________________
[ ર૩૪]
તાત્વિક લેખસંગ્રહ કેટ પાટલૂન અંગરખું ખમીસ ટેપી આદિ અનેક અવસ્થાને ધારણ કરનાર વસ્ત્ર ધારણ કરેલી ભિન્ન ભિન્ન અવસ્થાના આધારભૂત કોટ, અંગરખું આદિ વસ્તુ(દ્રવ્ય)ના નામથી ઓળખાય છે પણ તાંતણ કે વસ્ત્રના નામથી ઓળખાતું નથી. આધારભૂત મૂળ દ્રવ્ય એક હોવા છતાં પણ પર્યાયદષ્ટિથી તે અનેક દ્રવ્યરૂપે જણાય છે. ભિન્ન ભિન્ન પર્યાયમાં અર્થયિાના ભેદને લઈને ભિન્ન ભિન્ન દ્રવ્યના સંકેતથી ઓળખવામાં આવે છે.
માનવ જગત દુનિયાને પર્યાયની દષ્ટિથી જોતું નથી પણ વસ્તુ(દ્રવ્ય)તરીકે ઓળખે છે. સ્થલ દષ્ટિથી એક જ વસ્તુથી બનેલી અનેક વસ્તુઓને સર્વથા ભિન્ન ભિન્ન વસ્તુ તરીકે માને છે; કારણ કે એક જ દ્રવ્યની બનેલી અનેક વસ્તુઓ ભિન્ન ભિન્ન અનેક કાર્યોમાં વપરાય છે. એક વસ્તુમાંથી બનેલી પાંચ વસ્તુઓ પરસ્પર એક બીજીનું કામ કરી શકતી નથી. જેમકે-માટીરૂપ એક જ દ્રવ્યમાંથી બનેલા ઈંટનળીયું-ઘડે-તાવડી-ગેળો આદિ વસ્તુઓ ભિન્ન ભિન્ન કામોમાં ઉપયોગી થતી હોવાથી ભિન્ન ભિન્ન વસ્તુ માનવામાં આવે છે. ભીંતે ચણવામાં ઈટે કામ આવે છે અને છાપરું ઢાંકવામાં નળીયાં કામ આવે છે. પાણી ભરવામાં ઘડે કામ આવે છે અને રોટલા શેકવામાં તાવડી કામ આવે છે, પણ ઇથી છાપરું ઢંકાય નહિં અને નળીયાથી ભીંતે ચણાય નહિં. ઘડાથી રોટલા શેકાય નહિં અને તાવડીથી પાણી ભરાય નહિં. આ પ્રમાણે એક જ દ્રવ્યના ભિન્ન ભિન્ન પય ભિન્ન ભિન્ન અર્થયિા કરતા હોવાથી ભિન્ન ભિન્ન વસ્તુ(દ્રવ્ય)તરીકે દુનિયા ઓળખે છે..
