIlAla manasukharAma kemarsa keleja zarU karavAmAM AvelI. zrInAbAI jAbIrabhAi sabhAgRha ? kelejanI tamAma pravRttionA AyeAjane, samAraMbhe, melAvaDA nATyaprayoga vagere kAryakrama mATe eka sabhAgRhanI jarUra jaNAtAM dAnavIra zeTha zrI jAbIrabhAI badarUdIna mahetAe temanA patnI zrIhusenAbAInA nAme sArI rakamanI jAherAta karI. husenAbAI jAbIrabhAI mahetA sabhAgRha nAma rAkhavAmAM AvyuM. sAthe sAthe 300 khurazIo paNa te sabhAgRha mATe ApI. vidyAthIbhavana : kapaDavaNajamAM bahAragAmathI bhaNavA AvatA vidyArthIo mATe rahevA jamavAne keIpaNa prabaMdha nahIM hovAthI, sevAsaMghanA kAryakarenI daSTimAM A agavaDane ukela lAvavA mATe teoe tAtkAlika saMsthA taraphathI tA. 14-6-176 nA reja garavADAmAM kuvA pAse zrI maNIbhAI zAmaLabhAI zeThanA DahelAmAM vidyArthIgRha zarU karAvyuM. (te saMvata 192 nA jeTha mAsamAM zrIkuberabhAI desurabhAI paTelanI gRhapati tarIkenI sevAothI zarU karavAmAM Avela.) chAtrAlayanI sagavaDatA dUra karavA zrIyuta prabodhacaMdra jeThAlAla zAha taraphathI pitAnA mAtA-pitAnA smaraNArthe hela, ane jamInane keTaleka bhAga, De. vADIlAla desAI taraphathI bheTa maLatAM saMvata 192nA Aso suda 10 (vijayAdazamIe) chAtrAlayane pAye sva. jeThAlAla kALIdAsa chAtra nivAsa gRha 1 lAkhanA kharce temanA suputra zrIpradhacaMdra taraphathI tathA temanAM suputrI zrImadhukAMtAbahena caMdrakAMta ma. parIkhanA sahakArathI thayela. tyAM tA. 19-8-37nA divase vidyArthIone praveza maLyo. chAtrAlaya mATe mukhya saMcAlaka zrImAdhubhAI nAthAbhAI paTela, zrImANekalAla choTAlAla desAI (zrIharIkuMja sosAyaTInA Adya sthApaka) nimAyA. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *paDavaNunI gaurava gAthA A chAtrAlayanuM nAma pU. sva. harIbhAi desAinA smAraka tarIke temanA nAmathI " zrI hari chAtrAlaya rAkhyuM che. A sthaLe teozrInI pratimA tA. 161-1948nA rAja bhAratanA A yuganA RSi pu. vinAmAjInA zubha haste udghATana karavAmAM AvyuM. A chAtrAlayamAM chAtronA jIvanane saMyamI Adarza nAgarika ghaDavA mATe Adarza sevaka vyAyAmavIra mu. zrIkuberabhAI dalasubhAI paTela hatA. temane koI yuvAna bhulaze nahIM. (naDIyAdanA vatnI hatA paNa temane kapaDavaNajane potAnuM vatana gaNyuM che.) A samayanA juvAne potAnA vatana mATe kaMIka karI chUTavAnI tamannAvALA hatA. Aje paNa A chAtrAlayamAMthI zubha sa MskAra meLavI AgaLa vadhelA vidyAthIe temanA vatanamAM saMskAra jharaNA vahevaDAve che. 132 A chAtrAlayanA vahIvaTa 1944thI keLavaNI maMDaLanA hastaka cAle che. DAkAranI saDake AgaLa jatAM A ri chAtrAlayanA kampAuMDamAM ja eka vadhu chAtrAlaya zrImaMgaLadAsa vidyAthI bhavana " zeTha maMgaLadAsa raNuoDadAsanA TrasTIe tarapha dAna maLatAM khAMdhavAmAM AvyuM. sAthe sAthe svAvalaMbI vidyAthI A mATe e nAnAM chAtrAlaya bAMdhavAmAM Avela che. A traNe chAtrAlayomAM mAdhyamIka zALAnA vidyAthI o sAro lAbha le che. zrIdazarathalAla maganalAla bhaTe zaruAtanI bhAvanA tathA jamInanA ploTo pADI sADAtraNa vidyAM jamIna kuvA sAthe chAtronA hIta mATe sevAsaMghane bheTa ApI. tathA sva. naTavaralAla ApulAla desAinA smaraNArthe Do. bApulAlanA vArasadAro taraphathI paNa bheTa maLI che. je bhUlAya tema nathI. prathama bhADAnA makAnamAM tA. 13-6-1948nA roja sva. ramaNalAla caMdulAla parIkha khAsuMdIvALAnA zubha haste chAtrAlayanI zarUAta thaI. svataMtra makAna bAMdhavA mATe mATo phALo ekatra karavAmAM AvyA. te bAda kapaDavaNajathI moDAsA tarapha javAnI saDakanI jamaNI khAju AlIzAna chAtrAlaya AMdhavAmAM Avela che. kapaDavaNujanA suputra lokapriya sudharAI adhyakSa (mAcha) zrIdhIrUbhAi kAMTAvALAnA kuTuMbanA meATA dAnathI temanuM nAma A chAtrAlaya sAthe joDavAmAM AvyuM. traNa ekara jeTalI jamInamAM A chAtrAlaya vikasela che. dUra dUrathI bhaNavA AvatA khaDAyatA jJAtinA vidyAthI one dhArmika rIte prArthanA vagere temaja svAzrayI bane tevIrIte doravaNI ApavAmAM Ave che. lasuMdarAnA vatanI zrIkAMtIlAla zIvalAla talATI (keLavAyela) tenA Adaza gRhapati hatA. (je kapaDavaNujanA vyAyAma zikSaka hari chAtrAlayanA gRhapati ane kapaDavaNajanA hajAro vidyAthI onA jIvanamAM Ai cetanA reDanAra hatA. kuberabhAI dasubhAi paTela ke je paNa eka sainika che.) Aje tAlukAnA gRharakSaka daLanA vaDA che. gAmanI sevAsa'dha saMsthAnA mahAmaMtrI pade eka vakhata rahela che. sevA bhAvanAnA te pratIka che. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava chaThaMDuM -- keLavaNI tA. 19-5-1956nA rAja A zrI lakSmIcaMda mIThAlAla chAtrAlayanA AlIzAna makAnanuM udghATana khaDAyatA keLavanI maDaLanA pramukha zrImAhanalAla phulaca Mda zAhanA zubha haste karavAmAM Avelu. chAtrAlayamAM surajakhena lakSmIcaMda bhojanagRha, jayacaMda dharamacaMda kAryAlaya nAmanuM makAna, gRhapatinivAsa, gheTAlAla jADhajI hAla tathA TAlAla jhaveradAsa hAla paNa AvelA che. 133 zrImaphatalAla kAMtIlAla vidyAthI gRha tathA zrIcImanalAla DAhyAbhAI vidyAthI bhavana ane jInevALA DAinIMga hola kapaDavaNajamAM mahAvidyAlayeA taiyAra thayAM, paNa tyAM abhyAsa karanAra bahAragAmanA vidyAthI one rahevA tathA jamavAnI agavaDa nivAravA zrIkeLavaNI maMDaLe Tehula nAMkhI. A Tahela mesarsa maphatalAla kAMtIlAlanI kaMpanInA bhAgIdAroe svIkArI ane sAru dAna jAhera karyuM. sAthe sAthe sva. zrIcImanalAla DAhayAbhAInA supatnI mAyAbahena dvArA zrIcImanabhAInI smRtimAM vidyArthI gRhanA eka bhAga taiyAra thaye. A vidyAthI gRha keAleja kampAunDamAM uMcI TekarI para havA pANI ane naisargika sau sAthe zAMta vAtAvaraNamAM tyAMnI suMdaratAmAM vadhAro karI rahela che- 75 vidyArthI e sArI rIte rahI zake tevuM A bhavya chAtrAlaya che. keLavaNI maMDaLa kolajanA mahAragAmathI AvanAra bahenane mATe eka " vidyArthinI bhavana "nI vicAraNAmAM che. savAso gAma kaDavA pATIdAra chAtrAlaya zeThazrI maNIbhAI zAmaLabhAInA maMgalAmAM (atisarIyA daravAjA bahAra mANekabAInI dharmazALAnA sAmenA khuMgalAmAM) zarU thayela. zrI sa. vi, so. kaccha kaDavA pATIdAra vidyAthI bhuvana : kapaDavaNuja myu. pANInI TAMkInI paDozamAM myu. hAIskUlanI pazcime prakhyAta sIMgaravAvanI paDozamAM Avela zrIkaccha kaDavA pATIdAra samAjanI vADImAM eka vidyArthI bhuvana cAle che. A jamIna saMvat 1980nA Aso suda 10 (vijayAdazamI)ne maMgaLavAre tA. 7-10-1924nA roja kharIdI hatI. A vADI I. sa. 1944 samasta kacchI paTela bhAI Ae baMdhAvela che. tamAma kacchI bhAI ee AvIrIte peAtAnA vasavATAnI paDozamAM ghaNI jagAe (sthaLe upara) sudara vADIo bAMdhela che. jyAM temanA bimAra bhAI e tathA vidyAthI o mATe sagavaDo rAkhe che. A sthaLe paNa eka vidyArthI bhuvana zrIsavajIbhAI somajIbhAI tathA zrIvizarAmabhAI Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 kapaDavaNajanI gaurava gAthA somajIbhAI paTela ema baMne bhAIonA nAmathI zrI savajIbhAI enDa vizarAmabhAI kaccha kaDavA pATIdAra vidyArthI bhuvananI sthApanA I. sa. 1968nA zubha divase karavAmAM AvelI. kacchI vidyArthI bhAIone tamAma prakAranI sagavaDa ApavAmAM Ave che. mInIpurA (bAvaLIyA kampA)nA zrI savajIbhAI tathA dudhAyelanA zrIvizarAmabhAI baMne sahedara che. dhArmika zikSaNa saMskRta pAThazALA : kapaDavaNajanA jUnA samayanA jANItA zramaNalAla pItAMbara dAsa trivedI (maNIlAla bApu)nI havelImAM savaMta 151mAM saMskRta pAThazALA zaru karavAmAM AvelI. pachIthI paTelavADAnA nAkA sAme zrIraghunAthajInA maMdira sAthenI maDhabrAhmaNanI dharmazALAnA meDA para saMskRta pAThazALA meDha mitramaMDaLe zarU karela. temAM AcAryazrI pU. amRtalAla goradhanalAla purANI hatA. AmAM brAhmaNa vidyArthIo tathA vaNika lAbha letA hatA. jaina pAThazALA : je makAnamAM zrImANekabAI zeThANI taraphathI anAthAzrama ane sadAvratakhAtuM cAle che. te ja makAnamAM jaina vidyArthIone dhArmika jJAna apAya che. tenuM nAma zeTha maNIbhAI zAmaLabhAI dhAmaka pAThazALA che. jaina kanyA pAThazALA : jaina upAzrayamAM baporanA samaye dhArmika jJAna apAya che. bahene baporanA samaye lAbha le che. uparokta beu jaina dhArmika pAThazALAo jaina paMca taraphathI cAle che. | muslima zALA : aMtIsariyA daravAjA pAse kaAnI masjidanA meDA para zahera kAjI zrIbadaruddIna mahaMmadamIyAM kAjI sAheba dhArmika jJAna Ape che. kaDIyAnI masjidanA meDA upara paNa dhArmika zikSaNa apAya che. majurazALA : tA. 14-4-38nA reja sevAsaMghanI yejanA pramANe eka zALA majUrane akSarajJAna ApavA cAlu karavAmAM Avela. thaDA samaya bAda te baMdha thayela. : vahetI jJAnagaMgAH kapaDavaNajanI dareka zALAo tathA mahAzALAone potapotAnAM nAnakaDAM pustakAlaye che. jene lAbha tyAMnA vidyArthIo temaja zikSake laI zake che. jenI vyavasthA paNa zALAo suMdara rIte kare che. dhI neTIva janarala lAyabrerI kapaDavaNaja zaheranuM sauthI prathama gAma janatA mATenuM vAMcanAlaya che. A pustakAlaya pitAnA makAnamAM zaru thayela. tene mukhya phALe zahera sudharAInA prathama adhyakSa Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava -keLavaNI 135 rA. sA. maganalAla jecaMdabhAI hatA. (jeo madhrAnA vatanI hatA. ahIM vakIlAta karatA hatA.) jemanA prayatnathI A lAyabrerInI sthApanA thayela. teozrI eTalA kapriya hatA ke sarakAre temane gArmasa ekaTamAMthI bAda karelA. "merIala phaMDa " mAMthI temanI be moTI chabI taiyAra karAvI. (1) A lAyabrerImAM tathA (2) zahera sudharAInA helamAM rAkhavAmAM Avela che. zarUAtamAM A pustakAlayanA akhabAre, amaladAre ane myu. sabhyanA ghare khAsa karIne vaMcavA jatAM. A pustakAlayane upaga meTA gaNatA se letAM. jethI Ama janatA tene lAbha letAM saMkecAtI hatI. hAlamAM Ama janatA sArI rIte lAbha le che. akhabAre paNa sArA pramANamAM Ave che. tathA pustakanI Apa-le paNa sArA pramANamAM thAya che. temAM hAlanAM sAmAyiko dararojanAM--aThavADika-mAsika vagere Ave che. zrIbhakitaprasAda kezavalAla trivedI jyAre ApaNe graMthAlayane vicAra karIe chIe tyAre kapaDavaNajanA eka saputa yAda Ave che. je allAhabAda vizva vidyAlayanA graMthAdhyakSa che. teo zrIbhArata tathA amerikAnI sarakAra taraphathI paradezagamana karanAra tarIke hiMdabharamAM graMthAlayamAMthI sau prathama pasaMdagI thayela. teoe yurepa amerikAnA pustakAlayanA nirIkSaNa karela che. bharatanI sArI evI prasiddha lAyabrerIomAM teozrIe pitAnI sevAo ApelI che. parIkha parasetamadAsa harageviMdadAsa mahAjana pustakAlaya : zrIkapaDavaNaja zaheranI madhyamAM zrIgokulanAthajInA maMdira pAse darajIvADAmAM A AvelA che. A lAyabrerI hAlamAM potAnA svataMtra makAnamAM che. zaheramAM AmajanatA mATe suMdara sAhitya ja pIrasavAmAM pU. sva. tyAgamUrti zrIharibhAI desAIne phALe che. (juo citra naM. 60) pustakAlayanI sthApanA : A lAyabrerInI sthApanA saMvata 1974 Ase vada 13, tA. 1-11-1918ne zanivAre pU. haribhAI mA. desAInA zubha haste thaI. zrIharIlAla mA. zeTha, parIkha zAmaLadAsa parasotamadAsa, parIkha kevaLadAsa harajIvanadAsa, desAI kezavalAla chaganalAla, De. bApulAla kezavalAla tathA dezI somAbhAI punamacaMdanI salAhakAra samiti sAthe phrI rIDIMga rUma ane lAyabrerInA nAme zarU thayelI. makAna temaja sAdhane zrIzAmaLadAsa parasotamadAsa parIkha taraphathI maLatAM, zrI pU. ha. mahAjana lAyabrerInA nAme pitAnA makAnamAM svataMtra rIte vikAsa mArge zaru thaI. Aje traNa-cAra varasanA TUMkA gALAmAM tathA mahAjananA prayatnanA phaLa rUpe saMvata 1979 mAgasara suda 10 thI A lAyabrerI Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 kapaDavaNajanI gaurava gAthA tenA pitAnA makAnamAM svataMtra rIte vikAsa pAmI. A lAyabrerInI zarUAtamAM graMthapAla tarIke sva. zrIrAmacaMda devazaMkara trivedI joDAyA. zrIharIbhAIne maraNa pachI A lAyabrerInuM sukAna sva. vADIlAla premacaMdabhAI zAhe saMbhALeluM. A temanI saniSThA sevAnuja A vikasita pariNAma che. tyArabAda zrI De. vADIlAla bApulAla desAIe varSo sudhI sevAo ApI. hAlamAM kasturabhAI nagInabhAI zAha (mAjI dhArAsabhya-myu. pramukha.) saMbhALI rahayA che. pustakAlaya eTale graMtha, jIvanacaritro, sAmayike, mahAgraMtha vagerenuM saMgama sthaLa hoI tIrtha kSetra che. mAnava saMskAranA ghaDatara mATenuM sIMcana mATenuM caitanya sthaLa che, naMdanavana che. sthApanA vi. sa. 174 AsevadI 13 zanivAra dhanaterasanA zubha divase zrIharIbhAI desAInA paramamitra vidvAna zrI kalyANarAya nAthurAma joSI (nivRta AcArya zrI dvArakA hAIskUla )nA zubha haste karavAmAM AvelI. A saMsthAnuM nAma (makAnanA mukhya dAtA) zrIzAmaLabhAI parasotamadAsa haragoviMdadAsa che. 151mAM makAna kharIdI lAyabrerInA makAna sAthe te nAma joDI devAmAM AvyuM che. saMsthAmAM AvatA dainikapatro : gujarAta-5, hIMdI-, aMgrejI-1 saMsthAmAM AvatA sAptAhika pAkSika, mAsika patro 19 tathA 13 anya. saMsthAmAM AvatAM mAsika-trimAsika-vArSika 41 tathA anya 23. A lAyabrerI gujarAtamAMnI pratiSThita lAyabrerIomAMnI agrasthAne je lAyabrerI che, temAMnI eka che. A yaza tenA sarva ni:svArtha saMcAlake (pramukha zrIvADIlAla, bApulAla desAI, zrInaTavaralAla zAmaLadAsa parIkha tathA jene pitAnA gaNuM saMcAlana karanAra graMthapAla zrImadhusudana parasotamabhAI trivedI)nA phALe jAya che. saMvata 179nA mAgazara suda-1thI A lAyabrerI pitAnA svataMtra makAnamAM zarU thaI jyAM prathama mahAjanenI eka kamiTi nImavAmAM AvI. jemAM A saMsthAnA prathama pramukha saujanyamUrti nagara zeTha zrI jesaMgabhAI premAbhAI hatA. zrI pu. ha, mahAjana lAyabrerInA saMcAlana sAthe tenA cAlu svataMtra makAnamAM zrI hemalatAbahena hegiTenA varada haste tA. 15-7-6ranA roja nIcenA bhAge "mahilA pustakAlaya zaru karavAmAM AvyuM. zrI parIkha harajIvanadAsa khuzAladAsanI peDhI taraphathI dAna maLatAM te a, sau. jIvarabahena zAmaLadAsa parIkha mahilA pustakAlaya nAme Aje zebhe che. Ama Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava chaThuM-keLavaNI 17 makAnanA nIce zrI maNIlAla sAMkaLacaMda baraphIvAlA hAlamAM A sArvajanika mahilA pustakAlaya cAle che. saMsthAnA cAlu makAnanA meDA para occhavalAla kezavalAla desAI helamAM ja zrImAna caMdulAla kezavalAla desAInA dAnathI temanA mAtA-pitAnI pavitra yAdarUpe gaM. sva. zrIrUmaNubena kezavalAla raNachoDadAsa desAI bALa pustakAlaya, vAMcanAlaya cAle che. A saMsthAnA saMcAlaka taraphathI eka kapaDavaNaja tAlukA pustakAlaya maMDaLa I. sa. 1-31953thI zaru karela che. je dvArA sArAye tAlukAmAM sthaLe sthaLe pustakAlaya pravRtti dvArA saMskAra siMcita karI rahela che. 1927mAM pU. haribhAInuM avasAna thayA bAda temanA laghubaMdhu zrIzaMkaralAla mANekalAla desAIe lAyabrerIne vega ApavA ane temanI smRtirUpe sevAsaMdha' nAmanI saMsthAnI sthApanA karI. (kapaDavaNajanI ajoDa saMsthA). gAmanA nava yuvAne tathA pU. haribhAInA sAthe kArya karanAra vatananA lADIlA suputroe A saMsthAmAM potAnI zaktio kharcavA mAMDI. 1930mAM A saMsthAnA yuvAna kAryakaro svAtaMtrya sainika tarIke jelamAM javAthI, te samaye pragati rUMdhAvA lAgelI. 1947mAM A saMsthA tAlukA mathastha lAyabrerI tarIke mAnya thaI 1948 mAM A saMsthAnI rajata-mahotsavanI ujavaNI thaI A saMsthAmAM Adya sthApaka pU. harIbhAInI pratimA tA. 25-9-66nA roja saMsthAnA pramukhazrI De. vADIlAla bApulAla desAInA varada haste mukavAmAM Avela che. A saMsthA hAlamAM tenA vizALa makAnamAM che. je zrIharibhAI parivAranA suputra sva. zrImANekalAla choTAlAla desAInA nAmathI tathA mukhya pravezakhaMDa temanA patnI sva. dhIrajabena mANekalAla desAInA nAmathI zebhe che. mahilA pustakAlaya tathA vAcanAlaya sva. zrI jIvakerabena zAmaLadAsa haragoviMdadAsanA smaraNArthe zobhe che. A lAyabrerInI yojanA ane vikAsa gujarAtanI agragaNya lAyabrerIomAM sthAna pAmela che. ApaNA gAmanI A eka jJAna gaMgA, jenuM Acamana karavA jatAM pavitra thavAya. zrIvADIlAla premacaMda zAha jeo abhyAsI hatA. temaNe maratAM sudhI AnuM saMcAlana karyuM. e samayathI atyAra sudhI A lAyabrerInA vikAsa mATe (neTarI tarIke nahiM paNa pitAnI saMsthA gaNI) saphaLa saMcAlana karanAra graMthapAla zrI madhusudana puraSotamadAsa diIne bhUlAya tema nathI. sAthe sAthe tenA vyavasthApaka zrIvADIlAla premacaMdabhAI zAha, pachInA saphaLa pramukhazrI De. vADIlAla hatA. ka, ga. gA-18 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 kapaDavaNajanI gaurava gAthA jaina lAyabrerI sva. kasturabhAInA smaraNArthe zrIvADIlAla manasukhalAla pArekhe sthApela che. zarUAtathI tenI vyavasthA jaina yuvake rAkhatA hatA. temaja zrI kezavalAla ratanacaMda parIkha (hAlanA jaina sAdhu mahAkalpasAgarajI) zramaphatalAla ratanacaMda, zrIkasturalAla maNIlAla gAMdhI tathA anya bIjA sAthIo paNa karatA hatA. sekI lAyabrerI meTI vaherAvADamAM pravezatAM ja sAme uMce jatAM vahetI gaMgAne pravAha jovA maLe che. tenA nIcenA khaMDamAM bimArenI sAravAra (cikitsA) tenA mATenuM suMdara davAkhAnuM che. upara lAyabrerI vaherA sadagRhasthanA prayatnothI zarU karavAmAM AvelI che. A lAyabrerImAM dareka gAma janatA sAre lAbha le che. saMtoSakAraka ane sAru evuM A pustakAlaya vahorAvADanA nAka che. tene pitAnuM svataMtra makAna che, hAlamAM te cAle che. pragati lAyabrerI : 194ranI rASTrIya juvALa ane yuvAnanI aneka pravRttio paNa hatI. temAM udAmavAdI vicAro dharAvatA yuvakee dhaLIkUI pAse eka bhADAnA makAnamAM pragati lAyabrerI zarU karela. temAM e ja prakAranuM sAhitya rAkhavAmAM AveluM. lAyabrerI zaru karavAne yaza 42nI laData mATe pitAnI muMbaInI meDIkala prekaTIsa choDIne AvanAra kapaDavaNajanA yuvAna De. ravindrabhAI rAdhAkRSNa trivedI hatA | navayuvakenA juvALanA darzanArUpa sthapAyela pustakAlaya temaja hAlamAM nAmazeSa rupa hAI navIna jIvananI AzAnI rAha joIe te baTuM nathI. 1. jaina lAyabrerI, ra. nAgara yuvaka lAyabrerI, 3. muslima lAyabrerI, 4. brAhmaNa yuvaka maMDaLa lAyabrerI, 5. kAchIyA yuvaka maMDaLa lAyabrerI. -- keLavaNI pracAra - yuvAnanA kAryo-jemaNe hastalikhita mAsike kADhI anya yuvAnanI lekhita kaLAne vikasAvavA stutya kArya karela che. tevI hastalikhita prate. bAlAghAna - kapaDavaNaja sArvajanika vyAyAma maMdiranuM hastalikhita. jana jAti :- utsAhI jaina yuvakoe zaru karela. sAhityeAdaya :- zaheranA svataMtra vidyArthIoe zarU karela navabhUti - meDha abhyadaya samAjanA utsAhI yuvakee zarU karela. moralI - sAhitya maMdira taraphathI yuvAnoe zarU karela. nAgara abhyadaya - nAgara yuvAnanA utsAhanuM phaLa hatuM. nagAru - hari chAtrAlayanA chAtrone A sAhitya vibhAga haste, Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gIrava -LavaNI dhvani-sAhitya-kavizrI kalApI (zrImanaharaprasAda bhAvanagara). zALA keleja pitAnA sAhitya aMke paNa bahAra pADe che. keTalAka varSo pahelA ahIM jyAre prinTIMga presa jevuM na hatuM, te samayamAM sauthI pahelA prinTIMga presa zarU karanAra sAMkaLacaMdabhAI tenuM sthaLa bhudharabhAInI khaDakImAM hatuM. kapaDavaNajanA utsAhI bhAI zrIkRSNaprasAda pItAMbaradAsa trivedIe pitAnA presamAM eka "catara" nAmanuM patra zarU kareluM paNa te TUMka samaya bAda baMdha thayeluM. bIje eka prinTIMga presa " mitra maMDaLa" nAme hate. jenuM saMcAlana ramezacaMdra sAMkaLacaMda karatA hatA. tenuM sthaLa pIpaLA khaDakImAM mahAdeva pAse hatuM. zrI mahAlakSamI prinTIMga presa : zrI muLazaMkara trivedIe temanA patnI zrImatI mahAlakSamIbenanA nAme zarU karela. je temanA sALA zrI zAMtIlAla rAmacaMda jIvyA tyAM sudhI e nAmathI cAluM rAkhele. zrI kalyANa prinTIMga presa : amathA pArekhanI khaDakI sAme zrI kuberabhAI dasurabhAI paTele (yuvAnanA ghaDataranA praNetA), zrI mANekalAla cheTAlAla desAI tathA zrIvADIlAla saMtanA sahagathI ane pUjya nArAyaNa svAmInArAyaNa Azrama himAlaya)nA AzIrvAdathI A presa zaru thayela. zrIpAla prinTIMga presa - vahoravADa pAse. anupama prinTasa - mIThA taLAvanA daravAje. rAja prinTIMga presa - esa. TI. sTenDa sAme, aMbikA prinTIMga presa - kuMDavAva tarapha TAvara roDa, zrInavaraMga prinTIMga presa - yamunA TokIjha pAse, -: keLavaNuM prema :keTalIka jJAtioe pitAnI kAma mATe svataMtra phaMDanI vyavasthAo karI che. jemAM kemanA utsAhI sajjane vyavasthA saMbhALe che, ane vidyArthI bhAI-bahenone maphata pustako dara varase Ape che. keTalIka vakhata phI apAya che. vaLI tene paNa apAya che. je je kema A kArya kare che tene keTalAka vidyArthIo sAre e lAbha laI zake che. jaina - kapaDavaNajanA udAra prakhyAta nagarazeTha zAmaLabhAI nathubhAInA dharma patnI zrI rUkamaNIbAI smAraka phaMDa cAle che. phaMDene vahIvaTa TrasTI maMDaLane hastaka che. A phaMDanA vyAjamAMthI zALAmAM bhaNatA vidyArthI bhAI-bahenone pustake, phI tathA skolarazIpo paNa apAya che. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA paravAha kaMThaH zeTha harilAla manasukharAma desAI (mAcIsavALA) taraphathI rivADa kemanA tamAma vidyArthIone zALAnI phI, pustake, skelarazIpa tathA anya InAme paNa apAya che. eka abhyadaya H A yuvaka maMDaLa pitAnI jJAtimAMthI nANuM meLavI pitAnI kemanA sarva vidyArthI bhAI-bahenane pustakanI vaheMcaNI kare che. yuvAnanA A kAryane sArIe kema taraphathI vakhatovakhata sahAya maLyA kare che. teo badhA ja vidyArthIone phI paNa Ape che. : nAvI vidhotejaka maMDaH sva. zaidya aMbAlAla dolatarAmanA smaraNArthe I. sa. 1945mAM zarU karela. (TUMka samayamAM UgyuM tevuM ja AthamI gayuM) kAchIyA yuvaka maMDaLa : kAchIyA paTela paMca taraphathI pustaka vaheMcaNI thAya che. anya jJAti phaMDa ekaThAM karIne pitAnI jJAtIo mATe pustake vaheMcaNI kArya kare te ghaNA vidyArthIone rAhata rahe. sAdhana saMpanna vyakitaoe AvA phaMDane vikasAvavA joIe. traNa traNa varase pustake badalAya che. jethI keTalIka saMsthAone kharca bojo vadhe che. phI bAbatamAM have te sarakArI rAhe zikSaNa garIbone mAphI jevuM banI gayela che. jethI pustakane ja kharca rahe che. phIne savAla baMdha che. jJAnagaMgA sAthe ja zALA mahAzALAomAM jema graMthAlaye che, temAM keTalAka dhArmika sthaLomAM paNa dhArmika temaja anya graMthanA saMgraha che. jene upaga dharmagurUo, vidvAne tathA dhArmika jJAnanA upAsake kare che. jaina kemamAM hastalikhita temaja chApela patro ane graMthavALA moTA bhaMDAre che ne bIjA nAnA bhaMDAre paNa che. hastalikhita chApela prate tathA pustaka 1 aSTApadajIne jJAna bhaMDAra 815 32 2 mANekabAI zeThANIne bhaMDAra 26 hAlamAM A banne bhaMDAre zrIabhayadevasurIzvara jJAna bhaMDAra thatA tyAM arpaNa karela che.) 3 zeTha mIThAbhAI gulAbacaMda upAzraya 150 4 zrI abhayadevasurIzvara jJAna bhaMDAra. jemAM pitAne bhaMDAra che. tad uparAMta bIjA paNa gaNA sArA bhaMDare che. (jue citra naM. 61) (e) zrIzrutakecanazAstrasaMgraha tathA tenA peTAmAM zrIkaMcanacitrasaMgraha che. 2000 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava -LavaNI 141 (mudrita sthApatya citrakalAne je apUrva saMgraha te A kaMcanasAgarasurijIne pitAne che) (bI) upa0 zrIsUryodayasAgarajI jJAna bhaMDAra (sI) pU. paM. zrIvijayasAgarajI jJAna bhaMDAra. (DI) paM zrIprabodhasAgarajI jJAna bhaMDAra (je atyAre zrIabhayadevasurIzvara jJAna . bhaMDArane arpaNa karela che.) (I) sAdhvI zrIsumAyazrIjI (epha) sAdhvI zrItilakazrIjI jenA jenA nAmanA bhaMDAro ane sU. jJAna maMdiramAM che, te te temanI potAnI mAlikInA che. tenI saMbhALa a. sU. ma. kare che. ardhamAgadhi, saMskRta, gujarAtI, hastalikhita prate tathA traNa vibhAgamAM temaja hindI bhASAmAM chApela pratro ane pustaka che. atyAre te badhAnI cokakasa saMkhyA na kahevAya. zAstra kAvya, keSa, sAhitya, nyAya, vyAkaraNa, chaMda, kathA vigere tamAma jAtanu sAhitya temAM che. - hastalikhita graMtha bhArata tathA vizvanI aitihAsika paraMparA e noMdhe che ke-dharma che e lekazikSaNane amulya vAraso che. graMthe jagatanAM dharma pravartakee, ane vidvAnoe ane RSimunioe tADapatro para lakhyA che. zIlAlekha dvArA, tAmrapatra dvArA aneka ne lakhavA mAMDI. te pachIthI hAla kAgaLa upara te jJAna utAravAmAM AvyuM. have te sarva jJAna chApavAmAM AvyuM. te pachI hAlamAM philma tathA Tepa paNa karavAmAM Ave che. hastalekhIta graMthe sArA akSaramAM lakhavAmAM AvatA, citra paNa citrAtAM. AvA hastalikhita graMtha zaidIka tathA jaina dharmanA vidvAnenA hAthe lakhAyelA jovA maLI zake che. vaidIka graMtha brAhmaNanI mAlikImAM, jyAre jaina graMthe upAzrayamAM, jJAna bhaMDAramAM jovA maLe che. AyurvedanA graMthe AyurvedIka kuTuMbamAM jovA jANavA maLI zake che. . ApaNu vatananA amaratasamA A. zrIAnaMdasAgarasUrIzvara mahArAje jaina Agame chapAvIne, Agama vAMcanA AvI. jethI jagate temane AgaddhAraka kahyA che. vaLI jaina Agama zIlAmAM ne tAmrapatramAM karAvIne, tenA maMdire benamuna banAvyAM. pAlItANA ane suratamAM e be kirtIstabha ajoDa che. sva. pUjya munizrI puNyavijayajI mahArAja sAhebane koNa nathI oLakhatuM ? A saMta purUSe bhAratanA jJAna bhaMDArA tapAsyA che. jenI temaNe sUci taiyAra karela che. je pragaTa apragaTa che. bhAratamAM pAMca gAma evA haze ke jyAM hastalikhita jainagraMthanA bhaMDAra haze kapaDavaNajamAM 1. aSTApadajI 2. paMcanA upAzraya 3. mIThAbAI upAzraya hastalikhita bhaMDAranuM sthAna. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 kapaDavaNajanI gaurava gAthA A traNeya jJAna bhaMDAremAM hastalikhita mATe bhaMDAra aSTApadajIne che. bAkInA be bhaMDAra nAnA che. A traNe bhaMDAra ghaNae mahAna che. paMcanA upAzrayanA graMtha saMgrahamAM evA apUrva pAnAo jovAmAM Ave che. Aje tyAM je apUrva graMtho che te jotAM A bhaMDAra paNa eka viziSTa bhaMDAra pUrve hate. paMcanA upAzrayamAM zrIbhAva vijyapAdhyAya kRta utarAdhyayana TIkAnI prati che. je graMthAkAre lahIA pAse lakhAvI tenuM saMzodhana karela che. aSTApadajInA bhaMDAramAM tatvArthe sutranI survaNAkSarI prati che. bIjI paNa manehara prate che. graMthe sArA ane mahatvanAM che. traNemAM graMtha che. A graMtho jJAnIo (je vAMcI zake tevA vidvAne mATe) adhyayana ane nirIkSaNa e amula avasara jevuM che. svAminArAyaNa saMpradAyamAM ke veda maMdiramAM je graMtha haze tenI noMdha laI zakAI nathI. AryubaidyanA hastalekhIta kapaDavaNajanA vaidya kuTuMbamAM lekhakanA) Aje paNa hayAta che. -: zArIrika keLavaNuM :mAnasika vikAsanuM sAdhana jema keLavaNuM che, tema zArIrika vikAsanuM sAdhana vyAyAma che. zArirIka vikAsa vinA mAnasika vikAsa egya rIte sadhAte ja nathI. ramatagamata ane AnaMdathI zuddha havAne lAbha maLe che. rastAmAM ghuLa ane tephAna karatA bALake vyAyAma maMdire dvArA gya ramatanuM jJAna meLavI zarIrane samRddha banAvI zake che. khelADIo sArA nAgarika bane che ne ekabIjA pratye sahAnubhUti vALA bane che. sArvajanika vyAyAma maMdira - gujarAtanI bhAvi prajAne zuddha ane Adarza yuvAne ghaDavA gujarAtanA purANIbhAIenA mAnanIya zrIamubhAI ane zrI choTubhAI purANInI preraNAnuM pAna karanAra va. haribhAI mA. desAIe kapaDavaNajanA yuvAnone ghaDavA nidrAmAMthI jAgRta karavA, sArvajanika vyAyAma maMdiranuM tA. 10-10-1922 saMvata 178 ne A vada 4, nA roja khUgala bajAvyuM, sva. lekapriya nagarazeTha zrI jesIMgabhAI premAbhAIe zrImANekabAI zeThANInI dharmazALA vyAyAma maMdiranA upaga mATe ApI. pUjya haribhAIne Adeza jhIlanAra parivAra taiyAra thaye. jemAM temanA nAnAbhAI zrI zaMkaralAla mANekalAla desAI zrI mehanalAla aMbAlAla parIkha, caMdrakAMta maNIlAla parIkha, zrI occhavalAla zAha, zrI mANekalAla choTAlAla desAI mukhya hatA. vyAyAma maMdiramAM AvanAra nAgarika sAco Adarza sevAbhAvi nAgarika bane e A saMsthAne mukhya udeza hAI sevAsaMgha taraphathI A samayamAM naDiyAdanA eka Adarza bhAvanA Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava chaThThuM --keLavaNI zIla yuvAna zrIkuberabhAi dasubhAI paTelanI vyAyAma zikSaka tarIke nimaNuMka karI. te vyAyAmanA jeTalA niSNAta hatA, teja pramANe vyAyAma maMdiranA anya ziSye! paNa taiyAra karyAM. Aje zrIkuberabhAI hajAro vidhAthI enI, peraNAnA pratIka che. A saMsthAnA guru ziSyA save zArIrika mAnasika rIte sArI rIte taiyar thayelA rASTrIya sevAnI bhAvanAmAM raMgAyela che. 143 A maMdiranA bhakte dvArA vyAyAma pracAra mATe tAlukAmAM paNa harIphAi ceAjavAmAM AvatI. pravAsa, vakRtva harIphAI tathA benDa paNa sArI rIte zIkhavavAmAM AvatuM. talavAra, baMduka (eragansa) tathA tIra paNa zIkhavatA. jayAre vArSikatsava hoya tyAre A madiranA prayogo jonAra herata pAmI jatA. ( sarakasanA prayAge! jevA suMdara prayogo rajU karavAmAM AvatA.) hALIkotsava vakhate dhuLeTInA divase bALakone kAdava kIccaDa ane asalIla vANIthI bacAvavA gAmamAM vyAyAma vInu saraghasa nIkaLatuM. madAnIranI ramatAnA prayAga sthaLe sthaLe karavAmAM AvatA. A sasthAne pAtAnu byugala benDa paNa hatuM. tenAM sAdhanA 1937mAM zrIocchavalAla aMbAlAla jhaverI taraphathI bheTa ApavAmAM Avela. eka samaya evA hatA ke jayAM hALIne pragaTAvavAmAM AvatI. te sthaLa upara kaMsAravADAnA cakale nagna mATInuM pUtaLu mukavAmAM Avatu. cADIyA jevuM jene ilAjI kahetA. A bibhatsa pUtaLAnI kAyamane mATe te te sthaLAnA tAphAnIonI nArajagI tathA khApa vahArIne paNa kAyamanA mATe adha karAvI dIdhu. je pUtaLAnI kheMcatANa vakhate lAMkhI zerImAM 32 kAThA khAjunA yuvAneA ane ka MsArAvADAnA cakalAnA yuvAne tyAM paththaro nAMkhIne laDAI karatA. pArekha A vyAyAma madiranA yuvAneAnI bhAvanA sevAsaMghanI tamannA ane zrI kuTuMbanI bhAvanAnA baLe eka zrIcImanalAla khApAlAla parIkhanA sva. supatra vinAdarAyanA smaraNArthe eka vinAda vyAyAmagRha bAMdhI ApyA je hAla DAkora javAnA rastA upara DAbI bhAja che. A makAnanuM khAtamuhUta akhIla rASTriya mahAsabhAnA mahAmaMtrI AcArya zrIkRpalANIjInA zubha haste sa Mvata 1997 Aso suda 10 (vijayAdazamI) tA. 30-9-1941 nA roja temaja vyAyAma madiranA bhAvanAzIla yuvAna zrIparikSItarAya bhe!gIlAla trivedInI sAtheja pUjanavidhi rAkhavAmAM AvelI. (hAlanA zrIrAjArAmanA nAme oLakhAtA sarvodayakA kara), vyAyAma madiranA vidyArthIonI DirekaTarI taiyAra karavAnA vicAro hatA. taiyAra thAya tA sAru. A sArvajanika "vinAda vyAyAma gRha" madIra 29903 co. vAramAM samAyela che. vinAda vyAyAma maMdiranuM udghATana sane 1945mAM mAnanIya zrIdAdAsAheba Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajano gaurava gAthA mAlava karanA zubha haste karavAmAM Avela. A vyAyAma madiranI zAkhArupe kanyA vyAyAma maMdira' paNa zarU thayeluM, jenI vyavasthAnI zaruAta a. sau. zAradAbena trivedI karatAM hatAM. yuvAne mATe anya sthaLoe paNa vyAyAmanI zAkhAe zarU karela, paNa sajAgAvazAta baMdha thayela. nyAyAmanI A pravRtti sevAsaMghanA ja yuvako mAraphate " vyAyAma vidyArthI saMgha " nAmanI saMsthA dvArA karatA. gujarAta vyAyAma pracAraka maMDaLa taraphathI cAlatA grISma vyAyAma vage paNa ahI yAAyelA. vyAyAma pravRttinI jIvatI akhaMDa jyAtasamA mu. kuberabha!i 4. paTelane te samayanA yuvAneA kadI paNa bhUlI zake tema nathI. Aje te temanuM jIvana rAjapIpaLA cheTubhAI purANI vyAyAma zALAne apI cUkayA che. Aja vyAyama maMdiranA gauravasamA zrIrAjendra zAha kavi, zrIsAmAbhAI zAha citrakAra, zrI sva. viSNuprasAda cunIlAla trivedI, (bhAratanA pradeza khAtAnA elacI) aneka gauravazIla yuvAne A vyAyAma maMdiranI mATImAM ragaDhoLAyA che. zrIdInezacaMdra ecchavalAla zAha amerikA kolaMbiyA yuni. ricasa vibhAgamAM. svAtaMtrya saMgrAmanA sainika paNa Aja madiranA bhakto che. yuvanAne ghaDavAmAM jeTalA zALAonA, jeTalA kuTuMbanA sa MskAronA phALeA che, teTalA ja vyAyAma maMdiranA mahattvanA phALe che. 114 zrIkhajaraga vyAyAma maMdira-mIThA talAvanA daravAjA pAse, " saradAra bAga ke je phulavADInA nAme oLakhAtuM medAna che, te sthaLe 'zrIbajaraMga vyAyAma maMdira' sthapAyuM hatu. pAsenI AraDImAM vyAyAma madiranA sAmAna rahetA. A samayamAM vyAyAma pravRttimAM eka bhAI zrIharibhAI rAmakRSNa trivedI vyAyAma vIra hatA. je " haribhAI vIra ' nAme oLakhAtA. nA kAvyeSu nATaka ramyam - gazmA :- zaheranI pALeAmAMnI tamAma bahenA tahevAromAM temaja mAMgalika prasagAmAM tathA anya samaye saMgIta prema batAve che. navarAtrinA mahAtsava vakhate (Ase suda 1 thI Aso suda 9) pALe paLe tathA mukhya cakalA para garabAonI suMdara ramajhaTa cAle che. temAM kaMsArAvADAnA cakale (hALI cakalA), khatrIsa koThAnI vAva pAse, meDhezvarI mAtAnA cAgAna para, sutAravADAnA cakalA, rAmajI maMdira pAse, mATA nAgaravADAnI pAchaLa luhAravADamAM, cAmuMDA mAtAnA sAnighyamAM tathA sadhavAva mAtAnA cAgAnamAM tathA nAnI meTI peALAmAM garabAnI suMdara ramajhaTa jhAmatI. zALA mahAzALAo tathA kanyAzALAomAM temanA vASi kAtsA vakhate baheneAnI saMgIta nRtyanI kalA jovAmAM Ave che, tathA vidyAthI o paNa te samaye potAnA abhinaya paNa rajU kare che, Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava TuMkeLavaNI 15 cosaTha kaLAomAMnI A kaLA jevA sAMbhaLavAnI maLe che. hindu-muslima samAjamAM tahevAre mahatsava vakhate saMgIta-nRtya-nATya-abhinayanI kalA A rIte (bhAratamAM) ApaNane prasa gepAta jovA maLe che. ahIM paNa kalAnA pujArIo hatA. che. A raMgabhUmimAM sArI nATya saMsthAo potAnA mukAme karatI. kalAnA uttejana mATe ke. manaraMjana khAtara paNa yuvAnanA saMgaThana dvArA A saMsthA zarU thayela. sauthI prathama vyAyAma maMdiranA utsAhIoe A saMsthA zarU karI, ane nATya prayogo rajU karelA. lalitakalAne piSanArA yuvAno dvArA sArA kAryo karI zakAtAM te A saMsthA. pachI bIjI "nyu emecara" nAmanI saMsthA zarU thaI te paNa be traNa pratye pachI nahIvata banI gaI. pahelI saMsthA taruNakalA samAjanA nAme pharI kAma karatI thaI. pharI saMskAra maMDaLanA nAme te saMsthAe prage rajU karelA yuvAnone juvo kAyama nahI rahyo. paNa zALA mahAzALAone vikAsa thatAM A abhinava prayuge zALAo dvArA thavA lAgyA. A zALA mahAzALAoe pitAnA AgavA raMgabhavane bAMdhela che. " kapaDavaNajamAM gujarAtanI zarUAtanI nAnI kaMpanIo AvatI. rAmalIlAo paNa Thera Thera prayoga karatI. nAyaka ane mIra kemanA yuvAne pitAnI nAnakaDI saMsthAo laIne AvatA. teo vyavasAyI kalAkAre hoya che. gujarAtanI nATaka saMsthAo paNa AvatI. A saMsthAe pitAnA mukAma khAsa karIne aMtIsariyA daravAjA bahAra Avela zrIzeThANInI dharmazALA tathA hAlanI TAMkIvALI jamIna pAse, tathA jyAM hAla naTarAja TekIjha che tenI pAchaLanA goDAuna para patarAnuM kAcu thiyeTara bAMdhIne karatA. A sthaLe khAsa karI gujarAtanI jANItI sAbarakAMThAnA vatanI kalAkArenI (moTA bhAge eka ja kuTuMbanI) banela zrIbhAratasubodha nATaka maMDaLa. jenA saMsthApaka sva. zrI hIrAlAla durlabhajI tathA zrI zaMkaralAla durlabhajI nAyaka tathA gulAbarAya nAyaka hatA. A kaMpanInA nATaka meTe bhAge dhArmika, tihAsIka ane bedhadAyaka ja prajA samakSa rajU karatA. A kaMpanInA sthApakenA Agrahane vaza thaIne sva. zeTha maganalAla narasIMhadAse kapaDavaNajamAM prathama pAkuM thiyeTara bAMdhyuM. je Aje sarasvatI thiyeTaranA nAme ApaNe joIe chIe. A thiyeTara para prathama "bhArata subodha maMDaLanA prayogo thayA. pachI gujarAtanI prakhyAta evI "zrIlakSamIkAMta dezI nATaka" "zrI Aryasaitika" jevI nATya saMsthAoe paNe tenA pratyege rajU karelA. jyAre gAmane nagaragRha na hatuM tyAre nagaragRha tarIke paNa A thiyeTara upaga lAgatuM. A thiyeTaramAM hAlamAM zrI nAnubhAI maNIlAla geranI mAlikI nIce calacitro batAve che. e naTarAja TekIjhanA nAme oLakhAya che. temAM 700 beThakenI vyavasthA che. A thiyeTara meDA ka. gau. gA. 19 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA dhI che. ApaNA zaheranuM A jUnuM ane prathama pAkuM thiyeTara che. samaya pramANe pheraphAranI jarUra kharI. vizvanA bhAratIya ke lAla jAdugara jevAnA prayege prajAe A sthaLe jeelA. tathA pujya geMgarejInI pavitra vANIne pravAha paNa A sthaLethI vahele. kalA niketana - zrIkapaDavaNaja keLavaNI maMDaLa saMcAlita "kalA niketana" nAmanI saMsthA tA. 25-11-1966mAM zarU thayela che. teNe saMsthAnA hita mATe prAge karyA che. keLavaNI maMDaLa hastaka cAlatI zikSaNa saMsthAomAM abhyAsa karatA vidyArthIe nI kalA zaktine sArI rIte pretsAhana maLe. tathA kalApriya vidyAthI vyAsapITha para, raMgamaMca para ekaThA thAya e mukhya Azaya che. kapaDavaNaja kalA niketananA bAla kalAkAree temanI zaktinuM pradarzana muMbaI "biralA mAtuzrI sabhAgRha" mAM tA. 1-9-1967 kapaDavaNajanA dAnavIra zeThazrI jAbIrabhAI mahetAnA pramukhasthAne yojAyela. sabhAge bhAratanA citra udyoganI layabaddha pratiSTha sIne tArIkA kumArI AzAbena pArekha padhArela. ku AzAbena pArekha kapaDavaNajanI saMskArI eka zikSita zrI sudhAbenanI dIkarI che. kaLa satinA temanA pitAzrI zeTha bacubhAI temanI ekanI eka dIkarI che. teo paNa keLavaNI ane vaidakIyakSetro ghaNuM dAna ApI cukela che. A rIte kapaDavaNujanI janatAmAM paNa kalA saMskAra che. bhAratIya saMskRti ane vividha pravRtionA praNetAo che. ' mahAvIra jayeTara - mIThAtalAvanA daravAjAthI gAmamAM praveza karatAM jamaNI bAju eTale hAla jyAM "zrIpunita saMkirtana bhavana" che te sthaLa. kapaDavaNaja IlekiTraka pAvara hAusanI pAsenA sthaLe zrI jezIe eka thiyeTara bAMdhyuM (calacitra mATe ja). keIpaNa saMjogoe pharI A thiyeTaramAM calacitro ke raMgabhUminA prAge karanArA saphaLa nahIM thayA. AthI A thiyeTara kharIdIne cheTaTe zrI punitasaMkIrtanamaMDaLane vecANa karyuM. bhagavAnanA nAmamAM te naphe ja che. ahIM saphaLatA aphaLatAne prazna upasthita thatuM ja nathI. zrI je. bI. mahetA thiyeTara (yamunA TekIjha) sarakhalIyA daravAjA bahAra DAbI bAjunA raste jatAM jamaNI bAju eka sAru sagavaDavALuM thiyeTara zeThazrI jAbIrabhAI badarUdIna mahetA taraphathI bAMdhavAmAM Avela che. A thiyeTaramAM 396 prekSakenI beThake che, A chabI gharanuM khAta muhUrta tA. 28-12-1948mAM karavAmAM AveluM. tenuM udghATana tA. 8-6-194-aa re ja te ja samayanA kheDA jillAnA kalekaTara zrImAna khArakara sAhebanA Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garava 2-keLavaNI 140. zubhahaste nagarajanonA sahakArathI bhavya samAraMbha yojI karavAmAM AveluM. A chabI ghara vizeSa manoraMjana puru pADe che. 1964 jAnyuArIthI sthAnika siMdhI gRhastha yutha vathANI tathA epha. DI. vakhAriyA, A baMnee kharIdyu. hAla 1981 ogasTa mAsathI sabAnA ekajhIbITarazane vecANa ApyuM. jenA mAlika zrImatI tArAbena abdulasatAra zekha ane yusuphabhAI hAjI mahamada che. priyA TekIjha - ' triveNI pArka sAme navA esa.TI. basasTenDa pAse adyatana thiyeTara tA. 3-7-8 nA roja zaru thayuM. jenA mAlika bhAnubhAI zaMkarabhAI paTela (lATavALA) che. A chabIgharamAM 853 beThake che. saraka :- 1. kapaDavaNajanA AMgaNe nAnA-meTA sArA evA sarkase AvatAM. jemAM zarIra aMgenA-prayoga tathA vanapazuo tathA jAnavaranA prago paNa jovA maLatA. A sarakase khAsa karIne aMtIsariyA daravAjA bahAra hAlanI zrI mANekabAI zeThANInI dharmazALA pAse khulluM medAna hatuM. tyAM kAyama A oDhaNamAM A bAjunA tamAma ra (gAya-bheMse) savAramAM caravA mATe laI jatAM pahelA ekaThAM thatAM, te bhegAM karavAnuM sthaLa hatuM. 2. sarakhaliyA daravAjA bahAra DAkera javAnA cAra rastA para DAbI bAjunA taLAvamAM ( hAla jyAM posTa ophisa che.) sarakase AvatAM ane temAM prAge karatAM. 3. aMtIsarIyA daravAjA bahAra DAbI bAjunA prAcIna sIMgAravAvanI sAme hAlanI zahera sudharAInI mAdhyamika zALAnI sAme talAva che. jyAM zrI lIajhA mAtAnI nAnakaDI DerI che tyAM khullA medAnamAM paNa sarakasa utare che. garabo: vedanA samayathI Aryoe sUrya pujA zaru karela che. prAcIna samayathI sUrya pujA ane zakti pujA cAlu che. mAnava nRtyanI sAthe bhagavatI stuti bhagavAna zrIkRSNanI jIvananI lIlAnA prasaMge tathA samAjamAM keTalAka prasaMgoe AvI rIte garabA gavAya che. mAnava nRtyanI pAchaLa dharmanI bhAvanA samAyela che. garabe eTale garbhadIpa garbha eTale ghaDI, ahIM brahmAMDanI kalpanA che, ane aMdaranI ta jIvananA satyanI jhAMkhI karAve che. Adya zakti taraphane sAdarabhAva garabo gAtAM vyakta thAya che. garabA eka tALI ke traNa tALIthI gavAya che. keTalAka puruSo paNa dADayA rAsa ane garabA gAya che. bhavAI :- madhya kALathI nATake nahI paNa lokonA manoraMjanAthe bhavAIveza thatA hatA. gujarAtamAM bhavAI e leka nRtya ane nATaka kaLAne eka prakAra che. bhavAInI utpatti mATe keTalIka mAnyatA che. te rAmAyaNa kALathI che. ApaNA gujarAtamAM chellA Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 kapaDavaNajanI gaurava gAthA cAraso varasathI A prayAsa che. tenA mukhya puruSa zrIazAvana hatA. (vadhu jANavA nAyaka vaMza vize juo.) bhavAImAM nRtya nATaka ane zamabhASaNa jeTaluM ja saMgItane sthAna che. bhavAI bhagavatI mAtAnA maMdiramAM, mAtAjInA sAnidhyamAM ja A kAryakrama jAya che. A bhavAInA prakArane sAcavI rAkhavAnI kaLA bhejaka tathA nAyaka jJAtinA bhAIoe rAkhela che. gujarAtanI raMgabhumi A jJAtInA bhAIothI zebhatI hatI. haju paNa A bhAIo A vArase sAcavI rahyA che. temanA sArAye saMgItakAree kalAkaree gujarAtanA caraNe pitAnI jIvanakalA apI che. haju apa rahyA che. bhavAImAM devadevIonA veza kADhe che. jUnA vakhatanI bhAvanA veza kADhanArAoe temAM keTalAka sudhArA vadhArA karI A eka gujarAtanA saMskAradhana samA mane raMjanane haju vaLagI rahayA che. navA navA parivartana thAya che. khAsa karIne bhavAI meTA ratnagiri tathA nAnA ratnagirinI sAnidhyamAM bhAdaravA suda 1rathI suda punama sudhI dareka sAla thAya che. keTalIka vakhata garoDanA raste jatAM kAlIkA mAtAnA nAnakaDA maMdira pAse paNa bhavAI thayelI. bhavAInA vezamAM samAja zikSaNanuM pratibiMba jhIlAyela che. khAnadAnanAM ghamaMDa tathA zoSaNakhoranA jUThANAnA kaTAkSa paNa hoya che. bhavAImAM mIyAbIbI, jhanDA gulaNa, paThANa jevA veze bahu prasiddhi pAmelA che. bhavAImAM sAhityanuM dhoraNa tathA hAsyanuM stara nIcuM che. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava-sAtamuM AreAgya vibhAga kapaDavaNajamAM keTalAka samayathI janatAne vaidyakIya rAhaMta maLatI tenA koipaNa cela samayanI yAdI maLatI nathI, paNa chellA khaso varSonA samayamAM lakhAyela AyurvedanA hasta likhita graMthA parathI e jANavA maLe che, ke 200 varSo pahelA paNa janatAne vaidyakIya sahAya maLatI. temaja janatAnI sukhAkArI paNa ghaNI sArI hatI. A AyurvedanA vaMzapara parAthI cAlI AvatA vArasAne TakAvI rAkhanAra kuTu e Aje hayAta che. jemAM vaidya kuTuMba je jainAcAryAMnA ja AzIrvAdathI temanI ja sAnidhyamAM rahIne, Ayurveda tema ja sAthe sAthe jayAtiSanu jJAna paNa meLavatA. A kuTu kha saikA pahelethI paraprAMtaH smaraNIya pUjaya A. vijayasiddhisUrijI mahArAjazrInA ziSyamunIrAjavijayajI mahArAja sAhebanA AzIrvAdanA pUNya prakAza che. pUjaya zrIlakSmIvijayajI mahArAja sAhebanA AzIrvAdathI tathA pUjaya mahArAja sAhebanA sAnidhyamAM hatA. chellA saikAmAM prAtaH smaraNIya pUjaya yatizrIrAjavijayajI mahArAja sAhebanA AzIrvAda paNa hatA. A jaidya kuTuMbonA vasavATa kaMsAravADAnA cakale jaina samAja vacce che. kasAravADAnA cakale kheravADIA hanumAnanA maMdira jatAM pAse ja vaidyanI khaDakI hAla meAjuda che. A vaidya kuTuMbo varSothI paDozanA AMbaliyArA, rameAsa, mAMDavA, DAbhA vagere rAjayAnA rAjavaidyo tarIke kAma karatA. e sarve rajavADA taraphathI temane varSAsana tathA jamInA paNa maLela. kapaDavaNajamAM A kuTuone te samayanI jAheAjalAlIvALA nagarazeThanA kuTuMba taraphathI varSAsana tathA maleka kuTuMbe taraphathI bakSIsa jamInA maLela. teja A (lekhakanuM' kuMTuba) kuTuMbamAM hasta likhita graMtha saMvata 1844nA varSe vaizAkha suda 11 zukravAre kRtikA nakSatramAM tathA saMvata 1854 vaizAkha vajra 13 ravivAranA che. kuTuMbanA vaDavA zrIzaMkaradAsa bhUkhaNudAsa tathA jIvaNudAsa Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA bhUkhaNadAse lakhelA hayAta che. temAM saMvata 1844 nA graMtha (hastalikhita) iDara pAsenA uThA gAmanA jaina maMdiramAM pUjaya lakSmIkuzaLa cAmAsu rahyA hatA, temanAja azIrvAMDha e graMtha purA karelA, tevA ullekha maLe che. 150 te pachInA keTalAka graMtho A peDhImAMnA jANItA vaidya vallabharAmanA haste AMbaliyArA sTeTamAM DhAkAra sAheba amarasIMhajInA samayamAM darabAragaDhamAM esI lakhAelAnA ullekha che. zrIvallabharAma te samayamAM prajApriya hatA. jenA garakhA te samaye suthAravADAnA cakale chellA keTalAMka varSo pahelA gavAtA valavabaidya ne sanamukha jozI, lakSmaNu machavA pAche vALa. nathI javuM. dvArakA deze re." hAlanA joSI kuTubanA prakhyAta vidvAna joSI sanmukha joSI ane valavavaidya dvArakA jatAM lakSmaNa nAmanA khalAsInA hADakAmAM jatAM taphAnamAM sapaDAyA hatA. te vakhatanA prasaganA A game navarAtrimAM suthAravADAnA cakale gavAtA hatA. ka sAravADAnA cakale, gAravADAnA nAke A kuTuMbanAM daza eka gharA hatA. je sArAye gAmamAM vaidyakIya vyavasAya karatA. temAMnA keTalAka jainAcAryAMnA ziSyA tarIke rahIne ja AyurvedanA abhyAsa karelA. nagarazeThanA kuTuMbamAMthI varSAsana maLatuM. Aja dina sudhI A kuTu emAMnA keTalAka vaidyakIya vyavasAya TakAvI rAkhela che. InAmadAra kuTuMba - vaidyarAja jIvaNujI goviMdarAma trivedIne savaMta 1818nA varSe bhAdaravAva 8 zanivAre zrImAna khaMDerAva gAyakavADa sarakAra taraphathI Aryuveda paddhatithI asAdhya roga maTADayAnI khuzAlImAM mIrAMparu bheTa ApavAmAM AveluM. teo zrIbhagavAn somanAthanA mahAna upAsaka hoi prathama kaThalAla gAma ApavA vicArela. bhagavAnanI pujA sevAnA lAbha maLe tethI ja A gAmanI mAMgaNI karela. InAmadAra kuTuMbanA vArasadAromAM paNa AryuvedanA upAsakeA hatA. zrImAn mAdhavalAla trivedI paNa eka vidvAn jaidya hatA. anya vArasadAromAMnA zrI hariharabhAi jee kuTuMbanA gauravane jALavI rahyA che. AgaLa paDatA vidvAneAnA lIdhe tenA badalAmAM mIrAMparu (sAmanAtha mahAdeva) InAmamAM maLeluM, aMgrejI zAsananI zarUAta : 18pa7nuM bhAratanuM prathama svAtaMtrya yuddha sajogo adalAtAM niSphaLa gayu. samaya samaya pramANe kapaDavaNuja zahera sudharAinI sthApanA thaI. sudharAInI sthApanA tA. 7-5-1963nA rAja thaI. sane 1866mAM zarUAtanI muzkelIe chatAM sudharAIe zeTha zabhulAla gaNezajInA makAnamAM (bhADA paddhatie makAna rAkhI) davAkhAnu Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava sAtamuM-Aragya vibhAga 151 zarU karyuM. sane 186mAM hAlanA jUnA davAkhAnAvALA makAnamAM davAkhAnuM khaseDavAmAM AvyuM ane te makAnamAM jema prajAne savalate ApI zakAya tevI zakaya tamAma sagavaDo vadhAravAmAM paNa AvI. . A davAkhAnAmAM sadbhAgye zarUAtathI bI. ema. esa. kalAsa Tu meDikala ophIsaranI nimaNuMka karavAmAM AvelI, A davAkhAnAnuM kSetraphaLa 2160 ce. vA. che. A sthaLe daradIone sArI evI rahevAnI, davAnI ane oparezananI paNa sagavaDa maLavA lAgelI. sAthe sAthe meDikala ophisarane rahevA mATenA paNa mAne che. vaLI A davAkhAnAne tAlukAne jarUrI jevuM eka piTameTama (zabacachedana) mATe sarakhaliyA daravAjA bahAra sTezana javAnA raste tarata ja DAbA hAthe eka moTI oraDI jhINI jALIvALI bAMdhavAmAM AvelI hatI, hAla A sthaLe zatAbdI mArkeTa che) sarakArI cere paNa ahIM che. A davAkhAnAmAM Ama janatAnA hita mATe AvI gayelA DokaTara sajajanomAM kepTana DikaTara naTavaralAla dANI. (jee AMtarasuMbAnA vatanI che.) temane A davAkhAnAne vikasAvavAmAM ghaNe e phALe hate. prajAnA gaNuM varga sAthe premathI vartanArAomAMnA e eka sajjana hatA, zaheramAM jema jema vastIne vadhAre thaye tema tema purANu vaidya kuTuMba pachI anya DokaTara sajajanee pitAnAM davAkhAnAM zarU karyA. vaLI yunAnI davAo mATe hakIma sajajane Arogya sAcavaNI mATe maLI gayA. paraMtu miTA vikasatA gAmane zastrakriyA mATenA darada mATe naDiyAda, ANaMda ke amadAvAda javuM paDatuM. samaya samayanuM kAma kare che, kapaDavaNajanA AMgaNe 1948mAM (svataMtra bhAratamAM) dAudI vaherA kemanA vaDA dharmagurU hIjha holIza nAmadAra vaDA mullAjI sAhebanA AzIrvAdathI te zaru thayeluM. vatananA dAnezvarI zrIzeTha jAbIrabhAI badarUdIna mahetAe 151mAM eka aghatana janarala hospiTalanI uddaghATana vidhi bhAratanA cANakya (jemanA mATe paradezI sarakAra paNa mAna karatI. ane "sarane khitAba Apela) svataMtra bhAratamAM ApaNu A murakhIne pada vibhUSaNa"ne khitAba ApaNA svataMtra bhAratanI sarakAre bakSela che tevA mAnanIya zrI caMdubhAI mAdhavalAla trivedInA zubhahaste tA. 10-3-1954 zanivAranA roja karavAmAM AvelI. zrI je. bI. mahetA hospiTalanuM khAtamuhurta : ApaNA gujarAtanAM mAnanIya netA muMbaI sarakAranA mukhya pradhAna tathA mAjI vaDApradhAna mAnanIya zrImorArajI desAInA zubha haste tA. 3-4-151 zanivAranA roja karavAmAM Avela. hespiTala taiyAra thayA pachI tenI uddaghATana vidhi kapaDavaNajanA mAnanIya saputa zrI sI.ema. trivedInA varadahaste karavAmAM Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 kapaDavaNajanI gaurava gAthA AvI hatI. zeThazrInI nAnI moTI lAkhonI sakhAvatemAM ucca zikhara te zrI jAbIrabhAI mahetA phAunDezana nAmanuM sArvajanika TrasTa I. sa. 1968()nA jUna mAsamAM muMbaImAM karyuM. zeThazrInI smRtirUpa zrI je. bI. mahetA hospiTalanA pravezadvAre tA. 10-3-1941(1)nA reja teozrInI eka kAMsAnI ardha (pUtaLu) mukavAmAM Avela che. A pavitra divase zrImatI amutullA badarUdIna mahetA ekasare InasTITyuTanuM khAtamuhurta vatananA vahAlasoyA suputrI mAnanIya caMdulAla mAdhavalAla trivedInA a.sau. dharmapatnI leDI kusumabahena trivedInA zubha haste tA. 10-3-154 zanivAranA roja thayela. (juo citra naM. 2) mAtA pitAnA nAmane amara banAve te ciraMjIvI ane te nAmane ujALe te dikaro (dI kare, prakAza phelAve) mAtA pitAnI mIThI godamAM khelanAra ane pitAnA vAtsalayatAne yAda karanAra nara paMgatA dIlamAM daradIone avAja paNa sAMbhaLavAmAM AvyuM ane pitAnA nAme AuTaDera kalI ki zeTha badarUddIna ehamadajI mahetAnA zubha nAma joDI zaru karavAmAM AvyuM. jenuM uddaghATana gujarAta rAjayanA te samayanA rAjayapAla zrImaheMdI navAja aMga sAhebanA haste tA. 13-2-1961nA samavAranA roja karavAmAM Avela che. kapaDavaNajanI A khuzanasIba dharatI para panetA puge pavitra mAtA pitAnI ajarAamara smRti kAyama karI. bALakano - zrImatI leDI kusumabena caMdulAla trivedInA zubha prayAsathI lekavADalA bhAratanA betAja bAdazAha paMDita javAharalAla naherU phALAmAMthI, temaja anya dAnamathI bALaka mATenA eka alaga verDa umeravAmAM AvyuM. prasutigRha taiyAra karI tene leDI kusumabahena cIlDana varDa ane prasutigRha nAma ApavAmAM AvyuM. cepIroganA dardIone rAkhavAno Dara : sAmAnya rIte anya dardIothI A judA khI zakAya te dayeyathI zrIjamanAbahena kulacaMda pArekha cepI roga rDa (TI. bI. varDa) dAnathI bAMdhavAmAM Avela. A rIte judA judA vibhAga sAthenI A adyatana hepiTala kapaDavaNaja tAlukAne AzIrvAda rUpa che. InDera daradIonI sAravAranI vyavasthAmAM sagAMvahAlAnI rAhata mATe zrIcchiAbahena zivalAla lallubhAI zAha bhuvana davAkhAnAnA pUrvAbhImukhe Avela praveza dvAranI taddana sAme ja bAMdhavAmAM Avela che. A hospiTalanI zarUAtamAM ja muMbaI rAjayanA prakhyAta sajAnA hAthe nAmadAra sarakAra tathA prajAnA sahakArathI eka zarama karma yajJa tA. 19-11-padathI tA. 3-12-56 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gorava sAtamuM-Arogya vibhAga sudhI ucca kakSAnA sarjane dvArA oparezana karI, bhUtakALamAM jenI yajJabhUmI tarIkenI khyAti che temAM A ya paNa eka umere karele. kapaDavaNajanI dharatI para mAnava sevAnA ya ghaNuM vakhata thAya che. jema netra yajJa, daMtayajJo A vakhatanA mAnada sevAo ApanAra sajAe A hospiTalane adyatana sAdhano ane sagavaDo mATe jarUrI mArgadarzana Apela. temAM amadAvAdanA jANItA DokaTara sarjana zrIyaMta bI. haribhakti tathA ApaNA gAmanA yuvAna ke je yajJanA samayamAM ja prathama sarjana bananAra bhAIzrI DokaTara Indravadana revAzaMkara joSIne bhulAya tema nathI. hAlamAM je amadAvAda zAradAbahena hospiTalanA sarjana suprinTenDanTa che.) zrI revAzaMkara harIlAla joSI. holakara sTeTamAM e jamAnAmAM teo zrI DI. je. jI.ne hida bhagavela. temaja bAvalA khUnakesamAM helkara sTeTane bacAvavA pablIka presIkayuTara tarIke bhAga bhajavela. prInsa opha velsa taraphathI karonezana vakhate jyAre bhArata AvelA tyAre paNa bhAratIyone rIpya caMdraka maLelA, temAM zrI revAzaMkara joSI, te candraka meLavavAmAM bhAgyazALI banelA. A zastrakriyA yajJanuM saMcAlana muMbaInA niSNAta sarjana zrI mukuMdabhAI kezavalAla parIkhane muMbaI sarakAre sepeluM. gujarAtanA prakhyAta sarjanee A yajJamAM, sajene phIjhIzIyana, reDIolojIsTa ane pethelejIsTa tathA sArI evI narsoe tathA kapaDavaNajanA svayaMsevake e rAtadina athAga prayatna tathA sevAo dvArA kempane saphaLa banAve. sarakArI kepe A pahelA thayelA. temAM A sArAmAM sAre, areDa ane anupama kempa. A anekhuM citra khaDuM thayeluM hatuM. mAnavatA A yajJamAM dekhAtI. daradIo mATe kheDA page kAma karanAra deva svarUpa DokaTare, gAmanA DokaTara, mitro tathA gAmanA nAgarika, svayaMseke, bahene, dayAnI devIe (narse). raktadAna karanAra dAtAone utsAha paNa anere hate. yajJabhUmInA saputoe A yajJane tathA anya yAne saphaLa banAvavAmAM hamezAM gaurava mAnela che. zrI jaMyata sArvajanika hospiTalaH kapaDavaNajanA jANItA udyogapati sva. zrIyaMtilAla zaMkaralAla pAdazAha (jaMyata meTalavALA)nA smaraNArthe eka meTA khaMDa sAthe temanA bhAgIdAra zrI cImanabhAI DAhayAbhAI parIkhanA zubha prayatnathI eka hospiTala Isa. 1962 lagabhagathI zaru karavAmAM AvI. A davAkhAnAnuM kapaDavaNajanA nagarazeTha zrI jesIMgabhAI premAbAInI khaDakImAM pesatAM ja vabA hAthe Avela che. (juo citra naM. 63) A eka ja prathama davAkhAnuM che ke jyAM zaruAtathI ja oparezana vibhAga tathA daMta vibhAga ane pAchaLathI AMkhane vibhAga paNa zaru karela che. (gujarAta netrarAhata maMDaLanA ku, gau gAthA-20 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 kapaDavaNajanI gaurava gAthA upakrame) Do. ramaNIkalAla dozI sAhebanA mArgadarzana pUrvaka A cAlatuM hatuM. A sthaLe gujarAtanA jANItA sarjana DokaTara saubhAgyacaMdra bI. zAha, Do. ratIlAla jhaverI (jemanuM kemI hullaDamAM amadAvAda khUna thayela.), Do. dIvAnajI (daMtavibhAga). gAmamAM zaruAtamAM strI cikitsakanI sagavaDa A davAkhAnAe pUrI pADela. zrIlIlAbena bI. lemana nAmanA (yahudIbena) kapriya, mAyALu hatA. AthI prajAne sAro lAbha maLe. vaidyakIya abhyAsa karatI vakhatathI ja jeNe vatanane vaidyakIya sevA ApavAnI tamannA ane bhAvanA batAvela, jiMdagIbhara A hospiTala dvArA pitAnI sevAo ApanAra, premALa, sahRdayI Do. ramaNalAla vADIlAla zAha, teo kapaDavaNajanI koI paNa sAmAjika vaidyakIya pravRttimAM saMkaLAyelA heya ja. tevA A ramaNalAla DekaTara jemane kapaDavaNaja kadI bhUlaze nahIM. (18-8-41 thI) | pitAnA navA makAnamAM A hospiTala adyatana sAdhane sAthe zaru thayela che. jemAM daradIone rAkhavAnI sagavaDa paNa che. De. zrI ramaNalAla vADIlAla zAha A davAkhAnAnA preraNArupa hatA. A hospiTalamAM temanuM tailI citra mUkavAmAM Avela che. zrI cImanalAla DAhyAbhAI memoriyala biDIMga - bhAvanAzIla sevAbhAvI DokaTarane janma ane maraNa tArIkha eka ja che. janma tA. 2-10-1908 che. jayAre tArIkhaH 2-10-1963nA roja derAsaramAM prabhudarzana karI pAchA pharyA ane hRdayaregane hamale thatAM ja mRtyu pAmyA. saMsthAe sva. De. ramaNalAla vADIlAla zAhanuM tailacitra mUkI temanI sevAonI kadara karela che. te davAkhAnAmAM pravezatAM sAme mukela che. Adya sthApaka zrI. cImanalAla DAhayAbhAI parIkha - janma vi.saM. 1957 svargavAsa vi.saM. 2008. zrI jayaMtIlAla zaMkaralAla pAdazAha janma tA. 18-9-11 svargavAsa 30-12-1940. jemanA smaraNArthe A hospiTala. temanI pratimA zrI kezavalAla semAbhAI zAha taraphathI mukavAmAM AvI che. * "mAnavInAM saguNenuM smaraNa mAnavInA maraNa pachI baLavAna bane che." pravezatAM ja sva. somAbhAI jamanAdAsa tathA amRtabAvA smaraNArthe temanA kuTuMbIo taraphathI AuTaDera tathA oparezana thiyeTara che. zrI jInavALAnA kuTuMba taraphathI sArI evI sakhAvata AmAM apAI che. A hospiTalamAM (1) puruSa janarala rDa tathA (2) strI janarala rDa tathA spezIyala rUmsa paNa dAtAo taraphathI banela che. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 gaurava yAtamuM-Arogya vibhAga 1. sva caMdulAla mohanalAla gAMdhI-puruSorDa (janarala) ha. ramaNalAla caMdulAla gAMdhI 1962. 2. sva. vADIlAla zAmaLadAsa gAMdhInAM smaraNArthe temanA dharmapatnI zrImaNIbahena taraphathI 1962. 2. sva. nhAlacaMda pramacaMda zahanA smaraNArthe temanA putra zrI ramaNalAla taraphathI. 3. mahendrakumAra punamacaMdanA smaraNArthe temanAM mAtRzrI kamaLAbahena taraphathI 1962 4. pradIpakumAra zAMtIvAla parIkhanA samaraNArthe zrI mANekalAla vallabhadAsa parIkha enDa sansa taraphathI 1962. pa. mahendrabhAI DekaTaratA suputra rAkezabhAI smaraNArthe zrI cImanalAla vADIlAla, tathA jagadIzabhAI ratIlAla tathA nImu bahena taraphathI 1975. spezIyala rUmsa ane bIchAnAM : 1. zrIvADIlAla manasukharAma pArekhanAM dharmapatnI zrImatI menAbahena vADIlAla pArekha taraphathI I.sa. 1962. 2. zrIvADIlAla nAthajIbhAI gAMdhI (vejalapuravALA)nA smaraNArthe suputra kAntIlAla taraphathI I.sa. 1962, 3. zrI bAbubhAI cImanalAla parIkhanA smaraNArthe temanA mAtRzrI pradhAnabahena tathA bahena premIlAbahena taraphathI I.sa. 1962. zrI vorDa janarala: zrImatI mAyAdevI cImanalAla parIkha 1. sva. caMcaLabahenanA smaraNArthe temanA suputra zAMtIlAla vADIlAla zAha taraphathI I.sa. 1962. 2. sva hiMmatalAla punamacaMda dezI tathA sva.caMpAbahenanA smaraNArthe zrI dhanavaMtalAla tathA zrI surendrakumAra taraphathI. 3. zrI DAhayAbhAI kevaLabhAInAM supatnI zrI parasanabahenanA smaraNArthe. 4. zrI cImanalAla bhurAbhAI zAhanA suputra kasturabhAI mukuMdabhAI pipaTabhAI taraphathI I.sa. 1962. (uparanA spezIyala ruma tathA temAMnA bichAnAnI yAdI) 1. sva.nagInadAsa vimaLacaMda bhacavALA tathA mAtRzrI surajabahenanA smaraNArthe (bichAnuM- sva.vADIlAla manasukharAma pArekha) 2. sva.punamacaMda zaMkaralAla gAMdhI tathA amRtabAnA smaraNArthe, (bichAnuM. sva.vADIlAla nAthajIbhAInDa) Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNujanI gaurava gAthA menAbahena vADIlAla pArekha (AMkha vibhAMga):- kahevAya che. ke--sva.zrI vADIlAla pArekhanA bhAbhI samarathamahena eka divasa tApaDu sAMdhatAM hatAM, te vakhate paDozanAM eka mANekabahena khAjumAM AvIne ubhAM rahayAM. samaramenane jANa nahatI, te teA tApaDu sAMdhavAnI dhunamAM ja. sAMdhavAnA moTA sAyeA hAthamAM uMcA karatAM zrImANekabahenanI AMkhamAM pesI gayA. mANekabahenanI AMkha phuTI gaI. koIpaNu ilAja na hatA. zuM A bhAbhInI bhUla yA jhunAnA prAyazcita rupe pavitra bhAvanAthI A AMkhanI hAspiTalanA vibhAga sthApavAmAM AvyA hoya tema zu na lAge ? A AMkha vibhagamAM pUjya ravizaMkara mahArAjanA ArzivAda ane mAnanIya DaoN. ramaNIkalAla dozI sAhebanA zubha prayatnAthI netra cikitsako Ave che. gujarAta netra rAhata maMDaLanA saMcAlana dvArA A AMkha vibhAgamAM netra cikitsakA sevAo Ape che. kapaDavaNuMjamAM lAyansa klaba vagere sa MsthAo taraphathI netrayajJo paNa sArI rIte ceAjAya che. 15 sevAsala: 1 Ayurvedhaka davAkhAnu :- Ama janatAnA hita mATe sevAsa ghanA kAryakarAe eka nAnuM zuddha AyurvedIka davAkhAnuM zaru karyu. A davAkhAnu zaru karatAM kAkarAmAMnA eka bhAvanAzIla yuvaka zrIcImanalAla TAlAla zAha pATaNa AyurvedIka kAlejanA pUrNa abhyAsa karela yuvAne, A davAkhAnAmAM peAtAnI sevAo ApavAnI taiyArI batAvI. A zubha AzayathI A davAkhAnuM lAMkhI zerImAM zrIza Mkara zeThanA pahelA sAmenA bhADAnA makAnamAM zaru karavAmAM Avela. te davAkhAnuM tA. 30-3-1973nA rAja gujarAtanA AyurvedanA vidvAna zrIbApAlAla vaidyanI DhAravaNIthI zaru karavAmAM Avelu, sevA suzruSA vibhAga mATe zrImAn zakaralAla harilAla parIkhanI udAra sakhAvatathI eka svataMtra makAna tA. 11-1-1942 nA rAja sevAsaMghane bheTa ApavAmAM AvyuM. makAnanI udghATana vidhi tA. 11-5-1942 nA roja gujarAtanA tyAgavIra bharucanivAsI DaoN. caMdulAla desAI (cheTA saradAranA) zubha haste thaI hatI. hAlamAM sevAsaMgha davAkhAnuM zrIzakaralAla harIlAla parIkha taraphathI ba MdhAvI Apela pAkA (pu. ha. mahAjana lAyabrerI sAme) svataMtra makAnamAM cAle che. temAM saMvata. 1983thI suzruSA vibhAga paNa zaru karyAM che. prasuti vibhAga sevAsaMghanA Adya sthApaka zrIza karalAla mANekalAla desAInI dUradezIthI zaruAta karavAmAM Avela che. prajAne ghara beThe prasuti vibhAganAM sAdhanA tathA daradI mATe jarUrI sAdhanA darekane maphata ghare laI javA maLatAM. prasuti vibhAgamAM yAjanA tA eTalI suMdara hatI ke jarUravALAne jAyatu badhuM maLe. gAmaDAmAM sthaLe sthaLe tAtkAlIka rAhata maLI zake te mATenI sAmAnya davAonI paNa nAnI peTIe banAvI gAmaDAomAM Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurave sAtamuM-Arogya vibhAga 157 pahocADavAmAM AvatI hatI. paraMtu gAmaDAM pharatI A prAthamika upacAra paddhatinI peTIo vadhu samaya sudhI cAlI zake nahIM. vizALa vaDa samA sevAsaMdhanI A eka vaDavAI che. AjhAdI pahelAM sevAsaMdhanA tathA gAmanA navayuvake gAmaDAmAM kaIpaNa jAtanI takalIpha jaNAtAM pagapALA pravAsa karI sahAya thavAmAM haMmezA taiyAra rahetA. Aje te sAdhane aneka che. sadbhAgya sevAbhAvI aneka saMsthAo prajAnA duHkha dardamAM bhAgIdAra bane che. zrI benajIbAI hiMdu prasutigRha- kapaDavaNajanA vatanIne zaidya, DokaTare tathA davAone joIe te lAbha maLatuM hatuM. tyAM bahene mATe jarurI tevA prasutigRhanI eka uNapa hatI. je kapaDavaNajanA prakhyAta udyogapati zeTha zrIbApAlAla pItAMbaradAsa pArekha tathA temanA bhAIoe pitAnAM pUjya mAtRzrI benajIbAInA smaraNArthe eka hiMdu kI prasutigraha jUna 1943 mAM suthAravADAnA cale zaru karAvyuM keTalAka samaya bAda A saMsthA pitAnA svataMtra makAnamAM zaru karavAmAM AvI. jenuM uddaghATana............. karavAmAM aveluM. hAla A makAna "sarasvatI thIeTaranI pAse che. jemAM bahene mATe khATalA tathA sagAM vahAlAM mATe paNa sagavaDa karI ApavAmAM AvI che. meDAbaMdhI A prasutigRha "hiMdu prasutigRha che. je zrI pItAMbara naMdulAla dharmAdA TrasTanA nIce kAma kare che. kapaDavaNajanA keTalAka saputa evA che ke jeo pite eka eka saMsthAnA AjIvana sevake banela che. agara keTalAka sevake pite saMsthA rupa banelA che. teonA caraNomAM vaMdana karavAnuM mana thAya ja. (juo citra naM. 6) A saMsthA zaru thaI te divasathI A saMsthAne pitAnI jIMdagIbharanI sevAo arpaNa karanAra sevAbhAvI bhAvanAzIla, kartavya parAyaNa che. choTubhAI bApulAla desAIne kaI bhulI zake tema nathI. A prasutigRhane leke che. choTubhAInuM davAkhAnuM e nAme oLakhe che. De. choTubhAI A prasutigRhanA akhaMDa tapadhArI banI cukyA che. rAtrIe bolAvanAra daradIne avAja pitAnA (junA InAmadAronA DahelA jevA) makAnamAM pahoMce nahIM, AthI teo te mATe 12 mAsa kAyama bahAra daravAjA pAse ja suI rahe che. rAtrI divasa daradIone purate saMtoSa ane garIbane maphata sAravAra. vAMcananI suvidhA sagA mATe paNa saMpurNa sagavaDa. dAdA mAlavaMkara, zrImorArajI desAI vagere mulAkAtathI saMtoSa pAmelA, pUzrI saccidAnaMdajI mahArAje (daMtAlI AzcamavALA)e. tathA zrI cheTubhAIe pitAnA kharca paraba tathA snAnagRha(bAtharuma) paNa bAMdhela che. tathA rAtrinA samaye cA, kephInI vyavasthA paNa kare che. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 kapaDavaNajanI gaurava gAthA sephI sIdIkhAnA : kapaDavaNajanA dAudI vahekarA gRhasthanI zubha bhAvanAnA phaLa rUpe temanI kemamAM sArAM evAM TrasTa che. jethI vidyA sahAya tathA tabIbI sahAya darekane maLe che. kapaDavaNajanA (1) zeTha badaruddIna ehamadajI mahetA, (2) khA. ba. zeTha mahamadaalI kAMgA, (3) zeTha kIkabhAI cAMdabhAI kAgaLavALA, (4) zeTha zrIIsAkaalI (muMbaIne methara) baMduvAlA tathA anya vahAre bIrAdanA sahakArathI vaherA kemanI rAhata mATe I.sa. 1917 mAM A davAkhAnAnI zarUAta karI. sepha davAkhAnuM - moTI vahevADayAM praveza karatAM ja sAme eka moTu makAna che. jemAM nIcenA bhAgamAM vahorA birAdaree davAkhAnuM zarU karyuM. eka jamAnAmAM vahoravADamAMthI bahene khAsa karI kadIka bahAra paNa nIkaLatAM na hatAM. rAjaya kuMTubanI bahenI mAphaka ahIM paNa vahoravADamAM aneka ghaNI maryAdAmAM bahene rahetI. davAo mATe phakata vaidya kuTuMbanA ja tyAM jatA, ane davAo karatA. vakhata jatAM davAkhAnuM tyAM thavAthI pitAnA vibhAgamAM davAo mATe jatAM. vahorA sadagRhastha mATe A phrI davAkhAnuM che. ahIM paNa DokaTare Ajanma sevAo ApI rahela che. tenA meDA para lAyabrerI che. vacharAbu prasutigRha - vaherA kemanI prasutA bahenenI khAsa sagavaDa khAtara zeTha zrI kIkAbhAI cAMdAbhAI taraphathI temanAM mAtRzrI vajIrAbunA smaraNArthe 194ramAM prasutigRha khulluM mukavAmAM AvyuM. temAM bahene mATe khATalAnI sagavaDa tathA svI vicikitsaka vagerenI vyavasthA karelI che. pazu cikitsAlaya mAnavI mATe aneka prayatna thAya che, paNa muMgA prANIonA Arogya mATe mamatA dAkhavanAra mamatALu dAnavIra zeThazrI sva.jamanAdAsa kezavalAla desAI (vahANa dalAla)e pitAnA kharca eka pazu cikitsAlaya baMdhAvI ApyuM. te nadI daravAje (zaheranI pazcime) nadI tarapha jatAM saDakanI jamaNI bAju dharmArthe khulluM mukyuM che. pazu cikitsAlayamAM mANeka zeThANInA TrasTa taraphathI vArSika rakama paNa apAya che. zrIcAMdAbhAI seneTerIyama :- vahorA birAdaro mATe ja eka suMdara suvyavasthita Arogya bhuvana zeTha zrI kIkAbhAIe temanA pujaya pitAzrI cAMdAbhAI zeThanI smRtimAM sana 194ramAM zasakaryuM. kapaDavaNajamAM sadbhAgye sArA haudyo, DokaTare sArI rIte che. temAM sArA sarjane, roga niSNata bahene, netraraMgonA, daMtagonA niSNAtane tema egya mATe jarurI niSNAtanI sevAone lAbha daradIone maLe che. maLa-mUtra-rakata vagere tapAsaNI mATe leboreTarIjha(prayogazALAo)paNa che. vADhakApa rAhata vibhAga:- sevAsaMdha taraphathI eka vADhakApa vibhAga saMvata Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava sAtamu --ArAgya vibhAga 1993mAM zrI becchavalAla akhAlAla jhaverInI sahAyathI zaru karavAmAM Avela. A vibhAga vaDe kapaDavaNaja ane tAlukAnI prajAne Aparezana karAvavA mATe jarurI sahAya ApavamAM AvatI. sevAsa MdhanuM AyurvedIka davAkhAnu i.sa.1966-67 mAM rugNAlayanA rupamAM zaru thayela che. je hAlamAM zrI maganabhAI narasIbhAinA makAnamAM zrInaTarAja TokIjhanI pAchaLa cAle che. jayAM daradIonA khATalAM paNa rAkhela che. davAkhAnu sarakArane soMpavAnA TharAva tA. 15-3-64 nA rAja sevAsa dhe karela hatA. 159 hAmIye pethIka davAkhAnuMH sevAsaMdha taraphathI 1973 mAM je Ayuve`dIka davAkhAnu janatAnA Arogya rAhata mATe zaru karela, te davAkhAnuM sarakArane soMpavAmAM AvyuM.. Arogya mATenI je je anya paddhati che, temAM janatAne kharcomAM rAhata maLe tevI vikAsamAM mahatvanA jarU, tevI eka hAmIyA pethIkanA davAkhAnAnIjarUra hatI. jemAM zrIsAmAbhAI punamacaMda dozInI preraNA ane zraddhA baLe sevAsaMdha to svikRta karyuM. ApaNA gAmanA dAnezvarI kuTumbe!mAMnA kavIra zrIdhIrUbhAI occhavalAla kAMTAvAlA taraphathI zrImati surajabahena lakSmIcaMda kAMTAvAlA smRtisadanamAM zrIlakSmIcaMda mIThAlAla kAMTAvAlA sevAsaMdha sArvajanika hai!miyApethIka davAkhAnu' zasakayu. tenu udghATana zeTha zrI TAkamaca Mda devumalajI khuzAla (AgravAlA)nA zubha haste mahAsuda 5. vi.sa.2034 tA. 12-2-78 nA rAja gAMdhIvADAmAM thayelu-khullu mukavAmAM AvyuM. Arogya bhuvana :-keTalAka dasdIe havA khAvA mATe zrIutkaMThezvara mahAdevanI TekarI pasada kare che. teA keTalAka nAnI ratnAgiri mAtAe je svataMtra mAlikInA makAnA aMdhAyela che, tenA lAbha le che. ratnAgiri mAtAnI TekarI para makAnAmAM rahevAnI jeTalI suMdara sagavaDa che. teTaluM ja mIThuM jaLa daradIne pacavAmAM paNa mAphaka Ave che. A mAlikInA makAnA hovA chatAM daradIone rahevA mATe sagavaDa maLe che. makAnA:- DAkAranI saDake jatAM zrI vinAda vyAyAma gRhanI pAchaLa sva. zeTha kezavalAla cheTAlAlanA baMgalAne paNa Arogya bhuvana tarIke upayAga karAya che. zrIkuberajI mahAdeva pAseH- sva. zrIjamanAbena phulacaMda kuberabhAi desAInA smaraNArthe baMdhAye kSayanA daradIo mATenu Arogya bhuvana sa2016 i. sa. 1960 thayuM. Arogya bhuvana mATe 15-10-1959 mAM dAna maLyuM hatuM. atyAranA samayamAM te daradIe ghaNuM ghaNe sthaLe jAya che. chatAM Arogya bhuvananI mahattA che, tenI jarUra paNa che ja, Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA jAhera svacchatA, Aregya mATe khAsa jarUrI-pANI, svacchatA ane makAza : pANI mATe A gAmamAM pahelethI ja prAcIna vAvene tathA piLamAM Avela kuvAone tamAma janatA upaga karatI hatI. samaya samayanuM kAma kare che. A gAmane ghare ghare pANI pahoMcI zake te pejanA zahera sudharAI taraphathI hAtha dharavAmAM AvI. mu, zrIrAvabahAdura vallabharAma che.TAlAla trivedIne phALe A yaza jAya che. temanA sAthIdAra upapramukha mu. zrIcunIlAla viTThalabhAI desAI, A gAmanI pragatinA praNetAmAMnA eka. temane zI rIte bhulAya? jAhera svacchatA mATe ahIM pahelethI eka prathA cAlu hatI ke-harijane temanA gharAkanI piLe ke ghara pAse saphAI karatA hatA. meluM upADatA hatA. zahera sudharAIe sane 1945 khAnagI jAjarU vALavAnI ane gharAkInI prathA nAbuda karI. khAtAvAra mANase rekI jAjarU saphAI karavAnuM dhoraNa apanAvyuM. pachI piLe vagerenI saphAI mATe gharAkInI prathA kADI nAkhI. 1956mAM vaLatara ApIne A prathA nAbuda karI. atyAre khAtAvAra AkhA divasa mATe saphAI kAmadArone rekI gAmanI tamAma prakAranI svacchatA zahera sudharAI taraphathI uThAvI levAmAM AvI. vaLI je vALavAnAM jAjarUe hatAM tevA tamAma khAnagI jAjarUone vALavAne badale phalazIMga banAvI devAmAM AvyAM. janatAe sAro sahakAra Ape, ane jAjarUo phelagIMga banI gayAM. sugharAInI pragatinI sAthe sAthe 1936mAM jAhera phalazIMga jAjarUo dina pratidina zaheranI dareka bhAgoLe jAhera janatA mATe taiyAra thayAM. A bAbatamAM kapaDavaNaja zahera sudharAI svacchatA mATenA prayatnamAM sArI evI pragati karanAra sudharAI che. niSThAvAna sabhya haMmezA gAmanI pragatimAM ja rame che. gAmanI svacchatA mATe 1927thI ja naLa ane bhUgarbha gaTara yojanAe mahatvane bhAga bhajavela che. pahelAM gAmamAM cAre bAju bhIstI pADApara pANInI pakhAla rAkhI saDako para pANI chaTatA. tyAra bAda gADA para pANInI TAMkI rAkhI eka sUDha dvArA saDake para pANIne chaMTakAva karavAmAM AvatuM. bajAramAM (pAkI saDake nahI hovAthI dhULa uDe nahi mATe) kapaDavaNajanI sudharAI jAhera svacchatA mATe pahelethI ja sajAga che. jeTalI svacchatA mATe sudharAI sajAga che tevI ja rIte gAmane prakAza ApavA paNa prathamathI ja sajAga che. saikA pahelAM A gAmanI prajA rAtri paDe te pahelAM potAnAM kAmathI paravArI gharamAM athavA piLenI aMdara vAta-cIte karI ArAma karatA haze. zahera sudharAIe sane 186pathI A Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava sAtamuM-Arogya vibhAga gAmamAM lagabhaga 100 phAnasethI zarUAta karelI. e jamAnAmAM nAgarike potAnA gharamAM mATInA keDIyAmAM rUnI dIveTa tathA dIlathI dIvA karI prakAza meLavatA. lAkaDAnI tIvI para keDIyAM mukavAmAM AvatAM. gharamAM be eraDA vacce eka dIvI (lAkaDAnI) mukavAmAM AvatI. agara bAraNunI sAkhamAM lAkaDAnI pharatI dIvI rAkhavAmAM AvatI, jethI e dave ane eraDAmAM prakAza Apate. poLamAM pharavA mATe keDIyuM laIne pharatA. I. sa. 1865mAM zahera sudharAI taraphathI saDaka para, meTI maTI paLomAM, cerasa TA seeka phAnase mukavAmAM AvyAM. zahera sudharAI taraphathI A dIvA karavA khAsa mANase rokavAmAM AvatA. divase divase prakAzanI jarUriyAta vadhI. prathama eka lImITeDa kaMpanIe pAvara hAusa nAkhI TriTa lAITa karelI, paNa te kaMpanI babira kAma karatI nahi hovAthI tene phaDacAmAM laI javAmAM AvI. tamAma mita zrIvADIlAla manasukharAma tathA zrInagInabhAI vADIlAla gAMdhIe kharIdI ane saMsAyaTInI paddhatIe kAryakaree gAmane lAITanI sagavaDa pUrI pADI. sane 1949mAM bhArata svataMtra thayA bAda kapaDavaNaja TAuna ke-eyareTIva IlekaTrIka sITI esosiezana taraphathI vidyuta prakAza ApavAnI zarUAta thaI. A vidyuta pravAha prakAza zaru thaye. A vakhate keresInanAM phAnasanI saMkhyA 400 sudhInI hatI. vidyuta zaktinI battIo 853 jeTalI ke tethI vadhu cAle che. moTA kharce paNa sudharAI A kArya karI rahela che. grIDa AvyA bAda sArUe zaheramAM vIjaLIne pravAha, prakAza, paMkhA ane udyogamAM te cAluM thayeluM che. Aje zahera pitAnI zakti pramANe eka suMdara ane samRddha zahera banI rahela che, ane vadhune vadhu pragati tarapha vaLI rahela che. saikA pahelA jyAre A dIvelanA keDIyAmAM dIvA baLatA tyAre, je kaI varaghaDe ke koI prasaMga rAo hoya, te te jamAnAmAM mazAlanA prakAzamAM e prasaMge ujavAtA. janatAne ajavALe deranAra prakAza ApanAra mazAlanuM kAma nAI karatA. deva maMdIramAM kAyama ghInI mazAla prakAza ApatI. te dunyavI prasaromAM dIvelathI ke telathI mazAla prakaTAvatA hatA. DAka samaya pachI A gAmamAM prathama meTe prakAza ApanAra battIo je pemekSa tarIke oLakhAya che te lAvavAmAM AvI. tenA suMdara prakAzamAM varagho pharatA. A banIo jyAM prasaMga hoya tyAM laTakAvavAmAM paNa AvatI, ane zaheramAM pharavA mATe tene sTenDa upara mukI majuranA mAthe mukAvI!varaDAmAM pheravavAmAM AvatI. A battIo zaheramAM zarU karavAmAM zrI jIvarAmabhAI kalyANadAsa nAI hatA. je jIvarAmabhAI battIvALA ke ke gau dugAthA-21 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthI sAyakalavALAnA nAme oLakhAtA hatA. Aje temanAM vAradAro meTaro vagerenA UdyogamAM pragati karI rahela che. azimi sevA visAga : pahelAnA samayamAM jyAre gAmamAM agara AsapAsamAM jo koi saMjogAmAM Aga lAgatI, te tarata ja Ama janatA te sthaLe doDI jatI. bahunA kuvA para jaI ne pANI bharatAM, te puruSa vaga mATInAM mATalAM ke--dhAtunAM vAsaNA laIne Aga holavavA jakhkhara prayatnA karatA. varSo pahelAnI vAta che ke malekavADAmAM Aga lAgI tyAre sva. nagarazeTha zrI maNIbhAI zAmaLabhAIe jAte tathA nAnA laeNMganA mANasoe paisA paNa ApIne Aga hAlavavAmAM protsAhita karelA. ra samaya jatAM sudharAie eka moTA khaMkhe pANInI TAMkI vALA ghaNI mArTI mukhya sAthe vasAvelA. A suMDha tathA paMpathI phUMkAtuM joradAra pANI ane bhAvanAvALA Aga holavavAmAM sukI paDatA. A yuvAna-vRddhone jeNe joyA haze temanAM mAthAM jarUra temane namI paDe. mAno tathA jIva bacAvavA maraNIyA thatA bhAIbahenAnA utsAha darekane darake gAmAmAM jovA maLatA.. nAnI temanA zaruM thayA bAda have ghaNA mATI lattoo para pANI levA mATe maTA phAyara hAIDeTo-pAIpo goThavelA che. temAMthI pANI meLavAya che. zahera sudhaine agni zAMti mATe je adyatana sagavaDaoN suMDha, nAsIyA sAthe mATA ekha zeTha vibhAI mahamadabhAI khaMtIla taraphathI maLelAM che. A mA AganAM Aya sAme jIemanI mATe gAma-paragAma jAya che. A aMbA 24 kalAka pANI bharata marajIvA sAthe taiyAra ja rahe che. : bagIcA: prAcIna samayathI zarIranI jaruMrIyAta jevI svaccha havAnA dareka manuSya sa~pasiya che. ApaNe tyAM thADAka saikA pahelAM jyAre AkhI bheMzanA rAjavI rAjya karatA hatA tyAre zakanA puNe eka Aju mIThA pANInu eka suMdara talAva ane bIjI bAju kIllAnI aMdaranI Aja suMdara havA khAvAnA khAga hatA. jene atyAre phUlavADI ke saradAra bAga kahevAmAM AvatI. Aje te tenAM nizAna paNa dekhAtAM nathI. rAjavIe AnaMda ane pramAda Ama karatA, havA khAtA. chellA eka saukAthI lAko dararAja sAMje pharavA jatA. pUrva-pazcima ke dakSiNa tara vasavATa karanAra keTalAka sajajanA pharavA jatA, sAthe potAnA bALakone paNa lai jatA. tene potAnI AMgaLIe vaLagADIne AM-palAkhA gokhAvatA laI jatA. vaLI gAma Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAta sakArAtmaka vibhAga vAra vela mArAmAM darzana karatA. vaLI tyAM mukAma karela saMta purUSanAM prauMcane paNa maLatA. tevA kisanI vAte paNa karatA. pharavA javAnA vicAre hatA tethI darekajaNa bAla-vRddha bALaka ane bahene paNuM lAbha laI zake te hetuthI sArvajanika mi udhAma saira kInuM zahera sudharAIe nakkI kaeNryuM che. (BTalAka sukhI kuTuMbanA vahireza bhAIo tathA anya prajAe zaheranI zobhArUpa sArA evA baMgalAe zaheranI pUrva dizAe sTezana roDa para bAMdhelA che.) ' saH (1) ratnAgIrI javAnA rastA para, (2) DakeranI saDake (3) mA daravIsa bahAra musAphara baMgale. (jene upaga phakta sarakArI amaMladAre karI zake che.) - gAdhI ughAne have sTezana para javAnA rastanI jamaNI bAju je medAna para pahela chuM. hAI lakuM krikeTaluM bhavya mene ThaMDuM, saeNja dharatI para Aje eka suMdarasuvyavasthita hariyALe bagIca jhADapAne phulachoDathI maheMkI rahe che. . kuMDavAvanA praveza dvAre H zrIharizabAga zaheranA madhe bhAge bhI rahela che. parabaDIyA ? ApaNA dezamAM sAdhu saMtenA mATe pUjyabhAva che, garIba pratye dayAbhAvanA che. mAnavatA che, pazuo pratye prema, pakSIo pratye saMpUrNa dayA che. AvA pavitra bhAratanA A nAnakaDA dharatInA TukaDA para vasanAra buddhijIvIoe sadAvratakhAtAM, anAthAzrama, dharmazALAo, pAMjarApoLa tathA parabaDI bAMdhI che. a nagaranA keTalAka hiMduonA ghare ghare pahelAMnA samayamAM darekanA makAnanI bArIe babbe zakerAM (mATInAM nAnakaDAM vAsaNe)vALa sIkAM bAMdhavAmAM AvatAM. jemAM ekamAM pANI ane bIjAmAM jAra, bAjarI ke makAI jevAM pakSIone caNavA mATe dANuM nAMkhavAmAM AvatA. ApaNA gAmanA dharma premIoe parabaDI baMdhAvI. dara varSe te mATe makarasaMkrAti jevA puNya divasamAM phALe ekaThA karavA nIkaLatA. keTalIka parabaDIe TrasTathI cAle che. kahaiyAmAM tenuM ghaNuM ja sthAna hovAthI te sArI rIte cAle che. kApAbajAranI parabaDI H A parakhaDI kapaDavaNajanA nagara zeThakuTuMbanA zeTha zImIThAbhAI gulAlacaMda taraphathI bAMdhavAmAM AvI che. Aje paNa temanA TrasTamAMthI tene vahIvaTa parIkha jhaverabhAI zIvAbhAInI peDhI kare che. dararoja pakSIone dANA nAkhavAmAM Ave che. A pariaDI jIrNa thatAM navI atyAre baMdhAI che. (juo citra naM. 66) vAva sAme ? A parabaDI pahelAM baMdhAvavAmAM AvelI je TUTI jatAM grAmajane Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavAjanI gaurava gAthA pAsethI paisA ekaThA karI tenuM samArakAma karyuM. A kAma lagabhaga saM. 2015nI AsapAsa thayuM. A parabaDInA nIcenA bhAgamAM traNa dukAne utAravAmAM AvI, A dukAnanA bhADAnA paisAmAMthI pakSIone dANA nAMkhavAmAM Ave che. A parabaDIno vahIvaTa hAla zrIlagavalAla ramaNulAla gAMdhI karI rahyA che. A parabaDI kapaDavaNajanI madhyamAM kuMDavAva pAse che. 3 gAyaka : A pADI nAnI khaDakI pAse zeThanA makAna sAme baMdhAvana vAmAM AvI che. 4 suthAravaThA-parabaDI : suthAravADAnA cakale zrImeTA rAmajI maMdIranI pAse ja A parakhaDI che. je zrIsvalAla aMbAlAla jhaverInA pUrvajoe baMdhAvelI. jene vahIvaTa TrasTamAM che. zrIkapaDavaNaja sevAsaMgha dvAra parabaDImAM dANA naMkhAya che. 5. sarakhathIyA daravAja parabaDI A parabaDI daravAjAthI thoDeka aMtara ( hAlamAM pU. rASTrapitAnI prakrimA che tenI sAme) AvelI che. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava AThamuM jene ane kapaDavaNaja jaine deva tarIke zrIjinezvara bhagavaMtane mAnanAra, guru tarIke tyAgI mahAvratadhArIne - mAnanAra ane jinezvara devanA batAvelA dharmane mAnanAra che kapaDavaMjanI aMdara bhUtakALamAM ozavALa, zrImALI, piravADa ane vizA nimAM ema cAra phIrakAnA na hatA, ema mAnI zakAya che. jainane mukhya vyavasAya vepAra ane dhIradhArane hate. AgalA prakaraNamAM kapaDavaNajanA zeThIyAo kayAM sudhI vepAramAM pahoMcelA hatA te jaNAvAyuM che. kapaDavaNajamAM jaine aMgenA purAvA -vikrama saMvata 1135, 1139, 1160, 1168, 1275, 1309 1351, 1488, 149, 1501, 1506, 15ra0, 1522, 1523, 1533, 1565, 1566, 1598, 1618, alAI 44-1655, 1663, 1666, 1672, 1679, 1701, 1748, 179, 1836, 1840, 1865, 189, 1915, lekhaka zrImAna De. pipaTalAla delatarAma che, jene aMgenuM badhuM sAhitya pAnAmAM chUTuM cha8 bhega karyuM hatuM. paNa te prakaraNa AkhuM lakhyuM hatuM, ethI ane A prakaraNa temanA bhegA karelA sAhitya tathA saMpAdaka AcArya kaMcanasAgarasurinI salAha, temanuM sAhitya ane temanA anubhava ane mArI buddhithI saMpAdakanI doravaNI pUrvaka meM lakhyuM che. bIjI vAta lekhake keTalIka cIja lIdhI haze. temAMnI keTalIka rahI gaI paNa haze ane keTalIka navI paNa AmAM AvI haze ema mAnI zakAya. li. je. ke. gAMdhI Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 kapaDavaNajanI gaurava gAthA vagere vagere saMvate e kapaDavaNajamAM jenenI sAbitI male che. te lekhe vagere A ja prakaraNanA aMte ApavAmAM Avaze. eTale ke kapaDavaNajanA vasavATanI sAthe jainene paNa vasavATa hatuM ema sAbita thAya che. karpaTavANijya, kapaDavaNaja ane kapaDavaMja traNeya paryAya vAcaka zabda che. kapaDavaNajamAM jainenAM manahara sthAne | devasthAne -zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha maMdira, zrI ajItanAthajI maMdira, zrIaTApadajImaMdira, zrIzAntinAthajI maMdira, zrI AdinAthajI (madIyAnuM maMdira, zrI AdinAthajI (mANekazeThANInuM) maMdira, zrIvAsupujyasvAmImaMdira, zrInAthajImaMdira, zrImahAvIrasvAmIjI maMdira. A maMdire Aje paNa vidyAmAna che. najIkanA samayamAM jesIMgabhAI zeThanuM grahamaMdira hatuM, paNa tenuM visarjana thayuM che. maMdiranuM varNana AgaLa karavAmAM Avaze. upAzraye :- zrIpaMcane upAzraya, mANekazeThANIne upAzraya; zrImIThAbhAI gulAlacaMdane saMvegI upAzraya, lahuDIzALa upAzraya, zeTha vRjalAla harIbhAI zrAvikA upAzraya AnI pUrvanA prakaraNamAM keTalIka vAte AvI che ane keTalIka vAte have pachI jaNAvIzuM. dharmazALAo - aMtisarIyA daravAjA bahAra mANeka zeThANInI dharmazALA, DhAkavADImAM mANeka zeThANInI dharmazALA, sarakhalIyA daravAjA bahAra mIThAbhAI gulAlacaMdanI dharmazALA. anAthAzrama, atithigruha AyaMbIla khAtu vagere - zrIvardhamAnatapa AyaMbIla khAtu, udyogagRha, bhojanazALA. jJAnanI paraba - zeTha mIThAbhAI gulAlacaMda jJAnabhaMDAra, paMcanA upAzrayane jJAnabhaMDAra, zrI aSTApadajIne jJAnabhaMDAra ( hAlamAM te abhayadevasurI jJAnabhaMDAramAM soMpI devAmAM Ave che ), zrIabhayadevasUrIzvarajI jJAnabhaMDAra, anAthazramamAM zrIvADIlAla manasukhalAla lAyabrerI, menAbena pustakAlaya, zeTha maNibhAI zAmaLAbhAI jaina pAThazALA, zrIabhayadevasUrIzvarajI jJAnamaMdira. AmAMnA keTalAka viSe pUrve varNana AvI gayAM che. pAMjarApaNa parabaDI - zeTha mIThAbhAI gulAlacaMda khAMDADhora pAMjarApoLa, zeTha mIThAbhAI gulAlacaMda parabaDI ema be che. zrI ciMtAmaNI pArzvanAthanuM daherAsara : ( juo citra naM. 76 ) zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha bhagavAnanAM pratimAjI khUba prAcIna samayamAM mAlama paDe che. (juo Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava AThamuM - jaina ane kapaDavaNaja citra naM. 77). A pratimAjI vartamAna anAthAzramanI jagyAethI nikaLyAM hatAM, jyAre nikaLyAM tenuM cakkasa pramANa malyuM nathI, paNa anumAna uparathI jaNAya che ke sattaramI sadInI najIkamAM gaNAya. jyAM pahelA musalamAnanA ghare hatA, te jagA kharIdIne hAlanuM daherAsara bAMdhavAmAM AveluM. A jamIna dezI jIvaNalAla suMdaralAla, anacha gopAlajI tathA zAmaLadAsa raMgajIbhAI nAmanA zeThIyAoe kharIdelI. te vakhate kevaLa daherAsaranI zarUAta thaI jaNAya che. pratiSThA A. zrI lakSmI sUrIzvarajInA varada haste thaI hatI. pratiSThAnA muhUrtanA samayamAM bahArathI saMdhanuM hita IcchanAra AcAryazrIe khepiyA dvArA jaka samaya badalavA mANasa eka hite paNa khepiye Ave te pahelAM pratiSThA thaI gaI. vAta evI hatI ke mokalelA 5. A devazrIe evI ArSavANI uccArI hatI ke A "muhUrta pratiSThA thAya te kemanA bairAM senAnA beDe pANI bharazepaNa samaya badalAye eTale tAMbApitaLanAM beDa te rahyAM che. A pramANe jaina kemanI samRddhimAM vRddhi thatI rahI che. 19mI sadInA madhyabhAgamAM eTale saMvata 150nI sAlamAM zeTha zrI mIThAbhAI gulAlacaMde jUnA derAsarane jIrNodhara karI vizALakAya lAkaDAnI AkarSaka nakazIvALuM nutana maMdira baMdhAvyuM. A jIrNoddhara vakhate zeTha mIThAbhAI gulAlacaMde zrImallinAtha bhagavAnane gabhAre baMdhAvyuM hatuM. saMvata 1951nI lagabhagamAM A daherAsaranA pAchalA bhAgamAM agninI vAlAo ekAeka bhabhUkI uThI. zeTha zrI maNIbhAI zAmaLabhAI tathA anya zeThIyAonI ajoDa jahemata kAmagIrIthI camatkArika rIte Aga daherAsara AgaLa AvI aTakI gaI ne maMdira taddana surakSita rahyuM hatuM. A daherAsarane baMdha karavAnuM cheTaluM dvAra bAjumAM hatuM, tyAM nAnIzI chIMDI hatI. temAM paDozI cheTAlAla lalubhAInA makAnamAMthI AvavAnuM hatuM, kadIka dvAra AgaLa phaNIdhara nAgadevatAnA darzana pUjArane thatAM, pUjArI hAtha joDI vinaMtI karatAM camatkArIka rIte nAgadevatA adazya thaI jatA. AvA parama prabhAvika zrI pArzvanAtha bhagavAnanAM seMkaDe jaina jainetare darzana karI pitAnI jAtane bhAgyazALI banAvavAne amUlya lhA le che. daherAsaranuM prAcIna lAkaDakAma jIrNa thaI javAne kAraNe zrIsaMghe jIrNodhdhAra karI nUtana saMgemaramaranuM zikharabaMdhI vizALakAya daherAsara banAvavAne gaNizrIlabdhisAgarajI mahArAjanA upadezathI nirdhAra karyo ane ekI avAje nirNaya karyo ke mULa pratiSThA kAyama rAkhI (zrI pArzvanAtha dAdAne pavAsana para kAyama rAkhI) navIna daherAsara bheMyataLIyAthI ati suMdara bhUmigRha sAthe manehara tema ja dedIpyamAna baMdhAvavuM. saMvata 2009 nA kArataka vada 6 nA dine cAMdInA hAthInI sUMDhathI maMdirane Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA visarjana karavAnA kAryanA AraMbha karyo, ahIM gabharAnuM je mULa dvAra che te kAyama rAkhavAmAM AvyuM. raMgamaMDapanA gRha bhAgamAM prabhunA prakSAlana mATenA pANI saMgraha mATe vizALa TAMku banAvavAno nirNaya karyo. zrImalilanAthanA gabhArA nIce khedakAma karatAM 12 thI 13 phUTa nIce utaratAM hADakAMno puSkaLa jaththa, jUnA makAnanAM pANIyAra, junAM beDa, mATalA patharanA umarA, tathA tAMbAnI khavAyelI thALIo vagere prAcIna sAmagrIo maLI AvI hatI. kelImaMDapamAM khodANa karatAM jamIna dhasI paDI hatI, paNa zrIzAzanadevanI kRpAthI AvA bhayaMkara akasmAtamAM maMDapanA thAMbhalA, pATa vagere tathA kAma karatA majare vagerene camatkArika rIte bacAva thaI gaye hate. AvI bedANuvALI jagyAne pU. AcArya devazrIvidayasUrIzvaranI sUcanAthI zAstrIya AmyAna rIte gaNI zuddhI karavAmAM AvI hatI. nUtana maMdiramAM vartamAna vIsInA cAvIsa gekha tathA zrI siddhacakrajIne yaMtra mATe eka ema kulle zikharavALA 25 gekha bhamatImAM banAvavA, te mATe sAmAnya nakarAthI cIThThI nAMkhIne bhAgyazALIone lAbha ApavAmAM Avyo hate. prabhu pratimAjIone praveza, pratiSThA aMjanazalAkA vagerenAM zubha muhUrtA, pU. A. zrIvijayanemisurIzvarajImanA paTaziSya pU. A. zrIvijayaudayasUrIzvarajIma. tathA pU. A. zrIvijyanaMdanasUrIzvarajI mahArAja sAhebe ApyAM hatAM. maMdiramAM punaH praveza - nUtana jInAlayamAM saMvata 2011 nA mahA suda 10 nA roja utthApana karelAM pratimAjIone punaH praveza dhAmadhUmathI karavAmAM AvyuM hatuM. tathA saMvata 2011 nA jeTha suda 4 nA roja aMjanazalAkA (prANa pratiSThA) tathA jeTha suda 5 gurU puSya amRta, sidhiga tArIkha 26-5-155 nA roja pratiSThA karavAmAM AvI hatI. pratiSThAne daza divasane mahatsava ujavAye hate. pratiSThA pU. A. mANekyasAgarasUrIzvarajI ma. pU. A. hemasAgarasUrIzvarajI ma. tathA pU upAdhyAyazrIdevendra sAgarajIma, gaNIzrIlabdhisAgarajI Adi munivare tathA vizALa sAvagaNanI nizrAmAM cAturvidha saMdhanI adbhuta medanImAM thaI A daherAsarajInA jIrNodhdhAranI zarUAtathI aMta sudhInI jahemata gaNivarya labdhIsAgarajI mahArAje tathA pAchaLathI pU. kaMcanasAgarajIe lIdhI hatI. khAsa karIne aMjanazalAkAnA kAryamAM pU. kaMcanasAgarajI mahArAja sAhebe avarNanIya phALo Ape hate. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "gaurava AThamuM - jene ane kapaDavaNaja A sthaLa zrI ciMtAmaNI pArzvanAthanI khaDakI vAghavALuM daherAsaranA nAme oLakhAya che. sAkSaravarya parama pujya zrI puNyavijayajI mahArAjanuM janma sthaLa paNa A khaDakI che. [Ane vadhu vistAra jovA mATe zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha pratiSThA mahotsava aMka (lekhaka je. ke. gAMdhI) vAMcavA bhalAmaNa che.] maMdiranI racanA - Adarza zilpakalAnA ajoDa namUnArUpa A jinaprAsAda atyaMta manohara che. jamInathI zikharanA cheDA sudhInI UMcAI 499-6" che. bhamatInI aMdara 25 gekhalA che. gabhArAmAM be gekhalA che. maMDapamAM be gokhalA che ane kelI maMDapamAM jakSa jakSaNInA be gekhalA che. vacalA gabhArA upara zikhara che. bAkInA badhA gekhalA upara thaIne 31 zikharIo che ane maMDapa upara ghummaTa che. maMdiranA oTalA para pU. AgadhAraka zrIAnaMdasAgarasUrIzvarajInI mUrtivALuM atyaMta AkarSaka gurumaMdira che. tenA upara sAmaraNa che. zrIdiyAnuM derAsara - A (juo citra naM. 78) daherAsara kaDiyAnI masjidathI kuMDavAva tarapha jatAM beDuM AgaLa cAlatAM cAra rastethI DAbI bAju vaLatAM medI kuTumbanI khaDakI Ave che temAM che. ahIM pUrvakALanI aMdara medI kuTuMba rahetAM. lAkaDAMnuM zrIAdIzvara bhagavAnanuM (juo citra naM. 79) daherAsara pUrva sanmukhanuM banAvyuM hatuM. samaya jatAM te maMdira jIrNa thatAM te kuTuMbIoe tene jIrNoddhAra karavAnuM nakakI karyuM. kezavalAla semezvara, vADIlAla sAmezvara, pAnAcaMda maganalAla, zAntIlAla cunIlAla vageree udyama karIne bheMyarA sahItanuM paththaranuM maMdira pahelAM karatAM kaMIka vadhu vistAravALuM bAMdhyuM. A daherAsaranA mULanAyaka AdIzvara bhagavAna hatA, eTale te gAdIpati rahyA. enI pratiSThA A. zrI. vijayane misUrIzvarajI mahArAja sAhebanA ziSya A. zrIvijayadarzanasUrIzvarajI mahArAja sAhebe karI. muLanAyaka padharAvavAne lAbha kezavalAla semAbhAIe lIdhe. zrI siddhacakrano paTa gaNIvarya zrIlabdhisAgarajInA upadezathI vimaLAbena jayaMtilAla pAdazAhe bheMyarAmAM karAvyA tenI sthApanA 2011mAM A. zrImANakyasAgarasUrIzvarajI mahArAjanA hAthe thaI. zrIachatanAtha bhagavAnanuM maMdira dalAlavADAnA nAme oLakhAtI khaDakInI madhyamAM ajitanAtha bhagavAnanuM maMdira AveluM che (juo citra naM. 80). A maMdira pUrvakAlanI aMdara lAkaDAnuM hatuM. jenA purAvA tarIke lahuDhI pizALanA upAzrayanI DAbI bAju AgaLa meDApUrvaka AkhI daherAnI lAkaDAnI keraNI maDhavAmAM AvelI che. ka. gau. gA-22 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 kapaDavaNajanI gaurava gAthA, jyAre A maMdirane jIrNodhAra thaye nahote tyAre paNa A maMdira caumukhajInuM hatuM, ema mAnavAne sabaLa kAraNe che. Aje ajitanAtha bhagavAna AdI traNeyanI upara saMvata 1666 ne je lekha che teja lekha anusarata mANeka zeThANInA AdIzvara bhagavaMtanI upara lekha che, eTale ema mAnavuM ja paDe ke A caumukhajInI aMdara te AdIzvara bhagavAna hatA, paNa te AdIzvara bhagavAnane te maMdiramAM letAM te jagyAe bIjAM pratimAjI joIe. ethI caumukhajImAM pAchalI bAjue saMpratI mahArAjanA bharAvelA mULa pratimAjI pharatAM kaMIka nAnA AkAranA pratimAjI sthApana thayA che. eTale pUrvakALamAM AdinAtha bhagavAna mukhya hazeja. pachIthI ajitanAtha bhagavAnanA caumukha thayA. (jUo citra naM 81) saMvata 128 lagabhagamAM jyAre A maMdirane jarNodhdhAra thaye haze tyAre ja mANeka zeThANanA AdIzvara bhagavAnanuM maMdira baMdhAyuM haze, ema mAnI zakAya tema che. saMvata 1925 lagabhagamAM A maMdirano jIrNodhAranI zarUAta karavAmAM AvI haze. A maMdira jamInathI ATha-nava phUTa UMcuM che ane A Akhu maMdira paththaranuM che. temAM bheMyarAo paNa ghaNAM che. pakhAlane mATe pANInI vyavasthA mATe TAMku paNa che. caumukhajI mahArAjane pharatI pradakSINa devAya tema che. pradakSINAmAM pAchalI bAjue paDatI nAnI jagyAmAM be derIo che. bhagavaMtanI jamaNI bAjue cAra gabharA AvelA che ane pachI tIjorIne rUma che. DAbI bAjue traNa gabhArA che, upara javAnI sIDI che, ane TAMku che. maMdirane traNa zIkhare che, AgaLa ghummaTa che ane AgaLa belAnako (chatrIne ghATa) che. maMdiramAM laMbacorasa raMgamaMDapa che. paththaranA thAMbhalA vagere paNa kArIgIrIvALA che. dasakA pahelAM ja A maMdiranI zatAbdI ujavAI che. A maMdira jyAre baMdhAyuM hatuM tyAre jainee temAM jAta mahenata karI che, te vakhate pirivADe paNa sAthamAM ja hatA. mahenatamAM paNa hatA, ne kesara. sukhaDanA lAgA paNa ApatA hatA. (pUrvakALamAM A maMdira piravADAnA daherAsara tarIke oLakhAtuM hatuM.) pAchaLathI paravADe ThIbaMdha thatAM chUTA paDyA. enA purAvA tarIke vartamAnamAM je abhayadevasurI jJAna maMdira che, te jagyA jainenA bhAgamAM AvI ane teneja lAgelI pAchalI jagyA piravADenA bhAgamAM AvI. zrIvAsupUjyanuM maMdira bhagavAnadAsa jIvaNacaMda gAMdhInA smaNArthe temanA kuTuMbIjanoe (A. AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAjanuM kuTuMa) zrImAna vIracaMdabhAI lAladAse saMvata 1927 nA vaizAkha suda 6 nA divase zrIvAsupUjya svAmInuM daherAsara nAjuka pAMca pratibhAvALuM baMdhAvyuM (juo citra naM. 82) ane tenI pratiSThA saMvata 1931nA vaizAkha suda 6nA divase thaI hatI. mULa nAyaka bhagavAna zrI vAsupUjya svAmI che. (juo citra naM. 83) A daherAsara Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIrava AThamuM - jene ane kapaDavaMja 171 dalavADAnA bharacaka jainenI vastInI madhyamAM AveluM che. bhagavAnanuM mukha pazcima dizA sanmukha che ane maMdiranuM dvAra dakSiNa sanmukha che. vartamAnamAM tene vahIvaTa zrI ramaNalAla jecaMdabhAI vagere kare che. zrI ajitanAtha bhagavAnanA maMdiranI zatAbdI vakhate AnI paNa zatAbdI ujavAI aSTApadanuM daherAsara zrIzAmaLabhAI zeThanI khaDakInA nAme oLakhAtI ane kaDiyAnA masjidathI aMtisarIyA daravAje jatAM sAmasAmA zeThIyAnI be khaDakImAM jamaNA hAthe A khaDakI che. (Ane pratiSThAne A ahevAla "aSTApadajI biMba pratiSThA" nAmanI padyabaddha pustikAmAM (saMvata 1942) vistArathI chapAyela che. lekhaka bhurAbhAI bahecarabhAI dave(juo citra naM. 84) A maMdira khaDakInI aMdara dazeka phUTa UMce daravAjAvALuM che. daravAje caDhayA pachI pagathiyAM utaratAM khulle ceka Ave. tenI madhyamAM cAra phUTa UMcu A maMdira che. pUrvamAM be bhagavAna, (juo citra naM. 85) dakSiNamAM cAra bhagavAna, pazcimamAM ATha bhagavAna ane uttaramAM daza bhagavAne. e rIte covIsa bhagavAnanI geThavaNathI A akhaTapadajInuM maMdira thAya. bharata mahArAje jema aSTApada tIrtha karyuM tevI rItanI racanAvALuM A maMdira caturmukha dvAravALuM karAvyuM che. pUrva dizA tarapha khulle maMDapa thaye. A Akhuye maMdira paththaranI namUnedAra kArIgarIvALuM che. amadAvAdamAM dezIvADAnI piLamAM AvelA aSTApadajInA maMdiranI AbehUNa A nakala karI baMdhAvavAmAM Avela che. tyAM jema bAjumAM samavasaraNanI racanA che tema atre paNa bAjumAM samavasaraNa racanA karavAmAM Avela che. zrI AdIzvara bhagavAnanI pAdukAnI derI paNa che. maMdiranA sAmA puMDarIka svAmIne gabhAre che. maMdiranuM bIjuM dvAra lAMbI zerImAM paDe che. tyAM nIce utaratAM zAntinAtha bhagavAnane gabhAre che. lAMbI zerImAM praveza dvAranI Aju bAjue cokIAlAomAM dIvAlamAM be hAthI che. upale mALe balAnake (chatrIo) vagere manahara racanAo karavAmAM AvI che. - nagarazeTha zrI lAlAbhAI gulAbacaMdanA suputra naththubhAIne supatnI amRta zeThANuMe te jamAnAmAM be lAkha rUpiyA kharcIne A maMdira baMdhAvyuM ane jenI pratiSThA saMpata 194ramAM vaizAkha suda 11ne zukravAre muni zrI pU. padmasAgarajInA varada haste thaI hatI. A vakhate prabhujI padhArAvavA mATe amRta zeThANIe sagAvhAlAM oLakhItA-pArakhatA badhAne lAbha Apyo hato. - zeTha zrImaNabhAI zAmaLabhAInA suputra zeTha zrI bAbubhAIne vRddha avasthA hovAthI be cAra varSa bAkI hatAM paNa amArA pUrvajonA karelA maMdiranI zatAbdI ujavavAne mane ratha thaye. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 kapaDavaNajanI gaurava gAthA vaLI maMdiranA cekamAM eka khUNe paDatuM hatuM. te paNa kADhI nAMkhavAno umaMga thaye, AthI haLI cakalA tarapha javAne uttara dizAne je mATe raste tyAM makAne vecAtI laIne khUNe kADhI nAkhe. e rIte daherAsaranI zebhA vadhArI ane ThAThamAThathI ane dhAmadhUma purvaka saMvata 2038 mAM zatAbdI mahatsava ujavyuM. maMdiranI eka bAju eTalA upara zAzanadevI padmAvatI mAtA tathA zrI cakezvarI mAtAnI AbehUba derIo banAvI che. khaDakImAMnA maMdiranA daravAjAnI bAjumAM zrI ghaMTAkarNanI derI paNa banAvI che. ' zrIzAntanAtha bhagavAnanuM daherAsara A maMdira kaMsAravADAnA cale DhAkavADImAM AveluM che. A daherAsara traNa saMbaMdhamAM Ave che. (1) mANeka zeThANane bairAne upAzraya (2) mANeka zeThANInuM AdIzvara bhagavAnanuM daherAsara (3) zAntinAtha bhagavAnanuM daherAsara. (juo citra naM. 86) pUrvakAlanI aMdara jyAre mANeka zeThANanuM daherAsara ane upAzraya nahatAM thayAM tyAre A daherAsarane raste mahetAnA gharanI jaDe dvAra che tyAMthI hate. atyAre paNa te dvAra mojUda che. A daherAsara kayAranuM ne keTaluM januM haze tene purA bhale ApaNI pAse nA hoya paNa zrI zAntInAtha bhagavAnanI pratimA upara saM. 1618ne lekha che. (jUo citra naM 87) vaLI A maMdirane jIrNodhdhAra game tyAre tho hoya te na kahevAya paNa garvamenTa gejheTamAM kapaDavaNajamAM rahelI jUnI aitihAsika purANu cIjomAM bheMyarAmAM rahelA zrIkalIkunDa pArzvanAthanI nedha karelI che. (juo citra naM. 88) bIjI vAta-zrIlIkunDa pArzvanAthanI pratimAjI ghaNuM prAcIna che ane tene lepa paNa karAve che. e zrI zAntinAtha bhagavAnanA bheMyarAmAM birAjamAna che ane bheMyarU joIe te ema dekhAya ke tenI AkhIya racanA ghaNA pUrvakALanI che. navuM bAMdhakAma karatAM evI khUbI vAparI che ke zrI zAntInAtha bhagavAnanA umarA nIcethI jotAM zrI kalIkunDa pArzvanAtha bhagavAnanAM darzana thAya che. A bheMyarAmAM atyAre siddhacaka bhagavAnane paTa Ara. kastulAla taraphathI karAve che. ahIM bIjI pratimAo paNa che. - zrI zAntInAtha bhagavAnanA maMdirane traNa gabhArI che. tene pharatI pradakSiNA (bhamatI) che. ane te pradakSiNAmAM bhagavAnanA mAthe paga nA Ave te mATe vacce vacce aDadhI ghumaTI paNa karelI che. zrI zAntInAtha bhagavAnane maMDapa uttara-dakSiNa che. gabharAnuM dvAra Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava AThamuM - ne ane kapaDavaNaja 173 uttara sanmukha che. gabhArAnI bahAra be gekhalA che, DAbI bAjue maMDapamAM be gokhalA che. upara javAne raste che, upale mALe gabharAmAM paNa bhagavAna che. jamaNI bAjue aSTApadajI, cauda rAjaleka ane kAcamAM suMdara kalAthI citarelA paTo che. zatruMjaya paTa che ane chelle mahAvIra bhagavAnane gabhAre che. A maMDapa lAkaDAnI kArIgarIvALe che ane suMdara kAcakAmavALe che. A maMdirano jIrNoddhAra hakIkate zeTha mIThAbhAI gulAlacaMdanA moTAbhAI zeTha harajI karazanadAsanA suputra zeTha varajalAla metIcaMde vikrama saMvata 1904mAM vaizAkha suda 6 nA roja karane pratiSThA karAvI hatI ema manAya che. mANeka zeThANanuM AdIzvara bhagavAnanuM maMdira mANeka zeThANInuM AdIzvara bhagavAnanuM maMdira ane zAntinAtha bhagavAnanuM maMdira be joDAI jAya che, paNa vacamAM lagabhaga 184ra0ne khulle ceka che. zeThANIe A maMdira bAMdhavAmAM budhdhine suMdara upayoga karyo. (juo citra naM. 89) ane be maMdire bhegAM suMdara kevI rIte zobhe evI rIte goThavaNa karI eTale A maMdirane pazcima sanmukha lIdhuM. AmAM traNa gabhArA che ane lagabhaga 20415 ne maMDapa che. emAM bAraNAonI aMdara dhAtunI aMdara jALIo pADIne avanavI kalAmAM AkRtio karI che. tene vartamAnamAM cAMdI caDhAvavAmAM AvI che. atre eka vAta yAda rAkhavA jevI che ke ajitanAthane jIrNodhdhAra, vAsupUjyanA maMdiranuM bAMdhakAma ane A maMdiranuM bAMdhakAma eka ja samayamAM cAlatuM haze, ema kalpI zakAya. A maMdiramAM mULa nAyaka zrI AdIzvara bhagavAnanI upara saMvata 1666ne vistArathI lekha che. (juo citra naM. 90) eTale ame AgaLa caumukhajInA maMdiramAM kahI gayA chIe te sabaMdha ahIM melI jAya che. zAntinAtha bhagavAnanA maMdiramAM kAcane zaNagAra hatuM ane vaLI AdIzvara bhagavAnanuM maMdira joDAI gayuM eTale vartamAnamAM banne daherAne nirgamana dvAra uttara samukhanuM thaI gayuM. A banne daherAsara bhegAM thatAM, cheDA varSo pUrve gAMdhI pAnAcaMda lIbhAIe jahemata uThAvI kAcanI kalAne suMdara rIte vadhAre karAvyuM che. zrI neminAtha bhagavAnanuM maMdira aMtisarIyA daravAjA bahAra mANeka zeThANInI dharmazALA AvelI che. tenI pAchalI bAjue killebaMdhI kampAunDamAM zrImanAtha bhagavAnanuM maMdira AveluM. A jinAlaya nAnuM, suMdara ne manohara che (juo citra naM. 91). A maMdiramAM mULanAyaka komanAtha bhagavAna che (juo citra naM. 92). A maMdira zeTha lalubhAI motIcaMdanA supatnI mANekaAIe Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 kapaDavaNajanI gaurava gAthA 1912mAM bAMdhavAnuM zarU kareluM ane tenI pratiSThA 1917mAM thayelI. samaya jatAM enI zebhA vadhAravA mATe gAMdhI bhogIlAla dalasukhabhAI vigeree daherAsaranA maMDapanI AgaLa patarAne zeDa utAryo ane AgaLa eTalAM(varaDe)nI vyavasthA karIne tenA upara patarAnA zeDa bAya. bAMkaDAo vagerenI veThavaNa karI, eTale A maMdira bahAranI vADI tarIke gaNavA lAgyuM. bhAvike sAMje darzanArthe AvIne besatAM, pachIthI maMdiranI AjubAjue suMdara bagIcAnI vyavasthA thaI. pAchaLathI A derAsarano jIrNodhAra paNa karI hate. Agama staMbha maMdiranI dakSiNa dizAe bagIcAnI aMdara sAdhvIjI zrIpadmalatAzrInA parivAre zrI Agama staMbhanuM saMvata 2037 mAM nimArNa karyuM. Agama khaMbhamAM upara cAra zAgratA pratimAjI che. traNa gaDhamAM agiyAra gaNadhara ane Agama dvArakazrIjInI pratimAjI che ane nIcenI pIThikAmAM 45 AgamanAM nAma, nirmAtAnAM nAma ane pratiSThAkArakanAM nAma ApelAM che. (juo citra naM. zya) zrI mahAvIra svAmInuM maMdira mANeka zeThANInI dharmazALAthI uttare jatAM karazanapurA najIka zrIAnaMdasAgara sAyaTInI sthApanA thaI che. tenA mULa saMcAlaka zeThazrI kAntilAla vADIlAla gAMdhI che. A sAyaTImAM lagabhaga 50 baMgalAo che. sesAyaTInI madhyamAM zrI mahAvIra bhagavAnanuM maMdira bAMdhavAmAM AvyuM che (juo citra naM. 94). jenI pratiSThA saMvata 2034mAM vaizAkha suda 6 ne zanivAre pU. A. zrI devendrasAgarasUrinA varada haste thaI che. maMdiranI bahAranI bAjue DAbI bAjumAM gurumaMdiranI derI banAvavAmAM AvI che. jamaNI bAjue saM. 3036mAM maNIbhadranI derI bAMdhavAmAM AvI che. A rIte A saMsAyaTImAM zrI mahAvIra bhagavAnanuM darzanIya dedIpyamAna jInAlaya che. zeTha zrI jesIMgabhAI kevaLabhAInuM ghara maMdira hatuM, tenuM visarjana karavAmAM AvyuM che. jethI enI noMdha atre lIdhI nathI. pratimA lekhakazrInI e bhAvanA hatI ke badhAe maMdiranA vigatavAra-pASaNanA ' bIbo, dhAtunAM bI, siddhacako, jakSa-jakSINa, paTTo vagerenI noMdha levI, paNa te kArya muzkelIbharyuM dekhAvAthI te atre lIdhela nathI. jene 24 tIrthakara mAne che jenI neMdha atre ApI che. temAM bhagavAnanAM nAma, mAtA-pitAnAM nAma, laMchana ane nagarI darzAvavAmAM AvyAM che. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava AThamuM - jene ane kapaDavaNaja * 95 covIsa tIrthaMkaranAM nAma pitA nAma mAtA laMchana nagarI anukrama naMbara kaSabhadevajI mArUdevI vijyA senA siddhArathI maMgalA suzImAM koMca padma pRthavI caMdra lakSamaNuM 2mAM sugrIva nadI viSNu 12 ajitanAthajI saMbhavanAthajI abhinaMdana svAmI sumatinAthajI padmaprabhu supArzvanAthajI caMdraprabhu suvidhinAthajI zItalanAthajI zreyAMsanAthajI vAsupUjya svAmI vimalanAthajI anaMtanAthajI dharmanAthajI zAMtinAthajI kuMthunAthajI aranAthajI mahilanAthajI munisuvratasvAmI naminAthajI neminAthajI pArzvanAthajI vardhamAnasvAmI (mahAvIrasvAmI) nAbhirAyA vRSabha vinItA (adhyA) jItazatru gaja vinItA chatArI gheDe sAvathI saMvararAya vinItA megharatha kaulyA ke saMbI pratiSThita svastika vArANasI mahusena caMdrapurI magara kAmaMdI dazaratha zrIvatsa bhaddIlapura khaDagI siMhapura vasupujya. mahiSa caMpApurI kRtavarmA varAha kaMpilapura siMhasena siMcANe ayodhyA bhAnu rAjA vandra ranapurI vizvasena hatthiNApura sura chAga gajapura sudarzana naMdyAvarta nAgapura kuMbhArAjA kaLaza kAcabo rAjagRhI vijayarAya nIlakamala mithilA samudravijaya zaMkha azvasena sarSa vArANasI siddhArtha kSatiyakuMDa jayA zyAmA sujazA sutratA acirA siri 14 15 mRga 17 devI 19 prabhAvatI mithilA 20 prajJA samitra - 21 vamA rara. zivadevI saurIpurI vomAM 24 trizalA ( Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 kapaDavaNajanI gaurava gAthA upAzraya DhAkavADImAM paMcane upAzraya - pUrvakAlamAM aMdara lAkaDAne A ghaNe jIrNa upAzraya hatuM, jenI aMdara rahIne sakalacaMdajI mahArAje satarabhedI ane ekavIsa prakArI pUjAe kAle saMgama racI. prasaMga evo banI gayo ke A upAzrayanI pAchaLa kuMbhAravADe Avela che. eTale kArigamAM abhigraha rAkhyo ke gadheDuM bhUke tyAre kAyotsarga pAro, paNa kuMbhAra gadheDAone bahAra laI gayo hovAthI samaya vite cAle, tethI emaNe kArigamAM rahIne uparanI banne pUjAo racI pUjAonI aMdara pUjAone mahimA jevo gAya che, te saMgItakAranuM dIva lAve tevI ragenI surAvalI gaThavelI che. peDhI - ahIM zeTha pAnAcaMda vRjalAlanI dhArmika drasTanI peDhI cAlatI hatI te hAlamAM bahAra laI javAI che. (jue citra naM. 5) navAMgI TIkAkAra zrIabhayadevasUrIzvarajI mahArAja - zrI abhayadevasUrIzvarajI mahArAja kapaDavaNajamAM svargavAsa thayA e vagere adhikAra AgalA prakaraNamAM AvI gayela che, paNa paMcanA upAzrayamAM temanAM pagalAMnI derI che. (juo citra naM 96) tenI bIjI dizAmAM maNibhadranI derI paNa che. A junA upAzrayane jIrNoddhAra gAMdhI pAnAcaMda lIMbAbhAInI preraNAthI ane kunehathI sArI rIte thayela che. upAzrayanuM citra AgaLa AvI gayela che. mANeka zeThANune zrAvikA upAzraya - zrI zAMtinAtha bhagavAna ane zrI AdIzvara bhagavAnanA maMdiranI jeDImAM A upAzraya Avela che. jenuM citra AgaLa AvI gayuM che. vartamAnamAM paNa jene jIrNoddhAra thayela che. AmAM sAdhvIjI mahArAja utare che ane zrAvikAo dhArmika kriyAo kare che. (prasaMgopAta) mANeka zeThANIe zrIzetrujya gIrIrAja upara vimalavazamAM digambaranA daherAsaranI bAjumAM bhavya ane mahara daherAsara baMdhAvyuM che ane emanAM Ajadina sudhI aneka TrasTo cAle che. sadAvrata Adi paNa cAle che. zeTha zrI pIThAbhAI gulAlacaMdane upAzraya :- A upAzraya mIThAbhAI zeThanI khaDakImAM daravAjAmAM pesatAM sAme Avela che. zeTha harajIvanabhAIne suputra gulAlacaMdabhAInA putra mIThAbhAIne supatnI kuMvarabAInA suputra sva. karamacaMdabhAInA supatnI jaDAvabAI tathA zIvabAI. te be karamacaMdabhAInI supatnIoe pitAnA zvasura mIThAbhAInA nAme sakhAvate karI TrasTa karyuM. temane potAnA darabArI raheThANanA nivAsane zeThazrInA nAme saMvegI upAzraya karyo, AnuM citra AgaLa Apela che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava AdamuM - jeno ane kapaDavaNaja 177 A upAzrayanI aMdara upale mALe vyAkhyAna hola che. tethI upara parIkha premacaMda ratanacaMde Akho mALa baMdhAvyuM. daravAjA uparano baMgalIne bAga parIkha somAbhAI jhaverabhAIe pitAnI dIkSA nimItte nave baMdhAvyo. tenI bAjune kaThArAvALe bhAga ramaNalAla DAlacaMda aMgaDIvALAe svAdhyAya hola tarIke jIrNodhAra karIne taiyAra karAvyuM. - upAzrayanuM bhaMyataLIyuM khUhala cagAna-sahitanuM prabhAvatIbena parIkha ramaNalAla nagInadAsa (dilhIvALA)e jIrNoddhAra karAvIne suMdara karyuM. upAzrayanI aMdara lAdIo besADavAmAM vahIvaTadAra jayaMtilAla vADIlAla parIkhe mahenata karIne suMdara karAvyuM. eka vAta yAda rAkhavA jevI che ke A bAMdhakAma hIMmata tathA kunehabharyuM kArya karanAra zrI jayaMtilAla pAnAcaMda chavAlA ane budhI vAparavAmAM kuzaLa zrI maphatalAla ratanacaMda parIkhane phALe @AdhanIya che. - atre prasaMga AveluM hovAthI jaDAva zeThANI ane ziva zeThANIe dhasuranA nAme karelI zAzana prabhAvanAnI neMdha laIe chIe. (1) zatruMjaya mahAtIrthane charI pAlate saMgha. (2) rara saMghonA samUhamAM prathama nakArazI karAvI. (3) saMgha AvyA pachI sAdhArmika vAtsalya. (4) navANuM yAtrA. (5) bhavya ujamaNuM. (6) vizAnImAnA pAMca gAmamAM kAyamI sAdhArmika vAtsalyanI rakama. (6) malilanAthane gabhAre. (7) luNAvADAmAM pauSadhazALA. (8) bAlAbhAInI TuMkamAM zikharabaMdhI devAlaya. (9) kapaDavaNajamAM khAMDAra pAMjarApoLa. (10) sarakhalIyA daravAje dharmazALA. (11) pitAnA svajanane prazasta vitaraNa. (12) bajAramAM parabaDI. (13) 1902 mAM vIla karyuM. (14) atre yAda ApavuM jarUrI che ke mIThAbhAI zeThe cIMtAmaNInA daherAsarane kalA kArIgIrIvALuM moTuM karAvyuM hatuM. zeTha vRjalAla harIbhAI jaina upAzraya - dalAlavADAnI khaDakInI bahAra nikaLatAM teozrInA nAme A upAzraya thayela che. kayAre thaye ane kaI sAlamAM thaye tene purA bhale nA hoya paNa ghaNA lAMbA kALathI tenuM astitva che. sAdhvIjIo temAM utare che ane zrAvikAo temAM dharma ArAdhanA kare che. AnuM citra agAu Avela che. te upAzraya nAne paDavAthI ane jIrNa thavAthI zeTha punamacaMda pAnAcaMdabhAI vageree mahenata karI bAjunA makAne laIne tene vizALa ane lAMbe banAvyuM. bheMyataLIyuM upale mAla ane tenI uparane adhe mALa karyo che. A lahaDI pezALa upAzraya - A upAzraya ghaNe ja haze. temAM gorajIne vAsa haMmezA rahetuM hatuM tevuM anumAna thAya che. zarUAtanAM prakaraNamAM e viSaya AvI gayela che. citra AvI gayuM che. ahIM camatkArika gorajI rahetA hatA. Aje paNa temAM gorajInI gAdI hAyAta che. uttara dizAnI dIvAlamAM gokhalAmAM mAnabhadranuM sthAnaka che. A ka. gau, gA-23 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNujanI gaurava gAthA mahArAja zrIvijayabhakita upAzraya be mALanA che. varSo sudhI A upAzrayamAM AcArya sUrijI :hArAjanA upadezathI pAdazAha zAMkaralAla AditalAla nAme vadhamAna tapa AyaMbIla khAtu zarU thayu hatu, te vamAna tapa AyakhIla khatu age te AyakhIla khAtu DhAkavA ImAM dharmAMzALA navIna thatAM tyAM ajItanAthajInA maMdirane lAgIne AvelA che. dha zALAo 178 cAlatu hatuM. vamAnamAM laI javaSNu' che. A upAzraya mANeka zeThANInI dhazALA :- aMtisarIyA daravAjA bahAra ghaNI ja vizALakAya be mALanI A virATa dharmAMzALa AvI che, jenu varNana AgaLa AvI gayuM che. citra paNa AgaLa AvI gayela che. zeTha mIThAbhAI gulAlacaTTu dha zALA:- sarakhalIyA daravAjA bahAra A dha zALA AvelI che. hanumAnajInI ghaNI vizALakAya mUrti A dharmazALAmAM kUvAne kAMThe purANI ne prAcIna jamInamAMthI nikaLelI hAla vidyamAna che. jethI A dharmAMzALAne koI hanumAnavALI dha zALA paNa kahe che. A viSaya AgaLa AvI gayela che. citra AgaLa Apelu che. mANeka zeThANInI jJAtimATenI dhazALA : A dharmazALA jJAti aMgenA judA judA prasaMgo mATe jamaNavAra ItyAdi mATe DhAkavADImAM paMcanA upAzrayanI jeDe AvelI che. A dharmAMzALAnA atyAre jarNodhdhAra thayA che ane AnI aMdara bhAjanazALAne samAvI lIdhI che. AyaMbIla khAtu pazu lAvavAmAM AvyuM che. AnI vizeSa mAhitI pUrtimAM ApIzuM. anAthAzrama :- mIThAbhAI zeThanI khaDakInI sAme rastA upara mANeka zeThANInu anAthAzrama nAmanuM makAna Avelu che. temAM garIbene anAja apAya che. tathA zeDa zrI vADIlAla manasukharAma lAyabrerI ane vAMcanAlaya cAle che. zeTha zrI mIThAbhAi dayALucaMda mArmika TrasTa peDhI :- dhyAnastha svasta AgamAddhAraka AcAryazrIAnadasAgasUrIzvarajI mahArAje dhArmika saMsthAonA vahIvaTa karavA mATe sa. 1972 mAM A peDhInI sthApanA karAvI hatI. dhIre dhIre te bajAramAM AvI ane atyAre potAnA makAnamAM mIThAbhAI gulAlacaMda parakhaDI najIkamAM cAle che. tenI upara zeTha zrI kezavadyAla kAntIlAla atithigRha che. A citra AgaLa AvI gayu che. zeThe mIThAbhAi gulAlacaTTu parabaDI :- te junI prAcIna ane kalAmaya hatI paNa jINu thatAM hamaNAM te TvAsI ratIlAla khAlAbhAInI sahAyathI navI banAvavAmAM AvelI che. A banne citro Agau AvI gayAM che. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava gAsu - jemA ane paDaMtraNaja we jJAnabhaThArA 1. zeTha mIThAbhAi gulAlaca jJAnabha`DAra :- potAnA upAzrayanI aMdara cAle che. 2. zrI aSTApadajI jJAnabhaMDAra :- te abhayadevasUrIzvarajI jJAnabhaMDAramAM a`Nu karI dIdhela che. 3. paMcanA upAzraya jaina jJAnabhaMDAra - te 5'canA upAzrayamAM cAle che. 4. zrI abhayadevasurIzvarajI jJAnabhaMDAra:- dalAlavADAnI sAme kSotriyavADAnI bAjumAM te Avela che. citra agAu Apela che. (jJAna bhaDArA a MgenA viSaya AgalA prakaraNeAmAM AvI gayela che) zeTha maNIbhAI zAmaLabhAI pAszALA hAla vartamAnamAM abhayadevasUrIzvara jJAna maMdiramAM cAle che. vaLI temAM dhArmika madhyama zikSaNa adhika dhArmika zikSaNa ane sAMskRta AdinuM zikSaNa. ema traNeye vibhAgamAM zikSaNa cAle che. zrI abhayasUrIzvarajI jJAna maMdiranuM nirmANu parIkha vADIlAla manasukharAmanuM karelu che. sahAyakA bIjA ghaNAya hAya paNa kuneha, buddhi ane moTo phALe teozrInA che. vamAnamAM jainone anukuLa paDe te mATe bhAjanazALA navI dhazALAmAM AvelI che. udyogI mANaso udyoga karI zake, te mATe jainAne mATe udyoga gRha kheAAyu che. (A citra naM. 96) kastulAla vADIlAla manasukhalAla parIkha lAyabrerInu hAlamAM nirmANa thayela che. (jue citra na. 97) (AnA viSayanA paricaya AgaLa pariziSTamAM ApIzuM.) dalAlavADAmAM sthApavAmAM AvyuM che te zrImAgamAdhvAraka smAraka TrasTa :- sthAna AgamAdhArakanI janmabhUminu sthAna che. zrIjacanta hAspITala tathA menAena Ai hAspITala jenu varNana AgaLa AvI gayu' che. AgaLa citra ApI dIdhuM che. sadhArmika sevA TrasTa :- kAkIbena guNavaMtalAla gAMdhI tathA mAtIbahena nhAlacaMda DhozInA dAnathI uparokta TrasTa zarU karavAmAM Avela che. saMvata atyAre yAda nathI. temAMthI sAmikAne anAja vagere sahAya ApavAmAM Ave che. mahattvanI vAta zarUAtanI aMdara sAmAnyathI sAlavArInA nirdeza perA nakhara 3 mAM karela che. tenA purAvA A sAthe ApyA che. eka vAta atre eTalI paNa jaNAvavI che ke vastupAla tejapAle ANumAM daherAM baMdhAvyAM tyAre kapaDavaNujanA vIzAnimA saghane tyAM AmaMtraNa ApI AlAnyA hatA. evA ullekha vastupAla tejapAlanA caritramAM malI Ave che. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iro kapaDavaNajanI gaurava gAthA jaina AlamamAM maLatA purAvA (perA naMbara traNamAM nirdeza karelA purAvA. A purAvA saMpAdake ApelA hatA.) 1. navAgaotikAra pa. pU. A. ma. zrI abhayadevasUrezvarajI mahArAja saMvata 1131mAM kapaDava jamAM svargavAsa thayA. 2. saMvata 113nI pahelAM geAvana zeThe zrInaMdIzvaradvipanuM. zrI vAsupUjyasvAmI mULanAyakavALu kapaDavaNujamAM khAvana jInAlaya khaMdhAvyuM. tenA ullekha A. zrIguNacaMda surIjIe racelA prAkRta mahAvIra caritramAM karyAM che. 3. kapaTavANijyanA zeTha yazeAnAganI sAdhvI strI pAlIe saMvata 1160 (AvA eka parikaranA bhAga para ullekha karyAM che.) citra AgaLa AvI gayuM che. 4 AcAya devabhadrasUrijIe pAsanAhacariya sa'.1168mAM pUrNa karyuM. temAM jaNAve che ke, kapardi zeThe kapaDavaNuMjathI zrI zetrujya AditIrthonI tI yAtrAnA charIpALanA sagha kADhayA, evA nirdeSa karyo che. 5. vi.sa. 1275mAM Abu upara devasthAnAnI pratiSThA mahAtsavamAM kapaDavaNaja ane cAMpAneramAMthI nImA viSNukA gayA hatA. 6. savaMta 1309 varSe phAgaNa suda 8 sAme kapaTavANijye zrI gurjarajJAtau mAtR khayatalladevI zreyAMsa sAjaNena zrIAdinAtha khaMkha zrI kamalaprabhasurINAmupadezena kArita pratiSThata ca (mAtara sumatinAtha khAvana jInalayamAM A pratimA che.) 7. kaTavANijyanA rahenArA zrImALI jJAtinA zreSThI pAhuNunA putra ratna ane tenI mAtA reNAdevIe zrI zAMtinAthanI mUrti saMvata 1351nA phAgaNa suda 2 gurUvAre bharAvI, (zetrujaya upara te che.) 8. karpaTavANijyanA rahevAsI zrImALI jJAtinA zreSThI bhAIAke zrI ajitanAtha bhagavAnanI pratimA saMvata 1488nA kAMka suda 2 somavAre che. sI'DhAbhAryo saMsArade putra bhAI A bhAryA sAlu putra vAchA bhAtR sAmA bhAryo TAu, gAdhA guNI Adi kuTuMbanA zreyamATe bharAvI ane tapAgacchAcArya zrI sAmasuMdarasUriye pratiSThA karI. (amadAvAda rIcI roDa uparanA zrImahAvIrasvAmInA daherAsaramAM A pratimA che.) 9. sa. 1488 varSe jeSTha vadI 2 dine nImA jJAtinA me sadA bhAoN mANekadevA putra gaMgAe bhAryAsamanI vagere kuTuMba klyaNa mATe zrImahAvIra svAmI samavasaraNa karAvyuM. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 gaurava AThamu jaine! ane kapaDavaNaja ane zrI sAmasudarasurie pratiSThA karI. (zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha maMdiramAM A samavasaraNu dha'tunu che.) 10. saMvata 1499 varSe poSa vadI 10 gurUvAre zrI nImAAtinA ga. gA bhAya salajIna putra sAcare potAnA kalyANa mATe jIvatasvAmI zrIsupArzvanAtha pratimA karAvI ane zrI bRhattapAgacchanA zrIratasihasurie pratiSThA karI. (te kaDhALanA zrI AdinAtha bhagavAnanA maMdiramAM che.) 11. sa.1501 nA jeTha suda 10nA nImA jJAtivALA de. bhaThThA suta sAMgA putra ghanazI bhAryA zrIca MdikhA sutA malahAe zrIzatinAtha pratimA karAvI ane zrImunisu Mdara sUrie pratiSThA karI. 12. sa. 1506nA varSe mAgasara suda 13 nA kaTavANijyanA rahevAsI ukeza jJAtinA zreSThI narapAla bhAyuM nAmalade putra kaNu bhAryAM karamAde mAja bhAjAdinA kalyANa mATe zrIsa bhavanAthanI pratimA karAvI ane bRhattapA zrIjayacaMdasUrie pratiSThA karI. (khaMbhAta mANekacekamAM zrI pArzvanAtha madiramAM A pratimA che.) 13. sa. 1560nA saMpUrNa lekhavALI zAMtinAtha bhagavAnanI pratimA kapaDavaNajamAM che. 14. sa. 1522nA varSa vaizAkha nImA jJAtivALA dezI vAMcchA bhAryA dulI putra DhostI bhAryA vArU suta OMzI gaNapati bharyo revatI kaka, ane bhA` harapati bhA. paMkti putre zrIpAzvanAtha pratimA karAvI ane tapAgacchanA zrIlakSamIrAga jIe pratiSThA karI. kaMTavANijaya nagare (A pratimA zeTha jesIMgabhAinA ghara daherAsaramAM hatI, te atyAre ciMtAmaNadAdAnA derAsare che.) 15. sa.1523mAM kaTavANijayanA rahevAsI zeTha dosta mustAnIce dhAtunI pratimA bharAvI (mahudhA--madhupurA nAnA AdIzvara bhagavAnanA daherAsaramAM che.) 16. sa. 1533 nA pASa vada 10 karpaTavANijayanA rahevAsI vIzA mevADa jJAtinA sAnI guNarAja vageree zrIkuMthunAthanI mUrti bharavI. ( amadAvAda ratanapoLanA zeThanA baMdhAvelA mahAvIrasvAminA maMdiramAM A me!TI dhAtunI pratimA che.) 17. sa.1565nA apUrNa lekhavALI zAMtinAtha bhagavAnanI pratimA che. 18. sa. 1566 Aso suda 2 nA divase kapaDavaMjamAM vAcaka harSa maMDaLa gaNanA ziSya vAcaka ha`smRtie zrIcaMdanabALA caritra cethAi lakhI. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 kapaDavaNajanI gerava gAthAM 19. saM1598 nA lekhavALI zAMtinAtha bhagavAnanI pratimA che. 20. saM. 1618 nA phAgaNa vada 2 ne zukavAre karpaTavANijyanA rahevAsI nImA jJAti dezI mAyA bhANIyA kAnajI putra ratna jAgA bhA. zANI tathA putra sahita dezI bhagAe pitAnA kalyANa mATe zrI zAMtinAthanI pratimA karAvI ane tapAgacchAcArya zrI semavimalasUrie pratiSThA karI. (A pratimA DhAkavADInA zrI zAMtinAtha maMdiramAM che.) 21. sa. 1618 phAgaNa vada 2 ne zukravAre karpaTavaNijyanA rahenAra dezI lakuAye zrI zAMtinAthajInI pratimA bharAvI. (A pra. zAMtinAthanA daherAsaramAM che) (A sAlanA lekhavALI dhAtu pratimAo je.pa.nA. ghara daherAsaramAM hatI.) 22. saM.1918 phAgaNa vada 2 zukravAre karpaTavANijyanA rahenAra dezI lakuA bhAryA tApu putra ratna de. pabhA. bhA. rAjI putra kumakAjI pramukha kuTuMba sahita pitAnA kalyANa mATe * * * * * ane x x x x x pratiSThA karI, saMghanuM maMgala kArya thAva. lI. * 23. alAI 44 saM. 1655 varSe mAgazara sudI 5 gurUvAre ladhu pasAla zAkhAvALA karpaTavANijyanA rahenAra zrI zrImALI jJAti 5. akakanA bhAyA makaI putra rUpajI pramukha paMcaputra vigere kuTuMba sahita pitAnA kalyANa mATe zrIvAsupujyabiMba karAvyuM ane tapAgaccha bhAraka zrI hIravijayasUra paTe mukuTa samAna zrIvijayasenasUrie pratiSThA karI (dalAlavADAnA vAsupUjayasvAminA maMdiramAM mULa nAyake lekha) 24. avAI 44. saM. 1655 varSe mAgazara suda 5 gurUvAre laghupALavALA karpaTa vANijayanA rahenArA zrImAlI jJAti pa. akAnAnI bhAryA kaI putra savajI pramukha paMca putra vigere kuTuMba sahita pitonA kalyANa mATe zrI vAsupujayabiMba karAvyuM ane tapAgacchA bhakAraka kI hIravijyasUri paTTaghara mukuTa samAna zrI vijayasenasUrie pratiSThA karI. medIyAnA Adizvara bhagavAnanA maMdire A patimA che.) 25. alAI 44.1655 nA karpaTavANijayanA rahenArA zrImALI jJAtinA paM. alakA vigere zrI saMbhavanAthajInI mUrti bharAvI. ( A mUrti nagarazeThanA ghera gharadaherAsaramAM hatI.) 26. saMvata 1663 varSe zaizAkha vadi 6 budhavAre etarelI gAmanA rahenArA zrImALI jJAtivALA zA. devacaMda tArAcaMda. 27. saM.16 dara varSe phAgaNa suda 3 zukravAre karpaTavANijyanA rahenArA zrImALI jJAtinA zeTha geDiA pitAnI pati gaMgAdi sahita tathA xxxxxrAzA tArAxxxxxjanma Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava AThamuM - jene ane kapaDavaNaja 183 bhAryA mehanA putra vajIvarAja devarAja baLarAja, jIvarAja putra zA ratna vagere samasta kuTuMba sahita pitAnA kalyANa mATe zrI AdinAtha biMba karAvyuM ane zrItapAgaccha bhaTTAraka keTI keTI sarvazrI digavijayasuri paTTaliMkAraharamuguTa samAna zrI vijayasenasUrie pratiSThA karI. zAhi akabara zAzanamAM karpaTavANijyamAM rahenAra sakala saMghanuM kalyANa thAva. (DhAkavADImAM zrI AdIzvara bhagavAnanA maMdiramAM mULa nAyaka bhagavAna che.) 28. saMvata 1666 varSe phAlaguNa suda 3 zukravAre karpaTavANijayamAM rahenAra bhAryA kamalAdevI putra zA zIva bhAryA devakIe pitAnA kalyANa mATe zrI ajItanAthanuM biMba bharAvyuM ane A. zrIvijyasena suri nirdesAt pratiSThA karI. karpaTavANijyanA sakala saMghanuM kalyANa thAva. (caumukhajInA maMdiramAM A mULa nAyaka bhagavAna tarIke che.) (bIjA AvAja lekhanA be pratimA che) 29. saMvata 167ra mAM zrIDhALasAgara graMtha zIse magaNIe kapaDavAnujamAM lakhIne pUrNa karyo. 30. saMvata 1679 mA upAdhyAya vinayavijayajI mahArAje kapaDavabhujamAM jalpasaMgraha graMtha pUrNa karyo. 30. saMvata 1407 mAM racela zIladuta kAvyanI saM. 1701mAM kapaDavaNajamAM nakala karI. 31. saMvata 174hmAM zalavijaya gaNie tIrtha mALAnI racanA karI, temAM 156 mI gAthAmAM kapaDavaNajane ulekha karyo che. 32. saMvata 1799 nA piSa vada 4 zukravAre paM.zrI saubhAgyavijayajI mahArAjanA ziSya pU. paM zrIamIvijyajI mahArAje zrI saubhAgyapaMcamI kathA zrI jJAnapaMcamI parvanA mahimAne varNavatI kapaDavaNajamAM lakhI. 33. saMvata 1836 nA mAgazara suda 13 nA divase digavijya nAmane graMtha kapaDavaNajamAM lakhe. 34. saMvata 1840 mAM zrI ciMtAmaNa pArzvanAtha pAsAdamAM kaDavaNajamAM jame "DhALasAgara' lakhe. 35. saMvata 1848 cautra vada 9 ravivAre navapada vAyarnakA paM. dIpa vijayajI mahArAje zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha prAsAdamAM lakhyo. (atyAre A patra paMcanA upAzraye che) Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 kapaDavaNajanI gaurava gAthA 36. saMvata 1850 mAM zeTha mIThAbhAI gulAbacaMde zrI ciMtAmaNIjI dAdAne prAsAda nAnuM hatuM te lAkaDAnI kArIgIrIvALe meTe banAvyo. ane temane (mI.gu.ne ) zrImallinAtha bhagavAnane gabhAre banAvyo. 37. saMvata 186pa mahA suda 3 ne ravivAre dayAvijyajInA abhyAsanA mATe ane Atma kalyANa mATe paM. rikhavacaMdajie AMtarasubAmAM zrI vAsupujya svAminA maMdiramAM zrI siddhacalajine paTa citra sahita karAvyo ane saMvata 1878 nA mAgasara suda pAMcame temane kapaDavaNajamAM zrI ciMtAmaNIjI dAdAnA maMdire saMpUrNa karyo. (citrakAra jayaMtilAla jhaverInI hasta pithInA AdhAre) 38. saMvata 1899 aso suda 15 nA chavicAra prakaraNa dezI jhaveralAle lakhAvyuM. 39. saMvata 1903 zAke 1768 parvatamAne mAdha mahinAmAM kapaDavaNajanA rahevAsI nImA zA kAlidAsa jIvaNadAsanI bhAryA jatanavahu suta cheTAlAle pitAnA kalyANa mATe zrIanaMtanAtha biMba bharAvyuM ane xxxxxx zrI zAMtisAgarasUrie pratiSThA karI. (DaI munisuvratasvAmIjInA daherAmAM A pratimA che. 40. paM. harSabhUSaNa gaNie kapaDavaNajamAM aMcalamatadalana prakaraNa racyuM. 41. sataramI sadImAM zAMtikuzaNa gaNie goDI pArzvanAthanA stavanamAM bAramI gAthAmAM kapaDavaNajane ullekha karyo che. 42. vIzAlarAjA gaNinA ziSya kIrtirAje tIrthamAlA racI che, tenI teteramI gAthAmAM kapaDavaNaja ullekha karyo che. 43. dIpavijayajI mahArAje AMtasbAmAM zrIzaMtrujayamahAtmaya lakhavAnuM zarU karyuM ane zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha maMdire te purNa karyuM. 44. tIrthamALAo AdimAM pArzvanAtha bhagavAnanA nAme gaNAvatAM kapaDavaNajanA pArzvanAthanA nAmano ullekha karyo che. 45. saMvata 1915 mAM zrI zatruMjaya girirAja para bAlAbhAInI TUMkamAM zeTha mIThAbhAI gulAbacaMdanA nAme temanI putravadhuoe zrI vAsupUjyasvAmI prAsAda baMdhAvyo che. 46. dAdAnI TUMkanI bahAra zarthabhiyA maMdiranI pAchaLa zeThANI mANekabAIe daherAsara baMdhAvyuM. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava gAyuM - jene ane kapaDavaNaja 47. nirirAja para motizAnI TUMkamAM 75 naMbaranI derI zeTha zAmaLabhAI nathubhAIe baMdhAvI che. eka vAta-mArA saMgraha karelA ane lIdhelA pratimA lekhe ane prazastiomAM paMdaramI sadIthI laIne vIsamI sadInA pUrva bhAganA lekhe ne pazasti gaNI che. jene saMpUrNa nirdeza atre ApI zakAyA nathI kAraNake te saM. 1996mAM lIdhela. atyAre te asta vyastha thatAM saMpurNa apAyA nathI. temaja eka sarakhA lekhe paNa nathI ApyA. kapaDavaNajanI ra011nI aMjanazalAkAmAMnA pratimAnA lekhene samAveza AmAM karyo nathI. go, gA. 24 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava navamuM muslIma saMta-mahApunI daragAha dudu bAdazAhanI daragAha - kapaDavaNajamAM karI che tyAM tyAM hAla sarakArI kacerIe Avela che.) bAbI vaMzanAM jUnAM khaMDere che. kacerImAM pravezatAM ja killAnAM nizAna dekhatAM zAhI vibhAganI yAda Ape che. A sthaLamAM pravezatAM DAbI bAju prAcIna sthApatyanI yAdI rUpa jummA majIdanI pAchaLa ja duda bAdazAhanI pavitra daragAhanAM darzana thAya che. A vibhAgamAM pravezatA moTA bhAganA dudu bAdazAhane salAma Ape che. tene urasa mahorama mAsamAM bAramAM cAMde thAya che. teo citra naM. 99) kahapIra-A daragAhane urasa mahAsa sAhebanA mahinAmAM dasamA cAMde Ave che. tene vahIvaTa hAlamAM gulAma nabImalama zAha divAna (phakIra) kare che kaDIyA pIra-A daragAhane urasa rajaba mahinAmAM teramA cAMde thAya che tene vahIvaTa saiyadaalI IsAkaalI kare che. lADakI bIbInI daragAha-kacerImAM pravezatAM DAbI bAju, dubAdazAhanI daragAha sAme, jamaNAM hAthe nAnakaDI daragAha che. (kapaDavaNajanI rAjyakartarinI nAnakaDI daragAha kema?) eka suMdara vahIvaTakartA A begamanI daragAha suMdara ane sanmAnIta hovI joIe. sarakAra taraphathI dhUpa vagere mATe rakama apAya che. garA pIranI daragAha-jummA majIdanI bAjumAM Avela A daragAha che. jemAM be majAra (rAjA) che. bAra zahIdane takIye-IslAmapurA. satare yAkubanI daragAha bhutakhAbaDA pAse A daragAha Avela che. jemanA kabara upara hiMdubhAIe ghaNuM ja moTI saMkhyAmAM Ave che. dara varSe temane urasa chalahajanA mahInAmAM 17mAM cAMde Ave che. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhArata nA - muslIma tai 187 tAja bAdazAhanI daragAha-aMtisarIyA daravAjA bahAra talAvamAM Avela che. zrIlIajA mAtAnI nAnakaDI derI pAchaLa A tAja bAdazAhanI daragAha Avela che. A daragAha 30jhara che. vAramAM samAyela che. hamaNAM 1976 sAlamAM suMdara reje bAMdhe che. A tAja bAdazAha aMgrejonA samayamAM dhAmadanA bhIla saradAranA saradAra tarIke kapaDavaNaja para trATakyo. temanA sAthIdAro sAthe traNeka jaNane leDe phAMsI Apela. temane urasa chalahaja mahInAnA 1waaN cAMde Ave che. | gebanazA pIranI daragAha-kazanapurAmAM jatAM jamaNI bAju A daragAha Avela che. - alatAna zahIdanI daragAha -rave sTezana jatAM moDAsInI saDake jyAM cAra tA che. tyAM eka purANe lImaDe che. tenI nIce A daragAha AvelI che. Ane vahIvaTa kamanA rahIza kare che. kaNa saiyada dejo nAgA pIranI daragAha saiyada arasAha-500 varSa jUnI vAta che ke arAjakatAnathI Avela hovAne kaI kAraNasara ahIMnA muslIma zAsake rAdhe jaMga thaze. temAM teo zahIda thayelA. A karazAha pAkI karavAnI manAI che. te mATInA DhagalA rUpe ja sahe che. kahevAya che ke eka samaya vADAzineranA navAba sAheba padhArelA, ane sattara daragAha pAkI khamAvI paNa seja rAtre daragAha phATIne mATIne Dhagale thaI gayA ane temaNe svapnAmAM jaNAvyuM ke mArI daragAha pAkI banAvaze nahIM. tyArathI haju paNa A mATInA DhagalA rUpe ja che. kahevAya che ke briTiza samayamAM eka sarveyara nadInA sattara saiyadanA ArAthI jamIna mApavA jatAM tenI phuTapaTTI tuTatI. tethI teNe lemanI sAMkaLinI mApaNIthI mAsAM tuTatAM ane te pite buTa sAthe ceDI javAthI, mAphI mAgI. AthI te mAkhyA vinA pAchA pharela. cAra cAhI nI daragAha-nIramAlI gAma tarapha javAnA raste jamI bAjue AvelI che. temane urasa rajabaahInAnA 17mAM cAMde Ave che. (juo citra naM. 1nya) - zerana zahIdAnI daragAha-jene kaThAnI majIda kahevAmAM Ave che, tyAM A daragAha che. A sthaLe je sAMI rahetA, temanuM nAma amIrazAha hatuM. teo saMskArI ane zikSita kuTuMbanA hatA. (jemaNe kapaDavaNaja ItihAsa lakhavAmAM RAre e phALe Apele.) teo eka junA dastAveja jevA hatA. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaMNujanI gaurava gAthA jamAla zahIdanI daragA -kapaDavaNujanA A naravIra zahIdanI daragAha che. nadI daravAje eka gokha ane daragAha che. te vatana mATe zahIda thanAra vIranI sthAne kahe che. vijJAnayugane mAnavI mAne ke na mAne, paNa varSo pahelAMnI vAta che ke--dukALanA eLA jyAre dekhAyA tyAre hAma-hevanathI varuNune rIjhavavA prAthanAo thaI. ane nadIomAM vAMsIe vaLAMka badalyA ane mahAre mAjhA mUkI. ane nadIe gAmane AphatamAM utAravA taiyAra thaI. 152 gAmamAM keDa samA pANI bharAvA mAMDayAM. janatA gabharAI gaI. gAma Dubaze e Dara lAgyA. " jala tAlana karo " pANIne vadhAvA, te pANI utare. (pahelAMnA samayamAM ane hAlamAM paNa keTaleka sthaLe ativRSTi vakhate pANIne dUdha, dahIM, ghI, ka Mku, kula sAthe bahenA ane gAmanA mukhI vagere maLIne jaLadevIne cuDI vagerethI vadhAvavAmAM Ave che.) jala tAlana karavA koI taiyAra na hatu. garIo dhama zALAomAM ane zrIma MtA temanA makAnAmAM bharAI gayA. tyAre eka jhuMpaDAmAM rahenAra vRddhAnA lADakavAyA ( gAMcI kAmanA) garIba mAtAnu pASaNa karatA hatA, teNe vRddha mAtAnI rajA meLavI. hAthamAM tAMbAnu tAjuDI laI nadI daravAje jaI daravAjAnI khArI khAlI. jaLa teAlana karavA jaLamAM praveza karyAM. dhasamasatA pANInA pravAhamAM taNAyA. zar3hIda thayA. jaLa utaravA mAMDayAM. gAma khacI gayuM. vIra pavitra mAnavI prabhunA daramAramAM vatana khAtara hAjara thaI vaMdana karavA ubhA rahyo. zahIdanI yAda taeNnAra ane namana karavA ceAgya te daragAha Aje paNa meAjuda che. ( keTalAka temanuM mULa nAma ahamada kahe che.) " zahIda " ( zrI dhanavaMtabhAI mA. zrophanA saujanyathI sAbhAra ) taimura alIbAbAnI daragAMhu-prAcIna sthApatyanA avazeSa rUpa hAla amalI masjIdanA oTalA para A daragAha che. kassAnI masjIda aMtisarIyA daravAjA tarapha jatAM kasbAnI sAme ja junI pAMjarApALanI pAse--paTela vADAnA nAke A masjIda Avela che. A masjIda khAMdhavAmAM mahatvanI vyakti mahaMmada murAda nAmanA bhAie kasbAnI bhAIonA sahakArathI bAMdhelI. A mahamadabhAI murAdabhAI nAmAMkti vyakti hatA. temanA nAmanI pAMjarA pALa pAse khaDakI che. A masjIda Azare 20'x15' cA. vAra kSetraphaLamAM che. temAM vaju karavA mATe nAnakaDI kuI che. tenA vahIvaTa kasbAnI jamAta kare che. (juo citra naM. 71) (mahamada murAdanI masjIda) kasbAnA prAmANika ane nitivAna saiyada mahamaMda-murAda. eka sAmAnya kheDUta hatA. zeTha zrI mIThAbhAI gulAlacaMda jyAre bahAra jAya tyAre temanI Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava navamuM - muslIma saMte 189 sAthe belagADI laIne saiyada jatA hatA. A kabAnA muslIma zAhI jamAnAthI zeThIyAo sAthe ghaniSTha saMbaMdha rAkhatA. jyAre baMgaDIvADa ane kacchanI jamAta alaga thaI tyAre kane alaga majIdanI jarUra paDI. eka vakhata zeThe khuzAlImAM kahela ke "saiyada je kAMI joIe te mAMga." saiyada mahamaMda murAde te vakhate zeThane vinaMtI karI ke ApanI pAMjarA piLa pAsenI jamIna ane majIda karavA Apa. kapaDavaNajanA A nagarazeTha vaMzanA pratibhAzALI puruSe tarataja A pAMjarApoLa pAsenI vizALa jamIna marajIda bAMdhavA ApI. majIdanA bAMdhakAma pachI tene jIrNoddhAra maleka bApumIMyA phaijumIMyAnAM hAthe thaze. meDAbaMdhI A majIdamAM bALakane dhArmika jJAna mATenI zALA cAle che. nIce dukAne che. ke jenA bhADAthI vahIvaTI kharcamAM paNa phAyade rahe che. tene vahIvaTa kansTana jamAta kare che. kaTiyAnI marajI (zAma saiyadanI masachada)-zAma saiyadanA cakalethI nadI daravAjA tarapha javAnA vaLAMka para jamaNA hAthe A majIda che. A marajIdanA kAryamAM mahatvanI vyakti zAmazaiyada hatA. jo ke tenA lekha pramANe zAyada gujarAtanA bAdazAha ahamadazAhanA eka khAsa samayamAM hatAM. teo kapaDavaNajamAM A sthaLe rahetA hatA. pitAnA anuyAyIo mAraphate namAjha paDhavA mATe A eka majIda karelI. temanI daragAha paNa Aje A marajIda nIce che. teonI gujarAtanA pIremAM gaNanA che. teonA ghaNuM camatkAra che. majIdane pA karatAM paisA nIkaLelA. jemAMthI A marajIda bAMdhavAmAM AvelI. tema A majIdanA patthare pAvAgaDhathI lAvavAmAM AvelA che. kaDIyA bIrAdare temanA anuyAyIo hatA. (juo citra naM. 72) Aje A majIda tathA daragAhane vahIvaTa kaDIyAnI jamAta A majIdane lekha humAyu nabI sAhebe A masTajI (Aje bagIcA jevuM havAmAM ubhu rahenAra makAna) duniyAnA mATe yAdinane mATe uMcAM ghareNAne umedavAra bIja duragA paramezvaranI majabUtIne mATe hIjarI sana 720 saMvata 1359mAM baMdhAelI che. A lekhamAM abula phatA ahamadazAha bIna mahamadazAha bIna mujapharazAha sulatAna bIna sulatAna e pramANe nAma che. A jotAM A marajIda prAcIna che. amalI marajI-A marajIda ghAMcIvADAnI bahAra nadI javAnA rastA para DAbI bAju eka TekarA para che. hAla A marajIda je che te taddana navI che. tene prAcIna ghATanA sthApatya-zIlpanA AdhAre e eka hIMdu maMdIra haze temAM kei purAtatvane vidvAna Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 kapaDavaNajanI gaurava gAthA nA na pADI zake. te samayane patthara paNa Aje tenI sAkSI rupa dharatInA peTALamAMthI maLI zake che. humAyunA samayamAM pharajazAha nAmanA keI subAnA samayamAM A majIda baMdhAI hoya tema kahevAya che. varSo pachI A majIda verAna banelI. e samayamAM eka paMjAbanA vatanI bAbA sAMI taimuraalI A sthaLe dhuNI dhakhAvI beThA ane temaNe keTaleka sudhAro karyo A majIdane AbAda karI. A paMjAbI bAbA taimuraalI sAMInI daragAha mAjIdanI bahAra che. A majIda taddana paDI javAnI taiyArImAM thaI tyAre I. sa. 1960 lagabhagamAM ghAMcI jamAtanA AgevAna hAjI AdamabhAI mahamadabhAI tathA zahera kAjI badaruddIna tathA muslIma birAdaree sAre phALe ekatra karI A majIda navesarathI bAMdhI. (juo citra naM. 100) jummA marajIda (zAha majIda)- kapaDavaNajamAM muslIma (sunnI) bhAIonI machamAM eka A vizALa majIda che. tene cAra jhummara staMbhe ane 2679 ci. vAramAM samAyela A marajIda che. tenI aMdara pravezyA bAda jemAM prathama eka suMdara hoja 50mApane che. jyAM dareka namAjI muslImabhAI vaju karIne hAtha, paga, meM gheIne) namAjha paDhe che. jyAM pANI saMgraha thAya che, te heja kahevAya che. A marajIdanA je ghummaTe hAla hayAta che, te ghummaTanI kArIgarI (sthApatya) je che te jaina hiMdu maMdIranA sthApatyane maLatuM che. (juo citra naM. 15,16,17) majIdanA thAMbhalA badhA ja dhULelA hovAthI ane macchada paNa dhaLAyela hevAthI pattharanI jAta parathI sthApatyane samaya pArakhI zakAya tema nathI, chatAM je arabI bhASAmAM lakhAyela lekha che, te AdhAre A marajIda 630 varSa purANuM che. A majIda ane amalI marajIda samakAlIna che. humAyu bAdazAhanA subA phirojazAhanA hAthe baMdhAyela che. (hAlanA samaye amalI marajIda paNa jUnA sthApatyanI rekhA batAvatI nathI.) chatAM e sthApatya parathI siddha che ke e prAcIna devaLa che. (tenI be bAjunA staMbhanI kataraNI hiMdu sthApatya batAve che.) AnI uparane arabI bhASAmAM lakhAyela lekhanuM gujarAtI bhASAntara A che jamA majIdane lekha-humAyunA jamAnAmAM (saltanatamAM) phIrojazAhanA jamAnAmAM khudAnA phajalathI (kRpAthI) A makAna haMmezA mATe kAma karyuM. jhapharakhAna meTAe khudAnI preraNAthI A makAnane baMdagI karavA mATe kAyama karyuM". hIjarI sana 77 mAM A majIda banI. AzA pUrNa banI. saMvata 1409 (juo citra naM. 18) majIdanuM saMpUrNa varNana-A majIda varSo sudhI jarjarIta rahI hatI. tene zahera kAjI badaruddIna dAdAmIMyAnA ustAda melavI sAheba abdula rahemAna (gedharAvALA)e Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gorava navamuM - muslIma saMte 11 ugharANuM karI tenuM samArakAma karyuM. ane tenuM kAmakAja kasAI jamAtane soMpyuM. IndaranA maulavI sAheba abdula ganI sAheba ahIM jAgRti lAvyA, ane heja baMdhAvyuM. umareTha vALA mAsira mahamadabhAI (kapaDavaNaja myu.nA sekreTarI)e heja pAsenuM kAma karyuM ane ugharANuM karIne jAte nANuM ekatra karI zrImuslIma AgevAna janAba nAsIraalI usena mIMyA saiyada sAhebe AgaLano bhAga taiyAra karAve. tenI aMdaranI jALI abdulaganI dAjI deramAIlaalI vAlAe karela. hAla vahIvaTamAM mukhya saiyadaalI ahamada rauyada makaraalI nAseraalI zekha abdularaDu IramAIla tathA bhaThIyArA cAMdabhAI husenabhAI kare che. ghAMcIvADAnI marajIda-A majIda. ghAMcI jamAta taraphathI bAMdhavAmAM AvelI che. A majIda suMdara meDAbaMdhI che, A majIdanA bAMdhakAmamAM hAjI AdamabhAI mahamadabhAIne maTe phALo che. tenI aMdaranA bhAgamAM thAMbhalA tathA vaju karavA mATe haja che. hAlane vahIvaTa hAtha sulemAnabhAI AdamabhAI kare che bagaDavADAnI mAjI-pahelAMnA samayamAM A majIda AnI marajIdanA nAme zALakhAtI haze. pahelAM baMgaDIvADa, malekavADa ane eka ja jamAtahatI. A majIdanA eTalAne ane e kahetA. tene vahIvaTa hAlamAM, baMgaDIvADAnI jamAta kare che kaThAnI majIda zerana zahIda marajIda)-pahelAM A sthaLe zahIM ke ThAra hate. bAbIvaMzanA samayamAM) ke ThArane vahIvaTa karanAra muslIma vahIvaTadAranI savalatane kAraNe nAnakaDI. majIda bAMdhavAmAM AvelI. (A sthaLe vavRdhya amIrazAnuM makAna che. jemaNe mane prAcIna mAM madada karelI che.) hAlamAM vahIvaTa zekha abdula haka IsmAIlabhAI zekha kare che. tAIvADanI marajIda-A marajIda nadI daravAjA tarapha eka muslIma latto che ke, jyAM pahelAM tAI-nAmanA muslIma bIrAdaranI vastI hatI. jemane dhaMdhe kapaDAM vaNavA tathA tuNavAne hatuM. A tAIoe majIda banAvelI, paNa temane dhaMdhe paDI bhAgavAthI teo bIjA zahera tarapha gayA. majIdane vahIvaTa jaTa vADAnI jamAta kare che. tene jIrNoddhAra bAbukhAnanA hAthe thayela che. temAM thAMbhalA temaja vaju karavAne sakAve che. nagInA machada-pahelAM A majIda jaIvADanI majada tarIke oLakhAtI hatI. bAbIvaMzanA samayamAM jeIA jAtInA muslImane cere hate. A macchanI amene mahele "IAvADa"nA nAme oLakhAya che. tenA keI junA samayanA jeIA vahIvaTadAre A majIda zeTha maMgaLadAsa bhaIcaMdanA vaDavAone vecelI, paNa jyAre A samayanA lekapriya zekha kAsamabhAI karImabhAIe zeTha maMgaLadAsa bhAIcaMdabhAIne A vAta Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA karI ke tarata ja zeThe pAchI suprata karatAM jaNAvyuM ke "baMdagI mATe masjIda tarIke, tene taiyAra karo." jummAnI namAjha paDho. 192 IslAmapurAnI masjIda : kasbAnI jamAtamAMthI vIsa ghara alaga paDIne IslAmapurAmAM vasyAM. A jamAte ahIM potAnI alaga masjIda banAvI, paNa te chAparAnI hAlatamAM hatI. tene jAta mahenate ugharANuM karI janAma alI mahamada saiyada sAhebe taiyAra karAvI. temAM vajra karavA mATe sakAvA che. tenA vahIvaTa IslAnapurA jamAta kare che. dAudI vahorAnI masjIdo kapaDavaNajamAM dAudI vhArA kAmanI ATha masjIda AvelI che. te nIce mujaba che. (1) mATI hAravADamAM kutamIzerI AgaLa mATI masjIda AvelI che, (je mATI masjIda tarIke oLakhAya che.) (2) masjIdanI zerImAM eka masjI AvelI che. (je zekhapurAnI masjIda tarIke oLakhAya che.) (3) nAnI vahAravADamAM masjIda AvelI che. (je taiyamapurAnI masjIdanA nAme oLakhAya che.) (4) pauyAbajAramAM kuMDavAva pAse masjIda AvelI che. (je kuMDavAvanI masjIdanA nAme oLakhAya che.) (5) suthAravADAnA cakalA AgaLa eka masjIda AvelI che. (je bhaNukorAnI masjIdanA nAme oLakhAya che.) (6) AjhAda cAkamAM gAMdhIjInI pratimA pAse dAudI vhArA musAphara khAnA (dharmazALA) mAM masjIda AvelI che. (7) kapaDavaNajamAM mIThA taLAvanA daravAjA AgaLa (esa.TI. sTenDa pAse) eka masjIda AvelI che. (te khIjamIna maleka sAhebanI masjIdanA nAme oLakhAya che.) (8) jhera-niramAlI roDa upara vherA kabrastAna Avelu che. temAM eka masjIda che. vhAravADanI viziSTatA vhAravADamAM mATI masjIda upara TAvara AvelA che. te TAvaranu (jIA citra na. 101) bAMdhakAma dAudI vhArA kAmanA kapaDavaNuja khAtenA mullAjI zrIibrAhIma bhAIsAhebanA haste dAudI vhArA kAmamAM phaMDa karIne karavAmAM AveluM. kapaDavaNuja dAudI vhArA kAmanA agraNIya vyaktine dAudI vhArA kAmanA dharmaguru taraphathI maLatI padavIne mazAekha (zekha) kada che. ena. ke. DI.- (1) mullA kIkAbhAI jApharajI rAvata. teo ena.ke.DI che. temanA dhaMdhA kamIzananA che. teo kapaDavaNaja jamAyata karmeTI tathA madresA kamITInA membara che. (ra) mullA kharudIna abdula taiyakhabhAI khAkIra bhAIvALA. te ena.ke.DI. che. temanA dhaMdhA lenarDa nA che. teo hAlamAM kharIDhA rahe che. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava navamuM - muslima saMte (3) phajalehasena zaraphaalI phatehI. madrarAe mahaMmadiyA kamiTInA ekavIsa varSathI presiDenTa che tathA jamAata kamiTI, majhAra kamiTI ane lAyabrerI kamiTInA membara che. che IhAkabhAI abbAsabhAI baMdavAlA. teo ena.ke.DI. che. bebe myu. korpoRzananA mAjI meyara hatA. temane dhaMdhe baMdUkane che. teo hAlamAM muMbaImAM rahe che. (5) mullA abbAsabhAI yu. maharu. teo ena. ke. DI. che. kapaDavaNajanI herA kemanI dareka kamiTInA membara che. tathA saiphI yuniyana kalabanA presiDenTa che ane teo nyUjha ejanTa che. hAlamAM teo kapaDavaNajamAM che. (6) mullA jAbIrabAI badaruddIna mahetA. teo ena.ke.DI. che. teoe kapaDavaNajamAM ArogyakSetre tathA zikSaNakSetre dAna ApeluM che. jema ke je bI. mahetA hospiTala tathA ArTasa enDa kormasa kolejamAM sabhAkhaMDa (husenabhAI) baMdhAveluM che. tathA prAthamika skUlanuM makAna bAMdhI ApyuM che. (7) zeTha inAyatahusena abdulakAdara chIla. jeonI muMbaImAM kAgaLanI moTI dukAna che ne beMgAla pepara mATenA ejanTa che. (8) zeTha hakImuddIna asarI raMgavAlA. jemAM hindustAna eIla milanA bhAgIdAra che ne sirAja kalabanA vyavasthApaka che. kapaDavaNujanA dAudI vaherA kemanA DAkaTaH (1) Do. abadealI phIdAalI kaTalerIvAlA. teoe muMbaImAM ema.bI.bI.esa.nI DigrI prApta karela che. ane teo hAlamAM muMbaInI nAyara hospiTalamAM che. (2) De. kalImuddIna husenIbhAI vahorA teoe ema.bI.bI.esanI DigrI prApta karI che. ane temanuM pitAnuM davAkhAnuM che. teo kema, parakamamAM sAruM mAna dharAve che. (3) che. gulAma abbAsaalI mahamadaalI cIMcanavAlA. teo amerikAmAM DokaTara che. () che. tAhirabhAI esa. dhanasurA. muMbaImAM pitAnuM davAkhAnuM dharAve che. teo kapaDavaNaja mI. sIrAjI ejayukezanala TrasTanA pramukha che. (5) De. kejhAra dhanasurA, (6) De. tAhera khalIla, (7) De. munIrA dhanasurA, (8) De. sauphI sAvalIvAlA, (9) De. kAsIma vagere aneka DokTare muMbaImAM rahe che. ka. gau. gA. 25 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 kapaDavaNajanI gauravagAthA vahelA kema - zA ane saumya prajA sArAe bhArata varSamAM uttara, dakSiNa, pUrva ane pazcima vaherA birAdaronI vastI patharAyela che. kaherane gujarAtI bhASAne zabda che vaherA - tenI vyutpatti pramANe aNue te vaharavuM-vahAranAra - vepArI thAya. A zabda vahepAra vyApArane sUcaka lAge che. zANI ane saumya prajA hevAthI sajajanatAthI dareka prajA sAthe bhane vepAradhaMdhe vikasAvI zake che. A prajA sAMskRtika ane aitihAsika rIte paNa pahelethI ja gujarAta sAthe bhaLelI che. vahAra birAdaranI daSTie surata zaherane prathama sthAna Ape che. te saMpradAyanA dharmavaDA prathama susta AvelA ane bAda traNa dharmopadezako khaMbhAta AvelA. dharmopadezake AvyA te - mahamada, abadulA ane surana sAheba. emaNe tyAM pitAnuM kendra sustamAM sthApyA pachI "jAma sephiyA" saMsthAnI sthApanA thaI temA 51mA guru rasaiyada nAhira saiphado pazcimI havAthI prabhAvita thaI ne vazIkarIone paratA rahita tathA svataMtra joI, te teone A egya jaNAtAM ane emaNe strIsvataMtratA saMyamita rAkhavA, paDade rAkhavAnI tAkIda ApI. e thoDA divasa rahI. ane bIjI vAta najare caDhI pachI A sakhata baMdhanathI vahorAonA pachAtapaNAthI saiyada ati navAI pAmyA. temaNe paDade ane svataMtra vicAra parathI ekadama pratibaMdha uThAvI lIdhuM. jotajotAmAM A pratA bIjI prajA sAthe khabhe khabhA milAvI AgaLa vadhI. rUDhIvAditAthI mukti lIdhI ("anavara AgevAna" nA eka lekhanA AdhAre "sAbhAra) 0-0-0-0 -0- 0-0-0- Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava dazamuM kapaDavaNajanI piALe kapaDavaNajanI piLa keTalI ? keTalIe piLa haze temAM keTalIkanA praveza rastA para AvelA che. sAmAnya rIte keTalIka paLe te piLanA sapUtanA jJAtinA nAmathI ja oLakhAya che. keTalIka nAnakaDI khaDakIo paNa pitApitAnI dharatI para ramelA sapUtanA nAmathI oLakhAya che. keTalIka paba tekiMga daravAjAvALI che. keTalIka sarasa Lei . tenuM mahatva tyAM vasatA piLanivAsIo ja sAruM ApI zake. keTalIka jUnI piLAnA teniMga daravAjAone nAnakaDI bArIo hoya che. keTalAka daravAjA para meDIo paNa hoya che. pahelAMnA samayamAM hukala, lUMTa, dhADapADuonA samayamAM paLanA daravAjA baMdha karI meDI parathI beDIne zatruone sAmane karavAmAM Avate. rAtrInA ramayamAM piLA baMdha karavAmAM AvatI. te vibhAgamAM jamaNavAra hoya te piLanA daravAjA baMdha karI DokAbArI khullI rAkhIne jamaNavAra paNa zAMtithI ujavAtA. keTalIka paLe evI che ke jene pAchaLa paNa mArga hoya che. moTAbhAganI piLamAM kUvA paNa hoya che. keTalIka moTI paLe (jaina dharAmAM)mAM jivAla, upAzraye vagere Avela che. A zahera eTalAge thI zobhe che. meTI paLanA latAne vADe kahe che " zaheranuM aMtaradarzana kapaDavaNajanA pUrva daravAjethI (aMtIsariyA daravAjethI) zaiyadanA cakalAthI jamaNI bAjI zAma daravAjA pAse bhIMtane aDIne ja eka pilIpa ekI che jyAM pahelAM eka pilIsa kAyama Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gauravagAthA rahetI. ahIM eka nAnakaDo raste che. jyAMthI bhalavADA tathA kacchamAM jaI zakAya. A - sthaLe pahelethI ThAkara (khatrI) kemanI vastI che. lIlavADA (ThakeravAsa)H A sthaLe pagI tathA pravezatAM DAMka ghara prajApati bhAIonAM che. A vibhAganI pAchaLanA bhAge kaAmAM javAne rasto che, jyAM saiyada kuTuMbanAM makAne che. kao : sipAIvADAmAM pravezatAM hindu vastInI zarUAta bAda musalamAnone vasavATa che. A sthaLe saiyada tathA maleka kuTuMba jevAM pratiSThita kuTuMbane vasavATa che. kacchane aDIne je kille che te hAla tUTI gayela avasthAe pahoMcI gayela che. killAnI bahAra paNa thoDIka vastI che. keTane aDIne je bhAIo che temAM bIjI muslima vastI che. giradhara telInI khaDakIH A nAnakaDI khaDakInI sAme paDavaNajanI prAcIna mUrtiomAMnI eka zrIkheravADiyA hanumAnajInuM navuM banAvela nAnakaDuM daheruM che. A khaDakImAM zrI giradharatelI rahetA. hAlamAM A khaDakImAM kapaDavaNaja keLavaNI maMDaLanA kAryakartA ane sArA vakIla zrI ratilAla zaMkaralAla dezI vagere rahe che. ghanI bAkIH A eka nAnakaDI khaDakI che. sau pahelAM A sthaLe prajApatinAM makAne hatAM, te bAda peDhIo sudhI jainAcAryanA AzIrvAda sAthe AyurvedanI upAsanA karanAra vaidya kuTuMbanAM ghare che. Aje paNa A kuTuMbanAM ghare che. pahelAM A khaDakI jANItA kuTuMbanA vaDA nAme eTale delata vaidyanI khaDakI lakhAtI. hAla te vaidyanI khaDakI kahevAya che. gAmanA pratiSThita tabibemAMnA eka zrI ratilAla harilAla vaidya A sthaLe rahe che. sAthe ja A khaDakImAM jagadaMbAnI akhaMDa jyota cAle che, je zrI jamanAdAsa choTAlAla brahmakSatrInA bAramaiyAnA makAnamAM cAlu ja che. samayanI balihArI-A sthaLe ja pahelAM muslima saddagRhastha zrI bakurabhAI zekhanuM makAna hatuM. jena tathA hindu vastI sAthe vasavATa hAI jANe ahiMsaka (zAkAhArI) hoya tevuM jIvana jIvatA, keIne paNa binazAkAhArI hoya tevuM lAge ja nahi - reyA gAMdhInI khaDakIH A paLa sAdhAraNa meTI che. DAMka ghara bAda karatAM badhAM ja ghara jenAM ane te paNa gAMdhI haMsarAjabhAInA suputra rahiyAbhAIgAMdhInA vArasadAronAM che. rahiyA gAMdhInuM apabhraMza nAma raiyA gAMdhI thayela che. A khaDakImAM pravezatAM ja DAbA hAthe kUve che. keTalAka pahelAM A khaDakIne vaMDAnI khaDakI ane kUvAne vaMDAne kUve kahetA. A kUvA para gokhamAM kuzaLa kalyANI mAtAnI pratimA che. A kUvAnuM pANI saheja khAru havAthI nahAvAvAmAM vaparAtuM. naLa AvatAM pahelAM A kUvAne ghaNuM ja upayoga thate - Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava dazamuM - kapaDavaNajanI pALA marAThA yugamAM A khaDakInI pAchaLathI kasbA javAtuM paraMtu pAchaLathI vaDo vALI lIdhelA hAvAthI te vaMDAnI khaDakI kahevAtI. A khaDakImAM ghaNAM sukhI kuTuMbe rahe che, jemAM gujarAta rAjyanA eka samayanA dhArAsabhAnA virodhapakSanA netA tathA varSothI myunisipAliTImAM cUMTAIne prajA sevA karanAra zrI nagInabhAI vADIlAla vakIla, jaina dharmanA kAI paNa dhArmika kAryoMmAM jenA vinA nA cAle tevA zrI pAnAcaMdra lIMbAbhAI gAMdhI tathA eka jamAnAmAM sagha kADhanAra zrI maganalAla premacaMdabhAI gAMdhI je maganabApAnA nAme zrI nagInabhAI gabhubhAI gAMdhI jemaNe myu.nA varSonA sabhya tarIke hAdA sevA karI che. 190 oLakhAyA tathA para rahI prajAnI gAravADA : kasArAvADAnA cakale jamaNI bAju goravADAnA nAme mATe lattA che. jemAM pravezatAM ja DAbI bAju nAnakaDI khaDakI che ane kuzaLa kalyANI mAtAnI DerI che. ahIM brAhmaNAnI vastI che. AgaLa jatAM sAma sAmI nAnI moTI khaDakIe che, tyAM brAhmaNAnI vastI che. AgaLa jatAM DAbA hAthe kUvA che. A sthaLanA kapaDavaNujanA nagarazeThanA kuTuMbanA zrI zAmaLabhAI nathubhAI zeThanAM meDAbaMdhI bhavya makAnA tathA bagIcA vagere vizALa rIte suzobhita hatAM. A sthaLe pahelAM temanI azvazALA hatI ane uparanAM vizALa makAnA bhUtakALanI bhavyatAnA khyAla Ape che. A sthaLe kapaDavaNajamAM prathama chAtrAlaya tathA kriDAMgaNunI zarUAta thayela. A sthaLanI sAme zeThiyA kuTu ee potAnA azvo tathA anya vyavasthA mATe eka rAvata rAjapUta kuTuMba vADAzinArathI lAvIne vasAvelu jemAM pahelA e ja bhAio zrI nAthAlAla DAhyAbhAI karIne AvelA, jee pAchaLathI gheADAgADI, khagIgheADAe tathA vagheADA mATe jarUrI sAmAna rAkhatA ane tene gAmanA dareka kAmanA vagheADA vakhate upayoga thatA. A vibhAga pachIthI kasbAnI zarUAta thAya che. pahelAM gAravADAmAM vaiSNava saMpradAyanuM madira hatuM. hAla je darajIvAsamAM che te navu banAvyuM che. jesI gabhAI zeThanI khaDakI : zeTha vrajalAla meAtIcaMdanA vArasadAromAM nagarazeTha zrI jesIgabhAi premAbhAinI pALanA nAme oLakhAtI A poLa pahelAMnA kapaDavaNajanI bhavyatAnA khyAla ApatA paheregIrothI zobhatI hatI. A puNyazALI dharatI para haju bhavya makAna che. A sthaLe zrI jayaMta sAjanika hAspiTala tathA zrI menAbena pArekha AMkha vibhAga zebhe che. A nagarazeThanI khaDakImAM gAmanA sapUta zrI vADIlAla manasukharAma pArekhanA vasavATa che, je gAmamAM tathA jaina samAjamAMnA eka sajjana hatA, temanA ucca vicA ane bhAvanAne lIdhe temane saMtanA lADIlA upanAmathI oLakhatA. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 kaDavaNajanI gauravagAthA A zeThanI khaDakImAM eka kUve che ane te kUvA para mAtAjInI pratimA che. jUnA samayathI zeThanA makAnamAM nAnakaDuM gharaderAsara nAme oLakhAtuM derAsara hatuM jyAM bhagavAna mallInAthajI virAjatA hatA. atyAre te derAsara bIje padharAvI dIdhu che. zrI ciMtAmaNidAdAjInI khaDakI (vAghavALI khaDakI) : A akkInI zarUAtanI jamaNA hAthanI khaDakImAM zrI ciMtAmaNIdAdAnuM derAsara che. prathama derAsaranA daravAjA pAse ja belA vAghanuM pUrA kadanuM pUtaLuM hatuM jethI tene badhA vAghavALI khaDakI paNa kahetA. derAsara navuM thayA pachI paNa vAghanuM pUtaLuM upara dekhAya tevuM karyuM che. A rathaLe prathama muslimone vasavATa hoya tema lAge che. A derAsara paNa navesarathI taiyAra karavAmAM AvyuM tyAre khodakAma karatAM hADakAM nIkaLelAM tene janA rahevAsIone khyAla Ave che. A sthaLe sArA jaina baMdhuonI vastI che. 5. pU. zrI puNyavijayajI mahArAjane janma A piLamAM thayela che. mALIvADeH zyAma saiyadanA cakalAthI jamaNI bAju kacerI tarapha jatAM jamaNI bAjune A vibhAga che. hAlamAM mALI komanAM keTalAMka ghara che teo pitAnI lenI vADIonAM sugaMdhIdAra phUlethI potAnA grAhakene saMteze che. hiMdu jainamaMdire tathA muslima daragAha kalothI suvArita rahe che. dareka kemanA suavasare phUla ane mALI vinA cAle ja nahi. keTalAka atyAre bIjA dhaMdhAomAM parovAyA paNa che. DAbI bAjunuM nirIkSaNa aMtIsariyA daravAjAthI zyAma saiyadanA cakalA sudhI keTanI rage rage jatAM (sarahade jatAM) vahoravADAmAM javAnI eka nAnakaDI bArI che. have te keTa tUTI gaye che eTale vahoravADanAM makAnanI pAchaLa bhAga najare caDe che. paTelavADA : jamaNI bAjunA ThAkoravAsanI barAbara sAme vizALa rasto dekhAya che. te mArge paTelavADAnuM pravezadvAra che. meTA rastA dvArA jatAM jamaNI bAju karabanI masjida che. tenI pAse zeTha mIThAlAla gulAbacaMdanI pAMjarApoLane pAchaLane vizALa bhAga che. DAbI bAju zeTha maNibhAInuM meTuM DaheluM meDAbaMdhI che. temAM eka kUve che. ane A makAnamAM prathama kumArazALA besatI. hAlamAM kanyAzALA bese che. AgaLa jatAM daravAjAnA nAke kaDavA paTelanI dharmazALA che. A piLamAM kapaDavaNajanA jUnA mukhI kuTuMbane vasavATa che. tyAM kUvA pAse ratnAgirI mAtAnI DerI che. A vibhAga kaDavA pATIdAranI vastIvALe che. piLane bIje daravAje zrIsvAminArAyaNa maMdiranI pAse che. e paTelavADAne nikAla che. tenI sAme ja maDha brAhmaNanI dharmazALA che ke je lAMbI zerImAM Avela che. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava dazamu - paDavaNujanI poLa ghara nAnA suthAravADA (mahaMmada murAdanA khAMcA) : ahI paMcAlabhAI AnI tathA ekAda be prajApatibhAIonAM ghara che. khaDakImAM pravezatAM jamaNI khAju kAMtilAla maganalAla mahetAnu meDAba MdhImeTu Dahelu che. jyAM paDelAM A kuTuMbanA gheADA tathA gADIo rahetI. A khAMthAmAMthI eka nAnakaDI khArIvATe UMDA pADAmAM jaI zakAya che. A khaDakImAM poMcAlabhAI zrI joItArAma bhagata thaI gayA. jene dharmanA pracAra mATe me 1946-47 lagabhagamAM mArI nAkarI daramyAna sasthAna Adu (ji. vAMsavADA, rAjasthAnamAM) dhArmika pracAra mATe khelAvelA. hanumAnavALI khaDakI : eka nAnakaDI khaDakI kheravADiyA hanumAnanA nAnakaDA devaLa pAse che. jethI te hanumAnavALI khaDakI kahevAya che. jyAM pahelAM paMcAlabhAInAM cAra ghara hatAM. kuMbhAranA khAMcA : A taddana nAnI khaDakI che. jemAM eka prajApatibhAInuM ghara che. je sArA bheTavA (pANI pIvAnA) manAvatA heAvAthI keTalAka tene bheTavAne badale bhATiyAnI (apabhraM'za) khaDakI paNa kahetA. sArAye gAmamAM unALAmAM A kuTuMbanA banAvela bheTavA vadhu pracalita hatA. zAMtinAthajInI pALa : A poLa kaMsArAvADAnA cakalAmAM ja Avela che. temAM jeneAnI sArI vastI che. tyAM ekadara A khaDakImAM pravezatAM sAme kUvA che. tenI paDozamAM ja ahIne zrIzAMtinAthajI prabhujInuM derAsara jayapurI kArIgarIthI zAlatu Avela che. sAthe ja mahetA kuTuMba (marAThA yuganA nyAyASIza) nuM makAna che. derAsaranI sAme ja jaina pacanA upAzraya che. sAthe sva. zeThANI zrImANekabAInI paMca mATe kha MdhAvela dharmazALA che. A khaDakI pahelAM DhAkavALI khaDakInA nAme oLakhAtI. DhAkavALI e "DAkavALI" nA apabhraMza che. pahelAMnA samayamAM TapAla (DAka) eka thaLethI khIje sthaLe paheAMcADavA mANase jatA. teo page ghUgharA bAMdhatA jethI gAmamAM pesatAM ja khabara paDatI ke kAsada (samAcAra lAvanAra) TapAla lAvyA che. hAla A kAsada kuTuMbanA vaMzajo che. teo mukhyatve A khaDakImAM ja rahetA tethI A DAkavALI ke DhAkavALI khaDakI kahevAtI. hAla te zAMtinAthajInI pALanA nAme paNa oLakhAya che. kasAravADAnA cakalA (lAMbI zerI)thI AgaLa jatAM zrI zAmaLabhAI zeThanI khaDakI (Dha = pALa) : A pALamAM pahelAMnA samayamAM zeThiyAonAM makAna e gAmanI zAbhArUpa mahAlyo jevAM hatAM ne che. khaDakImAM pesatAM ja jamaNA hAthe Avela paththaranuM makAna, khaDakImAM pravezatAM Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gauravagAthA bahAra zobhatuM moTuM paththaranuM makAna jyAMthI cekIpaherA zarU thatA hatA. zeThanA makAnanuM eka bAraNuM lAbI zerImAM paDe che. A piLamAM bhavya derAsara aSTApadajIne pazcAt bhAga paDe che. ane te ja sthaLe kapaDavaNajanI prAcIna mUrtiomAMnI zrIharSadamAtAjInuM devaLa che. A mUrti camatkArika che. khaDakImAM eka kUve che. | dalAlavADeH A piLamAM dAkhala thatAM bahArathI jamaNI tarapha eka nAnakaDo rasto che. je kApaDiyA bajAramAM javA mATene che. ane te parabaDI pAsenA pathikAzrama pAse nIkaLe che. A piLamAM traNa derAsare ane traNa upAya che. A piLa eTale mIThAbhAI zeThanI khaDakI, lallu jIvaNadAsanI khaDakI ne joyatA paMjiyAnI khaDakI pachI kUvA AgaLa thaIne dalAlavADAmAM javAya che. derAsara : 1. zrI ajItanAthajI, 2. zrI AdInAthajI, 3. zrI vAsupUjya. upAzrayo H 1. pravezatAM sAme kUvA pAse zrI zeTha mIThAbhAI gulAbacaMda, 2. zeTha vrajalAla harIbhAI, 3. lIDhipe sALane upAzraya. - A uparAMta A piLamAM be kUvA che. pUrve dalAlenI vastI haze tethI dalAlavADe kahevAyele. vartamAnamAM te meTe bhAge jaine ja che. A piLamAMthI be raste thaIne javAya che. eka daravAjo bahenanA upAzraya pAsene kSetriyavADAnI che. ane bIje rate nAnakaDI zerIne vATe modiyAnI khaDakImAMnA daravAje nIkaLAya che. je daravAje kAcA zeThanI khaDakI sAme che. lAMbI zerI : sRSTimAM eka sAmAnya niyama che ke mAnavI laMbAImAM hoya te pAtaLe na hoya. paNa je A lAMbA mANasane zaNagAravAmAM Ave te suzobhita jarUra dekhAya ? kaMsArAvADAnA (haLI cakalAthI) dakSiNe zarU thatI saMkaDI lAMbI zerImAM prathama jamaNA hAthe bhAratIya saMskRtinI yAda ApatuM dhArmika sthaLa, uttama kArIgarI ane kalAnA vArasArUpa nagarazeThanA kuTuMbanI amara nAmanA karanAra zrI amRtabena zeThANInI dharma bhAvanAnI pavitra yAdagIrIrUpa zrI aSTApadajInuM bhavya derAsara UbhuM che. te jeTaluM suMdara che teTaluM ja darzana mATe pravezanAra bhAvikane zAMti ApanAra che. AgaLa cAlatAM nagarazeTha kuTuMbanA zeTha zrI zAmaLabhAI nathubhAIne makAnanuM pUrva taraphanuM pravezadvAra sAthe prAcIna ItihAsanAM smaraNe yAda karAvanAra zrIharasiddha mAtAnI bhavya pratimAnAM darzana karI pAvana thavA A pravezadvArethI paNa (zeTha kuTuMbanI marajIthI). javAya che. A zeThanA makAnanI sAme jUnA samayathI gAmamAM prasiddha pAmela, jaina zreSThIomAMnA rAnya kuTuMba sAthe saMbaMdhita evA mahetA kuTuMbanI mahelAta te samayanI jAhojalAlInI yAda Ape che, Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gauva dazamuM - kapaDavaNajanI paLe 201 paghaNujanA nagarazeThanAM makAna che. jemanA vaMzajone pratiSThAdhvaja kapaDavaNaja ekalAmAM nahIM gujarAta ane mALavA sudhI pharakatuM hatuM. kalakattA ane cIna sudhInA vepAre khetA. zeThanA makAnanI sAthe pAdazAhanA hulAmaNuM nAme oLakhAtA zrI jayaMtIlAla zaMkaralAla AditalAla pAdazAhanuM moTuM makAna che. A sva. zrI jayaMtIlAla pAdazAha jayaMta meTala phekaTarIvALAnA bhAgIdAra agresara zrI cImanalAla DAhyAlAla zAha dvArA kapaDavaNajane eka suMdara zrI jayaMta sArvajanika hospiTala bheTa karI che. AgaLa vadhatAM Do. mANekalAla premacaMdabhAI zAha (Ide ravALAnA nAme prasiddhi meLavI cUkyA hatA, temanuM makAna che. A makAna pachIthI ceDA aMtare zrI bAbunI havelInA nAme oLakhAtuM meTuM makAna che. A makAna A pItAMbarabAbunI havelInA nAme oLakhAya che. zrI pItAMbara trivedI nagarazeThanA kuTuMbanI kalakattAnI piDhInA munIma hatA, tema kahevAya che. te samayanA bajAramAM zeThanI peDhInuM varcasva hatuM, jethI A munIma paNa "bAbu" kahevAtA. Aje temanA vArasadAre che. kAme Avela pIpaLA khaDakI (pIpaLAvALI khaDakI) jyAM kapatraNajanA geravazALI netA eka netra samAna prANukya zrI savagAhadaravallabharAma choTAlAla trivedIne vasavATa hate. (jeo zrI maNAbhAI zeThanA vaphAdAra sevaka ane hAla zeThanA vaphAdAra premALa vakIla tarIke jIvana jIvanAra kapaDavAsuja zahera sudharAInA lAMbA samaya sudhI nagarapati rahIne agratA apAvanAra, varAMsI nadInuM pavitrajaLa naLa dvArA zerIone ghera ghera pahoMcADavAne yaza temane phALe che. naLa sAthe gaTara yojanAne lApa te A gAmane prathama paNa temanI zaktinA lIdhe maLe che. pIpaLA acchI pitAnA khoLe AvA sapUrva ramADyAnuM gaurava laI zake che. lAMbI zerI jevA keTalA moTA rastAo (valAonI) pALe "zAkhAo) che, jemAM panotA putronA nAmAbhidhAnathI paLenI khaDakIonI yAdIe zobhe che. varSo pahelAM A lAMbI zerInA mArge haLI ane divALInA tahevAre vakhate mane ramAtI, yuddha khelAtuM. - haLInA pavitra tahevAra vakhate eka kalaMkakathA racAtI. (kaMsArAvADAnA) heLI cakalAmAM eka mATInuM nagna pUtaLuM keTalAMka tophAnI tatve taphathI banAdhI zIta para ke UbhuM zakhatA. kaMsArAvADAnA cakalAnA tophAnIo tathA batrIsa keThAnI vAva taraphanA lAka bhAIe A pUtaLA mATe paththarenI mArAmArI karatA. A varSojUnuM pApa tephAnIone sAmIne kapaDavaNaja sArvajanika vyAyAma maMdiranA tathA yuvAnenA preraNAmUrti samAzrI kuberabhAI dalasukhabhAI paTela tathA zrI rAjendrabhAI kezavalAla zAha rASTrIya evorDa meLavanAra ApaNA gAmanA lokapriya kavi, parikSitazaya bhegIlAla trivedI, rAjArAma tathA anya vyAyAma maMdiranA bruvAnoe A pUtaLAne ka, gau. gA. 26 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 kapaDavaNajanI gauravagAthA sadAne mATe nAza karyo. A pUtaLAnA nAme paththaranI laDAI jAmatI, jo ke A yuddhamAM kheladilI hatI. | divALInA divasemAM lAMbI zerImAM tathA kApaDabajArathI gAMdhIcoka sudhInA rastA para rAtre kaThIonI laDAI thatI. (dArUkhAnAnI nAnI-adheLa navaTAMka tathA pAsera vajananI dArUnI keDIo saLagAvI sAmasAmI pheMkavAmAM AvatI.) ane nUtana varSanI sAMje aMtIsariyA daravAjA bahAra kaAnA kabrastAnathI sIMgaravAva sudhInA rAjamArga para hAranI medanInI hAjarImAM A keDIonI laDAI jAmatI. (aMtIsariyA daravAjA taraphanA bhAIo tathA sarakhaliyA daravAjA taraphanA bhAIo). je ke bhayaMkara Aga sAme A marajIvA ramata ramatA. AjanA yugamAM A vAta nathI. e te vAte ja rahI gaI. atyAranA keTalAka yuvAne mardAnagInI ramata ane vyAyAma paNa bhUlI gayA che. phakta cabarAkapaNuM, chIcharApaNuM ane phisanaparasta banI rahela che. A yuvAne pAMDavayuga, rajapUtayuga ke vyAyAmanI vAtane kadAca hasI paNa kADhe. A lakhatAM A dArUkhAnAnI keThIonA jamAnAnA meka marajIvA zrI mathurabhAI vanamALIdAsa paMcAla kaAnA pravezadvAra pAse rahenAra yAda Ave che. kaMsAravADAnA cakalAthI - lAMbI zerIthI sarakhaliyA daravAjA sudhI lAMbIzerInA mArge pIpaLA khaDakI daravAjAvALI pAse A eka keTeTa makAna che. tenI sAme jamaNI bAju zrI pItAMbarabAbunI havelIthI kApaDabajAramAM javAne raste che. lAMbI zerInA sIdhA raste jamaNI bAju zrI zaMkarazeThanuM kaheluM : - zrIzaMkaralAla zeThanA nAme A DaheluM oLakhAya che. teo gAmanA eka agragaNya nAgarika hatA. A DahelAmAM ochI vastI che. je vaTAvI AgaLa jatAM khaDAyatA vaNikanI dharmazALA pAsethI gAMdhIcekanA mukhya bajAranA raste avAya che. A DahelAmAM eka nAnakahe phUve che. dayA DANAnI khaDakI : zrIyuta dayAbhAInI khaDakI che. zrI raghunAthajInuM maMdira tathA moDha brAhmaNanI dharmazALA vaTAvI AgaLa jatAM zaheranI autihAsika batrIsa keThAnI bhavya parathAravALI vAva che. jyAM moDha brAhmaNanAM kuLadevI mezvarI mAtAnuM sthAna che. jamaNI bAjunA vAvanA vaLAMkathI palIyA bajArane sasta che. ene sAme ja - kaMTAvALAnI khaDakI : nAma parathI ja khyAla Ave che ke A khaDakImAM pahelAM kevI jAhojalAlI haze? A sthaLe ghI-tela telavAne kAMTe hate. seMkaDo maNa ghI A Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. gaurava dazamuM - kapaDavaNajanI piALA sthaLe telAtuM ane te telanI rakama gAmanA amuka kuTuMba mATe vaparAtI. A khaDakInI pAchaLa tihAsika kuDavAvanI kamAna che. mahAdevavALuM phaLiyuM : prAcIna kapaDavaNaja mATe vAva, kUvA, navANe khodAtAM A kuMDavAvamAMthI nIkaLela prAcIna pratimAomAMnI eka lIMbI che. je nIlakaMTha mahAdevanA nAme A sthaLe bhugarbhamAM zebhe che. A khaDakImAM pravezatAM pahelAM "baLiyAkAkAnuM dhAma che. ahIM eka meDAbaMdhI nAnakaDI dharmazALA che. pAchaLathI nAnA bAraNe nIkaLatAM TAvara pAse gelavADanI sAme nIkaLAya che. mAkuMDAnI poLa : A khaDakInI pAchaLa eka bArI che. jyAMthI mocIvADAmAM javAya che. jamaNI bAju kharakIo vaTAvI ApaNe sarakhaliyA daravAje parabaDI pAse AvI pahoMcyA. have mULa lAMbI zerIthI DAbI bAjunuM nirIkSaNa karatAM A sthaLe AvIzuM. pIpaLA khaDakI : A piLanA daravAje eka pIpaLAnuM vRkSa hatuM tethI te pIpaLA khaDakI kahevAya che, A vatanInA cakSu samA mutsadI rA. ba. vallabharAmanuM ghara hatuM. ahIM jaLezvara mahAdevanuM devaLa paNa che. vastI meDha brAhmaNanI che. UMDApADA (hanumAnavALAnI khaDako)nA nAme paNa oLakhAya che. A sthaLe pahelAM UMDuM sarevara hatuM (talAva) ema mAnaya che. ane te para zrIkAmezvara mahAdevanI derI che. kAmezvara mahAdevanuM je lIMga che te (nAnuM svarUpa) 165 varSa pahelAM keI yogI puruSa A sthaLe mUkI gayelA. tenI pratiSThA te samayanA vaDIlee karelI, te bAda maMdira paNa baMdhAvela. kAmezvara mahAdeva zivaparivAra devatAonI prANapratiSThA vidhi tathA anya dhArmika vidhi bAda pUjya svAmI zrI saccidAnaMdajIe dIpa pragaTAvI saMghane prakAza Apela. piLanI tathA anya bahenoe jaLa lAvavAne varaghoDo kADhela ne kaLazamAM jaLa lAvI ApelA sApana vidhi vidvAnee vaidika maMtroccArathI karAvI hatI. gujarAtanA cAre vedanA vidvAno A prasaMgane dIpAvavA kapaDavaNaja padhArelA saMvata 1978nA mahA vadi 1thI mahA vadi 12 semavAra sudhI bhavya rIte ujavela. A piLamAMthI eka nAnakaDI bArI vATe mahaMmada murAdanI khaDakImAM javAya che. jyAM suthAravADAne pAchaLa bhAga joDAya che. A piLa jUnI che. brAhmaNanI vastI che. bhavADa : A piLamAM lakSamI saMpanna bhaTTa aTavALA brAhmaNanI vastI che. A piLamAM pesatAM eka kUve che. ane tenI para mAtAjInI DerI che. paTelavADAnA nAkA pAse zrIsvAminArAyaNanuM maMdira che. sAme eka nAnakaDI khaDakI che. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2ja. kapaDavaNajano gauravagALyA - sATavA A piLamAM pahelAMnA samayamAM salATa kemanA 300-400 jeTala. mANasanI vastI hatI. khAsa karIne A leke paththare ghaDavAnuM kAma karatA. samaya jatAM A vastI A sthaLethI sthaLAMtara karI jatI rahI. hAla A sthaLe moDha brAhaNenI khAsa karIne vastI che. (A piLamAM pravezatAM DAbI bAju nAnakaDI khaDakI che.) A piLamAM eka che. tathA kheDabhAI mAtAnI DerI che. nAne nAgaravADeH ahIM paNa vIsanagarA nAgarenI pahelAM vastI hatI, jemanA kuLadevatA zrIhATakezvara mahAdevanuM devaLa hatuM. A piLamAM pahelAM eka taLI kuTuMba vasatuM hatuM. je dhupela batAvavAne tathA vecavAne baMdha karatAM. (ghera ghera vecatA.) AjanA jamAnAmAM taiyAra kaMpanInA kezavardhana tela meLavanAra prajAne taMbeLI prajAnA cahaulemane khyAla paNa na Ave te svAbhAvika che.) bhUdharalAinI khaDI kapaDavaNajanA sapUta cANakya zrI bhUdharabhAI trivedInA nAmathI A kharkI eLakhAya che. temanuM pahelAMnA samayanuM rajavADAnA namUnA jevuM cheTuM makAna jadArabhAInI havellanA nAme oLakhAya che. tenI kataraNI paNa sArI che. bhUdharabhAI dhanezvarabhAI trivedI janma saMvata 1864, zrAvaNa suda 11, avasAna saMvata 1929 bhAdaravA suda 11 maMgaLavAra, sAmAnya sthitimAM janmela. A naravIranAM mA Apa nAnapaNamAM gujarI javAthI temanA mosALamAM ja ucharela, temanI sAta varSanI uMmare pIjamAM mastake bhagavAna sahajAnaMda svAmIe hAtha mUkIne kaheluM ke A moTe thatAM rAM maMdira baMdhAvaze. zrI dharabhAI bhagavAna svAminArAyaNanA ananya bhakta hatA. temaNe kapaDavAjamAM dhanane sadupaye karele, teo vaDedarAnA nagarazeThamAMnA eka zeTha zrI khuzAlacaMdra aMbAIdArAnI peDhInA munIma hatA. zrImAna gAyakavADa khaMDerAva sarakAra temanuM mAna paNa sAcavatA. teozrI vaDodarA rAjyanI hadamAM pravezatA tyAre temane mazAla chInuM mAna ApavAmAM AvyuM. temaNe kapaDavaNajamAM zrI svAminArAyaNa maMdira puruSe mATe paTelavADAnA nAke, temaja bIjuM bahene mATe nIlakaMTha mahAdevanA khAMcAmAM pravezatAM jamaNA hAthe baMdhavela che. paTelavADAnA nAkAnI sAme moTI maDha brAhmaNanI sarasa meDAbaMdhI dharmazALA kemanA sahakArathI bAMdhelI ane tenI sAthe ja bhagavAna raghunAthajInuM maMdira baMdhAvelI AMtarasubAmAM svAminArAyaNa bhagavAnanuM maMdira paNa baMdhAvela che. dAMtA sTeTamAM moTAM aMbAjImAM moTA cokamAM mADha bAMdhI Apela che. pitAnA mRtyu pahelAM temaNe temanI tamAma milakata bhagavAna nArAyaNanA caraNe arpaNa karela che. pitAnA mRtyu pahelAM temaNe kapaDavaNajanA vatanI zeTha dalasukharAma dAmodaradAsa trivedIne vaDodarAmAM pitAnI jagyA para niyukta karAvela. temanA mRtyu mATe kahevAya che ke Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ goLa su - kapaDavaNujano pALA gAmo temanuM avasAna thayuM ane Akha smazAne laI gayA te samaye, temane jovA pIjathI temanAM sagAM-vahAlAM AvatAM hatAM, paNu rastAmAM te bhagavAna svAminArAyaNu sAthe gheADA para jatA sagAne maLyA ane kahyuM ke kapaDavaNaja jAva,. huM khuzImAM prabhu sAthe jAuM chuM mahemAneA kapaDavaNaja AvyA tyAre zaba smazAne pahoMcI gayela hatu. bhUdharabhAInI havelI Aje paNa, temanu smRti bhuvana che. (zrI harikRSNa lIlAmRta adhyAyamAMthI) 205 zilpasthApatyanA niyama pramANe madirA taiyAra karanAra pUjya iSTadeva zrIharibhagavAnanI AjJAthI jetalapuramAM nivAsa karanAra mahAyogI zrIAnada muni hatA, te samayamAM kapaDavagujamAM bRhaspatisamAna buddhizALI, bhUdharabhAI dhanezvara trivedI zrIhari bhagavAnane namaskAra parI eneka sa MtAne namaskAra karI ( je e bhUmi kahevAtA) yAgInI pAse ja kathAzravaNu mATe esatA. teozrI jetalapuramAM nivAi karela. ApaNA bhUdharabhAI jetalapuramAM khaladevajInA maMdiramAM AvyA. teozrI jitendriya, zata, zAstronA abhyAsI, anyapriya karanArA, kAyama paropakAra vRttivALA, nazenaza bhagavAnane viSe zraddhA rAkhanAra, garanAM duHkha dUra karanArA, rAjyAmAM mAna pAmeA. paMDitemAM AdhArarUpa, bahu udAra, dAna ApanAra, mADha jJAtimAM tilakarUpa, satyavAdI, sadAcArI hatA. bAlyavasthAthI bhagavAna pratye zraddhALu hatA, jemanI samAdhi ( tulasIkayArA) smazAnaghATa para che. brahmANI mAtAnu phaLiyu : meTI vaheAravAmAM pravezatAM ja jamaNI bAju eka nAnu phaLiyu che. jemAM brAhmaNAnA vasavATa che. ahIM eka kUvA che tathA zrIbrahmANI mAtAnI nAnakDI derI che. seTI vahoravADa : pravezatAM ja jenI bhavyatAnA khyAla AvI zake. pravezatAM ja moTA bhavya mahelAto samAM AlIzAna makAnA, bhavya rijado, jumAtakhAnu vagere jotAM A sthaLanI jAheAjalAlInA khyAla Ave. vaheAravADanI zobhAthI ja kapaDavaNajane keTalAka "muMbainuM accuM" paNa kahetA. lakSmInA vAsa, vaheArA bizadaranI udAratA, A prajAnI namratA vagere bharUpa che. vaheAravADamAM nAnI meTI khaDakIo che jene zerrIo kahe che. A moTI vaheAravADamAM suMdara makAneA che. A zerIomAM A gAmanA sapUtA khelyA che. A kAmanI srIe paradenazIna temaja rezamI kApaDanA upayega karanAra che. (hAlamAM paDado haTI rahyo che. ) dareka jaNu ughI hoya che. gar..vage zrImaMtAnA guptadAna dAna mAraphate poSAya che. kapaDavaNajamAM dAuddI vaheArA kAmanI vastI traNa mahAllAmAM rahe che. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gauravagAthA (1) meTI vaheravADa, (2) nAnI vahAravADa, (3) zaikI mahilA (vADI) meTI vahAravADamAM AvelI zerIe. : zerInuM nAma (1) badarI zerI, (2) kutabI zerI, (3) takhtAnI zerI, (4) husenI zerI, (5) chIlanuM DaheluM, (6) sItAbakhAnanI zerI, (7) tajubhAInI zerI, (8) mullA rAjabunI zerI, (9) hAtImI zerI, (10) taiyaba zerI (jumAtakhAnanI zerI), (11) mahaMmadI zerI, (12) sasuranI zerI, (13) launI zerI, (14) AkhumAjInI zerI, (15) bAganI DahelI, (16) masjidanI zerI, (17) hakImI zerI, (18) IsuphI zerI, (19) napharanI galI. nAnI vahoravADanI zerIe (1) nAnI vahoravADamAM reDa uparanA makAne, (2) IsmAIlI zerI, (3) baMdUkavAlAnI zerI, (8) baMgALInI zerI, (5) bakarAbhAInI zerI. saikI mahollA narasiMha zivazaMkaranI khaDakIH A khaDakIne pratiSThita zrI narasiMhabhAInA nAmathI A khaDakI oLakhAya che. ahIM brAhmaNanAM ghara che. mULajI parAganI khaDakIH A khaDakInA tapedhana jJAtinA pratiSThita mULajIbhAInA nAmathI A khaDakI oLakhAya che. ahIM eka saMnyAsIne maTha paNa che. Izvara jhaverInI khaDakI ? kAchIAvADa ahIM kAchIA (paTela) kema eka ja jaththa rahe che. teone mukhya dhaMdhe zAka-bhAjI vecavAne che. A jJAtinA moTA bhAganA bhAIonI dukAne kuMDavAvanA parathALa para che. tema ja judA judA sthaLe paNa bese che. gAmaDAMmAM paNa teo zAkabhAjI vecI Ave che. ahIM sva. bhUdharabhAInI baMdhAvela eka dharmazALA che. tetaLA mAtAnI khaDakI : kAchIAvADamAM A khaDakI che. jemAM kAchIA kemanAM kuLadevI zrItaLA mAtAnI derI che. tethI ja A khaDakInuM nAma tetaLA mAtAjInI khaDakI paDela che. kArakhAnAnI vADa : kAchIAvADamAMthI jatAM ja kArakhAnIAvADanI zarUAta thAya che. ahIM musalamAna kemanI vastI che. teo pahelAM vahorAM udyogapationA Azraye sAbunAM kArakhAnAMomAM kAma karatA. pahelAMnA samayamAM kapaDavaNajanA sAbunI khyAti paNa ghaNI ja hatI. sAbunA kArakhAnAmAM kAma karanArA Aja vahorA zrImaMtenAM gharamAM nekarIo temaja anya majUrI temaja khetInA vyavasAyamAM rahe che. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava dazamu kapaDavaNajanI pALA lAMbI zerImAMthI pIpaLA khaDDInI sAme kApaDa aAramAM javAnA rastA pItAMbarabANunI khaDakI : A eka kapaDavaNujanA nagara zeTha kuTu MbanA munImanu AlIzAna makAna jene "bAbunI havelI" kahevAya che. sAthe temanA nAmanI nAnakaDI khaDakI che. munImAnI zrImaMtAIthI te samayanA zreSThIonA khyAla AvI zake che. nagarazeThanI kalakattAnI peDhIomAM A pItAMbaramANunA Adeza pramANe vepArAmAM pheraphAra thatA. kalakattAmAM tA bAthujInA nAme prasiddha thayela. 207 dalAlavADI : (pazcAt bhAge) dalAlavADAnuM pravezadvAra (davAnta)mAM pesatAM ja jamaNA hAthe eka su Mdara zeTha vrajalAla harIbhAInA upAzraya che. jyAM sAdhvIjIonA mukAma kare che. ane zrAvikA bahenaneA dhArmika zikSaNa jJAna A sthaLe apAya che. aMdara pravezatAM ja jamaNI bAju ajItanAtha bhagavAnanuM caumukha derAsara che. nA khaDakImAM jeneAnI ja vastI che. mAdIAnI khaDakI : A khaDakI zrIAdInAthanI khaDakI tarIke paNa eLakhAya che. A khaDakImAM bhagavAna zrIAdInAthanuM derAsara che. tene paNa keTalAka mekriyAnA derAsara tarIke oLakhe che. dalavADo ane A khaDakInuM joDANu eka nAnakaDI sAMkaDIzerIthI thAya che. lAMbI zerIthI kApaDa bajAramAM jatAM prathama jJAtriyavADA : ujju mmara urphe kSetriya lokonI hAlamAM jUja vastI che. A sthaLa zaheramAM UMcI sapATI para che. A kSetriya kAmanA kapaDANujanA saMta zrI raeNDA bhagatane prabhunA sAkSAtkAra thayela. (bhagavAnanI lIlAnAM darzana thayelAM.) jyAre ApaNe gAmanI tamAma peALAmAM pharatA nIkaLIe tyAre, kSeAtriyavADAnI paNa eka evI bhUmi che ke jyAM bhagavAnanA parama vaiSNava bhaktanI raheThANa bhUmi che. zrIgAsAMIjI gujarAta padhAryA tyAre A reDA urdumbara temanI pAsethI nAma nivedana pAmyA. te bAda teo gAkuLa gayA ane sata vanamAM praveza karatAM eka saghana ghaTAmAM sthaLa che. tyAM gAsAMIjInI beThaka che. ahIMyAM zrIgAsAMIjIe potAnA kRpApAtra asA bAvana vaiSNavA paikImAMnA eka vaiSNava bhagavadIyaDA kSetriyane zrIThAkArajInAM alaukika dana karAvyAM. zrIThAkAjInAM alaukika dana ane phreMDAne deha bhAnanuM vismaraNa thayuM. bhagavAnane prasAdInI mALA paherAvI AkhI rAta ramaNa retImAM paDI rahyAM. khIjA divase zrI gosaIjI jAte tyAM padhAryAM ane raeNDAne caraNaspaza thayA pachI tene AjJA karI ke haju lIlAmAM Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 kapaDavaNajanI gauravagAthA praveza kakvAnI tamAre mATe vAra che. pachI DA zekuLa AvyA. eka divasa paMpe kahyA hatA tyAre temane AjJA maLI ke tame deza jaI vivAha kare. IMDAe kahyuM ke mArI pAse kaMI ja nathI. mane keNa kanyA Ape? zrIguMsAIjIe jaNAvyuM che ke zrIThAkorajIe sarva nakakI karela che. teM tarata ja pitAnA vatana tarapha AvyA. pADosamAM eka gAmamAM mukAma karyo. A samaye A gAmamAM vasatA eka urdumbara brAhmaNanI dIkarIne sarpadaMza thayeluM. sarSaviSa ke utAre che IMDAne A vAtanI khabara paDI. teNe tarata ja kahyuM ke zrIThAkorajInuM A caraNAmRta tene pAe be pIve nahIM te tenA heTha upara lagAve te bALA bacI jaze. haTha para zaraNamRta paravAmAM AvyuM. viSanuM vAraNa thayuM. bALA bacI gaI. A kanyAnA pitAe urdu ara brAhANa) peMDAnI jJAti pUchI. eka ja jJAti jANatAM A kanyAnuM lagna teMDA sAthe karavAmAM AvyAM. have peMDA kapaDavaNajamAM rahI zrIThAkorajInI sevA abara karavA lAgyA. tene eka putra thaye. jyAre zrIgokuLanAthajI kapaDavaNaja padhAryA tyAre (saMvata 1643) zrI raeNDA tathA temanA yajamAne(nImA vaNike, keTalAka zrIgekuLanAthajInA zrI raeNDAne putra meTa thayA bAda zrIThAkorajIne padharAvI te gokuLa gayA ane tyAM zrIgosAMIjInI sevA karavA mAMDI. ramaNaretImAM bhagavAnanI rAsalIlA ne bALalIlAnAM darzana karI pAvana thayA. ApaNI dharatInA pavitra sapUta bhaktane lAkha lAkha vaMdana. A reMDa pote dalAlavADAmAM rahetA hatA. te vakhate zrIgokuLanAthajI mahArAja temanA tyAM padhArelA. A udumbara brAhmaNonI paNa sArI evI vastI ahIM hatI. samasta urdumbara brAhmaNe teo mULa puruSone harizcaMdra mahArAjanA rAjasUya yajJamAM udumbara trASie taruNamAM nImyA hatA. A brAhmaNonAM soLa getramAMnuM prathama pade yajJamAM nimAyela mudagala gotra hatuM tenA vArasadAre kapaDavaNajamAM che. kSetriya vaMzanA bhAIo pitAnI yajamAnavRtti sAcave che. tathA temAMnA keTalAka bhAIo sArA ucca hoddA para jATa khaDakI ? jATa aTakavALA eTale tenA nAmathI oLakhAya che. hAla A kuTumbanuM koI paNa nathI. kAcA semI khaDakI barAbara mediyAnI khaDakInI sAme ja A nAnakaDI khaDakI che. kAcA zeThanI khaDakInA nAmathI oLakhAya che. cAle have ApaNe pAchA sAmasaiyadanA cakle vIe pUjya sAmasaiyadanA cakale jamaNI araja karIne raste tyAM jamaNI bAju nAnakaDI kho:mALI saDe ane tarata ja sADa ane bAkIne bhAga mahamadaalI cekathI badhe vistArAMcIvALAnA nAme oLakhAya che Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava dasamuM - paDavaNajanI paLa 209 sAma saiyadanA cakalethI DAbI bAjunA rastethI sIdhA sarakhaliyA daravAjA sudhI jatAM jamaNI bAju . (1) DiyAnI masjidathI nadI daravAjA sudhIne mArga 2) kApaDiyA bajAramAM sIdhA jatA prathama DAbI bAju dalAlavADAne joDatI nAnakaDI galI je raste, parabaDI pAsethI jAya che. ahIMyAM jaina mATe se. mI. ka. pathikAzrama che. tyAMthI jamaNI bAju nArAyaNa devane khAMce che. tenI sAme kSetriyavADAthI nIkaLela raste maLe che.) (3) gAMdhI cekathI jamaNI bAju gAMdhIvADe, dANIvADe, desAIvADe, nAgaravADa, ItyAdI tathA DAbI bAju eka nAnakaDI galI Ave che, ke je dharmazALAthI zarU thaI lAMbI zerIvALA zaMkara zeThanA DahelA sAthe joDAyela che. (4) sIdhA palIyA bajAramAM kuMDavAvanI parabaDInA raste jatAM vacamAM kU tathA nAnI khaDakIo, DAbI bAju ane jamaNI bAju zeThavADe tathA parabaDInI paDezamAM nAnI vahoravADa, DAbI bAju kuMDavAvane batrIsa koThAnI vAvane joDate rAjamArga ane parabaDIthI sIdhA AgaLa jatAM jamaNI bAju moTA suthAravADA javAne raste, vacce khaDakIe vaTAvIne jAte raste. parabaDIthI sIdhA TAvaravALA raste jatAM golavADa tathA mocIvADamAM thaIne sarakhaliye daravAje. (1) kaDiyAnI masjidathI nadI daravAjoA mArge jatAM zarUAtamAM khaDakImAM tathA bahAra bebI kenAM ghare che. tethI AgaLa jatAM DAbA hAthe eka kUve tathA te para phulabAI mAtAnI nAnakaDI derI che. ahIM bhAvasArabhAIonAM ghara tathA sonIbhAIonAM ghare che. A vibhAgamAM bhAvasAra bhAIone pahelAM sArA pramANamAM vasavATa hate. (nAIonI masjida sudhIne bhAga bhAvasAravADe gaNAya che.) A vibhAgamAM jamaNI bAjunA khAMcethI jatAM ceDAMka pIMjArAbhAIonA ghare havAthI pIMjArAvADa tarIke oLakhAya che. tyAMthI AgaLa jatAM A raste kacerI javAne rasta che. tyAMthI mahamadaalI cekamAM nIkaLAya che. te DAbI bAju jatAM (kaDiyAbhAIone vasavATa hevAthI) kaDiyAvADanA raste be khaDakIo joSInI tathA mALInI sAmasAme che. AgaLa jatAM bhadrakALI mAtA pAse darajIvADe vagere Ave che. ka gau. mA. 27 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 kapaNujanI vAvathI nAIonI masjida sudhInA bhAgane bhAvasAravADa gaNe che. pahelAM A komanA bhAIo sArA udyamI hatA, hAla temanI vastI ochI che. daravAjA tarapha AgaLa vadhatAM rAvaLiyAvADa Ave che. jyAM mAtAjInI eka nAnakaDI karI che. jene rAvala kemanA bhAIo pitAnI adhiSThAtrI mAne che. AgaLa vadhatAM DAbI bAjunA meTA kuMbhAravADAnuM mukhyakAra ane raste Ave che. ane jamaNI bAjunA daravAjA pAse pilIsa geTa Ave che. (2) kApaDiyA bajAra pUruM thatAM nAraNadevane khAH jemAM jamaNI bAju araNya pArekhanI pAkI A khaDakI amathAbhAI pArekha ke jeo saMvata 1950 lagabhagamAM A gAmamAM eka rasa zarApha hatA, temanA nAmathI A khaDakI oLakhAya che. A khaDAmAM vahu nAnI nAnI khaDIo che. (1) rAjArAma khuzAladAsanI khaNI (2) zeTha jamanAdAsa karamacaMdanI khaDakI (3) mANekacaMda dharamacaMdanI khaDakI. A khaDakImAM bravezatAM ja jamaNI bApu moTA varALathaLe kUve che. ane te para bUTa mAtAnI DerI che. A DerIne jirNodvAra hamaNuM naTavaralAla lalubhAI nAmanA vaNika bhAIe temanA sva. mAtuzrI DAhIbahenanA smaraNArthe karAvela che. kUvAnI sAme parabaDI tathA pANInI pao zakliAla harIlAnI vidhI che. vIsA zrImALIne jA ? ahI visA zrImALInA DAka bhAIonA vasavATanA lIdhe e nAme A oLakhAya che. AgaLa vadhatAM prAcIna zrIbhagavAna nAraNadevanuM maMdira, tenI sAme eka nAnakaDo khAMca, jemAM hAla jozI kuTumbanAM ghare che. rasika desAInI khaDakI : bhagavAna zrI nAraNadevanA parama bhakta ane devaLanA mULa sthApaka rasikabhAI desAInuM ahIM raheThANa hatuM. (vA nAraNadeva) A sthaLethI cAra rastA paDe che. jJAna saMskAre sIMcanAra kapaDavaNajanI gAmaThI zALAomAMnI eka TIpaMDayAnI Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ coda dasamu vaNujano pALA 211 dhama zALA (gAmaThI zALA) A sthaLe hatI. je sthAnamAM mArA jevA hajAro vidyAthI oe vajI paMDayA tathA mArA pU. guru zrIchaganalAla pa DayAe aneka jJAnagaMgAmAMthI AcamananI zarUAta karAvelI. jJAnanI jyAta pragaTAvelI. ahIthI jamaNI bAju -- DhALI bAju javAnA sIdhA raste che, jamaNI bAju : kayiAvADanA rastA ke je muslima hajAmeAnAM ghara pAse nIkaLe che. A mAga mAM e nAnakaDA khAMcA che. DAbI bAju : zrIMgAkulanAthajI pAse zrImahAjana lAyabrerInA rastA che, ke jyAMthI sIdhA khaDAyatApADa vAya che. jamaNI bAju desAinA ane DAbI mAju gAMdhInA mArgo che. mIzALA : zrI bhadrakALI mAtAnA devaLa pAsethI sIdhA zrI pu. ha. mahAjana lAyabrerI sudhInA mArgane darajIvADo kahe che. A sthaLe darajIbhAIAA vasavATa che. krejIvAyunA tAke saubhakALI mAtAjInA devaLa pAse cADAka aMtare jamaNI bAju eka nAnakaDI khI che. te ghInI DI De che. AmAM nathI! vase che. prAcIna jezI nAnA vidvAno rajavADAmAM paNa pratiSThA meLavelI. (3) gAMdhI cAkcI desAivADA, nAgaravADAnA mAga: zrI pure che. mahAna lAyamerI ke jyAM cAra rastA bhegA thAya che, te cokDIthI AgaLa vadhatAM DAbI sAju pIpaLA khaDakI : ahIM pahelAM A khaDakInuM joDANa mahetA pALanA pazcAt bhAge thatu hatu. AgaLa vadhatAM DAbI bAjunA mATA raste jatAM moTA suthAravADaeN javAya che. mANukalAla vahANudalAlanA makAnathI jamaNI bAju : desAivADA: A vibhAgamAM kapaDavaNunA pratiSThita desAi kuTumbanA vaNika kuTumbanA vasavATa che. vidyA ane vizvathI te cAle che. A sthaLe caturdUvI mAtAnI DerI che. bahAra sAme eka mATA rathAravALA kUvA che, jene DhALa kUvA kahe che. A kUvA sAme temaja pAse nAnakaDI khaDakIe khAMcA jevI che. hAlamAM A DhALa kUvA pAse bhagInI samAjanuM anya makAna che. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 kapaDavaNajanI gauravagAthA mATe nAgaravADe -ahIM mukhyatve vIsanagarA nAganI vastI che. A piLamAM eka kUve temaja zrI vAghezvarI mAtAnuM dhAma che. Azare baso varSa pahelAM nAgaragRhastha zrI vajerAma kAzIrAmanA zubha haste zrIhATakezavara mahAdevanI sthApanA karavAmAM AvelI. A vibhAgamAM nAgara kemanI svataMtra dharmazALA che. itihAsamAM jyAre ApaNe najara karIe chIe tyAre rAjakIya ke sAmAjika kSetre nAgara gRhastha mahattvanA sthAna para hoya che. nAgara kemanA ISTadeva hATakezvara mahAdeva che. jeo pracalita zaiva dharmanA hovA chatAM nirALA che. | sAmAjika jIvanamAM eka ja kema che ke jeo anAdikALathI eka patni hayAta heya tyAM sudhI (strI gAMDI, mAMdI ke puroSaNAnI lAlace paNa) bIjI patnI karavAnI chUTa nathI A vidvAna ane mutsaddI jJAtinA samAjajIvanane gharavahIvaTItaMtrane bhAra sadA strI ja saMbhALe che. nAgara kemanAM lagna vakhate eka suMdara prathA e ke upahAmaNInuM vAcana (vara kanyAnA pakSanA vaMzanuM dastAvejI vAcana) thAya che. ApaNA gAmanA moTA bhAganA nAgarikanAM jIvanaghaDatara, jJAna ApanAra gAmaThI zALAonA gurujane nAgaragRhastho ja hatA. IderanA bAvalA khUna kesane pakaDavAmAM mukhya bhAga ahIMnA ja vatanI revAzaMkara jozInuM nAma che, temanA ja suputro A gAmamAM prathama hatA. sarjana thanAra che. zrIIndravadana che. A kesamAM zrI viSNuprasAda maganalAla paMDayA jANItA bALakavi che. moTA nAgaravADAnI DAbI bAju jaTavADAthI chUTA paDI mIThAtalAvanA daravAje javAne mArga che. A bAju vIjaLIghara, saradArabAga, (junuM mahAvIra Tokijha, vIthiyeTara) hAlamAM zrIsaMta punitasaMkirtana bhuvana tathA rAIsamila vagere che. (hAlamAM daravAje teDI nAkhele hoI saLaMga jatAM naDiyAdanI saDaka sAthe A mArga joDAya che.) jamaNIbAju -eka mArga moTA kuMbhAravADAne che. temaja bIjo bhAga jhAMpalI piLa pAsethI nAIonI masjida tarapha jatAM nAnI nALa (nALiyuM) nadI daravAjAnA raste joDAya che. jyAre jhAMpalI piLa pAsethI pUrva tarapha sIdhe raste zrImALInI dharmazALAthI sIdhe bhadrakALI mAtA tathA zrI nAraNadevavALA cekamAM maLe che. nAgaravADAmAMthI kuMbhAravADAnA mArgo: vaherI mAtAnuM phaLiyuM H A phaLiyAmAM vaherI mAtAnuM sthAnaka hevAthI A phaLIyu e nAmathI oLakhAya che. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava dasamuM - kapaDavaNajanI paLa - luhAravADAH luhAra suthAra (paMcAla) kemanI sArI evI vastI hatI ane hAlamAM paNa che. A leke pahelAM huM gALavAne dhaMdho karatA hatA. A sthaLe temanAM kuLadevI cAmuMDA mAtAnuM sthAnaka che. temaja kaDiyA hanumAnane paNa vAsa che. gesAIvADe - gesAI (gesvAmI) kemanI A sthaLe vastI hovAthI A nAma ApavAmAM Ave che. A prajA mukhyatve maMdiranA pUjArI ke keTalAka maMdiranA adhipati paNa hoya che. ' AgaLa jatAM cabutarA pAsethI nadInA daravAje javAya che. A sthaLa meTe kuMbhAravADa kahevAya che, ke jyAM prajApati bhAIonAM ghare che. ahIM be zrIkabIra saMpradAyanAM maMdire che, jemAM eka zrIgelA (rANA) temanA bhAIonA vahIvaTa nIce che. jyAre bIjuM zrInAI kemanA paMcana vahIvaTa nIce che. have ApaNe jhAMpaDI piALavALA mArganI khaDakIo taraphathI AgaLa jaIe jhApaDI poLaH hAlamAM ahIM nAke gujarAtI kumArazALa bAMdhavAmAM Avela che. madInI khaDakI: meMdI aTakavALA vaNike nI vastI hovAthI A nAma ApavAmAM Avela che. ane khaDakInI aMdara nAnakaDI khaDakI che, jene cuDagaranI khaDakI kahe che. cuDagara paNa vaNikanI aTaka che. cuDagara aTakavALA pahelAM hAthIdAMtanAM kAma karanAra hatA. medInI khaDakInI sAme tAIonI masjida che. tenI pAsenA bhAgane tAIvADo kahe che. have ApaNe jhAMpaDI piLathI - zrImALInI dharmazALAthI sIdhA zrIbhadrakALI mAtAjInA maMdira taraphanA mArge AvIe. hAthI kaMIne khAMco: jANatA jaina kemanA hAthIbhAI kaMI (sukhaDiyA)ne A sthaLe vasavATa hatuM ane che. sArAe gAmamAM mIThAIo banAvanAra kuTuMba pahelAM A eka ja hatuM. A khaDakInI sAme cekIne khAMce ? junI adAlatane khAMce tathA bIjI be nAnakaDI khaDakIo che. 4. gAMdhI cokathI palIyA bajAra (kuMDavAva) parabaDI sudhI : DAbI bAju dharmazALAthI zaMkara zeThanA DahelAne joDatuM eka nAnuM naLiyuM che. AgaLa vadhatAM UMcA parathALa upara baMdhAyela eka zeThavADA parabaDI che. tyAM eka nAnakaDI khaDakI che. (khAMco che) Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 paDavaNujanI geravagAthA zeThavADA : DAbI bAjI khaDakI che, jyAM zeTha aTakavALA viNAnA vasavATa che. temane zobhe tevuM ja eka mATu UMcA parathALa para rahelu che. tenI sAme khaDakI che, jenuM joDANa paNa pAchaLa eka nALiyA dvArA koThA phaLiyA(aMdhAriyAvaDa)vALA raste thAya che. uparAsta zeThavADAthI AgaLa jatAM jamaNI bAju eka nAnakaDI khaDakI che. tyAMthI sIdhA paramaDI pAse paucA bajAramAM praveza karAya che. zeThavADAnI khaDakIthI sIdhA jatAM DAkhI bAjunA vaLAMka AvatA parabaDI pAse na:nI vahAravADa : A sthaLe pahelAM vaheArA kAmanI vastI hatI. hAla ahIM te kAmanA nathI. A khaDakImAM mukhyatve dareka gharamAM TAMkI tathA nAnI kUIe che. hAlamAM hiMduonAM ja ghara che. parakhaDIthI sIdhA kuMDavAva pAse thaI TAvaranA rAjamAgethI sarakhalIyA vAre jatAM vacce mAcIvADa ane golavADa Ave che. jayAre parakhaDIthI jamaNI bAju moTA sudhAravADanA mArga temaja aMbA mAtAnA khAMcA pAsethI talATInI kUI pAse thaIne rAjamArga para javAya che. gAlavADa - golA (rANA) kAmanI TAvara pAsenI khakIemamAM vastI che. A rANA prema atyAre mukhyatve anAja vecavAnA dhaMdhA kare che. zaheramAM anAja daLavA--khAMDavAnA sacAo thayA te pahelAM A kAma daLavA-khAMDavAnA dhamadheAkAra badhA calAvatA hatA. mAcIvADA :- gAlavADathI sarakhalI daravAjAnI parakhaDI. junI nagara sudharAinA gagNAlaya sudhInA rAjamA para temaja A sthaLe AvelA nAnakaDA khAMcAomAM mecI kAmane vasAvaTa che. jethI A bhAga mAcIvADA nAme oLakhAya che. viMdhruvADA : junA myu. davAkhAnAthI mIThA talAvanA daravAjA tarapha jatAM sIdhA rAja mAnI jamaNI bAjuthI vIdhruvADA nAmanA vibhAga Ave che. A sthaLe mukhyatve paTela vastI che. sarve anna utpAdaka che. have ApaNe pharI zrI pu. ha. mahAjana lAyabrerI pAsenA cAra rastAthI bAkI rahela vibhAga tara| upaDIe : je mAga mATA darajIvADAthI sIdhe javAnA che. A sthaLe DAbI khAjI eka junA moTA makAnamAM janarala posTa ophisa ane TeligrAma ophisa hatI. (hAla te gAma bahAra che.) kAThA phaLiyuM:- ahIM marajAdI saMpradAyanI kADhI che. jyAM pahelAM rAjavallabha nAmanA zraya hatA tema kahevAya che. ahIM koThAnu maMdira che. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dave darzatu - kapaDavaNajamI pALA 25 (1) AgaLa jatAM eka pALa jevA bhAga che ke je dvAra zeThavADAnA nALIe joDe joDAya che ane zeThavADAnA nAkAvALA bhAge nIkaLAya che. A sthaLa aMdhAriyA vaDavALI jagyA'nA nAme oLakhAya che. (2) aMbAmAtAnA khAMcAvALA mArgathI talATInI kUi pAsenA rAjamAga pAsethI eka taddana nAnI chIDI jevA nALiyA vATe raMgIlAnI pALamAM nIkaLAya che. (3) kuMDavAvathI suthAravADAnA mukhya raste javAnA rAjamAga ke jyAM dhoLI kUI ane bahucaramAtAnu sthAna tathA sAthe ja rAdhezyAma maMdira pAse A raste maLe che. A dhALI kUI pAse e nAnakaDI khaDakI che. temAMnI eka dhALI kUInA khAMcA : A nAnI pALa che. jyAM rAvala aTakanA tapodhana brAhmaNAnI vastI che. ahIM eka khaDAyatA kAmanI dharmazALA paNa che. DAkaghara - pUrvenI posTa ophisavALA rAjamArganI jamaNI bAju : mahetApALa : jamaNI khAju jemAM mahetA aTakavALA viNaka bhAionI pahelAM vastI dAvAnA saMbhava che. AthI e nAmathI A pALa oLakhAya che. pALamAM pesatAM ja jamaNA pArtha" AlepAI" mAtAnI nAnakI DherI che. A pALanA pazcAt bhAgathI pIpaLA khaDakImAM nIkaLAya che. A sthaLanI dharatInA khALe kavi zrIrAjendrabhAI khelelA che. 3. kAvasyAmanA adira pAse khaDAyatAjADe : khaDAyatAvA: A sthaLe khaDAyatA vaNuikAnI vastI che. sAmAnyathI dhoLI kUI sudhInA bhAgane khaDAyatAvADa tarIke ja oLakhavAmAM Ave che. jamaNI bAju talATInI kRI che, ke jenI sAme aJA mAtAnA khAcAvALA rasta je mA para traNa nAnI khaDakI che. jyAre kUi pAsenI khaDakIne talATInI khaDakI kahe che. A khaDakInA padmAtanA nALiyA mAraphate raMgIlAnI khaDakImAM avAya che. ApaNe talATInI kUIthI aMbAmAtAnA khAMcA sudhI AvIe aMbAmAtAnA khAMcAH A khAMcAnA nAke zrIjagada MbA aMkhAmAtAnuM devaLa che. A khaDakIne bhaDakaNunI khaDakI kahe che. A bhaDakaNu aTakanA kuTuMbanA vaMzajo hAlamAM hacAta che. pu, iztiAInA vasavATa : aMbAmAtAnA devaLathI khIjo mATe mArga moTA suthAravADA tarlR jAya che, te tarapha jatAM DAkhI khAvyuM : Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 kapaDavaNajanI gauravagAthA senInI beDakI: A khaDakImAM senIbhAIone vasavATa hovAthI A khaDakI te nAmathI oLakhAya che. AgaLa vadhatAM khaDAyatAvADanA mArgamAM peLI kUI pAse AvI pahocyAM. tethI AgaLa vadhatAM jamaNI bAju : * raMgIlAnI piLa: raMgIladAsanA nAmathI A piLa te nAme oLakhAya che. A piLamAM paNa eka nAnakaDI khaDakI che. ahIM eka parabaDI tathA mahAdevanuM nAnakaDuM deruM che. A khaDakImAM meTA nAgIrI mAtAnA parama upAsaka zrIsva. maganalAla narasIdAsa zeThane vasavATa hatuM. Aje temanA vArasadAre hayAta che. A paLane pazcAt' bhAga nAnakaDA nALiyAthI talATInI khaDakI sAthe joDAya che. DAbI bAjaH raMgIlAnI piLanI sAme ja rAjamArga paDe che. pADApeLaH A piLa jUnI che. ahIM pahelAM baherA bhAIonI vastI havAne saMbhava che. piLanA nAke khaMDera hAlatanI vaharAbhAIonI masjida che. tene te phakta sAphasuphI karAve che. hAla A sthaLe tamAma hiMdu kemanI ja vastI che. pAchaLanA nAnakaDA raste jatAM zrIbenajIbAI hiMdu prasutigRha tathA zrI sarasvatI (naTarAja) thIeTara Ave che. sIdhA moTA suthAravADA tarapha jatAM DAbI bAju : dharmazALA ane maMdiranI paDozamAM eka khAMcAmAM sIMdhavAvamAtAjInI AMgI che. A vAvamAM A AMgI hovAthI vAva paNa e ja nAme oLakhAya che. sAthe ja eka nAnakaDA parathALavALI mAtAnI daherI che. sAma suthAra kemanI eka dharmazALA che. tathA sAme ja sonInI dharmazALA che. pAchaLanA mArge jatAM nAnA bATavADAmAM javAya che. ane e rastethI mIThI talAvanA daravAjAvALA rAjamArga para avAya che. bIjA eka nALiyA vATe rAIsa milavALA rastA para paNa AvI zakAya che. suthAravADA tarapha jatAM meTA rAmajI maMdira pAse, be sAmasAmI nAnakaDI khaDakIe che. jemAM eka rAmajI maMdiranI pazcAt lagelaga bAkI che. rAvalapaLaH rAvala aTakanA brAhmaNanI vastI hevAthI A nAma ApavAmAM Avela che. AnI paDezamAM A gAmanA vidvAna ane jatiSazAstramAM UMDA abhyAsI evA vidvAna rAjya jotiSIone vasavATa hatuM. hAla A piLa AmAMnA dAnavIra harizcaMdra vADIlAla jAlIvAlAnA nAme oLakhAya che. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava dazamuM 217 moTA suthAravADAnuM cakaluM - suthAravADo samagra bhavya che. A sthaLe pahelAM rAjazAhI jevA dekhAvo hatA, te vaizya suthAra tathA brahmabhaTTa kuTuMbanI bhavyatA batAve che. zrI aMbAjI mAtAnuM maMdira junA mAdhupurAmAM Azare ekaso pacIsa varSa jeTaluM prAcIna che. kapaDavaNajanA zrInarAma bhaTTa jAte vaLAdarA brAhmaNa, caMDInA upAsaka ane paramabhakta hatA. teo kapaDavaNajamAM aMtisarIyA daravAje ghIne dhadha karatA, mAnI kRpAthI dhaMdhe sAre cAlato hato. pitAnA udAra svabhAve temane darabAranuM upanAma ApavAmAM AvyuM hatuM. vAtamAM kahyuM che ne ke "samaya samaya balavAna, nahiM purUSa balavAna? kAbe arjuna lUTIo, ehI dhanuSya ehI bAne Arthika sthiti badalAI, ghauM pAyA-upara thaI gaye paNa pitAno svabhAva jarA paNa calita na thaye, mAtAjI pratye akhUTa zraddhA hatI, Azare saMvata 1919mAM eka kalAkAra mAtAjInI be mUrtio laIne AvyuM. gAmamAM batAvI paNa kadara na thaI. darabAra leze ema veMgamAM kahyuM. kalAkAre darabArane vinaMtI karI, darabAre potAnI pAse rahelI pitAnI muMDI samAna 17 maNa zuddha ghInA badalAmAM lIdhI. A vAta upara gherathI paNa tiraskAra pAmyA, mAtAjI dvArA svapnamAM kahyA pramANe, temane amadAvAda laI javAmAM AvyAM, tyAM jaina daherAsara AgaLa sthApavAno vicAra karyo, jyAM bIjA dharmavALA pAsethI mAra paNa khAdhe, chatAM zraddhA khuTI nahIM, tyAM eka bahena ghuNatAM dhUNatAM AvyAM ane mAtAjInI sthApanA junA mAdhupurAmAM karavAmAM jaNAvyuM, temanA kahevA pramANe temanI sthApanA thaI. Aje paNa mAtAjInI AratI pachI bhagata narabherAma darabAranI jaya bolAya che. - rAvaLa paLa :- atyAre A zrIharIzapaLa tarIke oLakhAya che. jyAre sAmevALI piLa bIjA eka nAme oLakhAya che. rAmajI maMdirathI DAbA hAthe jatAM pAvara hAusavALe (saradArabAgavALo rasto che, ane bIjo jamaNI bAju javAne rasto - e desAIvADA tarapha javAno rasto che. DAbI bAju badhA nAnA khAMcA che. jyAre jamaNI bAju - kuvA-phaLiyuM - eka nAnakaDe kuvo che, tethI tene kuvA phaLiyuM kahevAya che. vALaMdavADo - A sthaLe pahelAM hiMdu nAI kAmanA keTalAka ghare hatAM. hAla tyAM be cAra gharo che, bAkI vaNikonI vastI che. zrImALI vADe - zrImALI vaNikanI sArI evI vastI hovAthI te A nAmathI oLakhAya che. A poLamAM amIcaMda jhaverabhAI parIkhanuM raheThANa hatuM. teo ApaNA nagarazeThanA meTA muniemAMnA eka hatA. pAchaLathI zeTha amIcaMda jhaveranI peDhI paNa hatI. ApaNuM sevAsaMghanA tathA gAmanA sevakemAMnA eka zrIcandrakAMta tathA priyakAMta ochalAla parIkhanA vArasadAro che, Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 amathA pArekhanI khaDakI :bhAIcaMduM zaMbhulAlanI khaDakI - muLajI auDhanI khaDakI :- meATA nAgaravADAthI jaTa vADA tarapha jatAM DAbA hAthe eka nAnI khaDakI eTalA para che. tyAMnA rahevAsI pratiSThita vaidya muLajIbhAInA nAme oLakhAya che. meTA vibhAge atisarIyA daravAjAthI 1 inAmI gAmeA alavA, daMtAlI, mIrAMparu, mahaMmadaparu... kapaDavaNajanI gauravagAthA kasmA-malekavADI-maMgaDIvADa-sIsagaravADA-ka sAravADA-kasAivADA-kaDIyAvADa-bhAvasAravADa-rIyadavADa-luhAravADA - joiyAvADa - jaTavADe !- DabagaravADa - cAmaravADa - DheDavADa (vaNakaravAsa) rijanavAsa-suthAravADo-hAravADa--bhaTTavADA-salATavADA-khaDAyatAvADa-vagere... parAM tathA hAusIMga sAsAyaTIe hanumAnapurA, presakATapurA, geApALapurA, karasanapurA, taiyabagurA, mahemadapurA, mIrApurA, lallupura, triveNIpArka, harimuja seAsAyaTI. : vADavAra vibhAga vArDa naMbara-1 vistAra Izvara avaranI khaDakI, kAchIyAvADa, cArAnA vistAra, presakATapurA, vaNakaravAsa, geApALapurA, mAravADIvAsa, harikuMja seAsAyaTI, sTezana vistAra. vADa na. 2 vistAra :- nAnI-moTI vheAravADa.... -- vATa na'. 3 vistAra bhudharabhAinI khaDakI, nAnA nAgaravADA, salATavADA, paTelavADA, bhaTTavADA, uDApADA, pIpaLA khaDakI, atisarIyA daravAjA bahAra, vaijanAtha mahAdeva tenI AsapAsa, mAravADIvAsa-lAkaDAnAM pIThAM tathA hAIskula vistAra..... vADa na., 4 vistAra :- DhAkavADI, mahamada murAranA khAMcA, paTela vADAneA khahAranA bhAga, aMtisarIyA daravAjA sudhI, bhIlavADA, geravADA, vaDhAnI khaDakI, jesaMgabhAI zeThanI khaDakI, ciMtAmaNInI khaDakI, mALIvADAnA bhAga, vaNakaravAsa, harijana vAsa (atisarIyA daravAjA bahAra), zeThANInI dharmAM zALAnA vistAra, oIla mIle| ane jIna vistAra tathA sAnIpurA. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava dazamuM 219 - vorDa naM. 5 vistAra - kasbAno bhAga, baMgaDIvADa, DabagaravADa, ghAMcIvADe sIsagaravADe, malekavADI, mALIvADAne bhAga, kasAI vADe, keTa vistAra, ghAMcIvADe, chIpavADa (bhAvasAravADa), ane kaDIyA marajIda vorDa naM. 6 vistAra - jaTavADo, kuMbhAravADa, luhAravADo, moTo nAgaravADo, jhAMpalI paLa, madIvADo, nAraNadeva maMdira pAchaLa mALIvADo, kaDIyAvADano bhAga, vaNakaravAsa, nadI daravAjA bahAra bhAga, paMpIMga sTezana, kuberajI mahAdevane bhAga, e bAju harijanavAsa, esa.TI vibhAga, triveNI pArka vorDa naM. 7 vistAra - hanumAnapurA, myu. ephasane bhAga, vIMchI vAha, golavADa, golavADane bhAga, magana narasIMhanI cAla, pADApoLa, peLI kaI khaDAyatAvADa, sonIvADa, suthAravADAne bhAga, tApInI khaDakI, zeThavADAne bhAga, keDhA phaLIyuM, junI piSTa ophisa, mahAjana lAyabrerI, gAMdhIvADa, dANavADa, amathA pArekhanI khaDakI, kaDIyAvADa, bebI phaLIyuM..... vorDa naM. 8 vistAra - zrImALIvADe, raMgIlA piLa, mahetA piLa, talATInI kaI, pIpaLA khaDakI, desAIvADe, junI adAlata, suthAravADAne bhAga, lImaDA piLa, DhALakuvAne bhAga tharDa naM. 9 vistAra - zAmaLabhAI zeThanI khaDakI, dalAlavADo, medIonI khaDakI, kSetriyavADe, zaMkara zeThanuM DaheluM, zeThavALAne bhAga, dayA DAhyAnI khaDakI, junI vaheravADa, nIlakaMTha mahAdevano khAMce, nabubhAI zeThanI dukAno khAMce, mocIvADAne bhAga, narasIMha zIvazaMkaranI khaDakI, tetaLA mAtAnI khaDakI, brAhmaNa mAtAnuM phaLIyuM. kula vastI ra6314 (lekhake jyAre noMdhyuM che tyAranI gaNatarI) matadAronI saMkhyA 13200 myu. nI vorDavAra beThaka vorDa naM. ....... 3 beThaka vorDa naM. 5.. . 3 beThaka vorDa naM. 2..... 2 , vorDa naM. 6 5 3 beThaka anusucIta jAtI mATe vorDa naM. 3.... 3 beThaka rDa naM. 7..... 3 beThaka virDa naM. 4... 4 beThaka vorDa naM. 9 . 2 beThaka. 1 strI mATe anAmata, vorDa naM. 8. 2 " Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gauravagAthA moTA vibhAge kaMsAravADA (heLI cakalA) aMtisarIyA daravAjethI sIdhA pazcima tarapha jatAM DAbA hAthe jyAM lAMbI zerIne rasta zarU thAya che. e ja cagAnamAM phAgaNa suda pUrNimAe hoLI pragaTAvavAmAM Ave che. A sthaLane hoLI cakaluM kahe che. A vibhAgane kaMsAravADAne cakalo kahe che. A vibhAgamAM kahevAya che ke 300 ghare kaMsArAnAM hatAM. A bhAIe bAbIvaMzanA samayamAM gAma choDI naDIyAda, vijApura vagere sthaLe gaelA kahevAya che. hAlamAM A sthaLe aizvaryavAna jaina prajA tathA anya kemanI prajAne vasavATa che. hAla je kasAIvADe che te pahelAM jaina prajAnA vasavATavALe bhAga hato. hAlamAM zrIzAmaLabhAI zeThanI poLamAM je harSada mAtAjInI pratimA che, te prathama TAMkalAnI derIthI kaMsArA bhAIo lAvelA ema kahevAya che. hAlamAM tene vahIvaTa darajI kemanA gora kare che. malekavADe - kaMsArAvADAnA cakalethI goravADAnA mArge kAcanA kArakhAnA tarapha gayA bAda tyAM eka gAnamAM khaMDera che. khaMDera imAratanI paDosanA bhAgane malekavADa kahe che. A khaMDera maleka darabAra" (juo citro)nA nAme oLakhAya che. maleka kuTuMba alavAnI ImAnadArI bhagavatA pratiSThi musalamAna bhAIo hatA. A kemanI pahelAM eka rAjavI jevI jAhojalAlI hatI. A InAmadAra udAra ane vIra paNa hatA. pADozamAM kAla sauyadane roje che. sIsagaravADaH A vibhAgamAM vasanArA musalamAna bhAIo kAcanA kArakhAnAmAM goLAmAM sIsuM reDavAnuM kAma karatA. sIsuM reDanAra sIsagara kahevAyA. ane A vibhAgane sIsagaravADa kahevA. pAsenA vibhAgamAM kAcanA kArakhAnAmAM baMgaDI banAvanAra jyAM vase che te vibhAgane baMgaDIvADa kahe che. kaDIAvADaH H kaDIyAnI marajIthI bhAvasAravADathI AgaLa jatAM DAbA hAthe je vibhAga che tene kaDIyAvADa kahe che. A musalamAna kaDIyAbhAIe makAne caNavA, bAMdhavAne baMdha kare che. kapaDavaNaja zaheranAM moTA bhAganAM makAno teonI hAtha kArIgarInA namunA che. bhAvasAravADa : kaDIyAvADa purI thatAM tAIvADA sudhInA bhAgane bhAvasAravADa uphe chIpavADa kahe che. kApaDa mATenA prakhyAta zaherane chApakaLA sAthe saMbaMdha hoya ja. pahelAM A hiMdu bhAvasAra temanA bhAIo kapaDAM lAvatA ane raMgatA. tethI teone chIpA paNa ' kahetA. dhIme dhIme A udyoga paNa narama banate gaye. A eka ja kemanA bhAIo Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava dazamuM 127 A vibhAgamAM rahetA. thoDAka muslIma raMgareja tathA brahmakSatriya bhAIonA kuTuMba paNa chApakAma karatA hatA. hAlamAM A kemanA bhAIo anya pravRttimAM joDAI gayelA che. tAIvADe : bhAvasAravADathI AgaLa jatAM tAIvADI vibhAga che. A musalamAna kemanA bhAIo kapaDAM tuNavAne baMdha karatA hatAM. hAlamAM keI ahIM A dhaMdhe karatuM nathI, paNa temanA vibhAgamAM tAIonI yAdamAM tAIonI majIda che. luhArAvADe pahelAM A zaheramAM kahevAya che ke A kemanAM cAraso jeTalAM ghare hatAM. teo letuM gALavAne tathA ghaDavAne baMdha karatA hatA. laTuM gALavAnI bhaThThIo mahera nadInA kAMThe hatI. jenA kATanA TekarA hAla paNa mojuda che. loDhA sAthe . keIka vanaspatino rasa bhaLavAthI rUpA jevuM thatuM paNa rAjayanI bIke A prajA bhAgI gaI ane vaDhavANa, lImaDI ane amadAvAda tarapha vasI. temanA vaMzajo hayAta che. hAlamAM A sthaLe luhAra (paMcAla) kemanA ghare che. teo lokhaMDa tathA ejInyarIMga vibhAganA sArA evA jANakAre che. jaTavADo -bAbI vaMzanA vakhatamAM prajAnA rakSaNa mATe jaTa kemanA musalamAnone mIThA talAvanA daravAjA pAse vasAvelA. hAla A lokonI vastI nathI. moTA nAgaravADAnI hada purI thatAM tyAMthI mIThI talAvanA daravAjA pAsenI hada sudhIne jaTavADo kahe che joIvADa -hAlanA nadI daravAjA pAse jaIAvADane vibhAga che. jyAM pahelAM joI A jAtanA musalamAna bAbIvaMzanA samayamAM ja vaselA. A gAma rakSakoe prajA para julama karavA mAMDe. eka mAtele gheTe temanA = makAne pAsenA corA pAse bAMdhatA ane A rastethI jatA prajAjanene pharajIyAta A gheTAne suMghavAnI pharaja pADatA. A julmanA paDaghArUpI A julmIone eja bAbI vaMzanA lADaNa begamanA samayamAM ja sajA karI, hadapAra karI, temanAM makAne jamInadosta karyA. hAlamAM paNa te sthaLe khedakAma karatAM junI ImAratonA avazeSo maLI Ave che. (gaTara yejanA vakhate junA avazeSo dekhAyela) pAchaLanA bhAgamAM vaNakara vagere rahe che. - saiyadavADa muslIma jagatamAM sanmAnita hajharata saiyada mubAraka sAhebanA pavitra raoNyada vaMzanA vArasadAranAM ahIM kuTuMba vase che. aMtisarIyA daravAjA pAsenA kasbAmAM A vibhAga Avela che. hAlamAM paNa tyAM eka vizALa saiyadanI havelInA nAme oLakhAtuM makAna che. je tenI jAhojalAlInI yAda Ape che. zrIamRtabAI zeThANInI bhavya bhAvanAnA pratikarUpa zrIaSTApadajInA derAsaranA mahatvanA kAryakara zeThANInA nimakahalAla sevakemAMnA vyakti tarIke husenamIyAM dAdAmIyAM saiyadane phALo hate. harijanavAsa -zaheranI saphAI karI prajAne taMdurastI mATe prayatna karanAra prajAnA sevaka jevA harijana bhAIone vasavATa dareka daravAjA bahAra che. A rIte aMtisarIyA rInA daravAjA bahAra, 2-gAMcI bAranA daravAjA bahAra, 3-sarakhalIyA daravAjA bahAra, Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rarara kapaDavaNajanI gauravagAthA DabagaravAsa :-cAmaDAnA udyoga para TakanAra A prajA zaheranA uttara vibhAgamAM nadI daravAje jatAM rAvaLIyA vADanI paDozanA eka khAMcA dvArA jatAM temano mArga che. tyAM A prajA rahe che. kahevAya che ke pahelAM ahIM kilAne daravAje hatuM, paNa bAbI vaMzanA samayamAM purI devAmAM Avelo, ane gAMcIvADA tarapha nA daravAje karavAmAM Avela. je hAlamAM gAMcIvADAnI bArI-gAMcIbArI tarIke oLakhAya che. vaNakaravAsa -nadI daravAjA pAse je IAvADavALA bhAganI pAchaLa A kApaDavaNanAra tulasIpujaka prajAne vAsa che. A lokone thoDoka samuha malekavADAnA bhAgamAM paNa rahe che. camAravADa -zrIkuberajI mahAdeva tarapha A prajA vase che. temano mukhya dhaMdhe Dhora cIravAne tathA muelAM Dhera laI javAnuM che. muelAM Dhora cIrIne cAmaDuM sApha karavA teonA vasAvaTa pAchaLa cAmaDIAnA mATA kuMDa paNa che. kapaDavaNajanI AsapAsanAM parAM tathA kapaDavaMjIonAM inAmI gAme. karasanaparUM-taiyabapa)-aMtisarIyA daravAjA bahAra (oDhaNa, tere cheDavAnI jagyA) mANekabAI zeThANanI dharmazALA tarapha jatAM DAbI bAjunI saDake karasanaparAmAM javAya che. A saDake jatAM jInIMga phekaTarI ane tethI AgaLa jatAM eka junI daragAha jhabaMDazA pIranI che. DAbI bAju telanI mIla che. tyAM eka daragAha che. jene loko "jhAlAnI kabara kahe che. paDozamAM lalluparUM che, ane keraNa khANanI talAvaDI che. ahIMthI karasanaparuM zarU thAya che. karasanaparAmAM pravezatAM ja jamaNu bAju nagara rakSaka zrIrAmabhakta hanumAnanI pratimA che. DAbI bAju eka nAnakaDI derI che. A parAmAM prakhyAta dharmavIra bhAthIkhatrI mahArAjanuM devaLa che. sAme ja Dhera puravAne Dabdha che. kapaDavaNaja zaheramAM rakhaDatAM Dhora ahIM puravAmAM AvatAM. mAlika jyAre te herane choDAvavA Ave tyAre kharca ane daMDa ApIne cheDAvI jAya. (lAMbe vakhata rahenAra Dhorane bIna vArasI gaNIne harAjI karavAmAM AvatuM) | mukhaparUM :-mukhIpaNuM e rAjya hakka mAphaka vArasAI hakaka che. te saMvata 1809 I. sa. 1753 mAM kaDavA paTela kezavajInA hAthamAM gAyakavADI samayamAM AvyuM. bAbI vaMzanA samayamAM gAmanI mukAdamI moDha vaNikanA hAthamAM hatI. saMvata 1907 I. sa. 1851 lagabhagamAM kapaDavaNajanA zrIgepALarAva lakSamaNarAva nAmanA kapriya mAmalatadAra hatA. teo dakSiNa hovAthI sau temane "dAdAnA mastanAmathI Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava dazamuM 223 mAnabharI rIte bolAvatA. A samayamAM kapaDavaNajanA mukhI zrIkarazanadAsa karIne hatA. ("rAjI reLa ane karazana kerane A jamAno hata) karazana sukhI loko pAsethI temane haphaka ugharAvavA hAla jyAM A parUM che te sthaLe mAMDe bAMdhIne mukAma karatA. mukhIne ghare AvatAM jatAM takalIpha paDatI, tethI temaNe dAdA sAhebane vAta karI. gopALarAve temane ahIM keTalIka jamIna ApI. jyAre mukhIe A sthaLe lokone vasAvI gAmanuM nAma karasanaparuM rAkhyuM. hAla tene taiyabapura kahe che. gapALapaDuM -karasanaparAnuM samakAlIna A gopALapurUM che. aitihAsika sIMgaravAvanI dakSiNe, relve sTezananI jamaNI bAju A gopALaparuM Avela che. saMvata 1910 I. sa. 1854nI AsapAsanA samayamAM kapaDavaNajanA prajApriya mAmalatadAra zrIgepALarAva lakSamaNarAve lekene A bAju vasAvyA. temanA nAmathI A vibhAga gopALaparAnA nAmathI oLakhAya che. A parAmAM eka dharmazALA tathA zrI raNachoDajInuM maMdIra che. ahIM eka ko che. jeno upaga ghaNuM ja kuTuMbe karatAM hatAM. (naLa AvatA pahelAM.). lalupaDuM -karasanaparAmAM jatAM DAbI bAjunI telanI mIla tathA keraNuM khANunI talAvaDInI pAse zrIlallubhAI mukhIe pitAnI jamInamAM lokone vasAvyA tene laluparU. nAma ApyuM. A lalparUM saMvata 1982 I. sa. 1851mAM vasAvyuM. te ura aM 23-0' ane pUrva rekhAMza 73"-3" upara che. mahamadaparUM -(InAmI) -vi. saM. 1844 I. sa. 1788-89nA arasAmAM talAIoe kuve baMdhAvyo. te bAda vi. saM. 1lpa9 I. sa. 1903 lagabhagamAM zrIANuMdarAva gAyakavADa ane temanA dIvAna sItArAma bApue zrIgulAbasIMga kAkubhAIne A mahamadaparUM khuzIthI sirapAvamAM ApeluM. A kuTuMbanA pahelAMnA pratApI purUSomAM zrIgulAbasIMga paNa hatA. - A kuTuMbanA zrIkulabA hatAM, ke jemaNe saMvata 1808 I. sa. 175ramAM bAroTavADAne cotare baMdhAvela. je Aje paNa mojuda che. A kuTuMbamAM bAreTa kAkujI ghaNA ja prakhyAta purUSa hatA. teozrIe luNAvADAnI jAtI uThAvavAmAM ghaNI sArI madada karelI. jethI temane saMvata 1834, I.sa. 1788mAM zrIdIpasIMhajI mahArAje vakhatapura ke hAla pAtApora tarIke oLakhAya che. tathA temane junI muvADInI jaDavAI paNa bAMdhI ApelI. A prasiddha purUSane vADAzineranA navAba mahamadakhAne "khaDela" gAma paNa saMvata 1809 mahAsuda 5 nA Apela. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 kapaDavaNajanI gauravagAthA - kAkujInA suputra gulAbasIMge saMvata 1853 I. sa. 1797mAM vADAzinera ane kapaDavaNajanI vacce vAva baMdhAvelI. je hAla "kApaDInI vAva" tarIke oLakhAya che. alavA (maleka) kapaDavaNajathI pAMca(5) mAIla dUra che. 500 varSo pUrve alImahamada nAmanA maleka saradAre A gAma vasAvela ema kahevAya che. te u. aM. 23"..." ane pUrva rekhAMza 73-4, para Avela che. mIrAMparUM -trivedI jIvaNajI goviMdarAme te vasAveluM. te kapaThavaNajathI eka mAIla dura che. daMtAlI -u. aM. 23-5" pUrva rekhAMza 73-8' (kapaDavaNajathI 10 mAIla dura che.) presakATapurA hanumAnapurA IslAmapurA -A traNa parAo che. kapaDavaNaja zaheranI AsapAsa atyAre te parAM che. pUrvakALamAM killA bahAra koI paNa jAtane vasavATa na hatuM, ane prajA killAnA rakSaNa nIce gAmanA aMdaranA bhAgamAM ja rahetI. te samayamAM jema anya junA gAma ke nagaramAM pahelAM duzmanathI sAvadha rahevA je sagavaDo rAkhavAmAM AvatI, tevI ja A gAmanI vyavasthA ane rakSaNa mATe jarUra tevAM Takera khAnAM paNa hatAM. 1. kambAnI bahAra -killA bahAra Aje eka TekerakhAnuM mojuda che. jenuM bheyarUM cAMdabhAI vAjAvALAnA gharanI bahAra Aje paNa nIkaLe che, majuda che. varAMzInA ghATa para -varAzInA ghATa pAse Aje nIcenA bhAgamAM eAraDI banAvela che. pahelAM A sthaLe TakarakhAnuM hatuM tema kahevAya che. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava agiyAramuM meLA-urasa-vaDA bhAratanA dareka prAMtamAM vividha rIte meLAo, urasa tathA varaghoDAo jAya che. A bAbatamAM bhAratanA anya pradezamAM ane temAMe gujarAtamAM jAtA e meLAomAM lAkhe dhArmika ane bhAvika prajA bhAga le che. A meLAo bhAratIya saMskRtinAM darzana karAve che. A meLAo dvArA jIvananI unnati ane bhAvanAonAM darzana thAya che , ApaNA gAmamAM ane tenI AsapAsamAM je je dharma sthaLa , tyAM sArA pramANamAM meLA bharAya che. muslIma bhAIonAM urasa paNa sArA pramANamAM bharAya che. ApaNuM ka5DavaMjamAM bharAtA meLAo:somanAtha mahAdeva ane mATI nAnI ratnAgara mAtAjInA sthAnake tathA karasanapurAmAM dara nutanavarSa ane bhAthIjInA sthAnake meLo bharAya che, tevI ja rIte AsapAsamAM utkaMThezvara, kedArezvara, phAgavela, teraNA ane pIThAImAM sArA meLA bharAya che. A praNAlikAonA yAjakee sAmAnya rIte zrAvaNuM bhAdaravA mAsanI pasaMdagI karela che, temAM paNa pUrNimA, agiyArasa ke amAvAsyAne pasaMdagI Apela che. ApaNe pradeza khetI pradhAna hovAthI vividha rIte abhyAsa karIne ja ApaNA bhUtakALanA vidvAnoe samaya ane RtuonI pasaMdagI karela che. ApaNuM bhAratIya saMskRtinA A utsavane saMbaMdha dharma sAthe ja saMkaLAyela che. urasa muslIma dharma sAthe, payagambara sAheba ke saMtanA pIra jIvana sAthe ja saMbaMdha dharAvatuM hoya che, ane varaghoDA, dhArmika utsava ane rASTriya tahevAre ke lagna jevA zubha prasaMge hoya che. pharpaTavANIjya, kapaDavaNaja, kapaDavaMja traNe ane tenI AsapAsa Avela pavitra sthaLa para meLA jAya che. jemAM utkaMThezvara mahA vada 14 (mahAzivarAtri) tathA daMtAlImAM zrImanAtha mahAdeva, - phAgavela -nUtana varSe meLo bharAya che. somanAtha mahAdeva lasuMdrA -zrAvaNa vada AThama(janmASTamI) bhAdaravA suda-7 12 thI pUrNimA, meTI temaja nAnI nAgara mAtAjInA sthAnake suMdara meLe jAya che, Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 kapaDavaNajanI gauravagAthA pIThAI :-bhAradavA suda-8 (dharo AThama) zaheranA maMdironAM utsava bhavya rIte ujavAya che. paryuSaNa -zrAvaNa vada 12 thI bhAdaravA suda 4 sudhI parvAdhirAja paryuSaNane mahAna utsava ujavAya che. AmAM jene sArI rIte ArAdhanA kare che. Atma sAdhanA urasa -muslIma bIrAdare temanA dhArmika utsave daragAha pAse ja haju kare che. mahAramane paNa sAro evo mahimA che. ahIMnA bIrAdare urasa paNa sArA pramANamAM ujave che. maherama -ApaNuM zaheramAM keTalAMka varSothI traNa sthaLethI tAbuta nikaLe che. (1) -kArakhanIyAvADa (sarakhalIyA daravAjA pAse) (2) -kaDIyAvADa (muslIma kaDIyA bhAIo pitAne alaga kalAtmaka tAbuta banAve che.) (3) sarakArI (ghAMcIvADA) tarapha. A rIte traNa tAbuta nIkaLatA. jemAM pahela kArakhAnIyA vADa, vacce kaDIyAvADane ane chelle sarakArI tAbuta nIkaLato. je mahorama mAsanI tArIkha 10 mInI rAtre gAmamAM pharatA, jene talanI rAta kahevAmAM AvatI, ane bIje divase bapora pachI gAmamAM pharI nadIe laI jaIne ThaMDA karavAmAM AvatA (DUbADavAmAM AvatA). A mahoramanA be divasamAM hinduo muslIma bhAIone sAro sahakAra ApatA. dareka sthaLe moTA vibhAgamAM tAbuta pAse laTakAvela kapaDAMnI moTI pAraNAM jevI jhoLImAM reTa ane goLa phakIre mATe mUkavAmAM AvatuM. keTaleka sthaLe ThaMDA pANInI parabo goThavavAmAM AvatI. muslIma birAdaro aMga kasaratanA prayogo karatA, (akhADA kADhatA), keTalAka muslIme thoDA divasa agAuthI veza kADhatA, (vAgha banatA, zarIre caTApaTA raMga lagAvatA, ane bIjA sAMkaLathI bAMdhIne deratA, tAbutanA vAghane loke nANAkIya sahAya ApatA). eka kama nasIbapaLe A divasamAM baporanA sarakArI kAvatrAnA bhAga rUpe zahe ramAM kamI hullaDa phATI nIkaLyuM, tophAnI tattanA, paradezI pApI rAjanitInA kAraNe, bhAIcArAmAM vikSepa paDu. A divasa kapaDavaMjane kalaka ApI gayo. taMga vAtAvaraNane sajajane zAMtIthI ukela lAvyA. hinduoe bahiSkAranuM zastra ugAmyuM.' eka muslIma lekhakane abhiprAya - tAbuta -nA- kAgaLa ane buta-pratimA, tAbuta-kAgaLanI pratimA, ane raste kADhavA e paNa dhArmika dRSTie gya nathI, tAbutanI prathA taimura laMge I. sa. 1398 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava agIyAramuM 22che mAM zarU karI. vAMce -ArAma tArIkha 12-3-1938nA pRSTha 30 para. lekhaka gulazane bahAra." jaina dharma -jyAre jyAre jaina dharmane mahotsava hoya ane tene varaghoDo jovA maLe tyAre AnaMda ubharAya. jyAre zrIaSTApadajInI pratiSThAne varagheDo ane hoLI cakalAthI zrIciMtAmaNIjI dAdAnI khaDakI sudhI mAMDa jove, te vakhatane varaghoDo je. zrIciMtamANIjI dAdAnA maMdirano jIdvAra samayane varagheDo. te samayanA prasaMge vagerenA dekhAvo vigerenI zobhAo jeNe jeNe najare joyela che, te pitAnA jIvanamAM A amulya prasaMgo bhulI zake tema nathI. gAmanA nagarazeTha kuTuMbanA tathA zrImaMtonA lagnanA varaghoDA gAmane zobhA Ape tevA bhavya heAya che. mahA paryA. dhirAja paryuSaNanA pavitra divasanA chellA divasanA varaghoDAne je e paNa saddabhAgya che. pujyapAda zrImad gadagurU jyAre bhagavAna caMdramaulIzvaranA liMga sAthe varaghoDo yAda rahI jAya tevo hate. vaheravADamAM jyAre jyAre pahelAnA samayamAM kei yuvAnanuM lagna hoya te vahoravADanA varaghoDA ane sAMjanA samayamAM sarakhalIyA daravAjA tarapha je dArUkhAnuM pheDavAmAM AvatuM, te jevA kapaDavaNajanA moTA bhAganA AbAlavRddha vagere nikaLatA. koipaNa komanAM varaghoDAomAM je kaMI zabhA rahetI temAM khAsa karIne vahorA bIre darenA vaDAomAM dArUkhAnuM sarasa rIte pheDavAmAM AvatuM. dArUkhAnuM banAvanAra khAsa hoMzIyAra muslIma bIrAdare hatA. - dArUkhAnuM banAvanAra -e kemano A khAsa dhaMdho hato. paDozanA dezI rajavADAmAM keIpaNa utsava vakhate kapaDavaNajathI ja dArUkhAnuM banAvIne teo nekalatA, ane jAte paNa hAjara rahetA. zrImAna paramahaMsa parivrAjakAcArya zrI dvArakAzAradApIThAdhIzvara jagadagurU zrIzaMkarAcArya zrI saccidAnaMdatIrtha svAmIjI mahArAja kapaDavaMjamAM tArIkha 23-7-64 nA ji cAturmAsa mATe padhAryA, tyAre parama pUjya A. zaMkarAcArya mahArAjane kailAsapati bhagavAna zaMkare zrIcaMdramaulIzvaranAM pAMca lIMga pradAna karI aMtadhyAna thayA hatA, teja bhagavAna caMdramaulIzvaranuM lIMga pujyapAda jagadagurU zAradA pIThAdhIzvara pAse che. jenuM pUjana kapaDavaNajanA AMgaNe thayela, jene bhavya varoDo zrAvaNa vada 0)) amAsane ravi. vAra tArIkha 6-9-64nA roja nikaLeluM, jemAM janatAe lIMganAM darzana karelAM. vaiSNava zrIgokulanAthajIne bhavya varaghoDo. kapaDavaNaja madhyavartI vaiSNavI gAma che, A gAmane zrIguMsAIjI mahArAje padhArI raeNDA (kSatriya) bhakatane zaraNe laI alaga Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 kapaDavaNajanI gauravagAthA karela che. saMvata 1646 caitra suda 9 nA divase zrIgekulanAthajI prabhu gokalathI gujarAtamAM dvArIkA javA padhAryA. saMvata 1911nA poSa vada 4 nA roja zrIgokulathI pUjyapAdazrI mahArAja kapaDavaNaja padhArevA, tyAre maMdiramAM zrIvrajaduhe ThAkorajI ane svAmIjI sAthe padharAvelA. viSNue premathI dabadabAbharyo hAthI para varaghoDo kADhI sevA karelI. A hAthIne A gAmamAM deha vilaya thavAthI tenA para caDhavAnI nIsaraNI Aje paNa maMdiramAM vidyamAna che. zrIgokulanAthajInA maMdiramAM zrIvRjaduhe prabhune rIjhavavA thatA mane tathA samaya samaya para thatA kIrtanethI A ApaNuM vatana vaiSNava samAjamAM "apara gekulanA nAme oLakhAya che. vahorA bIrAdaranA varaghoDAmAM I. sa. 1932mAM zrI zeTha jAbIrabhAI ane temanA bhAIonA thayelAM lagna vakhate A gAmamAM bhavya mAMDavA roThavelA. kenakeva ane kanakasa glAsane jevA eka mahinA sudhI zaheranI tathA gAmaDAnI prajA ToLe maLatI, eka mAsa sudhI kahApuranI mazaka benDanuM saMgIta sAMbhaLavA maLatuM. baherA kemanA vaDA nAmadAra saiyadanA De. tAhera rasaiphudIna padhArela.. - rASTrapitA mahAtmA gAMdhIjI zrIharibhAI desAInA AgrathI kapaDavaNaja padhAryA te samayanuM saraghasa paNa yAda rahe tevuM hatu. ApaNA vatananA dhArmika varaghoDA ane muslima birAdaranA urasanA paNa varaghoDA jevA jevA hoya che. jyAre kapaDavaNajanA AMgaNe be alIbhAIe mahaMmadaalI tathA zaukataalI padhAryA tyAre paNa mAnava maherAmaNa umaTelAM. - rASTrapitA gAMdhIjInA putaLAnI sva. lAlabahAdura zAstrIe uddaghATana vidhi karI tyArane prasaMga yAda rahe te hato. jyAre bhAratanA udyogapatiomAM jenI khyAti che, tevA kapaDavaNajanA dAnavIra udyogapatio e zrIbhAvanagaranA divAna zrIprabhAzaMkara paTTaNI sAhebane samAnelA, te divasa tathA rASTrapitAnI janma divasanI ujavaNInA divase tathA nagarapAlikAnI zatAbdI mahatsavanA divase ane dezanI e cIra maraNiya divasa che. kapaDavaNaja AvA mahotsava ghaNu ja zAnadAra rIte ujave che, ane bhaviSyanI prajA AvA zAnadAra mahotsavanI ujavaNIo A dhanya bhUmi para ujavAtI nIrakhavA bhAgyazALI banaze, Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava agIyAramuM jovA lAyaka sthaLe ApanuM kapaDavaNaja junA navAM nayana ramya makAnethI sAmAnya rIte tenI gauravagAthA kahetuM zobhI rahela che. aitihAsika samayanI mIThI yAda ujajavalatA, prAcIna pratimAo bhavya maMdire, jInAlaye, marajIdo, ane killAonA avazeSo genI kathAo kahe che, ane kaheze. ItihAsanA vidyArthIone ane A dharatInA dhAvaNa dhAvanAra jIvone amara kahAnI bhavobhava kaheze. karpaTavANijya" saMskRtamaya bhASAmAM zobhatA zubha nAmavALuM kapaDavaNaja-kapaDavaMja tenA avazenI yAdI ApaNane Ape che. kevuM haze e bAvana jinAlaya ? karpaTavANijyanA kadI zreSThIe keTaluM e dhana khacI dharmadhvajA e jInAlaya para pharakAvI haze ? samayanA kura kALa coghaDIe dhamadhatAnA pApe e puNya sthaLane nAza thaye. A nagaranAM avazeSe tenI prAcinatAnI mIThI yAda rUpe ubhAM che. rAmAyaNa yuganI kathA AlekhatAM tapAvana samu mahAmuni jAbAla (satyakAma) RSinI preraNAbhUmi, jyAM pavitra vetravatInAM akhaMDa vaheNa cAlu che, te bhagavAna utkaMThezvaranuM pavitra dhAma darzanAtara mATe, sAdhake mATe, Aje sarvene leha cuMbakanI mAphaka tenI tarapha kheMce che. bhAratanAM svayaMti liMgamAM jenI gaNanA che, te liMganA darzana mATe dudha dhArA karI juo. kayAMya paNa dudha jAya che teno haju sudhI koIneya paNa khyAla nathI Avato. (vAMco utkaMThezvara) bhagavAna kRSNacaMdranA samayane prakAza meLavanAra, A tAlukAmAM kAzmIra samuM naisagika dhAma zrIkedArezvaranuM liMga hAlamAM prAcIna samayathI liMganuM pakSAlana karatuM jaLa zebhAne cIraMjIvI rAkhI rahela che. (vAM kedArezvara...) TAMkalAnI DuMgarI jayAMthI pahelAM meMgenIjha dhAtu patthara sAthe bhaLelI nikaLatI. ra mATe naDiyAda kapaDavaNaja relavenA pATA tyAM sudhI joDAyela, te TAMkalAnI DuMgarImAMnA kuvAmAMthI nIkaLela pratimAo tenI prAcInatAnI yAda Ape che. -: umA maheza - gAme gAma ane zahere zahere mahAdevanA daherAM hoya che, keIpaNa gAma mahAdevanA maMdira vagaranuM A bhArata dezamAM prAce nahIM hoya, tyAM A mahAdevanA daherAmAM liMgarUpe zaMkara ane gokhamAM mahAzakti mAtArUpe pArvatInAM darzana thAya che. A umA-maheza pratyeka navA lagna karanAra pati patninAM AdarzarUpe che ane emanA AzIrvAdathI ApaNuM Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 kapaDavaNajanI gauravagAthA dAMmpatya jIvana paNa bharyu bharyuM rahe evI umeda sAthe pratyeka nara ane nArI jIve che. prema bharyAM, Ana Mda bharyAM, bhakti bharyAM ane zraddhA bharyA jIvanamAM, A kalpanAnuM sana nathI, A bhAvanAnuM sarjana che. A mahAzakti jIvana upara zAsana calAve che ane A sarva zaktimAna vibhUti satra astitvamAM che. nirmALa premI hRdayAmAM emanAM dana thAya che." (AcAya vineAkhA bhAve.... tirtho tirthInI pavitratAnuM A ekaja kAraNa nathI khanI rahetuM ke tyAM prAcIna kALamAM RSimunio nivAsa karatA hatA. e tInuM mahattva eTalA mATe che ke Aje paNa tyAM evA bhAgavata mahAtmAo vase che, jemanI pAsethI leAkeAne sanmArge javA mATenu mAdana maLI rahe che. -- rASTrapati rAdhAkRSNa sarva pallI, (pratimAo sarakAra taraphathI saMgrahasthAmAM khaseDavAmAM Avela che.) gujarAtanA suvarNayuganAM ajavALAM patharAyAM, seAlakI yugamAM gujaranarezanA pagalAMthI pAvana thayela A dharatI para amarakathAnAM kIti tAraNa ane vAveA khaMdhAyAM. jayAMthI bhagavAnanI mUrti pragaTa thaI, jenAM dazana karI sau keAI pAvana thAya che. hAlamAM te navAM madirAmAM khIrAjamAna che. vAMceA :-zrInIlaka MThezvara, zrIguptezvara, zrInAraNadeva, zrImahAlakSmIjI ( A pratimA hAlamAM navI che.) kuMDavAva H- gujarAtamAM seAlaMkI yugamAM ane ke ku MDA aMdhAya. jemAMnA ghaNA kharA tUTI paNa gayA che. je kuDA hAla maujuda che temAM A ApaNA gAmanA "subhadraka zreNInA zivakuMDa" che. junA sthApatyanI kapaDavaNajanI gauravagAthA kahetA Aje paNa pravAsIone te AmaMtre che. batrIsa kAThAnI vAva, rANIvAva, sIMgaravAva... sAlakI kathA kahetAM zIlpa che, (vAMcA prakaraNa jaLa vibhAga.) sAvalInu' taLAva, vATara varkasa, TAMkIe. zrIaSTApadajInu derAsara :- je samayamAM A dezasara zeThANI amRtabahene khaMdhAvyuM, te samayamAM rUpiyA be lAkhanu khaca thayela, tyAM Aje tA ArasanA zelatA Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaurava agIyAramuM 231 bhagavAna 24 tirthaMkarAnu sthAna, dazananA lAbha levA dareka jaNa lalacAya tevu' derAsara che. zrIci'tAmaNI pArzvanAthajInu` daherAsara :- ciMtAmaNI dAdAnI pratimA ghaNI ja prAcIna samayanI ane camatkArika pratimA che. derAsaranI zaiAbhA joine ane dAdAnAM dana karIne pAvana thavAya che. hAlamAM A derAsara pAyAmAMthI navuM ba MdhAyu che. jamIna taLamI kaLaza sudhinuM Arasanu che. zrIzAMtInAthajInuM daherAsara H- A derAsaranI prAcIna pratimA ane A sthaLanI jayapurI kArIgIrI jovA haeNrekane AkaSa Nu che. prabhunA dana karIne pAvana thavAya che. jaina derAsarA kharekhara jovA lAyaka che. (1) khAja AlamanA rAjo (2) jummA masjIda (3) vaheAravADAnI meAtI masjIda (jIe citra na..) (4) vheArAonu` kabrastAna : maleka darabAra - maleka darabAranA nAme oLakhAtA A 3064 e. vA. nA kSetraphaLamAM samAela A khaMDerAne jotAM maleka kuTuMbanA vIra pUrvajonA prabhAvaneA khyAla AvI zake. maleka kuTuMbane vIratAnA pratika rUpe alavA vagere gAmeAnI InAmadArI maLelI. je Aje temanA vaMzajo bhAgave che. (hIrAparA, bhejalI, sImalIAnuM muvADuM', kasanajInu' muvADuM, lI'khApurA, sipAienu' muvADuM, vigerenI InAmadArI bhAgavatA, A kuTu e pahelAM rAjazAhI ThAThathI rahetA hatA. (juo citra na.) ajamAvatanA koTa :~ vAtraka kAMThe haju paNa mAgalAI samayanI bhavyatAnA khyAla ApatA A koTanA mukhya daravAjo eka gajarAja rIte gauravava MtA zAle che, tenI aMdaranI beThakonA meATA parathALa, te samayanI ra'gIna citrakaLA, Aje paNa abhyAsIone pravAsIone AkarSe che. I.sa. 1563 dilhIthI mAgala zahenazAhanA eka AjamamAM udheI (ajamalakhAnA) nAmanA umarAvane vAtraka kAMThAnA nAnA nAnA rajavADAnA rAjavIone tAbe karI khaMDaNI vasulAta mATe mAMDavA (lAlanA mAMDavA) mAkalelA. A umarAva AjamakhAM Azare mAra hajAranuM lazkara laIne ahIM AsapAsanA nAnAM rajavADAMnI khaMDaNI mATe rahyo, paNa saLa thayA nahIM. traNa varSAmAM te nirAza thayA, AsapAsanA kAtarAnA nakazA meLavI dIlhI pAchA gayA I.sa. 1566 mAda pharI AbyA, ane cAra varSa sudhI ghero ghAlI ahIM paDAva nAMkhyo temAM paNa hAra maLI, chevaTe kahevAya che ke "kulAM lAlaNI" Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra3ra kapaDavaNajanI gauravagAthA nAmanI guNikAe lAlamIyAne phasAvI amadAvAda lAvyAM. i.sa. 1570 mAM temanu mAthu kApI dIlhI meAkalyuM. AjamakhAM udhaine (ajamalakhAna) vAtraka kAMThAnA A sthaLe eka zahera jevu vasAvyuM. jenu nAma ajamAbAda rAkheluM. ahIM rahevA lAyaka koTa killA khAMdhyA, tenAM hAlamAM khaDerA che. A avazeSe jotAM ApaNane bhUtakALanI bhavyatAnA khyAla AvI paNa zake che. hAlamAM killAmAMnA be mALa hayAta che. sAma sAmA pAMca eraDAe che. daravAjo ane kamAnA pattharanI banelI che. daravAjAnI AgalI khAju e burajo che. temAM pahelAM sumanA bAtharUma hoya tema lAge che. bIjA mALa para javA mATe IMTa cunAnI nIsaraNI che. upara cAra eraDA ane vacce khullA bhAga che. kadAca A vibhAga sukhAenI kacerI ke sabhAkhaMDa hAya, trIjA mALa para jotAM tenI kamAnA hayAta che. killAnI najIkamAM kuve che. killAmAM keTalIka jagAe naLa mUkelA hAya tema lAge che. (jue citra naM.) A gAma ajamAvatanA koTa e nAmathI oLakhAya che. ahI' gAmamAM mahAdevamAM eka tapasavI sAdhu garIbadAsanI pAdukAo che. (juo citra na.) SHIFTE Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAja ' ko - - / . rike kapaDavaNajanI gaurava gAthA che avazeSanI ArAdhanA TRI Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra naM. 2 (pAnA naM. 5) TAMkalAnI DuMgarImAMthI nikaLela traNa ubhI mUrti teNI nA sakasI enI badhAnI sA citra naM. 1 (pAnA naM. 5) TAMkalAnI DuMgarImAMthI nikaLela eka mUrtivALuM sthApatya citra na. 3 (pAnA naM. 6) tirthaMkaranI pratimAnA parIkaro nicalA bhAga. sa. 1160to yazonAganI bhAryAnA nAmavALA. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra na. 4 (pAnA naM. 8) mIThA talAvanA purANA daravAjo. citra naM. 5 (pAnA naM. 11) a MtisarIya purANA daravAjo. citra na. 6 pAnA naM. 11) nadInA purANA daravAjo. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra naM. 7 (pAnA naM. 13) citra na. 35 (pAnA naM. para) kirtimALa siddharAja mahArAje banAvarAvela kuMDavAvapara Avela apUrva adritIya tAraNa citra na. 8 (pAnA na'. 13) batrIsa koThAnI vAvano aMdaranA dekhAva. citra na. 9 (pAnA na'. 13) kuMDavAvanA pagathIyA sahitanA dekhAva. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra naM. 10 (pAnA naM. 13) madhya bhAgamAM AvelI kuI sAtheno kuMDavAvanuM apUrva dRzya. citra na. 12 (pAnA naM. 13) rANInI priya dAsI sIMgaranA nAme baMdhAvelI sIMgaravAva. citra naM. 11 (pAnA naM. 13) citra na. 39 (pAnA na, 5 6) harIjana vAsamAM AvelI siddharAja mahArAjanI rANInA nAme baMdhAvelI rANIvAva. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra naM. 13 (pAnA naM. 13) citra na. 37 (pAnA naM. 5 6) sIMgaravAvamAM eka bAjunA gokhalAmAM Avela gaNeza sthApatya. citra naM. 14 (pAnA naM. 13) citra naM. 38 (pAnA naM. 56) sIMgaravAvamAM bIjI bAjAnA gekhamAM Avela saptamAtRkA sthApatya. citra naM. 15 (pAnA naM. 14) jummAmadana gummaTa ane thAMbhalA sahitanA dekhAva. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * L | I TOLL meghA ke1 1 1 umi L citra naM. 16 (pAnA naM. 14) jummAmaidane traNa jhummaTo thAMbhalA ane jALI sahItano dekhAva. citra naM. 17 (pAnA naM. 14) jummAmaidanI aMdara gumanTanI aMdaranI kotaraNI (padmazIlA sahItanI) . rIta : ka ja rasa chI e ja karI che A . . .. . Ara ja che " citra naM', 18 (pAnA naM. 14) jummAmadanA zilAlekha. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra naM. 10 (pAnA naM. 14) gAma bahAra AvelI amulI majIda AvA che. kAraNa ke zu A baty firm the kona, 6 ke 1che 1 h[ TITI jIvA lAgI jANe ja che ( jagajAnAra mata citra naM. 20 (pAnA naM. 18) AtarasuMbAthI kanIpara jatAM vAtrakanA kAMThe Avela ajamAvatanA purANA keTa. citra naM. 21 (pAnA naM. 22) saM. 1818nuM sAta rAjyanA hastAkSaravALu tAmrapatra. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra na'. rara (pAnA naM. 25) kacerIno purANo daravAjo. citra na. 23 (pAnA naM 25) citra naM. 36 (pAnA naM. 55) kuMDavAvenA mAthA upara, purANI TAvarane zaNadhAreluM caMcala bAI TAvara. citra na. 24 (pAnA naM. 33) esa. TI. basa sTenDa pAse eka purANuM keTaDuM. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra na. 25 (pAnA naM. 46) maheAra nadIno vartamAna pula. citra na. 26 (pAnA naM. 46) varAsI nadI paro beThA pula. citra na. 27 (pAnA naM. 47) varAMsI nadI parane pagathIyAnA evArA. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra na. 29 (pAnA naM. 47) varasIparanuM samAdhi sthAna. citra naM. 28 (pAnA naM. 47-75) varasIparanuM Takera khAnuM. | koI tene kacerInA keTa aMdaranuM kArakhAnuM kahe che. citra naM. 30 (pAnA naM. 47) saMgama nadI para Avela giranArI Azrama Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra na. 31 (pAnA naM. 47) varAMsI nadI parano tulasI kayAre. citra naM. 33 (pAnA naM. 48) citra naM. 50 (pAnA naM. 10 2) saMta kabIra mahaMta citra naM. 34 (pAnA naM. 48) saMgama nadIparane na pula. citra naM. 40 (pAnA naM. 63) rAdhA-kRSNa maMdiranI aMdaranI manohara jALIo. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra na. 42 (pAnA naM. 97) zeTha mIThAbhAI gulAlacaMdano saMvegI upAzraya. citra naM41 (pAnA naM. 6 6) rAmajI maMdiranA zIkharane pAchale bhAga, . 43 (pAnA naM. 97) zeTha vRjalAla harIbhAIno zrAvikA upAzraya. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gheryo citra na. 45 (pAnA na'. 98) mANekabAI zeThANInA zrAvikAnA upAzraya. - citra na. 46 (pAnA na. phUTa) laDIpAzALano upAzraya. citra naM. 44 (pAnA naM. 98) zrIvIzAnImA paMcanA upAzraya. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra na. 48 (pAnA na. 99) mANekabAI zeThANInI dharmazALA, (atisarIyA daravAjA bahAra) citra na. 47 (pAnA naM. 99) zeDa mIThAbhAI gulAbacaMdanI navI khAMDADhora pAMjarApoLa. citra na. pa1/1 (pAnA naM. 103) zeThanI havelI uparanuM lAkaDAnI kotaraNIvALu brekeTa Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Yi Dai Yi Lu Yi Dai Yi Dai Yi Jing Yi Si Yi Tiao Yi Tiao --------Qi Yi Yi Yi Yi Yi Hao Yi Yi Yi Lu A t. 11/2 (Itell t. 103) 16cl cell Rd elta Q1. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra na. para (pAnA naM. 104) IdagAha (sAmudAyika nimAja paDavAnuM sthAna). citra naM. 53 (pAnA naM. 104) vahorAnA kabrastAnano daravAjo. citra naM. 54 (pAnA naM. 104) vahorAnA kabrastAnane bhavya roje. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra naM. 56 (pAnA naM. 107) mahAtmA gAMdhInuM bAvaluM. citra naM. 57 (pAnA naM. 108) zrImAn harIlA mANekalAla desAInuM bAveluM, citra naM. 58 (pAnA naM. 108) kapaDavaNajanI myunisipAlane lAgelA purANa koTa. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra naM. 59 (pAnA naM. 109) kapaDavaNajanI myunisipala citra naM. 6 0 (pAnA naM. 135) parIkha parasotamadAsa haragovanadAsa mahAjana lAyabrerI kapaDavaNaja. jenuM graMthapAla tarIke saMcAlana zrImAna madhusudana trivedIe karyuM. AthI gujarAta sarakAre teozrIne graMthapAla tarIkenuM pAritoSika ane pramANapatra I. sa. 1974mAM enAyata karyuM hatuM. citra naM. 61 (pAnA naM. 140) zrIabhayadevasUrIzvarajI jJAna maMdira Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra naM. 62 (pAnA naM. 1para) zrI je. bI. mahetA hospITala. citra naM. 6 3 (pAnA naM. 152) zrIjayaMtasArvajanika davAkhAnuM. citra na. 64 (pAnA naM. 157) zrIbenajIbAI hindu prasRtigRha. = citra naM. 6 5 (pAnA naM16 3) zeTha mIThAbhAI gulAlacatra (junI) kALAya parabaDI Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra naM.66 (pAnA naM. 163) zeTha mIThAbhAI gulAlacaMda (navI) parabaDI. paiso ka citra naM. 67 (pAnA na. 72) junA jamAnAmAM (zaikA pahelAM) koTa pharatI khAmo khAtAM jamInamAMthI nikaLelA 6'-6"nA hanumAnajI. TEL - TA TY); citra naM. 68 (pAnA na'. 100) zeTha mIThAbhAI gulAlacaMda dharmazALA (sarakhalIyA daravAjA bahAra) Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a S cale IEEEhAka GS, lAla ha siMhA citra naM. 69 (pAnA naM. 100) mANekabAI zeThANInI vIzAnImA jenavADI. citra naM. 70 (pAnA naM. 125) rA.bA. valabharAma choTAlAla trivedInuM bAveluM. citra naM. 71 (pAnA naM. 134) kacchanI majIda Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamaddhiA26 AcAyaeNnI bAdasAga2sarI 52. ma. sA. : paMtvaja. citra naM. 73 (pAnA naM. 141) citra naM. 72 (pAnA naM. 134) kaDIyAnI majIda citra naM. 74 (pAnA naM. 141) zAkSaravarya munirAja zrIpuNyavijayajI ma. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI lakSmIcaMda mIThAlAla kAMTAvAlA sevAsaMgha zArvajanika mamiyopethika davAkhAnuM-kapaDavaNaja *& gAmanA Agamana mAM Mah vAghaDavA golA ' ' *** citra naM. 75 (pAnA naM. 159) zrIlakSmIcaMda mIThAlAla kAMTAvALA homiyopethIka davAkhAnuM. citra na. 76 (pAnA naM. 166) zrIciMtAmaNI pArzvanAthajI maMdira bAbA A za da 56-4 citra naM. 77 (pAnAna. 167) zrIciMtAmaNI pArzvanAtha bhagavAna. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * svarajI zrI AdI. citra naM. 78 (pAnA naM. 169) zrImadiyAnA Adizvara bhagavAna maMdira citra naM. 79 (pAnA naM. 169) modiyAnA zrI Adizvara bhagavAna. citra naM. 80 (pAnA naM. 169) zrI ajItanAtha bhagavAna maMdira. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra na. 81 (pAnA naM. 170) zrI ajItanAtha bhagavAna. citra naM. 82 (pAnA naM. 170) zrIvAsupUjya svAmi maMdira. ta citra naM. 83 (pAnA naM. 171) zrIvAsupUjya svAmi Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra naM. 85 (pAnA naM. 171) zrI aSTApadajI maMdiramAM zrIAdIzvarabhagavAna ane mahAvIra svAmI bhagavAna. pUrvamAM e. citra naM. 84 (pAnA naM. 171) zrIaSTApadajI maMdira. citra naM. 86 (pAnA naM. 172) zrI zAMtinAtha bhagavAna maMdira. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra naM. 87 (pAnA naM. 172) zrI zAMtinAtha bhagavAna. citra naM. 88 (pAnA naM. 172) zrI kalIkuDapArzvanAtha (atiprAcina). citra naM. 89 (pAnA naM. 173) mANekabAI zeThANInuM zrIAdIzvara bhagavAna maMdira. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra na. 90 (pAnA naM. 173) mANekabAI zeThANInA zrIAdIzvara bhagavAna. citra na. 91 (pAnA naM. 173) zrIneminAtha bhagavAna maMdira $ ic citra naM. 9ra (pAnA naM. 173) zrIneminAtha bhagavAna. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra na. 93 (pAnA naM. 174) zrIAgamastha bha dhI nyu lAla ghodA peDhI pAvAga mAhatA udyogagRha citra naM. 95 (pAnA na'. 176) zrIpAnAcaMda vrajalAla dharmakU Da peDhI kAntAbahena hasamukhalAla maganalAla tathA jinamatIbahena ramaNalAla mahetA udyogagRha. citra naM. 94 (pAnA naM. 174) zrIAnaMdasAgara sosAyaTImAM zrImahAvIra svAmi madira citra na. 96 (pAnA naM. 176) zrIabhayadeva sUrIzvarajInI Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra naM. 97 kasturalAla vADIlAla manasukha pArekha lAyabrerI citra naM. 98 pArI mIThAbhAI kalyANacaMda dharma phaMDa peDhI kAMtilAla kezavalAla gAMdhI atithigruha Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra naM. 99 dudubadasAhanI daragAha kAkA kAka citra naM. 100 metImajIdane aMdaranA bhAga citra naM. 101 vahoravADanuM TAvara Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra naM. 102 guru ga'gadasi 1857 varAMsInA maMdirano lekha RAL Ika vagarabA nI nI nI 1 citra na. 104 svataMtra sainIkone kIrti sthaMbha, tAmrapatra meLavanAranI Adi, (kacerInA daravAjAnI aMdara) citra naM. 103 saM. 1960, vai. va. 13, zukra parI amIcaMda javaradAsa kuTuMba varasInA maMdira parano lekha citra naM. 105 satara sahIdonI daragAha Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O citra naM. 106 TAMkalAnI DuMgarImAMthI nikaLela patthara sthApatya citra naM. 107 sa'gamanA putra pAse, smazAnagRha pA bhudharadAsa dhanezvaranA tulasI kayArA parano lekha citra naM. 108 maleka darabAra (1) Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra naM. 109 eka junuM sthApatya citra naM. 110 maleka darabAra (2) citra naM. 111 eka junuM sthApatya Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citra na. 113 ajamAvata koTamAM purANA maMdiramAM purANI pAdukA citra naM. 112 muslIma sthApatya citra naM. 114 ajamAvata keTamAM khedakAma karatAM nIkaLela sthApatya citra naM. 115 raNachoDarAyajI (kA. paTela maMdiramAM) Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA pati nabara-1 mANekabAI zeThANInI zrIvIzA nImA jainavADIne jIrNoddhAra parIkha ramaNalAla nagInadAsa tathA temanA putrae karAvyo. bIjA punyavAe paNa temAM lAbha lidhe. te dharmazALAne uparane majelo motIbahena hAlacaMda zAha tathA kIkIbahena guNavaMtalAla gAMdhIe baMdhAvyuM. temAM AzISakumAra guNavaMtalAla dozI tathA menAbahena vADIlAla parIkha bhojana zALA cAlu karavAmAM AvI che. bhajana zALAnuM saMcAlana ema. pI. jIsAdhamIka sevA TrasTa dvArA cAle che. tenA peTamAM AyaMbila khAtu paNa saMbhALAya che. te paNa temAM calAvAya che. (citra Apela che) kAMtAbahena hasamukhalAla maganalAla zAha tathA jinamatIbahena ramaNalAla mahetA gRhaudyoga khAtu navA makAnamAM hoLI cakale zaru karavAmAM AvyuM che. tenuM saMcAlana zAha ena. mahetA draDha gRha udyoga khAtu calAve che. citra Apela che) karatulAla vADIlAla parIkha lAyabrerInuM navu makAna karI tenI zaruvAta karavAmAM AvI che. zeTha pAnAcaMda vRjalAla dharma pheMTa peDhI-jenI pUrva puruSanA nAmathI sthApanA karavAmAM AvI che. eTale savAIlAla cunIlAla chaganalAlanA sasarA pAnAcaMda kuberadAsamAMnA pAnAcaMdabhAI tathA, gAMdhI (beDI) kuTuMbanA vaDavA vRjalAla ema be nAma laIne zeTha pAnAcaMda vRjalAla dharma phaMDa peDhI ema nAma AvyuM che. 1-zrI abhayadevasUrIzvara jJAnamaMdira, 2-zeTha maNIbhAI sAmaLabhAI pAThazALA, 3- kasturalAla vADIlAla parIkha lAyabrerInuM saMcAlana vI. e. parIkha ejayukezana TrasTa kare che. kapaDavaNajamAM vizAzrImAlI ane vizAnImA. ema be jenenI jJAtio che. temAM vizAzrImAlInAM 60 ane vizAnImAnAM pa00 leNu haze. kapaDavaNajanI vizAnImA jJAtInI vastIne moTo bhAga muMbAI che. tethI gaNe uttarate bhAga surata che. tethI e vasavATa amadAvAda che. dIla hI kalakattAmAM babe cAra cAra ghara che. atyAre kapaDavaNajamAM 132 yara khullAM haze. traNaso mANasa jevI vastI kapaDavaNajamAM haze. vizAzrImALInA trIsa pAMtrIsa ghara kapaDavaNajamAM khullAM haze. bIjA amadAvAda vagere sthaLoe che. bane jJAtImAM thaIne kapadavaNajanAM sAdhu sAdhvIo ke jenI noMgha maLI zakI che. temAM 6 vizAlImAlInAM ne 124 vIzA nImA jJAtInAM sAdhusAdhvIo che. (tAjetaramAM pAMcagAmanAM sAdhusAdhvIonA lisTanuM saMpAdana A. kaMcanasAgarasUrie (A graMthanA saMpAdaka) Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA karyuM che. tenA AdhAre kapaDavaNajanA sAdhusAdhvIomAM 50 sAdhusAdhvI kALadharma pAmyo che, bAkInAM vidyamAna che. (parIkha manasukhalAla mANekacaMdanA parivAranAM 31 sAdhusAdhvIonI neMdha che. te paikI 10 sAdhusAdhvIo kALa dharma pAmyAM che. (saMpAdakanuM kuTuMba) zeTha mIThAbhAI kalyANacaMda dharma kuMDa peDhInuM makAna zAha kAMtilAla cunIlAle baMdhAvI ApyuM che. ene uparane mALa eTale atithigRha gAMdhI kAMtilAla vADIlAla tathA gAMdhi hasamukhalAla kezavalAle baMdhAvI ApyuM che. A peDhInI sthApanA kone ane kyAre karAvI te vAta AgaLa prakaraNamAM AvI gaI che. (lekhaka-saMpAdaka) Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUti naMbara-2 kA. paTela, kapaDavaNaja kA. paTele saM. 2036 a. sa. 14 tA. 26-7-80 mAM sneha saMmelana bharyuM hatuM. tyAre AmaMtraNa patrikA chApela. temAM AgalA ane pAchalA TAITala peIja para, AgaLa raNachoDarAyajI (juo citra naM. 116) ane chellA TAITala para raNachoDarAyajInA maMdirane pheTo. chApela ane aMdara kArya krama chApela. tyAre "ApaNu kapaDavaNaja ane kAchIyAvADa, nAme lekha bahAra pADe hato. temAM kevaLarAma mukhInA vaMzanA purAvAnA AdhAre saM. 1212 nA mahAvada 4nA roja june vasavATa kapaDavaNaja hato ema jaNAvyuM hatuM. rAdhanapuranI lADaNabIbI kapaDavaNaja AvyAM ane tene gAmanI vyavasthA sArI rIte karI. rahANa mATe kAle hatA chatAM tene pharatI khAIe khodAvavAne udyama karyo. temAM nadI daravAje khAI khedAvatAM hanumAnajInI 61/2 phUTanI ubhI purANI mUti nikalI. je atyAre sarakhalIyA daravAjA bahAra zeTha mIThAbhAI gulAlacaMdanI dharma zALAmAM kuvA upara che. saM. 1150 thI 1199 nA gALAmAM siddharAja mahArAjane keka mANasa gAma vacce AvelA talAvamAM snAna karavA gaye. snAna karatAM tenA zarIrane rega gaye, ne nirmala kAyAvALe thaye. AthI rAjAe talAva rAvyuM. khodakAma karatAM temAMthI Deni matie nikalI. AthI rAjAe te sthAna para kuI sAthe pattharane sAre e kuMDa baMdhAvyuM. ane te kuMDanI upara pUrvamAM eka kotaraNI AdithI mane hara evuM tAraNa karAvyuM. (AgalA prakaraNomAM A viSaya vistRta Ape che.) temane (kA. paTele) lekha lakhavAmAM De. pI. DI. vidya* nuM lakhela avazeSanI ArAdhanAne (je A pustaka kapaDavaNajanI gaurava gAthAne) ane Agamatidhara bhA. 1 ne Azraya lidhAnuM lakhyuM hatuM vartamAnamAM je jaga para kAchIyAvADa che. te sthAna mATe gharaDA mANasone puchatAM evI vAta jANavA maLe che ke-pUrve ahi rajaputone vasavATa hatuM, teoe atyAre je kare che tenI pAse be kuDIo potAnA dhoDAne pANI pIvA banAvI hatI. dhIredhIre teono vasavATa jate gaye tema tema kAchIAone vasavATa thate gaye. vartamAnamAM je kAchIyAvADa che te kapaDavaNajanI myunisIpAla pahelAMnI che, kAraNa ke sITI sarvemAM tenI noMdha che. nAnI ratnAgara mAtAnA vahivaTamAM bIjA vahivaTadAronI sAthe kA. paTela maNIlAla mUlajIbhAI paNa hatA. bhavAIne mATe nAyaka bhAIone AmaMtraNa ApavA paNa jatA. pitAne tyAM temane bhejana vagere karAvatA. nAnI nAgara mAtAe paheluM makAna temane | # lekhake- Do. pI. DI. have je lekha kA paTelane che temA mATe umaMga dAkhavyo hato tethI A prati lidhI che. Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA karAvIne mAtAne arpaNa karyuM hatuM. meTI ratnAgara mAtAe atyAre paNa bIjA vahIvaTadAro sAthe becaradAsa lallubhAI paNa vahIvaTamAM che. kA. paTelanA keTalAka zAkabhAjIne vahepAra kare che ane keTalAka sArI evI karIyANA vagerenI dukAne paNa calAve che. temanI nAtanuM yuvaka maMDaLa zaMkaralAla zanIlAlanI rAha dArI nice cAle che. maMDaLa jJAtInA bALakone pustaka vagere Ape che. pahelAM kA. paTele raNachoDarAyajInu nAnu maMdira kareluM pachI dhIredhIre navuM suMdara ane moTuM maMdira baMdhyuM. bAMdhyuM tyAre te maMdiramAM paMdara hajArano kharca thaye hate. (lekhaka-saMpAdaka) & A A A A A Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUti nabara-3 eka bhAIe hanumAnajInI jAtrAe padharavA mATe kulIkepanA be pAnA jeTale eka lekhaka ekavakhata bahAra pADa hatuM, temAM lakhyuM hatuM ke-" sarakhalIyA daravAjA pAse mahAna vizAla bheru rAjA mahArAjAnA saMkaTa samaya mATe hatu. maMgaLayUti mArutI naMdana "hanumAna" dAdA che, te kapaDavaNajanI rekI karI hatI. evI daMtakathA hatI ke purAtana vakhatanA dhanavAna nagarapatI zeTha sAmaLabhAI nathubhAInA vaMzajene dAdAe svapnamAM darzana AvI kahyuM ke "mArI IcchA mujaba, A mArI maMgaLa mUti bAbaLada joDelA rathamAM laI vana parikramA karAvI mArI prANa pratiSThA karAvaje." AthI ema thayuM ja haze. A uparathI ema thAya ke khAI khedatAM nIkalyA pachI hanumAnajI sarakhalIyA daravAjA bahAra game tyAM haze. pachI hanumAnajIne zeTha mIDAbhAI gulAlacaMdanI sarakhalIyA daravAjA bahAranI dharma zALAmAM padharAvyA. A uparathI eka vAta lakSamAM levA jevI che ke pUrva kALamAM zeThIyAe gAmanA manane anukuLa kema rahevAya ne gAmamAM kema AnaMda ane saMpa rahe te karatA haze. AthI ja hanumAnajIe zeThIne padharAvyA Adeza karyo haze. (lekhaka-saMpAdaka) Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUti naMbara 4 AghAra bhUta graMtha kima graMthAdi nAma lekhaka ke prakAzaka 1 zrIaSTApadajI biMba pratiSThA (padya) jevI bhurAbhAI bahecarabhAI dave 2 zrIAgameddhAraka AcAryadeva AnaMda zrI jainaAnaMdavardhaka sabhA sAgarajInuM jIvanacaritra 3 Agamatirdhara bhA. 1 AgamaDhAraka graMthamAlA 4 Adhunika vahepArI mitra pUrNAnaMda ema. bhaTTa (M. A.) 5 ApaDu kapaDavaNaja (mAsIka) taMtrI harIhara occhavalAla trivedI 6 ImpIrIyala gejheTIyare opha InDIyA .7 Dabalyu Dabalyu henDara 7 etihAsika kathAo kavIzvara dalapatarAma DAhyAbhAI 8 kapaDavaNaja zaheranuM TuMku varNana mahAsukharAma narasI harAma bhaTTa 9 kapaDavaNaja zaheranuM varNana (garabA) cheTAlAla premAnaMda trivedI 10 keTalAka aitihAsika lekhe Do. harilAla Ara. godAnI 11 kaMcana lekha saMgraha saMgrAhaka-muni kaMcanavijaya, vartamAna A. kaMcanasAgara sU. 12 giranAra mAhAtmya dolatacaMda purUtama bagaDIyA : 13 gujarAtanuM pATanagara rata maNIrAva bhImarAva 14 gujarAtane arvAcina itihAsa 2 sA. govIMdabhAI hAthIbhAI desAI 15 gujarAta sarva saMgraha (anu) kavi narmadAzaMkara lAbhazaMkara 16 gujarAtane itihAsa gu. va. sosAyaTI 17 gujarAta rAjasthAna kAlIdAsa devazaMkara paMDayA 18 gujarAtanA keTalAka aitihAsika prasaMge kavIzvara dalapatarAma DAhyAbhAI 19 gujarAta dezane itihAsa bhagavAnalAla saMpratirAma 20 gujarAtane itihAsa edalajI DosAbhAI 21 gujarAtano madhyakAlIna rAjaputa durgAzaMkara kevaLarAma zAstrI itihAsa bhA. 1. 22 gujarAtanA aitihAsika lekhe bhA. 2 AcArya girajAzaMkara vallabhajI 23 gujarAtI paMcane dipitsavI aMka 44 zaMkaralAla dvArakAdAsa parikha tA. 31-10-37 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthAdi nAma lekhaka ke prakAzaka 24 gujarAtano itihAsa bhA. 1 che. maulAnA saiyadaalI jhavaranadavI (anu) che. De. choTubhAI 2. nAyaka 25 gujarAtano rAjakIya ane sAMskRtika zeTha je. je. adhyayana saMsAdhana De. itihAsa graMtha 1, 3 hariprasAda zAstrI, zrI rasIkalAla che. parIkha 26 gejheTIyara opha dhI bombe presIDensI jemsa kempabela 1 pArTa-1 27 carotara sarva saMgraha lekamata prakAzana, naDIyAda 28 zrI ciMtAmaNI pArzvanAthanA derAsarane le. je. ke. gAMdhI, vejalapuravALA pratiSThA mahotsava 29 zrI jaina zvetAmbara DirekaTarI bhA. 2 zrI je. ke. kAnsapharansa 30 jainamaMdirAvalI zrI jai. . kAnsapharansa 31 jainadharmane prAcina itihAsa 32 zrImannArAyaNavikRtaM (kAvya) zAstrI purutama kezavalAla joSI 33 zrI pArzvanAthacaritra (prAkRta) zrIAtmAnaMda sabhA 34 punAdarA rAjyano ItihAsa surajarAma jIvatarAma 35 bombe gejheTIyara velyu 4. 3 jemsa kempabela 36 brahmalIlA rameza joSI. (vaDodarA) 37 bhaginI samAja pu. ha. mahAjana lAyabrekI 38 bhAratavarSanI yAtrA e. vI. trIvedI (M. A. Bkema) 39 bhArata rAjya maMDaLa amRtalAla govardhanadAsa zAha 40 mahIkAMThA DIrekaTarI dAdara revAdAsa zAha 41 mahAvIra caritra (prAta) pra.ze. de. lA. jai. pu. phaMDa 4ra mahAbata Alabama gulAma ahamada zekha (junAgaDha) 43 mIrAMte sIkaMdarI (anu) dibAkRSNalAla mohanalAla jhaverI 44 mIrAMte ahamadI , 2 naM-1 che , khaM-2 dR dR dR. 5 naM-3 47 ratnamAlA ena, e. ke. phArbasa Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaDavaNajanI gaurava gAthA kama graMthAdika nAma lekhaka ke prakAthaka jeThAlAla bAlAbhAI ena. e. ke. phArbasa junAbhAI caMdrasIMha cauhANa kapaDavaNajanI saMsthAo 48 rAdhanapura DIrekaTarI bhA. 1-2 49 rAsa mAlA bhA-2 50 lAlanA mAMDavA saMsthAnane ItihAsa 51 lAyansa kalaba, sevAsaMdha, keLavaNI maMDala, tathA gAmanI anya saMsthAonA rIporTa para zrIvIzAnImA vaNikajJAtine ItihAsa 53 veltha opha gujarAta 54 sagharA jesaMga 55 sakhAvate bahAdura (jAbIrabhAI mahetA) 56 saMdeza DIrekaTarI pa7 hindupatra tA. 31-8-1940ne vadhAre 58 hIsTrI opha gujarAta - 1 mahAsukharAma prANanAtha kSetriya e. vI. trIvedI ( M. A. Bkema) rA. sA. mahIpatarAma rUparAma nIlakaMTha aMbAlAla joSI saMpA. maMjulAla sAkaralAla dave pra. hindupatra khAnabahAdura-ema.e, AI.I. esa. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ANANAITANYANYASAYAYAYAYAYAAVXX SVANASAYWAYA vada nA ka pUnyabhUmi kapaDavaNajamAM mArI panyAsa padavIna bega thayA. paM. zrI zAMtivijayajI mahArAje jyAM cAturmAso karyA ane gAmamAM dharmane rasa relAvyo. vaLI pa. pU. A. bha. zrI vijayanita sUrIzvarajI mahArAje vizALa parivAra sAthe cAtumAsa karyuM. evA A kapaDavaNaja zaheramAM aneka punyavAna maharSionAM apUrva cAturmAsa thayAM che. te gAmamAM DhAkavADImAM bIrAjamAna zrI zAMtinAtha Adi bhagavatene vaMdana karI ArAdhaka thAuM chuM. A. zrIvijayabhAnucaMdrasUrijI saparivAra prabhujIne namaskAra kare che, vaMdana kare che. TINYTiming FETITIGATEAjA NAUTATAVANCANVAASAASAASAAANYA VA Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ $# Stag $See ga ma $ $D BA, ame sakala parivAra amArI mAtRbhUmi kapaDavaNajamAM rahelA zrIciMtAmaNI pArzvanAtha Adi maMdiramAM birAjamAna zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha Adi prabhujIne bhAvathI namaskAra karIe chIe, ane pAvana thaIe chIe. muni zrI pramodasAgarajI mahArAjanA upadezathI A graMthamAM sahakAra ApavA prerAyA chIe. rAjubhAI nagInadAsa dezI rAju ena. dezI che. mahAvIra jaina sosAyaTI bIlDIMga naM-E2 bloka T. 124 zaMkaralena, kAMdIvalI muMbaI-400067.. A B $ # $# $# $$ $ $ $$0g Stag gg gg Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa. pU. upA. zrIdharmasAga-jI ma.nA saddaupadezathI mArAmAM dharmanA susaMskAra paDyA. paM zrIabhayasAgarajI ma. nI preraNAthI mane prabhujInuM gRha-maMdira banAvavAne zubha bhAva thaze. te maMdira mATe paM. zrIe zrIAdIzvara bhagavaMtanI ghAtunI vizI banAvarAvI ApI. ane pitAzrInA nAmathI lallavihAra nAme gRha-maMdira ane mAtAjInA nAmathI nAjuka bhAvika mAya mArA baMgalAnA kaMpAunDamAM kapaDavaNajanA pa. pU. A. bha. zrIkaMcanasAgarasUrijI mahArAjanI salAha anusAra banAvyo. AmAM punyavAne sAro evo darzana vaMdana pUjanane lAbha le che. e mAruM ahobhAgya che. ja # # #tter te huM lAlabhAI lallubhAI parIkha zrI AdIzvara bhagavaMtane namaskAra karuM chuM. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : -1 :-y + * * amArA kuvA parIkha somAbhAI jhaverabhAI-munizrIkRtasAgarajI ma. amArAM pheI mANekabahena-sAdhvI zrImanaharazrI, temanA suputra caMdubhAI--gaNizrIlabdhisAgarajI ma. temanAM supatnI caMdanabahena-sAdhvIzrI sumalayAzrI, temanA suputra hasamukhabhAI- A.zrIsUryodayasAgarasUrijI ma, putrI vimalAbahena sAdhvIzrI vicakSaNazrI, dvitIya putra kAMtibhAI-A. bha. zrIkaMcanasAgara sUrijI ma. putrI dhIraja bahena-sAdhvIzrI gharmodayAzrI, temanAM putrIo sAdhvIo sUryakAMtazrI, padmAlatAzrI, nirupamAzrI zubhadayAzrI. A badhAe saMyama aMgIkAra karI amArA jIvanamAM gharmanA saMskAranI jaDa nAkhI che. AthI maNIbena, caMpakabhAI, bAbubhAI, ramAkAMta, bharatabhAI, pradIpabhAI suMdarabena kAkubhAI Adi amo badhA temane bhUrI bhUrI vaMdanA karIe chIe. bAbubhAI vADIlAla bhogIlAla zAha C/o pradIpa ejInyarIMga sTersa The. 31, nAgadevI kesalena EN. 327428 muMbaI-400003 99ssssssssssssssssssss Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArI janmabhUmi kagaDavaNaja, vyavasAya aMgADI. ane atyAranuM vyavasAyasthAna muMbAI. amArI janmabhumimAM madIyAnI khaDakImAM amAre vasavATa. te khaDakImAM zrI AdIzvara bhagavAnanuM maMdira, tene jIrNoddhAra thayo. ane zrI AdIzvara bhagavAnanI punaH pratiSThA thaI. te zrIAdIzvara bhagavaMta Adine amo bhogIlAla dolatarAmane badhe parivAra namaskAra karIe chIe. pAMca gAmanA sAdhu-sAdhvInI AdinI preraNa karanAra bAbubhAI vADIlAla zAha Clo bharata ejInIyarIMga sTArsa che. 31, nAgadevI kesalena F.N. 32317 , muMbaI-400003 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A. bha. zrIkaMcanasAgarasUrijI ma. nI janmabhUmi kapaDavaNaja che, Aga dvArakajJAna-zALAnA upadezaka ga. zrI caMdrodayasAgarajI ma. nI janmabhUmi paNa te ja gAmamAM che. temaNe te ja jJAnazALAnA nIcenA bhAgamAM zrIAnaMdacaMdrodaya jinendra piSadhazALA, zrI maganalAla motilAla jaina sosAyaTI sAbaramatImAM baMdhAvI, ane amArA sAbaramatI rAmanagarane jJAnanI paraba karAvI ApI. te jJAnazALA ane piSadhazALAne A. bha. zrIe tyAM sthiratA karIne jIrNoddhAra karAvyo. AthI prerAIne - zrIsAbaramatI rAmanagaranA saMghe A graMthamAM sahakAra ApyuM che. atre birAjamAna zrIciMtAmaNI-pArzvanAtha bhagavAnane namana vaMdana pUjana karIne ame pAvana thaIe chIe. ke jo sAbaramatI jainasaMgha 9038sses28898988:82:ss Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . . . . # # BA amArA vaDavAo kapaDavaNajanI vaidyanI khaDakImAM rahIne vedu karatA hatA, eTale dalA vaidya tarIkenI temaNe khyAti meLavI hatI. amArA pitAzrI popaTalAla vaidya meDIkalane abhyAsa karIne DokaTara thayA. teozrIe potAnA vatananA gauravathI vatanane (mAsUmane) ItihAsa lakhavAnI tamannA karI ane te eka pacIsI varSonI kharacIne lakhyo, paNa mahAkAlanI IcchAne Adhina teozrI chapAvatAM pahelAM kALadharma pAmyA. te pitAzrInI IcchA pUrNa karavA ame taiyAra thayA ane AcAryazrIkaMcanasAgarasUri mahArAja dvArA te prakAzita karAvI zakyA. jevI mahAkAlanI icchA A rIte ane temanA putro e guNAmAMthI mukta thayA chIe. te ame tamanA putro pitAzrIne namaskAra karIe chIe. DaoN. amita, De. vida, paMkaja ApanA putro. , za kava # # # # # A Ave to # 1 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnates sa zrI zAMtinAtha bhagavAna maMdira, godharA. prAtaH smaraNIya parama pUjya AcArya deveza zrI 1008thI vijayazubhaMkarasUrIzvarajI mahArAja sAhebanI zubhanIzrAmAM gedharA jaina saMghamAM thayela zubha kAryo 1. zrIvardhamAna jaina AyaMbIla bhavana, bhojanazALA, gharmazALA. 2. zrI padmAvatI jaina maMdira. 3. zrIsiddhacakra maMdira. 4. zrIguru maMdira. 5. zrI zubhaMkarasUryodaya jJAna maMdira. 6. zrIyazobhadrazubhaMkara jJAna maMdira. 7. zrI zubhaMkarasUrIzvarajI mahArAja sAheba prerIta zAradAbahena matalAla dorI saMcAlIta sAdhu-sAdhvI vaiyAvacce sAdhAraNa khAtu. 8. zrI zAMtinAthajI daherAsarajInI phAgaNa suda-3 varSa gAMTha dIne kAyamI svAmI vAtsalya. teozrInA punyavAna sadharmI ke taraphathI. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSSSSSSSSSSSSSSSSsssss saMsArIpaNumAM gAma kapaDavaNajanA vatnI dhyAnasthasvargata AgamoddhAraka pa. pU. A. bha. zrIAnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAje saM. 2000mAM atre (godharAmAM) zrI zAMtinAthajI derAsaranI peDhInI sthApanA karAvI. teozrInI nizrAmAM zeTha mahAsukhalAla manasukhalAla tathA zeTha choTAlAla manasukhalAle upAzraya mATe makAna samarpaNa karyuM. teozrInA ziSya saMsArIpaNe kapaDavaNajanA vatnI A. bha. zrIkaMcanasAgarasUrijI ma. munizrIjanakasAgarajI ma. munizrI pramodasAgarajI mahArAje saM. 2014-15-16 ema traNa cAturmAsa karyA. teozrInI nizrAmAM saM. 2014nA zrAvaNa mAsamAM derAsarane jIrNoddhAra karavAnuM muhUrta thayuM. saM. 2015nA piSa suda-7nA derAsaranI visarjana vidhi thaI. po. su. 10ne khanana muhUrta thayuM ane phAgaNa vada-10nA bane maMdirane zIlA sthApana vidhi thayo. A rIte teozrInI dekharekha ane daravaNuM nIce amArA zrIzAMtanAtha bhagavAnanuM traNa zikhara ane vizAla maMDapavALuM deva vimAna jevuM manohara maMdira thayuM. vaLI saM. 2040nuM amArA punyodaye atre cAturmAsa thayuM. teozrI cAturmAsamAM kapaDavaNajanI gaurava gAthAnA apUrva pustakanuM saMpAdana karatA hatA, AthI amoe jJAna khAtAmAMthI sAre sahakAra Apyo. ame teozrIne bhAvathI namaskAra karIe chIe. zrIvIzI nImA jaina saMgha gedhara (paMcamahAla) Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sessisseeeeeeeeewieses amArA taraNuM gAmamAM pUrva kALamAM gAmane pAvana banAvanAra bhudharabhAI saMta thayA. jemanI prabhu bhaktinI kathA A graMthamAM apAI che. temane amo ane amAruM gAma sadAye saMta tarIke yAda karIe chIe. temanA sadaguNo amArAmAM Ave evI amo AzA rAkhIe chIe. teraNavALA maNulAla lalubhAIne parivAra Apane yAda karIne ta kRtya thAya che. amArA vaDIla kAkA bAlubhAIe ane temanI ubhaya patnIoe temaja traNa putrIoe dIkSA laIne potAne AtmA tAryo ane amane taravAne mArga ciMdhyo. e huM zrIAnaMda sAgara sosAyaTImAM rahenAra zrI mahAlIra svAmInI sevA-pUjA karI pAvana thAuM chuM. rasIkalAla kasturalAla choTAlAla telI $$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ s 10 Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bogdanima janAjaDAji000000000000000 AAAAAASLAUANTANAANYAYAYAYAYYANVEN ame gAma kapaDavaNajanA paNa pitAjI caMdubhAI vyavasArthe amadAvAda AvyA ne tyAM vyavasAya zaru karyo. te sthira thayA. amArA pheI kamaLAbahene dIkSA lIdhI ne sAdhvIzrI kusumazrI thayAM. AvA AvA saMjogomAM amArAmAM ghArmika saMskAra vadhatA gayA. ame bhAIo-lAlabhAI, rAjendra, mahendra Adi parivAra zrImUlevApArvanAthanI sevA-pUjana AdithI pAvana thaIe chIe. Hche. dhI Iloko prInTIMga benDa le. vIsIMga varka The. 1917 gAMdhIroDa, amadAvAda, 380001. kapaDavaNajanA vatanI vIzA zrImALI bAbubhAI munIne saM. 1988mAM dIkSA ApavavAmAM mAro sahakAra hato. temane nAtanuM gaurava vadhAryuM hatuM. teo saM. 2022nA mahA mahIne siddhagirimAM svargavAsa thayA hatA. temane temaja amArI nAtanA je puNyavAnoe dikSA lIdhI che te badhAne yAda karIne saMyamanI bhAvanA bhAvIe chIe. maMgaLadAsa hemacaMda zAha, kapaDavaNaja ' RAISE TITIIIIIIIIIIIIIIMDIMAjAnA nAnA NANAS NOASTAAVAATA ke na Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArAM bahena nImubahene dIkSA lIdhI, temanuM nAma sAdhvI zrIbhadrayazAzrI paDayu. te amArA kuMTubanuM susaMskAranuM pratika che. ameA sau prabhu pratye e prArthanA karIe chIe ke ApanA prarUpelA meAkSe javAnA sayamanA ameA ArAdhaka kayAre thaizuM ? evI bhAvanAvALA amArI DhAkavADImAM birAjamAna zrIzAMtinAtha Adi bhagavAne vaMdana namaskAra pUjana karI ame pAvana thaie chIe. uttamakumAra ramaNalAla bhAgIlAla gAMdhI ST (c) (c) 12 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA vaDavAonA nAmane atrenI dhArmika peDhImAM joDavAthI ame punyavAna thaIe chIe. je vaDavAoe amArI kIrti vadhArI che, tevA amo DhAkavADImAM (DAkavADImAM) rahIne keLavaNI ane susaMskArone pAmyA. te khaDakImAM zrI zAMtinAtha bhagavAnanA maMdiranA bhoMyarAmAM rahela ati prAcIna zrIklIkuMDa pArvanAthane ame sau parivAra aMtarabhAvathI namana, pUjana, vaMdana karIne pAvana thaIe chIe. S dhanavaMtalAla caMdulAla gAMdhI $ $ $ $ $ ; ; ; ; ; ; ; 13 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meM mArI zaktine anusAra se. mI. ka. peDhI upara atigRha karAvyuM che. temaja zrIAnaMdasAgara jana sosAyaTInuM Ayojana karyuM ane tyAM zrI mahAvIra bhagavAnanA maMdiranuM Ayojana karyuM. te maMdirano belI belI dhvaja caDhAvyo. vaLI kasturalAla vADIlAla manasukhalAla parIkha lAyabrerInuM uddaghATana paNa karyuM. Avo ame. ka kAMtilAla vADIlAla gAMdhI (vejalapuravALA) kapaDavaNaja saparivAra zrI mahAvIra bhagavaMtane namaskAra karIe chIe. mArA pitAzrI punamacaMda pAnAcaMda agresarapaNu laine junuM zrociMtAmaNI pArzvanAtha maMdira gaNizrIlabdhisAgarajI ma. nA upadezathI pAyAmAMthI navesarathI baMdhAvavAno nirNaya karyo, ane sau saMghanA sahakArathI bhoMyataLIyAthI kaLaza sudhInuM ArasanuM nayana ramya maMdira banAvyuM. pa. pU. A. bha. zrImANikya sAgarasUrIzvarajI ma.nA varada haste aMjanazalAkA pratiSThA thaI. mIstrI naTavaralAla semapurA hatA. te zrIciMtAmaNI pArzvanAtha bhagavAnane ame saparivAra vaMdana karIe chIe. ratIlAla punamacaMda zAha 14 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavasyasAye DeAkaTara, kapaDavaNajanA vatnI dhaMdhArthe DemAImAM prekaTIsa karanAra che. popaTalAla delatarAma vadhe zrIkapaDavaNajanI gaurava gAthAavazeSanI ArAdhanA, potAnI uMmaranI eka pacIsI kharcAne lakhI. chapAvavAnI tamannA chatAM avasAna pAmyA. kevI mahAkALanI IcchA, paNa ahobhAgyanI vAta che ke temanA zALAnA sahAdhyAyI A. bha. zrIkaMcanasAgarasUrijI mahArAje te kArya hAthamAM lIdhuM ne te graMtha chapAvyo. jevI mahAkALanI IcchA. teozrInuM smaraNa karIne kRta kRtya thAuM chuM. ka DaoN. ratIlAla harIbhAI vaidya - kapaDavaNaja - -- zrIkapaDavaNajanI gaurava gAthA e eka ItihAsika Adi sAhitya bharapUra graMtha che. navI peDhIne te jANavA je graMtha che. jenuM saMpAdana amArAmAM dharmanA UMDA saMskAra reDanAra A. bha. zrIkaMcanasAgarasUrijI mahArAje karyuM, te ahobhAgya che. graMthane amo Adara karIe chIe, ane AcArya mahArAjane namaskAra karIe chIe. jazavaMtalAla (bacubhAI) cunIlAla zAha, guNavaMta cunIlAla zAha, rAjendra cunIlAla zAha, sumana cunIlAla zAha, IndumatI guNavaMta zAha, sulocanA rAjendra zAha, jyotsanA sumana zAha. = 15 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duddied d id addi Gadinist: kid stat.. 2 | 3 ca che. sUrya 4 | zrI sAre jahAM se acchI kapaDavaNaja hamArA jayo AdhyAtmika jyotiSI, kavI, citrakAra, sAhityakAra, sAhasika vepArI, ItihAsakAra, saMzadaka evA janmyA che. temAM A graMthanA lekhaka De. popaTalAla delatarAma rAjavaidyane yAda karIe chIe. mArA laghubaMdhu kezavalAla vartamAna munizrI mahAkalpasAgarajI temanA mitramaMDaLamAM hatA. amo bannee temanA kAryamAM sahakAra Apyo hato. tevA temane huM aMtarathI yAda karuM chuM. parIkha maphatalAla ratanacaMda kuberadAsa parabhudAsa The. mIThAbhAI zeThanI khaDakI. lallu jIvaNadAsanI khaDakI, kapaDavaNaja amAro vasavATa kapaDavaNajamAM ne vyavasAya aMgADImAM. amArI bahena kusuma dIkSA lIdhI ane sAdhvI zrIkalpayazAzrI thayAM. nAnI bahena puSpAe dIkSA lIdhI ane sAdhvI zrIbAlacaMdrAzrI thayAM. te amAruM ahobhAgya che. amArA bhAIone vyavasAya kapaDavaNajamAM cAle che. ame sau modIyAnA zrI AdIzvara bhagavAnanI zItaLa chAyAmAM AnaMda karI ArAdhanA karIe chIe. kapaDavaNajanI gaurava gAthAmAM amArI zakti anusAra sahakAra ApI ta kRtya thaIe chIe. , jazavaMtalAla zaMkaralAla zAha HS cow,fuddi ed differe: 16 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Oo8daoongo00000000000000000bogoboba amArA vatana kapaDavaNaja zaheramAM zrIciMtAmaNI pArzvanAthajI, modIyAnA zrIAdIzvarajI, zrI ajItanAthajI, zrIvAsupUjyasvAmI, aSTApadanA zrI AdinAthajI, zrI zAMtinAthajI, zeThanA zrIAdizvajI, zrImanAthajI, zrI mahAvIra svAmI ema nava maMdiramAM birAjamAna bhagavaMtene amo sakala parivAra namaskAra karIe chIe. temaja A graMthanA saMpAdaka AcArya zrIkaMcana sAgarasUrijI mahArAjane namana karIe chIe. : : kamaLAbahena jesaMgalAla kezavalAla mULajIbhAI zAha pa. pU. A. bha. zrIkaMcanasAgarasUrijI mahArAje amArA punA gAmamAM saM. 2007nA cAturmAsa karyuM. ame corAelo zrIAdIzvara bhagavAnane sonAmAM hIrA jaDelo mugaTa jAtI dekharekha nIce akhaMDa karAvyuM. e eka adbhuta upakAra karyo. ane mArAmAM je thoDA gaNA dharmanA saMskAra hatA temAM anahada umere karAvyo. tevA gurudevane huM bhUrUrI bhUrUrI vaMdanA karuM chuM. a. sI. pupAvatI sI. zAha pUnA (mahArASTra) 17 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aelleslellelle||alaelllllllllllllllleleaelE parikha manasukhalAla mANekacaMdanA parivAranAM - sAdhu sAdhvIone vaMdanA pavitra bhUmi kapaDavaNajanA vatananA parIkha manasukhalAla mANekacaMdanA suputra kevaLabhAI ane zIvAbhAI kevaLabhAInA suputra ratanacaMdabhAI, temanA suputra premacaMdabhAI, temanA suputrI pradhAnabahena te sAdhvI zrI pradhAnazrI 14 thayAM. zIvAbhAInA suputra jhaverabhAI, temanA suputra cunIbhAI, maganabhAI ane jhaverabhAI. cunIbhAInAM suputrI pradhAnabahena te sAdhvIzrI jayaprabhAzrI 2, temanAM suputrIe sAdhvIo rAjendrazrI 3, tIrtha zrI 4, kIrtilatAzrI 5. jhaverabhAInA suputro somAbhAI zAmaLabhAI, kezavalAla ne vAdIlAla. somAbhAI munizrI zrutasAgarajI 64 thayA. temanAM supatnI mANekabahena sAdhIzrI manaharazrI 74 thayAM. temanA suputrI caMdubhAI ane kAMtilAla. caMdubAIe dIkSA lIdhI ane munilabdhi sAgarajI 84 thayA, gaNi paNa thayA. temanAM supatnI caMdanabahena te sAdhvIzrI sumalayAzrI 94 vayanA putra hasamukhabhAI tema bALavaye dIkSA laI muni sUryodayasAgara 10 thayA. gaNi, paMnyAsa. upAdhyAya thaIne saM. 2040mAM paM. zrI abhayasAgarajInA haste AcArya thayA, putrI vimalAbahena sAThavIzrI vicakSaNAzrI 11 thayAM. dvitIya putra kAMtilAla te munizrIkaMcanasAgarajI 12 thayA. gaNi, paMnyAsa thaI saMvata 2035nA A. va. 7nA gacchAdhipati AcAryazrIhemasAgarasUrIzvarajInA varada haste AcArya thayA. sumAbhAInA suputrI dhIrajabahena sAdhvIzrI dharmodhyAyAzrI 13 thayAM. temanAM suputrIo sAvIzrI suryakAMtazrI 144 pAlatAzrI 154 nirupamAzrI 16, zubhadhyAzrI 17 thayAM. zAmaLabhAInA suputra kasturabhAInI supatnI maNIbahena sA vIzrI manakazrI 18 thayAM. putrI maNIbahenanI putrIe sAdhvIzrI kalpayazAzrI 19 ne bAlacaMdrAzrI 20 thayAM. kezavalAla SSESSIONS|EJ-2):/eJalal |2|||||||||||||||||||BelloE: 14 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||||||||| G bhAI munizrIkiti vijayajI 214 thayA. vADIlAla bhAInA suputra mukuMdabhAi munizrIyaze|bhadrasAgarajI 22 thayA gaNi ane punyAsa thayAM. putrI bhadrAbahena sAdhvIzrI sneha. prabhAzrI 23 thayAM. jhaverabhAInAM prathama suputrI pradhAnamahena sAdhvIzrI puSpAzrI 24x thayAM. temanA prathama suputra popaTalAlabhAi munizrIpramAdhasAgarajI 25tra thayA, gaNu ane panyAsa paNa thayA. temanAM supatnI prabhAvatIbahena sAdhvIzrIprabha'janAzrI 26x thayAM ane putrI kaMcanabahena sAdhvIzrIkanakaprabhAzrI 20 thayAM. dvitIya putra jeza gabhAinAM supatnI caMdanabahena sAdhvIzrIcaMdraguptAzrI 28 thayAM, putra pannAbhAi munizrIprameAdasAgarajI 29 thayA. vinaya viveka ane vaiyAvaccamAM ra'gIlA banyA, putrI kAMtAbahena sAvIzrInivaidayAzrI 30 thayAM. jhaverabhAInAM dvitIya putrI samathakhahenanAM putrI zAMtAbahena sAdhvIzrI nirajanAzrI 31 thayAM. A rIte amArA parIkha kuTu'banA ATha sAdhue ane 23 sAdhvIe thayAM. temAM 1. A. ka canasAgarasUrijI, 2. A. sUryodayasAgarasUrijI 3. paM. pramAdhasAgarajI 4. 5. yazeAbhadrasAgarajI ane 5. ane ga. zrIlabdhisAgarajI ma. che. atyAra kuLanA sAdhumAM vaDIla A. kaMcanasAgarasUrijI che ne sAdhvImAM vaDIla manakazrI che. kuTuMbanA 11 sAdhusAdhvIe svargavAsa thayAM che. saM. 2040nA Aso vada-8nA upAdhmAyazrI sUryAMyasAgarajI mahArAjanI AcAya padavI prasaMge badhAne yAda karI kRtAtha thaI e chIe. ameA kuTuMbanA pAneAtA putro, jaya'tIbhAi, seva'tIbhAi, DhInezabhAI Adi te badhAne namana karI pAvana thaIe chIe. x A nIzAna svargavAsa thayAnu che. SCIE 19 1Nan Nan Nan Nan Nan Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsArIpaNAmAM spaDavaNajanA vatna vartamAna AcAryazrI kaMcanasAgarasUrijI ma.ne ame nadInI bhekhaDamAMthI maLI Avela purANa pratimAjInA nAma nATe sAbaramatI mukAme malyA. tethI AcArya mahArAja godharA cAturmAsa padhAratAM vejalapura padhAryA ane pratimAjI paranA vAnA laMchana parathI zrIdharmanAtha bhagavAna evuM nAma sthApana karyuM. aThAraabhiSeka karAvyA. AthI amoe paNa A pustakamAM sahakAra Apyo. zrIvejalapurane saMdha te zrIdharmanAtha bhagavatane namaskAra kare che. huM paNa kapaDavaNajanI gaurava gAthAvAne avazeSanI ArAdhananA lekhaka De. pipaTalAla DI. vaiyAne svargavAsa thatAM temanAM suputra De. amita pI. vaiyane saMparka sAdhatAM A kArya AcArya mahArAjazrI kaMcanasAgarasUrijI mahArAjane saMpAdana karavAnA prayatnamAM huM saphaLa thayo, e rIte kapaDavaNajane punita tarIke meM mArI pharaja bajAvI. sevaka dIneza nagInadAsa zAmaLadAsa parIkha jAdAdA dAdA Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeThanI havelI paranuM bhautti citra. zeThanI havelI uparanuM lAkaDAnI ketaraNIvALuM brekeTa