________________
ત્યાગથી સુખ
[ ૧૭ ] નાખીને પછી તે જ ખરડાયલ હાથ મેમાં નાખે છે; પણ તે જ જ્યારે સમજણું થાય ત્યારે વિકાને છોટે અનુપયોગથી પણ જે શરીર ઉપર ગયે હોય તે તેને પાણીથી ધઈ નાંખી શરીર સ્વચ્છ બનાવે છે. અજ્ઞાની આત્મા મળપણે ત્યાગેલા વૈષયિક સુખોને ભેગવીને રાજી થાય છે અને સુખ માને છે. પરંતુ જ્ઞાની પુરુષે તે વિષ્ટાની જેમ છોડેલા ભેગો ભેગવવાનો સંકલ્પ સરખોયે કરતા નથી. કદાચ પ્રમત્તભાવે વૈષયિક ભેગેની ઈચ્છા થઈ જાય તે પ્રાયશ્ચિત્ત કરીને સ્કુરણારૂપ મળના છાંટાને ધોઈ નાખીને આત્મશુદ્ધિ કરી લે છે.
સંસારમાં અજ્ઞાનતાને લઈને ભેગથી સુખની શ્રદ્ધાવાળા પણ જે બુદ્ધિપૂર્વક વિચાર કરે તે તેમને સ્પષ્ટ જણાશે કેપૌદ્ગલિક સુખના માટે જડાત્મક વસ્તુઓ ગ્રહણ કરવા માત્રથી સુખ મળી શકતું નથી, પણ તે વસ્તુઓના ત્યાગથી સુખ મળે છે, અર્થાત્ પૌગલિક સુખ ગ્રહણ કરેલી વસ્તુઓના ત્યાગથી થાય છે. પાંચે ઇદ્રિના વિષયે જડના ધર્મ છે અને તે આત્માને બહુ જ ગમે છે કારણ કે અનાદિ કાળથી અજ્ઞાની આત્મા વિષયના ભેગથી સુખ માનતે આવ્યા છે અને એટલા માટે જ વિષય સ્વરૂપ ગુણધર્મવાળી જડ વસ્તુએને સંગ્રહ કરીને તેને અત્યંત આસકિતભાવથી ભેગવે છે તે પણ સુખ તે ગ્રહણ કરેલી વસ્તુઓના ત્યાગથી જ થાય છે. ગમે તેટલી જડાત્મક વસ્તુઓનું ગ્રહણ કરે પણ સુખના માટે તે ગ્રહણ કરેલી વસ્તુઓને અવશ્ય ત્યાગ કરે જ પડે છે, જેમકે હજારો, લાખે કે કોડેની ધનસંપત્તિ ભેગી કરનાર મેળવેલા ધનને જમીનમાં દાટી મૂકે, અથવા તે ઓછું
