________________
[ ૧૫૦]
તાત્વિક લેખસંગ્રહ પર્યુષણા
(૧૭) વિશિષ્ટ ફળની પ્રાપ્તિના માટે કાળના સહકારની આવશ્યકતા રહે છે. કૂવાના પાણીથી ગમે ત્યારે અનાજ ઉગાડી શકાય છે, પણ વર્ષાઋતુના મેઘ સિવાય સારું ધાન્ય ઊગી શકે નહિં અને રસકસવાળું થઈ શકે નહિ. બારમાસી કેરીઓ આવે છે પણ કાળે ફળેલી અને મૃગશરના વાયરા ખાધેલી કેરીઓમાં જે કાંઈ મધુરતા હોય છે તે તેમાં હેતી નથી. આ પ્રમાણે
જ્યારે વસ્તુમાત્ર પોતાની શ્રેષ્ઠતા તથા મહત્તા મેળવવાને માટે નિરંતર કાળની અપેક્ષા રાખે છે તે પછી આત્મશ્રેય કરનાર ધર્મ માટે વિશિષ્ટ કાળની આવશ્યકતા હેવી જ જોઈએ. જે કે ગમે ત્યારે ધર્મ કરી શકાય છે, તેના માટે કાળને નિયમ નથી તે પણ વિશિષ્ટ કાળે ધર્મ કરવામાં આવે તે સારામાં સારું ફળ મળી શકે છે, કારણ કે માનવીના ભાવની શુદ્ધિ તથા વૃદ્ધિમાં વિશિષ્ટ કાળ સાધક છે. તેમાં પણ બાળજીવોને જાગૃત કરવાને માટે તે વિશિષ્ટ કાળ અત્યંત ઉપયોગી છે. ધર્મમાં વિશેષ ન જાણનાર પુદ્ગલાનંદી અણજાણુ માનવીના મનમાં પણ એમ તે આવે જ છે કે આજે આઠમ, ચૌદશ, પાંચમ છે અથવા તે અમુક તીર્થકરની કલ્યાણક તિથિ છે, માટે આજે મારે કાંઈ પણ ધર્મની આચરણ કરવી જોઈએ, ઉપવાસ કરે જોઈએ અને તે ન બને તે છેવટે એકાસણું અથવા તે બેઆસણું કરવું જોઈએ. કદાચ કેઈએ કાંઈ તપવિશેષ ન કર્યું હોય અને કઈ પણ શ્રદ્ધાળુ ધમી માણસ તેને કહે છે કે-આજે પર્વ
