________________
[ રરર ]
તાવિક લેખસંગ્રહ અશેના જ વિભાગે છે, છતાં તે બધાયને રાગ-દ્વેષમાં સમાવેશ થઈ જાય છે. દર્શનમેહ આત્માની નિર્મળ જ્ઞાનદષ્ટિને ઝાંખી બનાવી દે છે જેથી આંખે ઝાંખું ભાળનાર માણસ જેમ કૂતરાને બકરું અને ગાયને ગધેડું વિપરીત જુએ છે તેમ દર્શનમોહના આવરણવાળે વસ્તુને અવસ્તુ અને અવસ્તુને વસ્તુ, દેહને આત્મા અને દુઃખને સુખ જાણતા હોવાથી તે અજ્ઞાની કહેવાય છે. ચારિત્રહથી અવળી પ્રવૃત્તિ આદરીને પણ આનંદ માને છે. તાત્પર્ય કે દર્શનમોહથી ખોટું જાણે છે, સમજે છે અને શ્રધે છે, ચારિત્ર મોહથી ખોટું આદરે છે, ખોટું મેળવીને ખાટી ખુશી મનાવે છે. દર્શનમોહ આત્માના સાચા જ્ઞાનને વિપરીત બનાવે છે અને ચારિત્રમોહ સાચી આચરણને વિપરીત બનાવે છે. આખું ય મેહનીય કર્મ અજ્ઞાનમૂલક હેવાથી તેના કાર્યરૂપ સુખ-શાંતિ-આનંદ આદિ અજ્ઞાનસ્વરૂપ છે તેથી તે સર્વથા અગ્રાહ્ય છે કારણ કે તે અતાવિક છે. મોહના અઠાવીશ અંશે(પ્રકૃતિએ)ના ઓળા આત્મામાં પડે છે, તેથી બધાયને અનુભવ સકર્મક આત્માને થાય છે અર્થાત્ બધાય વિકારેને આત્મા પિતાના માને છે. હર્ષ, શોક, આનંદ, શાંતિ, સુખ, ઉદ્વેગ, ચિંતા, હાસ્ય, ભય, ક્રોધ, માન, ઉન્માદ આદિ વિકારેને આપણે આત્મામાં જોઈ શકીએ છીએ. સ્નેહ, શત્રુતા તથા મિત્રતા આદિ વિકૃતિઓ પણ મેહની જ છે. મેહકર્મ પણે પરિણમેલા યુગલ સ્કંધોના જ વિકારે છે. બાહ્ય નિમિત્ત મળતાં હર્ષના પુદ્ગલે શોકપણે અને શેકના હર્ષપણે, રાગના શ્રેષપણે અને દ્વેષના રાગપણે પરિણમે છે. આ પ્રમાણે દર્શનમોહમૂલક બધીય વિકૃતિ
