________________
પર્યુષણ
[ ૧૫૩ ] કહેવાય છે. તીર્થ તરીકે મનાતી નદીઓમાં સ્નાન કરવું, ફળાહાર કરી ઉપવાસ માન, યજ્ઞ કરવા, મરણ પાછળ પિંડાદિ દાન કરવું વિગેરે જે કાંઈ પુન્યધર્મ માની પ્રવૃત્તિ કરવામાં આવે છે તે મિથ્યા પર્વ કહેવાય છે. જો કે આ બધીય પ્રવૃત્તિઓ આત્માને ઉદ્દેશીને થાય છે અર્થાત્ ધર્મ સમજીને કરવામાં આવે છે તોય તેમાં હિંસાને સ્થાન હોવાથી તથા ભેગને અવકાશ હોવાથી મિથ્યા પર્વ જ કહી શકાય; કારણ કે હિંસક પ્રવૃત્તિ આત્મવિકાસની બાધક છે પણ સાધક નથી.
જ્યાંસુધી કષાય તથા વિષયપષક સાધન અને પ્રવૃત્તિને ત્યાગ કરવામાં આવે નહિં ત્યાં સુધી તે મિથ્યા ધર્મ જ કહી શકાય, અને તેથી પર્વદિવસે પણ જે આવી પ્રવૃત્તિ કરવામાં આવે તે તે પર્વ પણ મિથ્યા કહેવાય છે. કદાચ કઈ પ્રવૃત્તિમાં કણાનુષ્ઠાનને અવકાશ મળતું હોય અને આત્મસમુખપણા જેવું દેખાતું હોય તે પણ માનવી તાત્વિક બેધથી શૂન્ય હેવાથી આત્મવિકાસ સાધી શકતા નથી પણ પુન્યકર્મ બાંધી શકે છે; જેથી આત્મા ભાવી ગતિમાં દેવપણાની અથવા તે મનુષ્યપણાની બાહ્ય સંપત્તિ મેળવવાનો અધિકારી બની શકે છે, માટે તે આત્મિક સંપત્તિથી વંચિત રહેવાથી પરિણામે સંસારભ્રમણમાંથી છૂટી શકતો નથી. અને એટલા માટે જ તે લેકર પર્વ હોવા છતાં પણ તેને મિથ્યાપર્વ કહેવામાં આવે છે.
લેકેત્તર સમ્યકુપર્વમાં અહિંસાનું સારી રીતે પાલન કરવામાં આવે છે. કેઈ પણ જીવને દુઃખ ન થાય એટલા માટે સર્વથા અન્નજળનો ત્યાગ કરવામાં આવે છે, મન-વચનકાયાથી પાપને વ્યાપાર ન કરવા, ન કરાવવાની પ્રતિજ્ઞા લઈને
