________________
[ ૧૧૨ ]
તાત્ત્વિક લેખસંગ્રહ
સાંકડા પહાળા થવાના સ્વભાવવાળાં છે તેથી તે દેશવ્યાપી છે. ફક્ત કેવળી સમુદ્ઘાત-આત્મપ્રદેશને પહેાળા કરવાની ક્રિયાવિશેષ કરવામાં આવે છે ત્યારે જ જીવ લેાકવ્યાપી હાઈ શકે છે.
પૌદ્ગલિક રૂપી ધા પરમાણુઓના સચૈાગસ્વરૂપ સમૂહના બનેલા છે અને તે બે અણુઓના સયોગથી લઇને અનતા અણુઓના સંચાગરૂપ અનંતા છે, અને તે સંખ્યાત, અસંખ્યાત તથા અનંતપ્રદેશી તરીકે ઓળખાય છે. સ્કધામાં નવીન પરમાણુઓ ભળવાથી સખ્યાતપ્રદેશી સ્કંધ, અસ`ખ્યાતપ્રદેશી તથા અનંતપ્રદેશી બની શકે છે તેવી રીતે જ સ્કંધમાંથી દેશ છૂટા પડવાથી અનંતપ્રદેશી ધ, અસ`ખ્યાત તથા સંખ્યાતપ્રદેશી અને છે. અને સ્કંધના બધાય પ્રદેશે છૂટા પડી જાય તે તે આખાય સ્કંધ વિખરાઈ જઈને પરમાણુઓના સ્વરૂપને ધારણ કરે છે. જેમકે એક હજાર ખસખસના અનેલે લાડવા તે સ્ક ંધ, તેમાં છૂટા ખસખસના દાણા અથવા તે પચીસ-પચાસ આદિ ખસખસના અનેલા નાના સ્કંધા ભળવાથી જે મોટા લાડવા થાય તે અસ`ખ્યાતપ્રદેશી સ્કંધ અને લાખા છૂટી ખસખસ અથવા તેા સ્કંધા ભળવાથી જે અત્યંત માટે લાડવા અને તે અનંતપ્રદેશી ધ, આ અનંતપ્રદેશી ખસખસના લાડવારૂપ સ્કંધમાંથી તેના દેશરૂપ ટુકડાઓ થઇને જ્યારે છૂટા પડે છે ત્યારે તે લાડવા નાના થાય છે કે જેને આપણે અન’તપ્રદેશી સ્ક'ને અસંખ્યાત પ્રદેશી કંધના સ્થાનમાં ગણીએ. ત્યારપછી તેમાંથી જેમ જેમ દેશા અલગ થતા જાય છે તેમ તેમ તે લાડવા નાના થતા જાય છે કે જેને સંખ્યાતપ્રદેશી તરીકે કલ્પના કરી અને
