________________
ભેગમીમાંસા
[૪૯ ]
રૂપી હોય છે. તેમાં સ્થળ રૂપીનું પ્રત્યક્ષ આવરણગ્રસ્ત આત્મા પણ ઇંદ્રિયદ્વારા કરી શકે છે, પણ અત્યંત સૂક્ષ્મ રૂપીને ઇદ્રિ ગ્રહણ કરી શકતી નથી માટે તેને આત્મા જ પ્રત્યક્ષ કરે છે. આત્મા ઉપર આવરણ હોવા છતાં પણ સૂક્ષ્મ રૂપી પ્રત્યક્ષ કરવાની શક્તિને વિકાસ થઈ શકે છે, તેથી આત્મા ઈદ્રિયોની તેમ જ સર્વના વચનની સહાયતા વગર પણ ક્ષાપશમિક જ્ઞાનથી સૂક્ષ્મ રૂપી જોઈ શકે છે. અરૂપી પ્રત્યક્ષના માટે તે આત્મા સર્વથા નિરાવરણ જ્ઞાન મેળવી શકે નહિં ત્યાં સુધી જઈ શકે નહિં, પણ સર્વના વચનોથી જાણી શકે. આવરણગ્રસ્ત આત્માને જે આત્મા પ્રત્યક્ષ થાય છે તે સકર્મક રૂપી આત્માનું માનસ પ્રત્યક્ષ છે, દેહાદિની કિયાથી આત્માનું અનુમાન થાય છે અને નિરાવરણ-કેવળજ્ઞાનદશામાં શુદ્ધાત્મસ્વરૂપે પોતાને જોઈ શકે છે અને તે જ પ્રભુ છે.
ભેગમીમાંસા
જે માનવી ભેગથી સુખ માને છે તેણે ભોગ શું વસ્તુ છે તેને સમ્યગ બુદ્ધિપૂર્વક પ્રથમ વિચાર કરવાની અત્યંત આવશ્યકતા છે. ભેગના બે અર્થ થાય છે. એક તે વાપરવું અને બીજે સગ. તેમાં વાપરવારૂપ ભગ બે પ્રકાર છે. એક તે પિતાની જ વસ્તુ વાપરવી અને બીજે પારકી વસ્તુ વાપરવી. પિતાની વસ્તુ વાપરવા જોગ આત્માને માટે
