________________
{ ૧૦ ]
તાત્ત્વિક લેખસંગ્રહ - જે કે અમૂર્ત અને અખંડ જીવ છેદાતભેદા નથી છતાં ફરજીઆત ઘડીભરને માટે માની લઈએ કે અખંડ જીવ પણ ખંડિત થાય છે તે પણ કપાઈને છૂટા પડેલા ગીરેળીના પૂંછડામાં નેજીવની સિદ્ધિ થઈ શકતી નથી, કારણકે સ્કૂરણાદિ જવના લક્ષણે પૂંછડામાં સ્પષ્ટપણે જણાવાથી તે જીવ જ કહી શકાય. અર્થાત્ સંપૂર્ણ પણ ગળીને જીવ ફૂરણાદિ લક્ષણથી જ જીવ કહેવાય છે અને તે સ્કૂરણદિ લક્ષણે પૂંછડામાં પણ જણાય છે તે પછી તેને જીવ કેમ ન કહેવો? કપાયેલું ગળીનું પૂંછડું જીવને અવયવ હેવા છતાં પણ તેમાં સ્કૂરણાદિ જીવના લક્ષણ હેવાથી પરિપૂર્ણ—અખંડ ગળીના જીવની જેમ તે પણ જીવ જ છે. જે ગોળીના જીવન કપાયેલા પૂંછડાને તેને એક દેશ માનીને તેને જીવન માનતાં સંપૂર્ણ જીવને જ જીવ માનવામાં આવે તે પછી ઘટને દેશ પણ અજીવ નહિ કહી શકાય, સંપૂર્ણ ઘટ જ અજીવ કહેવાશે અને એવી માન્યાથી જીવ, જીવ, અજીવ ને અજીવ એમ ચાર રાશી જ સિદ્ધ થશે પણ જીવ, જીવ અને અજીવ એવી ત્રણ રાશિની સિદ્ધિ નહિ થાય. અર્થાત્ જીવરાશી "સિદ્ધ કરવાને માટે જીવના દેશને જીવથી ભિન્ન માની તેમાં
જીવને નિષેધ કરવામાં આવે તે પણ ત્રણ રાશી સિદ્ધ થઈ શકતી નથી, કારણ કે જેમ જીવના દેશને જીવથી ભિન્ન માની તેને નેજીવ કલ્પવામાં આવે છે તેમ અજવસ્વરૂપ ઘટને દેશ ઘટથી ભિન્ન હોવાથી તે અજીવ તરીકે ઓળખાવાથી ચાર રાશી થાય છે. ને અવરૂ૫ થી રાશીને પ્રસંગ ટાળવાને માટે અજીવન સ્કંધ તથા દેશમાં જાતિ તથા લિંગના સરખાપણાને
