________________
પ્રભુદર્શન
[ ૭૩ ] હોઈને રાગદ્વેષી મુદેવમાં રહેલા છે તેને વીતરાગની પ્રતિમામાં આરોપ કરી નમન-પૂજન થાય નહિ. અને તેમ કરવામાં આવે તે કુદેવપણુ આરોપ કરી નમવા-પૂજવાથી પ્રભુની મહાન આશાતના થાય છે, અને તેથી મહામહનીય કર્મ ઉપાર્જન કરીને અનંત સંસાર વધારવાનો પ્રસંગે ઉપસ્થિત થાય છે.
આ પ્રમાણે તાત્વિક દષ્ટિથી વિચાર કરીએ તો પ્રભુપ્રતિમાનું દર્શન તથા પૂજન વીતરાગ દશા પ્રાપ્ત કરવાનું જ સાધન બની શકે છે, પણ પુદ્ગલાનંદીપણું પોષવા જડાત્મક વસ્તુઓને મેળવવાનું સાધન નથી, માટે જેટલે અંશે રાગ, દ્વેષ પાતળા પાડવામાં આવે તેટલે અંશે પ્રભુદર્શન કર્યું કહી શકાય. રાગ, દ્વેષ સંપૂર્ણ ક્ષય થવાથી સંપૂર્ણ પ્રભુદર્શન થાય છે.
જ્યાં સુધી પુદ્ગલાનંદીપણું મંદ ન થાય, કષાય પાતળા ન પડે અને વૈષયિક વૃત્તિ નબળી ન પડે ત્યાં સુધી પ્રભુ-પ્રતિમાનું દર્શન થાય પણ પ્રભુનું દર્શન થાય નહિ. પ્રભુનું દર્શન તે જ આત્મદર્શન અને આત્મદર્શન તે જ પ્રભુદર્શન કહેવાય. ચર્મચક્ષુ-આંખોથી પ્રભુ દેખાતા નથી પણ આત્મ-જ્ઞાનદૃષ્ટિથી પ્રભુ દેખાય છે, માટે તે કેવળજ્ઞાનસ્વરૂપ છે. મિથ્યાત્વનાં પડ ખસે નહિં ત્યાં સુધી આત્મદષ્ટિ–જ્ઞાનદષ્ટિ ઉઘડે નહિં અને આખું આછું પણ પ્રભુદર્શન થાય નહિ. રાગ-દ્વેષનાં પડ જેમ જેમ ખસતાં જાય છે તેમ તેમ જ્ઞાનદષ્ટિ સ્વચ્છ થતી જાય છે અને દર્શન પણ સ્પષ્ટતર થતું જાય છે, માટે પ્રભુદર્શન તથા પૂજન કરતી વખતે કર્મ-નિર્જરી કરીને વીતરાગ દશા પ્રાપ્ત કરવાના જ અધ્યવસાય રાખવા અને પ્રભુના સદ્ભૂત ગુણોને જ સંભારવા જેથી આત્મશુદ્ધિની સાથે સાથે અનિચ્છાએ પણ પીગલિક વસ્તુઓ સહેજે મળી આવશે.
