________________
[ ૫૦ ]
તાત્ત્વિક લેખસંગ્રહ સમ્યજ્ઞાનાદિ છે કે જેને આત્મા પ્રત્યેક ક્ષણે વાપરી રહ્યો છે. જ્ઞાન, દર્શન તથા ચારિત્ર આદિ વાપરીને આત્માએ પિતાનું સ્વરૂ૫ જાળવી રાખ્યું છે. અને જીવન વાપરીને પિતાનું અસ્તિત્વ ટકાવી રાખ્યું છે. જ્ઞાન, દર્શનાદિ ગુણો છે અને તે આત્માના પિતાના હેવાથી આત્મસ્વરૂપ છે એટલે તેને ત્રણે કાળમાં વિયોગ થતું નથી. એટલા માટે જ આત્માને તાત્વિક દૃષ્ટિથી સ્વ-સ્વરૂપને ભક્તા કહ્યો છે. આત્માને સમ્યગ્રજ્ઞાનાદિ પિતાના ગુણે ભેગવવાને માટે પૌગલિક કઈ પણ વસ્તુની જરૂરત પડતી નથી, કારણ કે તાદામ્ય સંબંધથી પિતાની અંદર જ રહેલા પિતાના જ ગુણોને ભેગવવાને માટે ભિન્ન ગુણધર્મવાળા દ્રવ્યની આવશ્યકતા હોય જ નહિ. સાકરને પિતાનું સ્વરૂપ જાળવી રાખવાને માટે મીઠાશ વાપરવા કરીઆતાની જરૂરત પડતી નથી, અગ્નિને પોતાનું અસ્તિત્વ ટકાવી રાખવા ઉષ્ણતા વાપરવાને માટે પાણીની આવશ્યકતા હતી નથી. અર્થાત્ કરી આતાના સંગથી સાકર મીઠી કહેવાય નહિં અને પાણીના સંગથી અગ્નિ ઉષ્ણ કહેવાય નહિ; કારણ કે ભિન્ન સ્વરૂપવાળા દ્રવ્યના ગુણે પણ ભિન્ન હોવાથી કરી આતાને ગુણ સાકરની મીઠાશને અને પાણીને ગુણ અગ્નિની ઉષ્ણતાને બાધક છે પણ સાધક નથી. તેવી રીતે આત્માને જ્ઞાનાદિ ગુણે વાપરવાને માટે જડદ્રવ્યના સંયોગની જરૂરત નથી, કારણ કે પુદ્ગલ દ્રવ્ય આત્મ દ્રવ્યથી ભિન્ન ગુણધર્મવાળું છે એટલે જ્ઞાનાદિ ગુણે વાપરવાને માટે આત્માને બાધક થાય છે પણ સાધક થઈ શકતું નથી.
આત્મા નિરંતર જ્ઞાનાદિ ગુણેને ભકતા છે એટલે
