________________
[ ૨૩૬ ]
:
તાવિક લેખસંગ્રહ તેના બે ટુકડા કરવામાં આવે તે પણ તે વસ્ત્ર કહેવાય છે અથવા તે ગૌણું દ્રવ્યપણે રૂમાલ પણ કહેવાય છે. રૂમાલ જેટલા કાર્યોમાં વપરાય છે તે બધાય ધર્મો મુખ્યપણે રૂમાલના અને ગૌણપણે વસ્ત્રના કહેવાય છે. શરીર ઢાંકવામાં પહેરવામાં ઓઢવામાં વસ્ત્ર કામ આવે છે, રૂમાલ કામ આવતું નથી. અર્થાત્ રૂમાલનું કામ વસ્ત્ર કરે નહિં અને વસ્ત્રનું કામ રૂમાલ કરે નહિં, કારણ કે બંને ભિન્ન દ્રવ્ય છે. જ્યારે વસ્ત્રને દરેક તાંતણે છૂટે પડી જાય છે ત્યારે તે મુખ્ય દ્રવ્ય વસ્ત્રને સંકેત ધારણ ન કરતાં તાંતણા કહેવાય છે. વસ્ત્રપણામાં પહેલાંના તંતુઓ વસ્ત્રની અપેક્ષાથી દ્રવ્ય કહેવાય છે અને વસ્ત્ર પર્યાય કહેવાય છે અને પટમાંથી છૂટા પડેલા તાંતણું પર્યાય કહેવાય છે અને વસ્ત્ર દ્રવ્ય કહેવાય છે, અર્થાત્ વસ્ત્રની પૂર્વાવસ્થારૂપ તંતુ તે પરિણામી દ્રવ્ય અને પર અવસ્થાના તાંતણું તે પરિણામરૂપ દ્રવ્ય કહેવાય છે, પણ વસ્ત્ર બળીને ભરમ થાય છે ત્યારે અર્થાત્ વસ્ત્ર રાખેડીના રૂપમાં પરિણમે છે ત્યારે મુખ્ય કે ગૌણપણે વસ્ત્ર કહી શકાય નહિં પણ ભસ્મરૂપ દ્રવ્ય કહી શકાય અને તે વસ્ત્રના ધર્મોથી ભિન્ન અનેક ધર્મોના આધારભૂત હોય છે, કારણ કે તેની અWક્રિયા વસ્ત્રની ક્રિયાથી ભિન્ન હોય છે. - સંસાર, અચેતન તથા ચેતન સ્વરૂપ જીવ તથા અજીવ એમ બે દ્રવ્યના પરિણામસ્વરૂપ છે, અર્થાત્ તાત્વિકદષ્ટિથી વિચાર કરીએ તે જીવ અને અજીવ એમ મૂળ દ્રવ્ય બે જ છે. જેટલી વિવિધતા તથા વિચિત્રતા જણાય છે તે બંને દ્રવ્યોના પરિણામરૂપ છે. પુદ્ગલસ્વરૂપ અચેતન અજીવ દ્રવ્યના પરિણામથી અથવા તે અરૂપી-ચેતનસ્વરૂપ જીવ દ્રવ્યની સાથે
