________________
તા પર
સજીની માની
[ ૧૦૬]
તાવિક લેખસંગ્રહ એટલે કે વસ્તુનું સમ્યગું જ્ઞાન તે નિશ્ચય અને તદ્ અનુસાર સમ્યક ક્રિયા કરવી તે વ્યવહાર. તાત્પર્ય કે સમ્યગ જ્ઞાનસ્વરૂપ નિશ્ચય અને સમ્યક્ ક્રિયાસ્વરૂ૫ વ્યવહાર-આ બેમાંથી એક હોય અને એક ન હોય તે વસ્તુનું સ્વરૂપ પ્રગટ થઈ શકતું નથી માટે બંનેની-સમ્યગું જ્ઞાન તથા સમ્યક યિાની–જરૂરત રહે છે. જેમ કે માણસની પાસે લાખ રૂપીઆ હોય અને તે પિતાને લાખપતિ માનતે હોય તેમજ જનતા પણ તેને લાખપતિ તરીકે માનતી હોય પરંતુ તે રૂપીઆ ઉઘરાણુરૂપે ચોપડામાં જનતા પાસે લેણું હોય તે જ્યાં સુધી તેની ઉઘરાણી કરીને મેળવી ન લે ત્યાંસુધી તે રૂપીઆને ઉપગ કરી શકતો નથી. તેવી જ રીતે આત્માની પાસે કેવલજ્ઞાન હોવાથી તે કેવલજ્ઞાની કહેવાય છે છતાં તે ચેપડામાં લેણા નીકળતા રૂપીઆની જેમ સત્તામાં રહેલું છે. તે સમ્યક ક્રિયા દ્વારા પ્રગટ કરવામાં નહિ આવે ત્યાં સુધી આત્મા તેને ઉપયોગ કરી શકતું નથી. નિશ્ચય વસ્તુને વતુરૂપે ઓળખાવીને સમ્યજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરાવે છે, પણ સમ્યક ક્રિયારૂપ વ્યવહારદ્વારા
જ્યાંસુધી વસ્તુસ્વરૂપે પ્રગટ કરવામાં ન આવે ત્યાં સુધી એકલા સમ્યગ જ્ઞાનથી વસ્તુસ્વરૂપે પ્રગટ થઈ શકતું નથી, માટે કહ્યું છે કે सम्यगवानक्रियाभ्यां मोक्षः॥
જપ, તપ, સંયમ તથા ત્યાગરૂપ ધાર્મિક પ્રવૃત્તિઓને નિષેધ કરનાર અજ્ઞાની છે. તેને સમ્યગ્રજ્ઞાની તીર્થકર દેવની આસાતના થાય છે, કારણ કે પ્રભુ પિતે સંપૂર્ણ વિકાસી, કેવલજ્ઞાનના ધારક હતા, છતાં પ્રભુશ્રીએ સ્વ-સ્વરૂપના સાધક ભવ્યાત્માએ માટે ક્યાંય પણ વ્યવહારને નિષેધ કર્યો નથી. જે કૃતજ્ઞાનથી
