________________
નવમીમાંસા
" [ ૧૮૭ પૂંછડું કપાઈને ટુકડે અલગ પડી જાય છે અને તે નષ્ટ થાય છે પણ ગીળી નષ્ટ થતી નથી તો પછી જેમ ભાંગેલા ઘડાને ટુકડે ગલીમાં પડ્યો હોય તે તે અલગ થયેલા ટુકડાને ને ઘટ કહેવામાં આવે છે તેમ તે ને જીવ કેમ ન કહેવાય ? તે આવી આશંકા આ પ્રમાણે વિચાર કરવાથી દૂર થઈ શકે છે. જીવ અરૂપી તથા અકૃતક-બનાવેલ ન હોવાથી તેને નાશ થતો નથી અને ઘડો રૂપી તથા બનાવેલ હોવાથી તેને નાશ થાય છે તેથી તેના ઠીકરાં વિગેરે અવશેષ (વિકાર) દષ્ટિગોચર થાય છે. જે જીવને નાશ થતો હોય તે તેના પણ અવશેષ (વિકારે) જણાવા જોઈએ તેમજ અગ્નિ તથા શસ્ત્ર આદિથી બળવું તથા છેદાવું જોઈએ પણ જીવ આકાશની જેમ અમૂર્ત હેવાથી તેમ બની શકતું નથી તેથી તે અવિનાશી છે. જે શસ્ત્ર તથા અગ્નિ આદિથી જીવના પ્રદેશનું છેદન-ભેદન કે દહન માનવામાં આવે તો જીવને સર્વથા નાશ થવાને પ્રસંગે ઉપસ્થિત થાય છે; કારણ કે જેને ટુકડે ટુકડે નાશ હોય છે તેને ઘટાદિની જેમ સર્વનાશ પણ હોય જ છે. અને જે જીવને સર્વનાશ સિદ્ધ થાય તે પછી મોક્ષને પણ અભાવ થવાથી દીક્ષા લેવી કે તપ, જપ આદિ ધર્માનુષ્ઠાન કરવા નકામાં છે અને જે ક્રમે કરીને સર્વ જીવોને નાશ થઈ જાય તે પછી સમગ્ર સંસાર જીવ રહિત થઈ જવાથી શૂન્યતાને પ્રસંગે ઉપસ્થિત થાય, તેમજ ના કરેલાં શુભાશુભ કર્મોને પણ નાશ થઈ જાય, માટે જ ટુકડા થઈને જીવોને નાશ થતો નથી, તેનું મુખ્ય કારણ તો તે અમૂર્ત છે એટલે તેને કોઈ પણ ખંડિત કરી શકતું જ નથી અને જે ગીરેળીનું પૂંછડું કપાઈને અલગ
