________________
[૨]
તાવિક લેખસંગ્રહ આ પ્રમાણેને જે નિયમ હોય તે પછી કોઈ પણ કાર્ય માટે ક્રિયા કરવાની આવશ્યક્તા જ રહેતી નથી. ક્રિયા વગર જ કાર્ય થાય છે અને જે એમ થાય તે પછી મુક્તિ મેળવનારને જપ, તપ, સંયમ આદિ ક્રિયા કરવાની જરૂરત રહેતી નથી. તે વગર પણ મુક્તિ પ્રાપ્ત થઈ શકે છે, પણ આ પ્રમાણે તે કેઈને પણ ઈષ્ટ નથી તેમજ ક્રિયા વગર કેઈએ પણ મુક્તિ મેળવી હોય તેવું કયાંય પણ દષ્ટિગોચર થતું નથી. અને જો કિયા કાર્યની સાધક હોય અર્થાત કિયા તથા કાર્યને નિત્ય સંબંધ હોય, ક્યિા વગર કાર્ય થઈ શકતું જ ન હોય તે પછી કિયાના સમયમાં જ કાર્ય થવું જોઈએ. ક્રિયા તથા કાર્ય ભિન્ન સમયમાં રહી શકતાં જ નથી. આ પ્રમાણે કિયમાણ એટલે વર્તમાન ક્રિયાના ક્ષણમાં થવાવાળું કાર્ય નિયમથી કૃત જ છે અને જે કૃત છે તેમાં નિયમ નથી. વિકલ્પ છે અર્થાત્ કૃત ક્રિયમાણ પણ છે. એટલે કે માટીના પિંડાને ચાક ઉપર ચઢાવીને કરવામાં આવતી કિયાના સમયમાં કાંઈક થયું હોય તે કૃત ક્રિયમાણ કહેવાય છે અને ચાક તથા નિભાડામાંથી ઉતર્યા પછી થયેલું ઘટાદિ કાર્ય કૃત કહેવાય છે પણ ક્રિયમાણ કહેવાતું નથી.
જમાલીને મિથ્યાત્વના ઉદયથી પ્રભુના ક્રિયમાણ કૃતનું સાચું રહસ્ય સમજાયું નહિં તેથી તેને નિષેધ કર્યો, પણ જે નય દૃષ્ટિથી વિચાર કર્યો હોત તે સાચી રીતે સમજાઈ જાત કે ઋજુસૂત્ર નિશ્ચયનયની અપેક્ષાથી “ક્રિયમાણ કૃત” હોઈ શકે છે. પ્રભુને કિયમાણ કૃત કહેવાનો આશય ઋજુસૂત્ર નયની અપેક્ષાથી છે, કે જે નય નષ્ટ થયેલા ભૂત ક્ષણને અને થવા
