________________
[ ૧૭ ]
તાવિક લેખસંગ્રહ ચણુક આદિથી લઈને સંખ્યાત, અસંખ્યાત, અનંતાનંત પુદ્ગલ કંધપણે પરિણમેલા વિશ્રસા સ્કંધે અદ્રશ્ય જ હોય છે, તેને કેઈપણ ઇદ્રિય ગ્રહણ કરી શક્તી નથી તેવી જ રીતે ઇંદ્રધનુષ તથા વાદળ આદિ પણ શુદ્ધ વિશ્રા હોય તે ઈદ્રિયગ્રાહ્ય થઈ શકે નહિં પણ અંધકાર તથા છાયા આદિની જેમ ઇંદ્રિયગ્રાહ્ય થાય છે માટે તે જીવે ગ્રહણ કરેલા શરીરના સંસર્ગથી પરિણમતા હોવાથી અશુદ્ધ વિશ્રસા અનુમાન થાય છે. અને તે વિશ્વસા પુદ્ગલ સ્કંધ હોવાથી તેમાં વર્ણગંધરસ તથા સ્પર્શ હોવા છતાં પણ માત્ર વર્ણ ગ્રહણ થાય છે; બીજા ગુણો ઉત્કટ ન હોવાથી તે તે વિષયની ગ્રાહક છતાં ઇદ્ધિદ્વારા તે ગુણેને બંધ થતું નથી; માટે ચક્ષુવિહીન જીવે વિશ્રસાને બંધ કરી શકે નહિં. ગંધ તથા રસ આદિના પ્રાગજા પુદ્ગલ સ્કંધના સંસર્ગથી પરિણત થયેલા શુદ્ધ પુદ્ગલ સ્કે ધ્રાણ આદિ ઇંદ્રિયેથી ગ્રહણ થતા હોવાથી તેને વાસિત કહેવામાં આવે છે. જો કે વાસિત થયેલા પુદ્ગલ સ્ક શુદ્ધ વિશ્રા પણ હોય છે છતાં તેને વિશ્વસા ન કહેતાં વાસિત કહ્યા છે. ફક્ત ચક્ષુ ઇંદ્રિયદ્વારા ગ્રહણ થનારા પુદ્ગલ સ્કંધોમાં વિશ્રાને પ્રેગ જોવામાં આવે છે. આંખ સાથે વિશ્વસા પુગલ સ્કછે જેડાવાથી વર્ણ તથા આકારને બંધ આત્માને થાય છે અને તે આકારેથી જે જે વસ્તુઓને સંકેત કરેલ હોય છે તે તે વસ્તુઓને બેધ આત્મા કરે છે. જેમ રસનેંદ્રિય તથા ધ્રાણેદ્રિયથી વસ્તુને બંધ કરવાને માટે રસ તથા ગંધની આવશ્યકતા રહે છે પણ વર્ણ તથા આકારની આવશ્યક્તા રહેતી નથી તેમ ચક્ષુ ઇંદ્રિયથી વસ્તુને બંધ કરવાને વર્ણ તથા
